943 S. Hilarii Epifcopi 944
quirens, feduniverfa potiùs quæ fua Tant fine A loquatur 5 neque qui non ab fè joquitur , non
damno impercientis indulfir. Atque ita nec natura
Dei caretdum non aliunde quam ex Deo
Deus eft j nec a Deo difFert, dum non aliud ipfe
quam Deus eft : quia & nativitas Dei confiftit
in Filio, nec per nativitatem Dei amifit a ex fe
Dei natura quod Deus eft. Pater igitur in Fi-
‘ lio eft, & Filius in Patre> Deus in Deo: non
perduplicem coilvenientium generum conjun-
ctionem , neque per infitivam capacioris fubloquatur.
Et quia in fe Patrem & loqui & opc-
rari docuerat j perfe&æ hujus unitatis fidem fta_
tuit, dicens , Sed Pater, qui in me manet, ip fa
facit opera feta. Crédité mihi 3 quoniam ego in Paire
& Pater in me. Sin autem3 vel propter opera ip fa
crédité. Pater operatur in Filio j fed 6c Filius opus
Patris operatur.
41. Ne ergo per virtutis efficientiam, & non j
per naturæ quæ fecundùm nativitatem eft pro- *
ftantiæ naturam * quia per corporalem necefli- B prietatem, Pater in Filio & operari çrederetur
& loqui j ait, Crédité mihi, quoniam ego in Patre3 ci
& Pater in me. Quid eft iftud, rogo, Crédité mi- a
bi? Certè ad id relertur quod didum eft, Oflen-
de nabis Patrem. Fides cpnfirmatur ex credendi
præcepto, & ea fides c quæ Patrem fibi oftendi
popofccrat. Non enim fufFecerat dixiflè, qù
me vidit 3 vidit & Patrem3 nifi intelligentiam
noftram eó ufque protenderet, ut cùm Patrem
nofceremus in Filio, Filium tarnen elïe memitatem,
exteriora fieri his quibus continentur
intcriora non poflunt: fed per nativitatem vi-
ventis ex vivente natura: j dum res non difFert,
dum naturam Dei non degenerat nativitas,
dum non aliud aliquid quam in Deum ex Deo
Deus nafcitur, dum nihil in his novum eft, nihil
alienum, nihil feparabile, dum in Patre &
Filio credere deos duos impium eft, dum Patrem
&: Filium fingularem Deum prxdicare facrilegum
eft, dum Deum ex Deo quôd in fi- C niflemusin Patre : ne transfufio potiùs alterius
militudine generis unum fint negare blafphe-
mum eft.
40. Ac ne dubium hoc atque ambiguum fà-
cramentum fides evangelica fufciperet, hunc
: dodrinæ luæ Dominus ordinem tenait : Non cre-
ditis mihi 3 quoniam -ego in Patre , ^ Pater in me ?
Verba 3 qua ego loquor vobis3 non k me loquor i fed
Pater3 qui in me manet 3 ipfe facit opera feta. Quibus
, rogo, aliis in Patre & Filio naturæ pro.
in alterum exiftimaretur, qudm pe* generatio-
nem nativitatemque unitas ejufdem in utroque
natura:. Credi itaque fibi Dominus vult, ne forte
per afliimti hominis difpenfätionem fidei
confcientia periclitetur. Certe fi quid afFerat
ambiguitatis caro, & corpus, & paffio j vel ope-
ribus credatur, Deum in Deo efle, & ex Deo
Deum efle, unum eos efle: dum natura: virtute
uterque in fe eft, & neuter fine altero eft: dum
prieras demonftrari, quàm his ipfis verbis, po- D & Pater nihil ex fuis amittit in Filio, & Filius
tuit & poteft, nativitatis tarnen in omnibus fi
nificatione prælatâ ? Cùm enim ait, Verba 3 qua
ego loquor vobis 3 non à me loquor, non exemit per-
fonam, neque fe filium denegavit, nec naturam
in fe paternæ virtutis abfcondit. Nam dum
loquitur ipfe *, in fubftantia manens loquitur :
dum autem non ab fe loquitur, nativitatem in
fe Dei ex Deo patre teftatur. Ipfe infeparabilis
ab eo atque indiffimilis unitate naturæ : quia
totum fumit ex Patre quod filius eft. Non eft
corporalium naturarum ifta conditio, utinfint
fibi invicem • ut fubfiftentis natura: habeant
perfe&am unitatem, ut manens unigeniti nativitas.
