melius eiefle diflolvi, 8c cum Chrifto efle: 8c A
*cdc. 4. i. Ecclefiaftes ait, Et laudavi omnes qui mortui
funt, lùper omnes qui vivunt ufque mine:
liberatâ fcilicet per diflolutionem corporis ani-
a mâ, onere atque confortio * earn efle infirmis
hujus atque periculofæ carnis exutam. In hoc
igitur nimiùm fîbi prolixo in corpore incolatu
eongemifeit Propheta, feftinans peregrinari
à terrenis, 8c incolere cæleftia 5 ut dereli&is
çorruptibilibus atqiie præfentibus, confequa-
tur invifibilia 8c æterna. I
onus fui 12. job fanétus 6c téftimonio Dei dignus,
maiedicant fton corporis iftius incolatum congejob
sc je - mifeit, fed ipfam illam nativitatis fuæ diem
rcmias. maledicit, dicêns, Pereat dies ille in quo na-
' *' *' tus fum, 6c nox in qua dixerunt, Ecce maf-
” culusb natus ëft : 8c Jeremias fimiliter, Maledi*
fa. io. 14- cia dies in qua genitus fum $ maledi £tus nuh-
” tians patri meo 6c dicens, Quia natus eft tibi
mafculus. Atquin idem à Domino audierat,
fa. 1 s- Priùs quàm te formarem in utero, novi tej (
” ôc priùs quàm exires de vulva, fandificavi te.
c Quid ergo ?c Maledicat efle le, qui ante quàm
eflet, 6c Deô cognitus eft, 6c fandificatus
à Deo eft ? Ablit iftud. Non enim hoc-in fe
à quod fandificatus eft odit : fed ea quæ d in
fandificationem conlecuta lùnt maledicit, pro-
vedum le fcilicet per incrementa corporis in
has moleftias eorporei incolatus. Formatus
enim intra matris vulvam,8c per virtutem Créa*
c toris fui e in fubftantia ànimæ ad Dei imagi- !
nem figuratus, non conceptus nec figuration
nis fuæ ortum, fed eum qui ex incremento ac*
celîît profedum editi corporis eongemifeit,in
quo fîbi in malis læculi 6c infirmitatibus can-
f -nis vitiifque vivendum fit. Jam tameri f con-
formato in utero, 6c in vulva fandificato, Ipe-
cie in fe originis cæleftis æternâ, non ambu
g guum quin 6 ex Dei fandificatione poll legem
mortis hujus eflèt manfurus æternus.
13. Sed Prophetæ hujus non multùm longé
alius affedus eft, quàm Job atque Jeremiæ.
Non enim incolatum, fed prolongatum incolatum
luum queritur. Nam poll prolixi hujus
a Editi , atque etiam infirmis hujus. . . . exista : corriguntur au-
tloritate mlT.
b Verbum natus eft omittit mf. T uron.
d Sic prima editio Par. ex mf. Mic. Alii vero libri omittunt
particulam in: quæ & poteft omitti. Hancautem hîc pro contra
non malè accepcris. .Id certè iîbi vult Hilarius animam à Dco
mundam ac fanâam creari, fed ex corporis locietate pollui ac vi-
tiari. De carnis contagio videfis lit. 3. P (kl. 118. n. 3. & 4.
c Excufi, in fubftantiam. Redtius mf. T uron. in fubftantia. Hoc
enim frequens inculcat Hilarius, in anima hominis imprefihm elfe
imaginem Dei..
f In prima edit. Par. ex mf. Mic. cmfirmato: quod altéra redlè
ex aliis libris mutatum : cùm refpiciatur illad Jeremiæ, Priùs quàm
te formarem. Turn quid fibi velit, fpecie in fe c&leftis originis eterna,
Tepetendum eft ex his T radt. Pf. 61. n. 3. 'Uniufcujsïfque mens ad
cognitionem fpemque etemitatis naturali quodam fertur iniiinHu ;
quia veluti infitum imprejfumque omnibus fit divinam inejfe nobis ani-
marum originem, cùm non exiguam celeftis in fe generis cognationem
mens if fa cognofcat. Qui, verba Hilarii expendet, animadvertet non
ïnultùm aut nihil apud eum diferepare caleftem originem, divinam
originem, celefte genus, & edeftem naturam. Animæ origo & divina
Sc celeftis nuncupatur : quia non ut corpus ex terra, fed orta eft à
Deo, qui in cælis habitare nominatim prædicatur. Rurfum animæ
genus, fpecies ac natura divina eft 3 aut certè divinæ non parum
cognata,quia ipfkut Deus Ipiritalis eft. Hue fpedbatquod divinam
Chrifti naturam edeftis nature nomine delignatam legimus fuprà
pag. 116. d. f. Sc 118. a.
