^(SSSg^SSSSiSSQSiSfSSSSSSS^^SSQSSSSSSSäSSSSSS®®®®®®®®®^^^®^
SANCTI HILARI I
P I C T A V EN S IS EPI S COP I
C O N T R A A RI A NO S’
VEL AUXENTIUM MEDIO LANENSEM,
.serif,» ' L I B E R * U N U S.
anno 3 6 4.
Dile&iffimis fratribus in fide paterna manentibus, & Arianam hærefim deteftancibus,
epifcopis , &: omnibus plebibus , Hilarius confervus veftèr * in Domino
*■ aternam falutem.
»■
Antichrifti
pluresi.
foh.i.lS.
P e c i o s u m quidem nomen
eft pads, Sc pul era eft opinio
unitatisrfed quis ambigateam
lblam Ecclefi« atque Evange-
liorum unitatem pacem efle,
I_______ quæ Chrifti eft ? Quam ad Apoftolos
poftpaffionis fu« gloriam eft locutus,
quam ad æterni mandati fui pignus commen-
davic b abiturus, hafic c nos , Fratres dileftif-
fimi, Sc amiflàm quærere , Sc turbatam com-
ponere, Sc repertam tenere çuravimus. Sed
hujus ipfius nos fieri vel partidpes vel aufto-
res ,. nec temporis noftri peccata meruerunc,
nec imminentis antichrifti pr«vii miniftrique
funt paffi : qui pace fua,id eft, impietatis iu«
imitate fe Jackant, agentes fe non ut epifeopos
Chrifti, fed antichrifti facerdotes.
1. Ac ne maledicis verborum in eos uti
co,nviciis arguamur , caufam perditionis public
« , ne cniquam ignorata fit, non tacemus.
Antichriftos plures eflè ,etiam apoftolojohan-
-ne prædicante , cognovimus. Quifquis -enim
Chriftum , qualis ab Apoftoliseft prædicatus,
negavtt, antichriftus eft. Nominis antichrifti
proprietasèft,Chrifto eflè contrarium. Hoc
nunc Tub opinione falf« pietatis efficitur, hoc
fub fpecie prædicationis evangelic« laboratur,
ut Dominus Tefus Chriftus, dum prædicari
A creditur, denegetur,
3. Ac primiim miferari licet noftræ «tatis
laborem, Sc præfentiùmtemporumftultasopi-
niones coiigemifcere ; quibus patrocinari Deo
humana creduntur , Sc ad tuendam Chrifti
Ecclefiam ambitione * fæculari laboratur.
d Oro vos , epifcopi qui hoc efle vos creditis,
quibufnam fufFragiis ad pïædicandum Evangelium
Apoftoli ufl funt ? quibus adjuti pote-
Eccldu
fubfidiit
fundju
ftatibus Chriftum prædicaverunt , gentëfque
g 'fere omnes ex idolisad Deum tranftulerunt?
Anne aliquam fibi e aflumebant è palatio dignitatem,
hymnumDeo incarcéré inter catenas
Sc poft flagella cannantes -, edi&ifque régis
Paulus, cùm in theatro fpe&aculum ipfe effet,
Chrifto Ecclefiam congregabat? Nerone
fe, credo ,aut Vefpafiano, aut f Decio patro-
cinantibus tuebatur ? quorum in nos odiis con-
feflio divinæ prædicationis eflloruit. Illi manu
atque opere fe alentes, intra coenacula fecre-
C taque coëuntes , vicos Sc caftella gentefque
fere omnes terra ac mari contra fenatufeon-
fulta & regum ediefca peragrant.es , claves
credo regni cælorum non habebant ? Aut non
manifeftà fe turn Dei virtus contra odia humana
porrexit, cùrn tantô magis Chriftus pr«-
dicaretur, quanto magis prædicari inhibere-
tur i
* Has voces , in Domino ttemam ; reftituimus ex raff. ”'-Vi
b M(T. fummo con fenfu , habituris ; phrafi quidem fatis fin-
°iulari, non omni tarnen fenfu deftituca.