a paterna: divinitatis fit infeparabilis ve-
ritate. Unigenito tantiim iftud Deo proprium \
eft, & in facramento vera: nativitatis fides ifta p
eft, & d fpiritalis virtutis hoc opus eft, nihil dif- '
ferre efle & inefle : inefle autem non ali«d in li
quamvis ab eo loquatur, ipfe tarnen loquitur. E alio, ut corpus in corporej fed ita efle ac fub-
Nam qui non a fe loquitur, & tarnen loquitur, fiftere, ut in fubfiftente infit * ita vero inefle
non poteft non efle dum loquitur : & dum non
à fe loquitur, oftendit non fiium tantùm efle
quod-loquitur. Subjecitenim : Sed Pater 3 qui in
me manet 3 ipfe facit opera fua. Manere in Filio
Patrem, non eft fingularis atque unici : operari
verô per Filium Patrem, non eft difFerentis aut
exteri. Sicuti non unius eft, non ab fe loqui quæ
loquatur j neque rurfum alieni ac feparabilis fit,
ut & ipfe fubfiftat. Nam uterque fubfiftens, per
id non fine alio eft, e dum fecundùm generatio-
nem & nativitatem fubfiftentis natura non alia
eft. Hinc enim illud eft, Ego & Pater unum fu-1
mus : &, Qui[ me vidit, vidit & Patrem : &, Ego Jt
in Patre& Pater in me : quia non difFert nec il
degenerat nativitas,quia unius in Patre & Filio
divinitatis facramentum nativitatis natura con»
loqui per loquentem : fed hoc eorum facramen- F fummat,dumDei filius non aliud quàm Deus eft.
tum eft, qui unum funt. b Et uterque non aliud Et idcirco non in deos duos unigeniti generatio
funt, qui per naturæ proprietatem infefefunt: deputatur : quia in Deum filius Dei nafcens,
quorum hæc unitas eft, ut loquens non ab fe naturam in fe Dei fe gignentis exhibuit.
3 Edit. Bad. & Er. ejfe Dei natura,. Vcriüs Lipf. & Par. cum
mff. exfe : hoc eft , Pater fuam filio impertiens nacuram non
amific quod ex fe eft. Pater ut ingenieus & torius fons divinicacis
eft natura Dei ex fe, quam ä Patre obtinens Filius dici poteft natura
Dei ex alio. Qua ioquendi rationc habemus fupränum. 17. >
Cum natura Dei in n.tturam Dei fubftitiffet, id eft, ex Patre Filius
natuseffet.
b Sic potior codex Colb. cum Germ. Alii vero, qui unum funt,
qui uterque non aliud funt, nifi quod in Mart. & qui uterque &c.
c Er. Lipf. & Par. qua. Magis placuit qua cum Bad. 8c mlf.
quorum in vetuftioribus mox exftat pofeerat, non popöfterat.
d Bad. & Er. fpecialis : minus bene, ciim hxc opponantur proximo
di<ftis, Non eft corporalium naturarum ifta conditio.
* Apud Par. defideratur particula dum. Mox Bad. & lir. fubß-
ftens. Melius alii libri, fubfiftentis , fupple , utriufque: hoc eft,
dum non alia natura eft ejus qui fecundum gcncrationem, feu qui
genicor eft, fubfiftit, & ejus qui fubfiftit lecundüm nativitatem,
(cu quä natus.
L I B E R O C T A V U S .
Nuturnlem Filii & Putris umtutem propugnat. Prooetnium in eo werfitur, ut epiftopo
nec imöcentium fine feientia, nec fine innocentht ficientiam fujficere oftendat. Tum pius
xque ttc doHus Prxfu.1 w in s ad fimpUces decipicndos Arinnorum tcchnas fnüncefque in-
tcrroipUmncuUs exponit. filttia verb illi Chrifii verba,, Ego & Pater unum ftimus , ad
film voluntatis concordiam detorquent, eamque interpretationem bis -aliis confirmare
filent ; Credentiuin erat anima & cor unum ; & , Qui plantat & qui rigat unum
funt • & , Ut omnes unum fint, ficut tu Pater in me, & ego in te i contendit unum
ejfe, fidèles quidem per unam unius fidei naturam, plantantem vero & rigantem , qua-
tenus uno baptifmo unares effcFti unius etiam regenerations fint miniflri : detmtm impe-
riti omnino Chriftum dicturum fuijfe ut unum nnt , pro ut unum Velint, f i fiolam voluntatis
concordiam fiiis precari voluijfet. Hinc qm ratione, Chriflo mediante, unum cum
Patre naturaliter fimus explicat : idque défendit nobis praflari tum per ètermm gloriam,
qua honorem ipfi à Patre datum accipimus, tum per Incarnationis myß'erium, quo proprium
carnis nofira naturam retinct ariijfimè fibi copulatam, tum maxime per Eacbariftia
facramentum, quo veram illius carnem ae fanguinem fitmimus. Neque htc tacetur incredi-
bilis hareticorum calumnia,, vulgo jaBitantium Patrem (fifi Filium ab iis dificordes ajfir-
mari, qui nudam ilium voluntatis concordiam non rccipiunt.