incolatus fui querelam, confequitur ad id
quod ait, H eu me / quod incolatus meus prolongatus
eft i E t habitavi cum habitantibus Cedar,
Cedar gens, eft Ifmahelitarum delèrta h inco. cd,
lens , cujus fines ufque ad Medos ôc Perlas pro_ nul»
feruntur. Cedar enim Ifmahel filius fuit, Ge. r““!
nefi teftante : Primitivus, inquit, ïlmahel Na. i. p,
baioth 6c Cedar. Hi lùnt nunc Safaceni nun. If
cupati. Qui ergo pfalmos iftos terreno inge. 111
nio intelligendos putant, id volunt ex perlbna
populi captivi Prophetam conqueftum fuifle
quôd in habitaculis Cedar longus ei. fuerit
incolatus. Sed virtutem veirbi non intelligent
tes, nec Prophetæ fpiritum fentientes, autoritärem
nominis ad confîrmationem ftultæ opi*.
nionis aflùmünt, plàlmo omnino nihil quod
captivitati) populi congruat continente.
14. Cedar enim fecundùm hebraicam lin. ai
guam id eft, quod nobifeum pronuntiatur ob. fc“1;
leuratio. In hoc enim obfcuro tenebroloque coq
) corporum habitacülo, invifibilis ilia animarum
noftrarum ‘ conformatio continetur : habet- '
que hune contagiofi incolatus fui carcerem,
cæleftis naturæ captiva generofitas. Meminit
hujus tabernaculi fponlà ilia in Canticis can- c®
ticorum, dicens, Nigra lum k 6c fbrmola, fi.
liæ Jerulàlem, ficut 1 tabernaculum Cedar.*
ex tabernaculi hujus obfcuritate confelîa fe
nigram j led non abnuens, quia Chrifti Ipon*
la fît, le elfe formolam. Oninis enim le Ipon-
) dens Chrifto, “ in Ipecie jam confiftit æterna.
In his nos illuminari tabernaculis Dominus
præcepit, dicens, Lucerna corporis tui eft
oculus tuüs : h 8c, Si lumen quod in te eft te.
nebræ liint, tenebræ ipfæ quantæ lùnt ? Et M
rurfum, Vos eftis filii luminis, non filii tene- 1 -Tl
brarum.
15. Servavitautem etiam hancrationem Propheta
, ut0 cum habitationibus CW^zrhabitaverir,
non in habitationibus. Licèt enim lan6li in car- SmI
ne vivant 5 tarnen fi habeant arma militiæ non
carnalia, led potentia Deo, cohabitabunt f tabernaculis
Cedar, non inhabitabunt. Peregri-
nantes ©nim à corpore,ut Dei accolæ audientab
B Editi excëpto Par. ex Dei fignificatione : malè, cùm ad fupe-
riora Jeremiæ verba relpiciatur. H îc , quantum (kpimus, animæ
immortalitas demonftratur turn ex ratione originis, quam à Deo
lolo habet, à quo & proinde (bio deftruiqueat, turn ex ratione
habitudinis , qua ad imaginem Sc fimilitudinem Dei æterni effe-
cla eft.
b In m(T. fe.cg. ac Tuton. incolis.
* In vulgatis, confirmatio. Reétiùs in mff. conformatio. Paulo
antè in Turon. hoc enim, fine in.
k Editi, fed formofa: diflidentibus mff. Rcg. Turon. Sc graco
1 Ira mlT. Reg. Sc Turon. At,editi, tabernacula Cedar: quod qui
malet, præferat Sc deinde cum m(T. Rcg. Sc Mic. ex tabernaculis
hujus obfcuritatis. T um in (blis vulgatis, confeffa eft fe nigram. MoX
in mlT. T uron. ac Rcg. que. Chrifti, non quia Chrifti.
m Excufi, in ffe. Auttoritatc mff. reftituimus in ffecie , id eft »
in forma 3 ratione cujus fponla- le formolam prædicat. Superius
etiam num. ia . Jeremias làntificatus afferitur manfurus æternus
ffecie in fe originis edeftis tterna ex Ikn&ificatione Dei.
n Apud Par. Quod fi oculus tuus tenebrofus, tendra Sc c.
