f l u tui teftamentum m u m , è m e a K m m m e f t, cujijs in fluminibus dextera eft
hac qua docebo eos 3 & filii eorum ufque in f a - qui nuncupare Deum patrem audet,quia eft:
M M I B tuam : * quoniam ele- qui B i primogenitus eft I qui excellas fuper
m dom,nut S im , f r a e k p t earn in ïa b ita t im m « g e s terne, cujus feroen g feculum fcculi
m * — in fiecula faculorum : bic e f t , ■ q u * funt non irn ta funt, cu,
ImÊmËÈmÊÊÊÊÊm quod pfndaciV T unèi ,.ftnt0^CUJUS David fit proprium continetur | Urbs ilia I fedes fleur fol in confpedu D e i eft, & perma-
quæ generis ejus fuit reg ia , capta à Babylo- net ut luna perfeda m xternum. Ex hums igi.
niis, 8i everfa regni dignitatem fub dominait tur ventris fruftu fuper fedem D e l eolioca.
tium jure non tenuit : póft etiam à Roma- buntur,
nis capta 6c incenfa, jam nulla eft. Et ubi D e i B
20. Quomodo autem ex fruéfcu lîmus ven- f
requies in sternum eft ? ubi ex fruftu ventris
tris ejus, audiamus prophetam Jeremiam do-fc
ejus in fede D e i reges funt ? Serviunt enim
centem : Si itaque audiftis hujulmodi, fi pe- |
hod ie, exfules, patriä carentes, toto in orbe
périt mafculus. Partum fexus ifte non reci-
' difperfi. Et ubi ilia qua: jurata eft veritas ?
pit j fed generatio e quæ à D eo eft partûs
ubi illud quod non fruftrahdus eft veritate ?
inftar obtinuit. Audiamus 8c Paulum partu.
Et ubi filiis David regni xterni fedes fempi-
rientem in filiis procreandis, cùm dicit, Filii <5
terna ? Q u x elé&a Sion dicitur, horret ruinis,
mei, quos iterum parturio. Elle autem omnes
vacua incolis eft : 8c |quomodo D tempora,e i requies
nos fibi filios ipfe Dominus in Evangelio te-
eft in fiecula faculorum Currunt 6c ftatur,I dicens,H | Fili,RE remifla , . r funt c tibi peccata:
. ,
hoc v itx noftrx feculum ■ man et: Deus ergo C & «spurn, Filu, adhuc vobifeum fum. Filuita- /*
fine rèquie eft.
19. Sed qui h x c infelicis erroris opinione
fie credunt, audiant cui David juratum fit.
Nempe illi, de quo di&um e f t , Pofui adjuto-
rium meum fuper potentem, 8c exaltavi ele-
&um de plebe mea. Inveni David fervum
meum, oleo fando meo linivi eum. Manus
enim mea auxiliabitur ei, & brachium meum
confortâbit eum. Nihil profieiet inimicus.in
que ipfius funt in fede Domini collocandi.
21. Et fpei conditio prxponitur :&',inquit, q
cufiodierint filii tut teftamentum meum, & teftimonia ^
mea hac qua docebo eos. Moy fes legem leripfit,c<
in qua teftimonia D e i continentur, Propheta
hic idem totus diverlatur in le g e : 8c quömodo
adhuc filii illius David in teftimoniis funt do-
cendi ? Non prxfentis xtatis eft fermo, led
his proprius, de quibus didum e f t , Confitebor |
eo 6c filius iniquitatis non adjiciet nocere D tibi , Domine pater cx li 6c terra:, quia abfeon.
eum. Et concidam inimicos ejus a faeie ipfius, a fanientibus 6c orudentibus. 6c re-
6c odientes eum in fugam convertam. Et veritas
mea 6c mifericordia mea cum ip lo , 6c
in nomine meo exaltabitur cornu ejus. Et po-
nam in mari manum ejus, 6c in fluminibus
dexteram ejus. Iple invocabit m e , Pater meus
es tu , Deus meus, 6c fufeeptor làlutis meæ.
> Et ego primogenitum ponam illum, excelfum
| luper reges terræ. In æternum fervabo illi
difti h x c a fapientibus 6c prudentibus, 6c re- {
velafti ea parvulis. Sed d od i 6c manentes in t
his quae aocebuntur , quid conlequentur ?