* Hoc defemodefti inllnuat Hilarius , qui pacem amiflam
quiet ere non deftitic toto exfilii fui tempore , turbatam poft
Arimincnfe Concilium compofuit, & magna ex parte repertam
fummo ftudio tenuit. Sed qua* retro funt oblitus, quan nihii-
dum prseftitiflct, quia banc Mediolanenfi civirati fruftta tentaflet
prpeurare , fequentia fubjicit.. V.
<* Fäcündus Hc'rmiah.' Spicil. t.} . pag. 118. dum harcitalau-
dac : Stnäus Hilarius epifco£u:, Confeßor & Doctor egrtgius, qui-
kußam epifcopis tempore Conftantii [mperatoris, quo Ariani fub nomine
pa css & regis pervaferant miner fas ptnetotius Orbis locales ecr
tie ft as, dixit Sec. return ac temporum ignorant \i videtur lap-
fus. Nonenim Conftancio , fed Valentiniano imperante fcripfit
bare Hilarius ; quo.tempore ad ccclefias fuas Eufcbius, Lucifer,
Hilarius ipfe,aliique redierant.Undc Arianifaltem in Occidente
non omnes pzne ccclefias locales obtinebant. Cùm tarnen fuble-
quens Hilarii declamatio in id potiùs cadat quod Ariani lubCon-
Itantio egiflent , quam in id quod fub Valenriniano agerenc :
commodè polTunc hzC Facuadi Ve'tba intelligi. Quia vero Va-
lentinianus nimio pacis ftudio, Sc amore localis ccclefiz quam
Auxentius occupabac , verfuti hujus hzrccici fidem propiùs ex-
plorare timuit , Sc profeflioné fecundùm vocum fonos catliolica
contcntus illius communioncm fufeepit ; poftmodum in nimium
ilium parictum ecclefiz amorem iuvehitur : veritus haud dubic,
ne epilcopi, qui in Imperatoris Comitatu frequences erant,in eam-
dem dif&mulationem abirenr , Sc hzrctica communionc pollue*
rentur.
S Sex mff. ajournèrent.
f La antiquioribus rail. Vat. baf. Carnut. Sc Colb. Dtciis-
At nunc, ptoli dolor.! divinam fidem Aritatem , ne qûàm verus fit Deus qui 'pateï
fufFragiaterrena commendant,F 1 inopfqi
. n que virtutis
! ... . _ fl. . _____ T*\ « 1 a/1. 1 . . . a , ,À ^ ris fn,v Chriftus. dum ambitio nomini fu
fu« Chriftus,fuo conci-
liatur,arguitur. Terret exfiliis Sc carCeribus Ec-
clefia:credique fibi cogit, qu« exfiliis Sc carce-
ribus eft credita.Pendet \addignationem com-
municantium,qu«perfequentium eft confecra-
taterrore. Fugat facerdotes, qu« fugatiseft facerdotibuspropagata.
Diligi fe gloriatur a mundo,
qu« Chrifti efle non potuit,nifi eam mundus
eft, tam verus fit Deus qui filius eft tut id^quód
unum efle Filius Sc Pater in Evangeliis pr«du Joh.i
cantur , in voluntatis tantum fit Sc caritatis
focietate , non in divinitatis veritateiQu« fi in
Filio non eadem eftipfa ilia qu« Dei eft , uê
in confeflione fideiDeus unus fit j cur Deum
Filium, cur ante tempora 6c fiectila cónfiten^.
tur ,nifi quia Dei nomen fanfto cuique per in-
dulgentiam k «ternitatis eft deftinatum ? Aut
Chrifto O'
piniones.