° Sic mff. Reg. & T uron. conlèntientc hebræo textu,exquo ver-
tit Hieronymus cum tabtrnactdis, quodlegit & Auguftinus, iinino
nec noftro Hilario ignotum fuit, quippe qui mox lubjiciat, cd’*-
bitabunt tabernaculis Cedar : græco etiam luffragantc /Xf 'fit irWI‘
tufiârai. Retinemus tarnen luperiùs cum habitantibus Cedar, quod
etiam hîc habent editi : turn quia non fubeft au&oritas, qua ibi
mutetur, tum quia infrà legere eft cohabitant habitantibus.
F Apud Par. m tabernaculis.- quod répugnât Hilarii menti.
377 Traélacus in CXX. Pfalmum. 378
Ap oftolo , Vos autem non eftis ih ca rne, led in À tua, , f i ip e r manum d extèroe tues. P e r diefn
fpiritu : li tarnen fpiritus D e i habitat in vobis.
Sic ergo habitavit, ut cohabitaret habitantibus
a oftendens in eo quem doleat incolatu
fe efle peregrinum. Et quia iniquorum conför-
tium 6c cohabitationes habitantiumin obfcurk
tatibus odiflet, quamquam de futuro jam que-
ftus eflet, adhuc etiam de præterito a i t , M u ltùm
incola fu i t anima mea , in multis fcilicet
tribulationibus Jabiorum iniquorum 6c linguæ
dolofæ ob quas ad Dominum proclamavitj
f b l non u r e t t e , n e q u e l u m p e r noföcm. D o minus
16. Sed cujufmodi incolatus fîbi fuerit often,
dit dicens, Cum odientibus pacem éram pacificus.
Hoc proprium 6c dignum Prophetæ e f t , fimul-
tates 6c motus naturæ alienæ , voluntatis fuæ
pace cohibere , 6c infîdas qualque animorum
ac turbulentas afleéliones omni placabilitatis
modeftia continere, Ê thæ c Dominus docuit,
pacificansiplèin femet quæin cælis & in terra
funt, orare pro perlèquentibus, neminem o d if
fe , amare inimicos. "
e u ß o d ie t t e a b omn i m a lo ; c ita f u -
p e r manum d e x t e r * eu ß o d ia t animam tuam
c.Dominus. D om in u s * eu ß o d ia t in tro itum '■
tu um (§ jr e x i t u m , e x h o c nu n c u fq u e ^
in fdtculum. \ *Si
cuftodiit
tm & in-
T R A C T A T U S PSALMI .
.1. E c u n d u m hunc plalmumd canticorum
graduum,aliqui referendum efle ad per-
^ lonam D omini 6c lalvatoris noftri exifti-
mant, aptantes maxime ei dictum hoc : p e r
diem fb l non uret t e } neque luna per nottem. Irtt-
pletam enim haric prophetiam eo tempore putan
t, quo in paflione Domini Idle oblcurato
Et Apoftolus monet, Si C nox interceflit. Sedjudicio eorum nihil decer.
Pialmum
hunc aliqui
accommo —
dant Chripolfibile
eft in vobis , cum omnibus pacem ha.
beatis. Et Dominus hanc veluti præeeptorum
fummam confignat : Pacem meam do vobis ,
pacem meam relinquo vobis. Hæc igitur con-
fervabit corda noftrain Chrifto, hæc nos pa-
triarchis adæquabit, hæc etiam eos qui pacem
oderuût, per pacem oblèquentes in pace reti*
nebit.
17. Sed Prophetæ reliât 6c aliud ofiîciüm
pimus. Nequ e enim lehfum intelligentia; hujus
arguimus, uniufcujufque arbitrio relinquentes,
quid ex his quae aut legerin t, aut iiitellexerint,
lequi magis velint. Nos tarnen rion potuimus
lermonem noftrum nifi his qua intelligebamus
aptare-.