Vfque in faculum 3 in qu it, fiedebunt fille r fedem
tuam. Et qui ifti funt qui fedebunt i Nempe
de quibus didum e ft , Et vos fedebitis fuper a
duodecim thronos, judicantes duodecim t ri-1
bus Ilrael.
22. Non negligendum eft autem id , quod f
mifericordiam meam , 6c teftamentum meum E mperius 6c inferius dicitur. Superius enim di- u
fidele ipfi. Et ponam in feculum feculi femen ^ m e f t , Ponam fuper fedem meam : nunc au- „
ejus, 6c thronum ejus ficut dies cadi. Si dere- tem dicitur, Sedebunt fuper fedem tuam. Et hoc 1
liquerint filii ejus legem meam, 6c in judiciis quid erit ? Nempe id quod dicitur, Qmnia}
meis non ambulaverint, fi c juftificationes qu« Patris fu n t , mea funt. Sedes ipfa Patris1
meas profanaverint, 6c mandatamea noncu- & Eilii fedes eft : quia, Ego 6c Pater unum /
ftodierint 5 vifitabo in virga injuftitias eorüm, fumus. Au t quomodo intelligitur, Ponam fu- '
6c in verberibus peccata eorum: mifericor- per Jedem meam, 6 c, Sedebunt fuper fedem tuam .■ 5
diam vero meam non difpergam ab eo , ne- “ iu quod per concordem 6c non dilfimilema
que decipiam in veritate mea , neque profa- & innafeibilis unigenitique naturam, 6c Pa-
nabo teftamentum meum, 6c qua: procedunt de F ter in Filio, 6c Filius in Patre e f t , deitatis in
labiis meis non faciam irrita. Semel juravi in utroque nec genere nec voluntate diflidente
fando meo, fi David mentiar, femen ejus in
lubftantiä $ cum paternx majeftatis gloria
xternum manebit : 6c fedes ejus ficut fol in
Unigenito congenita fit ? Atque ob id ledern
confpe&u meo, 6c ficut luna perfe&a d man
F ilii, fedem fuam Pater nuncupat: quia 8c ex
etin xternum, 6c teftis in cxlo fidelis. Pro-
f e , 6c in gloria indemutabilis divinitatis fax
milfiones iftx David ejus fun t, qui adversüs
unigenitus 6c verus Deus natus f i t , nec con-
potentem adjutor eledus e f t , cujus in mari
tumeliam communicatarum cum eo fedium
* Vaticanus codex , non manet, fpeciem habet veritatis, (id
fahäm. Eadem delufus Lipfius pro manet, pofuerat manat: quod
verbum an ulpiam apud Hilarium reperias dubitamus. H oc, quantum
fapimus, hic fibi vult ■, Manet tantum prsefens tempus, prst-
terita autem non manent : deeft igitur Deo requies, qusc in fiecula
(kculorum extendatur.
b Reg. mf. cum Turon. fri reges.
« Sic Regius codex , confenticntc grseca voce m |
Alii verb ,juftitias.
A Verbum manet deeft in Ree. mf. qui etiam delude cum Tu-
ron. omittit, & teftis in ctlo fidelis.
* Excufi , qua ab eo eft : emendantur ex (criptis.
f Reg. tnl. fubftantia cum faterna & majeftatis gloria umgt»i,a
cognita fit: mali. Turon. chm fubftantia faterna & majeftatis gloria
unigenito cognita fit: non ita mala yerborum conftruiftioiie»
fed minus finccra,
457 Tradacus in CXXXI. Pfalmum. 458
fentiat, cui ex fe genito in naturae fimili'tu- A tur nos 8c aliud de vidua q u x benedicenda
dine 1 nulla diverfitas eft.