odiflet. Hxc b de comparatioue tradita: nobis B regenerati omnes non verb Dei filii funt, aut
olim Ecclefi:e, nuncquedeperdit:e,resipfaquK angeli omnes , per Chriftum utique conditi,
ill oculis omnium eft atque ore, clamavic. non ante omnia tempora & ante omnia om-
c. Ouid autemillud fit,quod ignorandum nino faeculafunt cteatij1 Verum adjantichri-
ultra non fit , breviter exponam. Secundum ftum minori invidia introducendum , miferil-
placitam Deo plenitudinem coartata funt que credendum, tribuunt Chrifto Dei nomenj
tempora. 1 Circumfcripta enim ratio eorum quia hoc & hominibus fit ttibutum : fatentur
Cieleilibus libris docetur: ac necefle eft in ip- vere Dei filium s quia facramerito baptifmi
fam nos xtatem antichrifti mcidifte, cujus, fe- verb Dei filius unufquifque perficitur i ante
cundum Apoftolum, miniftris in lucis fe ange- tempora 8c fa:cula confitentur s quod, de An-
lum transformantibus, ab omnium fere fenfu & C gelis atque diabolo eft non negandum. ItaDo-
confcientia is qui eft Chriftus aboletur. Ut enim mino Chrifto fola ilia tribuuntur ,jquas funt
erroris affirmatio certa fit, incertad veri opinio
antefertur : fitque antichrifto jam pervium ,
Chriftum eum efle fe , fallere , de quo nunc
ufque diflenfum fit. HincilUe varia: opiniones,
hinc fub unius = Chrifti fide proedicatio plu-
rimorum.hinc nuper Arii fpiritus ex angeio dia-
boli in lucis Angelumf transfiguratus icujus he-
reditas s omnis ad V alentem,Urfacium, Auxenvel
angelorum propria, vel noftra. Ceteriim,
m quod Deo Chrifto legitimum .8t verum eft, pIib”non.
Chriftus Deus verus, id eft , eadem efle Ï ilii dum*nocet
quee Patris divinitas denegatur.; Et hujus qui- harefi. la *
dem ufque adhuc n impietatis fraude perfici- tcns'a
tur , ut jam filb antichrifti iacerdotibus Chr'i-
fti p.opulus non occidat,dum hoc. putant illi
fidei efle , quod vpcis eft. Audiunc Deum q
tium Germinium , Gaium fucceflit atque de- D Chriftum; putant eflè quod dicitur. Audiunt
fluxit! Namipfinunc Chriftum novum, per filium Dei, putant in Dei nativitate inefle Dei
quem antidinftus iubreperet,intulerunt. veritatem. Audiunt ante tempora, putantid-
6. Voluut enim hunc fuum Chriftum non ipfum ante tempora eflè , quod femper eft.
-ejus 'divinitatis eflè cujus & Pater eft, fed h eflè Sandiores aures plebis, quam corda fluit fa-
-potentem & prseftantem ceteris aliis creaturis
-creaturam , eumque per voluntatem Dei ex
nihilo fubftitifle : 8c eum ante omnia quidem
ftecula, Sc ante omne qmnino tempus natum
ex Deo Deum eflè, fed non ex fub'ftantia Dei
cerdotum. Si Deum verum Ariani prcedicant
Chriftum , Deum fine fraude confefli funt:
quód fl Deum dicunt, Sc negant verum, tri-
buunt nomen , Sc adimunt veritatem.
7. Quamquam iffitur impiiflimis eorum blaf- Hilariic5
. 2S , 1 ° H h M H I H Auxcntio efle neque divinæ in eo nativitatis,majefta- E phcmiis plenæ omnes r ecclefiafum chartæ, „“ 'ôtai
tifqùe ejus, ‘ quæ Dei eft , intelligendam ve- plenique jam libri fint : quid proximb tarnen gcOa.
* Lipf. & Par. à dignatione : renitentibus aliis libris.
b in mfl". Ac de,non htc de. Mox apud Bad. Er. Mir. & in quin-
que raff, numquam deperdita. In Michaelino autem ab eadem manu
Sc in codcm contcxcu adjicitur, vel , nunc quam deperdite.
■ quomodo legcudum Erafmus ad marginem afferuie , ac poft
cum légère Lipf. & Par. Habet mf. baL Vat. nunc valdeperdtu :
ubiex Carnut. reponimus, nuneque deperdit*..
c Editi , incircumfcrtptu : emendantur ex mff.
d Mirzo ma<tis placuit vero, reluftantibus omnibus veteribus
libris : nec dcinccps caftigatus fu it} quamvis hîc Hilarii fenten-
tia non ca f it , ut incerta opinio anteponatur veritati, fed ut quod
verum ac certum eft ,ab Arianis proponatur velut incerta opinio.