Deinceps naturalem utriufque unitatem pluribus demonflrat : Primo , quia Spiritus-
fanBus, chm à ‘Patre procedat, a Filio tarnen (Sfi mittitur accipit ; (fr hoc quidem ,
quia ipfius funt omnia qm Patris funt. Secundo, quia Patris {ÿ Filii ita ums eft Spiritus,
ut Spiritus Cbrißi habitet in nobis , cum in nobis eft Spiritus Dei. Tertib, quia fine
asatbemate fu n t, qui Chriflo cultum exhibeant -, cum in malediBo fit religio, creaturn.
Quartb, quia in Spiritu Dei loquitur, qui Jcfum ejfe v e r f Dominum confitetur. ßuintb,
quia non nomine fo lo , fed naturk DemirtUm eum ejfe credidit Apoßolus, qui fpiritalia
Ecclcße donaob Spiritus unitatem modèo Patri,modb Domino attribuit. Sextb, quia verb
Dominus oft, qui mus eft : aut cert'e f i Chrifius ums Dominus non fit Deus, quia Dem
mus eft i Filter pari jure negandus erit Dominus. Septimb, quia non modb Dominus ,fed
(ëft Deus fiiper omnia nuncupatur. OBavb, quia licet hoc, Deus ex quo omnia, 0 -,
Dominus pet quem omnia, perfonarum difiinBionem Jbnet, efficiently tarnen, virtutis
ac natura fignificat unitatem -, adeo ut alias etiam de Chrißo dicat Apoßolus, ex ipfo &
per ipfiim & in iplo ejfi omnia. - Nonb, quia chm vitam largiatur xternam propterea
quod ipfum ßgnavit Pater,necejfe eft fit fignaculum illius vivum ac plenum, cujus in
fe omnem explicet formam, omnem virtutem continent. Ita verb decimb omnem explicat
Patris formam, ut eum in forma Dei , in qua Deo aqualis fit , Apofiolùs pradicet.
Vndecimb, quia imago eft Dei invifibilis , proindeque nec vißbihs , nec corporeus , nec
finitus. Neque poteft dici hanc imaginis rationem in invißbili quadam qualitate, s? non
in natura habere fitam : quam in virtute ac unitate natura ponendam confirmât Paulus,
ubi fubjicit per Chrifium 0 - in Chriflo creata ffj rcconciliata ejfe omnia ; & id quidem
ita, ut in eo reconciliante réconciliée Pater. Demum in quo plenitudo divinitatis corporaliter,
id eft, verb 0 - fubjlantiditer habitat, non poteft non habere quod Deus eft j ef
perinde unus eft cum eo Deus. Ita verb in his omnibus Filii cum Patre mitatem naturalem
demonflrat, ut pariter adftruat perfonarum difiinBionem.
m E A i t s apoftolus Paulus formàm A fummatanuu in.eo virtucum effe docuit dicens,
! i h i c o n f t i tu e n d i E p i f c o p i » f in g e n s , 6c p l a - O b tin em em fe em d im d octrin am U e i verbum , u t
n è n o v um E c c le f iæ h om m em p ræ c e - p o ten t f i t ex h o rtd ri a d d ecirin am fa n am , (p cm ira -
p t i s ü i i s .c o n d e n s , h a n c v e lu t i iu m m am b c o n - d icem es.rcvin cere. S u n t en im m u lti' & n tm fu b d iti,
» Bad. & H m codiec baf. Vat. ac rccendorc C d b . jp » . . 1 1 ' Pauiculam & Mc & B B B M " 1“ ■ V *™ * <*-
«juoil fuma fronte placnctac (let apud M i ecnon lu om|ub» m». »t m p»ço tçxM.
b MU'. V ac. baf. & Marc, tonftummndnrum.