i \ Dignitas deinde eorum, qui in feculunl
f u p e r fedem fefluri funt, ita oftenditur: quo-
niam elegit Dominus Sion 3 praelegit eam in h a -
bitationem fib i. * Jrlac requies. mea in faculum
faculi: hic habitabo 3 quoniam praelegi earn. Non
montem fcilicet Sion defertum 6c inutilem ele-
m neque eivitatem dirutam6c everfam. Lo-
cis enim ip.eus non, continetur : neque omnieft
lentire. Lege enim non per virtutem lpi_
ritalis efficientix, led per finem obfervantix
ejus emortuâ, viduam eam efle qux ex Syna-
goga elfecla Ecclefia f i t , docet dicens, An
ignoratis fratres , ( feientibus enim legem Io- 1
quor ) quoniam lex dominatur homini, in quan- 1
tum temporis vivit ? Q u x enim fub marito eft 1
mulier , vivo marito f vin&a eft legi» Si au-
tem mortuus fuerit maritus v evacuata eft à
potens 6c xterna fubftantia aiicin defertis mon- B l.eçe mariti. Ergo vivente marito adultéra vo- ‘
tium foiitudinibus, aut in b nominibus urbium cabitür, fi jungatur alii viro. Si autem moriaruinis
jam deformium conquiefcit. Sed elegit
earum 'requiepi, de quibus Dominus in Evangelio
aip, Nemo venit ad me,, nifi Pater qui
me mife adducat illum. Illam Sion fanctam 8c
cxleftem Jerufalem eleg it, concordem fcilicet
fidelium coetum, 6c fancfcificatas facramentis
Ecclefix animas : in quibus tamquam rationa-
bili 8c intelligenti 6c emundatä 6c xterna per
tur .maritus ejus, liberata eft i lè g e , ne adultéra
teneatur conjun&a alii viro. Itaque, fratres
mei , 6c vos mortificati eft is legi per corpus
Chrifti : ut 6c ipfi litis alterius, ejus qui à mor-
tuis refurrexit. Comparationevidux, quxmor-
tuo marito libera quibus volet nuptiis 8 jungi-
tu r4 definente jam lege viduam legis Ecclefiam
elfe demonftrat, Chrifto légitimé copulanrefurreótionis
gloriam domo, rationabilis 6c in- Q dam. Hane ergo legis viduam benedicendo beteiligen
6C impolluta 6c xterna inenarräbilis nedicet»
divinitatis natura requiefcat. Non quod ex ea,
in qua eft e infinitas fua, immenfitate de fiftat,
ut humanarum mentium anguftiis coartetur :
fed qui?, per digni le habitaculi fedem, d qui
ubique 6C idem 6c totus 8ç femper e f t , in fan-
dis probabilibufque requiefcat: ubi nulla ofFen-
fionum demutatio, led in faculum faculi 3 id
eft, in xterna tempora digna 6c placens ha-
bitatio fit electa.
24. Dehinc fequitur : Viduam ejus benedi-
cens benedicam. Quidam tranllatorum interpre-
* tatus elfe ita repertus e ft , Captionem ejus bene-
dicens benedicam : tamquam venatoribus 6c pif-
catoribus hominum effeftis Apoftolis , h x c
eorum benediéta" fit captio : maximè quôd
Bethfaida ex qua Apoftofi fun t, per interpréta,
tionem lingux hebraiex , domus venantium
nuiicupetur» Sed npbis fequenda eft prima ilia
Pauperes
facurat
Chriftus,
lacurandos
15. Deinde ait 3 Pauperes ejus faturabo pani-
bus. Bonum eft in Ecclefia pauperes non efu-
r ire : quia cüm inops pafeitur, aut fltiens po-
ta tu r , aut nudus veftitur, aut infirmus vifita-
tu r , aut carcere claufüs requiritur j ei h x c ofE-
ciorum oblequia deferuntur , qui in fingulis
nobis efurit, 8c f i t i t , 6c alg e t , 6c infirmatur,
6c clauditur : quique a i t , Amen, amen dico Matth, i/.
D vobis, quia qux feciftis uni ex minimis iftis, 4°-
mihi feciftis. Per hanc ergo diftorum ejus fi-
delem h profeflionem pauperes ejus panibus h
faturat. Saturat autem 6c eös panibus, qvii per
humilitatem cordis contemtumque fecuh fe
ipfos in paupertate conftituunt, quos cibo v itx
perennis explebit, ficut loco alio di<ftum eft: pfai. jj.h,
Divites eguerunt 6c elurierunt 3 inquirentes «
autem Dominum non minuentur omni bono. «
26. Dehinc fequitur : Sacerdotes ejus induam
6c Tub Judxorum temporibus ante Domini ad- E falu tar i3 fa n f li ejus exfultatione exfultabunt: Sa.