De generatione enim Filii, quia inenarrabilis effet, nolebant quid-
quam definiri. Quos fugillans Phcebadius Agcn. lllud autem.
inquic, quis ferre aquanimiter pofßt, ut quem tnttium habere pro cer-
to bornent , hujus nativitatem habeantin incertum. Adversus cam-
dem illorum artem in Ariminenfi fynodo apud Athanal. lib. dc
Synod.p. 87 6. conclamabanc catholici, Nw non quia fide indigere-
ttius .hue convenimus Sec.
« Par. cum mf. Colb. à recentimaou, Cfer«/r» nomme-
f Mfl'. figurants. Aliter legitur paulo fuperiùs & mmolibn m
Confiant. • , _ T .’ -
t Ica mff. At editi, hereditas nomints : & moxpoft Lipuum
Par. fuecejfioque defiuxit. Hæc ut & fuperiora ad Ariminénfis Con-
cilii gefta referuntur, Tantùm omiteit Hilarius Dcmophilum,
quem memoratis adjungit Athanaftus lib. dc Synod, p. 874*
Vcnerunt, inquit, ad eumdem locùm G erminius, Auxèttttus, Valens,
Vrjucius, Demophilus, & Gains, ibi chm ccteri epifcopi exfaerts
litterisverba fua formatent, illichartulam exhibuerunt Scc.tîi bmnes
eam ob ïem i fynodo excommunicaci léguntur.' •
b Excufi, effe eum pnftantem, omiffo verbo potentem , qüod ha-
bent omnes mff.
if. Colb. qua Deus eft.
k Vox Aternitatis , Sc mox f
ne vulgaris. Dc angelorum ant<
irtieufa non , defiderabantur fu
tempora condidone vidclis pag.
1 Excufi, Verhm antichriftum arbitror 'minori invidia, fiippreffo
ad,.& addito arbitror prztcr fidem. mfl. & Hilarii fententiam,:
quam ut conciliarct Georgius Bullus ,'pr.o in.vidia , legendum ellc
pérjïdw opinabatur. Aperta autem fit opc mff.
m Mf. Mich- quod de Chrifto: quod prittiüm arridebat. Sed da*
:ä operä Dei Cliriftinomenrepeterc videtur Hilarius,ut dignitatem
illius Sc divinitatem magis ac magis inculcct.
■ Editi , impietatis occafio per fiaudemperficitur: prava interpo*
latione obfcuriorem reddunt Hilarii lèntcntiam , qua obfervat
bzreticos fub verbis piis impictatcm fuam ita velare , ut dum
populi eorum verba ut fonant intcliigunt . pravitate ipforum non-
dum corrumpantur. Appofitè Athanafiusepift. ad Epiftet.p.j8i.i
iftós lucifugas, qui fefe etiamnum occultant, & qua Arii (untjaptunt,
Auxentium dico Mediolanenfem, ftjrfatium y .VMentem, Gaium l
Pannonia uno fpiritu mót mos, c ommunt calculo anathematepereuf-
ferunt Concilia in Galliis , Hifpaniis &>' magna Roma congregata.
Hujufmodi fraudes przvertensOr. 1. conc/Amn. p. 191 air, Si
diBsones ex facris litteris fcribant, ne fuftinueritis hoe genus feripto-
rum: etiamfi voces orthodoxa fidei loquantur, ne ita quidem loqsttnti-
bus attendite. Non enim recto animo loquuntur s fed1 vtluti indumenta
oviurn hac verba praferunt, intus autem qua Arii funt fa-
piunt, quemadmodum hartfeon princeps diabolus. .
0 Apud Bad.Er.Mir.Sc inmC.Colb.filiiDei<;J?«.Nonalter c/Ëcitut
fenfus i- five intclligäs, hoe putant cos credere quod verba fonahtj
five, hoe putant eos fentire filii Dei effe,quod illius efle przdicant,
. P Eum ad modum Hieronymus Diai. cont. Lucif. dc Arimineh-
fislynbdigcftis ait, §luodfiquis d nobisfiäum patat jfcrinid publica
ferutetur,plena funtceniccclefiarumarca.-
MM mm ij