2. Z e v a v i oculos meos in mantes. Humana;mentis natura eft , ut fi cogitatione aliquid
contemplemur , talem le nobis unaqua:que
f .
i.
Oculorum
mentis left
doftrinam feiheet D e i üniverfis conftanterin- D fpecies exhib e at, qualem earn 6c cögitando
gerere, 8c verbum vitö: ^terna: jugiter prsedi-
care. Non immemor quoque hujus fuit mini-
fterii; nam a i t , Cum loquebar illis 3 impugnabant
me gratis. Erat quidem pacificus cum pacis ini-
micisj led pncdicationem pacis ipfius öderattt
pacis inimici, 8c ad doótrinam D e i commove*
banüut, quos per modeftiam Propheta: filen^-
tium ejus in pace cohibebat: atque ita cum mimicis
pacis Propheta pacificus e f t , 6c prxdicare
formemuS; Quoquó enim mentis noftræ oculos
intenderimus, id ipfum in quo defixi funt
referunt ad lènfum. Et ut planiùs intelligi id
quod diétum eft poflit , afFeremus eiemplumi
Si quis hiemis die ver cogitaverit, 6c orna_
mentum ejus Iumine mentis inlpexerit, oblit-
terata hieme in qua fit atque a lg e a t, totum
ei in lenfu luo ver cum habitu fuo ornatuque
confifteti Adeo mentis oculi oculis corporis
pacem Propheta non définit 5 fed pacis prædi- E præftant, ut ineunte ih nos oblivione prælèn.
catorem mimici pacis împugnant. tium, totos nos obtineat quidam quafî animo
præfumtus ulùs abfeiltium. H o c igitur quô
qieélet^ mox videbimus.
y. Levât in montes Propheta ocülos. Quoi!
nam oculos ? Nempe de quibuslcriptum e f t,
Révéla oculos meos, 6c cognofcam mirabilia
ek lege tua .* 6c rurfum, Præceptum Domini
lucidum illuminarts oculos. Numquid non ifti
oculi noftri corporali lumine ad côntemplan-
F dum accenfî fiint ? numquid non naturam vi-
dendl fortiti funt ? Quæ illuminatio vel quæ
revelatio erit neceflària > Deinde quæ vifîiri
mirabilia in lege ? N ifi forte * in cafîs fefta
ram. * f lo n d e t in commotions p ed em tu u m , frondium, in templo pecudum languinem, in
’ ’ * " ■ pafeha agni viélimam, ' in fumma religiohe
làbbati otium \ { S e d , ut p u to , fieri hæc ab
his qui adlpe&atores aderant videbantur. Non
ergo b ad id revelandi lùnt oculi quod cer*
P S A L M U S C X X .
C a n t icum g ra d u um .
T E V A V I ocu los meos in m o n te s , u n - J
de w en ie t * a d ju to r ium m ih i. A u x i lium
meum a D om in o , q u i f e c i t calum te r -
neque d o rm it e t q u i eu fio d it t e . Ecce non dor-
m ita b it, neque d o rm ie t , q u i eu fio d it J fra e l.
Dominus * eu flo d ia t t e , D om in u s p r o teH io
pf. us, ii
t f i S . 9 .
Turon, mf. c ont tiens.
° Brcviùs mff. Rcg. & Turon,
Pt Dominas Scc.
! homine pacem habere.
. r fuf*r manum dexter a prius omiffa, hue revocamus
ml. Miciacenfi, ex quo ad caput cujulquc' Tradtatus primum
cnpci Iuiic inccgri pfalihi. Ilia tamcn infra non legit Hilarius.
„ Turon. Alii vero, canticum: ubi in vulgatis, pantici.
Regius codex cum Turon. in fumma religionis.
{ In vulgatis , & ut puto fieri. H u ab his qui fpcifatores. Se e-
oh vitiofam interpunftioncm non intclligitur quid Hilarius fibi
velit. Vcrboruta illius hie nativus ordo : Sed, ut puto, h u ciim fen-
fibiliä gefta lint, ab his qui adfpeUatores aderant, videbantur fieri.
Quxdam verba immutavimus audloriräte mff.
B In mff. Reg. & Turon. in id. Forte hie prjepofitione in figni-
ficatur intuitus rerum prarfencium, lequentj autem ad intelligemia
rcrum futurarum qux prsefentibus adumbrancur.
A a iij