yentüm ad Ecclefix do&rinam confignata
e tranflationis audoritas : Viduam ejus benedi*
cens, benedicam. Quanta viduarum dignitas e f t ,
6c honefta unius thori confcientia , 6c felicis
continentix indemutata conftantia 1 H x c enim
benedicitur, 6c benedicendo benedicitur : ex
judicio fcilicet benedicentis, benedi&ione fit
s digna. Sed Apoftolus gentium dodor hortacerdotes
luperiùsjuftitiâindüuntur 3 led pro-
fedum honoris fui lumunt : falutari Icilicet
induuntur, conformes eftedi glorix 1 faluca-
ris : quia 4 lecundùm Apoftolum, de cxlis lal-
vificatorem noftrum exfpedamus , qui potens
eft , fecundiim operationem efficientix fux ,
corpus humilitatis noftrx conformare corpori
glorix fux. H o c ergo falutari facerdotes in-
& fanäo-
rum læcitia
peifeCta.
a In vulgacis hxc cam (equentibus ita conneAuntur : nulla diverfitas
eft dignitatis. Deinde eorum habitatio qui in faculum Sec.
reluftantibus m(T. Habes quidem hie ojtyiilow , (eü naturx fimi-
litudincm. Neque vero hoc voCabulum refpuendum , fed cautiili-
nic prxdicandum cenfebac Hilarius , nihil inrerelTc exiftimans
uttum quis Confubftantialitacem, an omnimodam fimilitudinem
prxdicarec , uti (idem facicnt libri de Synodis & in Gönflan-
tium. Mihi quidem, inquit lib. inConftant. n. i t . fimilitudo , ne
b Vocem nominibus hic omiflam revocamus ex mit Mic. &
Vatic. Hac fignificantur urbes , qux ex priftino fplcndore nihil
nifi nomina retineanc. Paulo anti Regius codex habet in diferetis,
* Editi, infinitatis fua. Concinnius m(f. Reg. & Turon. ex ea
( feil, immenfitate defiftat, ) in qua eft infinitas fua. Hujus loci
inrelligcntia repetenda eft ex Traft. P(kl. u i . n. i . & J. ubi
docetur Filium quidem (blum per (e dignum efte Dei habitacu-
lum, fed hoc tarnen fanftis etiam concedi per Filium in ipfis ha-
bi tan tem.
d Editi, qui ubique: Sc mox, ubi nulla offenfio, nulla demu-
tatio. Melius m(T. qui ubique , fine Ö* > ac deinde Turon. ubi'
nulla offenfionum demutatio, quod in Reg. lie mendosi exprcfliim '
eft, ubi nulla offenfio non demutatio. Leftionem Turon. mf prx-
ferendam liquet cx Traft. Pfal. j t . n. I t . ubi vocum inverfione
Hilario familiari legere eft, increfitis demutationum ojfenfis. In
quo autem confiftat ilia offenfionum demutatio, Cui nunc obno-
xii fumus, Sc a qua poft hanc vitam liberabimur , docet idem
Traftätus n. xi.
« Haud dubic Septuaginta, quamvis eos diycr habere tradat
apud Hieronymum auftor Commentarii in Pfalmos , qui & fub-
j icit, Sed frofter novitatem verbi faulatim obtinuit, Ut fro de&i It-
geretur tfl&t, maxime quia in fequenti verftculo pauperes fequebxn-
tur. Addic Symmachum Sc Aquilam interpretatos efte cibaria, quod
voce hcbraica fignificari ^eftis eft Hieronymus quxft. in Gen.
c. 4ƒ. ubi Sc in rnulcis exemplaribus grxeis viduam exftare
memorat. In pfalcerio tarnen ipfe vertit venationem.
f In vulgaris, j unit a eft. Rcftius mff. v:n£ta eft, j uxtagrxc.
SiJirai. Turn Reg. Sc Turon .S i autem mortuus fuerit vir ejus.
6 Loco Verbi jungitur , habent vulgati fit.
h Apud Bad. Er. Sc Lipf. promijfionem. Retinendum cum Par.
& mff. profejfionem, qua nimirum Chriftus quod pauperibus , hoc
fibi prxftitum denuntjat.
I id t salvatoris , nec debuit apud Par. fubftitui falutari, re.
fragantibusaliis libris. Mox ä rnff. Reg. Sc Turon. abeft de calis.
F f wj