7i S. Hilarii Epifcop 72.
quia in Chrifto* qùi David* oriens, juftus, A brumniare f pede tranfivit -, cùm Angelorum
a '1. 5
Gloria ali
fex 8c «ternus 8c paftor eft * totius fpei no-
ftr« confummatio* 8c legis finis intelligitur
efle • qui Sc fecundum pfalmi tirulum 8c ordi-
nem in ea corporis fui domo proditus eft * qua?
ei fratcrni domus efle fignificacur imperii.
5. a Quid gloriatur in malitia 3 potens iniquitate
tota die | Querela Prophet« eft glb-
riari eum b in iniquitate tota die* qui in malitia
potens fir» Et fixe quidem gloria iniquitatis
cibo vixit, cùm majeftatem defeendentis ad
montem Dei Vidit, cùm vocem b de igne lo-
quencis audivit, cùm régna multa bellis gra-
vibùs evertit, cùm Jordanem reflluentem ut fibi
areret fpedavit, cùm prophetas habuft, cùm
facerdotibüs ad emundationem peccatorum 8c
redemtionem animæ fuæ ufus eft, cùm obti-
riere. regnum fiium meruit. Sed in his omnibus
cùm potens effet, tamen in malitia fiia
arguitur. Ceterùm eft gloria & expetenda 8c B potens Temper fiiit,cùm cepas 8c,allia Ægyconfitenda
, 8c aflfedu qttodam exfultantis
gaudii eloquenda : quod utrumqiie Tub iifdem
didis alius propheta demonftrat, dicens * Non
glorietur fapiens in fapientia lua > rieque fords
in fortitudine fua, neque dives in divitiis
Tuis : fed qui gloriatur', in Domino glorietur.
Vetitis enim primvim improbabilis gloria
caufis , caufam rurfum glorias competentis
oftendit. Quo exemplo beatus Apoftolus feit,
pti 8c ctim carnes defideravit, ctim ob vitio-
rum confuetudinem fervitutem impiam liber-
tati pi« pr«tulit , cfim vitulum adoravit,
* Moyfi maledixit * Deum abominatus eft,
filios fuos dasmonum h hoftias vovit, prophetas
occidit, ipfiun quoque Deum ac Dominum
fuum fui causa natum hominem, pro-
ditum ' prastori in crucem fiiftulit. Ac fic toto
vit« fu« die in iniqüitate glorians, cum pom
m
Moyi'ct ■
in nullö fibT, niff in uno tantüm efle glorian- C tens > potens tamen in malitia effe per-
dum , cum ait , Mihi autem abfit gloriari * manfit,
fer. 17 . 1 6.
ftohitn.&.f6.
1. Cor. f f .
DoCC , id
eft , Judzi
nifi in cruce Domini noftri Jefu Chrifti, per
quem mihi mundus crucifixus eft * 8c ego
mundo. Non ergo gloria iftiufmodi, fed gloria
iniquitatis offendit $ 8c ejüs iniquitatis,
qu« die tota fit. Diem pro «täte vel tempore
hominis nuncupari folere meminimus,
eiim dicitur, Diem hominis non concupivi:
vel rurfum cum Abraham diem Domini de-
7. Poft hanc ergo de eo prophetici dolo-
ris querelam, jam in ipfum fermo converti-
tur : Injuftitiam cogitavit lingua tua. Lingu« •
human« officium eft, ut naturali imp 111 fa ra- 1
tione, motu vario eodemque moderato vo- 1
cem in verba diftinguat; exftetque * per earn
ex confufb erumpentis fpiritfts fono diffonans
ad rerum intelligentiam, fermo. Et quamvis
fideravit i vel cùm Apoftolus fatanæ tradit D quidem. hie ejus ad id efficiendum ratio nabiin
interitum carnis, ut fpiritus falvus fit c in
die Domini $ non hunc diem ortu folis occa-
Tuque 'finitum, fed diem conftituti temporis
vel «tatis oftendens. Potens ergo in malitia,
gloriatur in iniquitate tqta die.
6. Sed abfolutb intelligitur, in Doec per,
fbna rationem querel«*hujus non convenire.
Quid enim potenti« habebat mulorum Cu-
ftos, 8c jus in animalia vedionis regi« fortilis
motus fit j tamen ipfa fubdita potiùs efle
rationi intelligitur , quàm 1 fenfu rationis in-
telligens. Quod verb caret fenfu intelligent
ti«, caret 8c rationis inftindu. Qüidquid
autem caret rationis inftindu , caret 8c me-
ditatione confîlii. Et quomodo redè à Pro- ,
pheta didum intelligitur, linguam injuftitiam 1
cogitare, cùm cogitatio ex rationablli fenfu 1
animæ viventis ineatur t lingua veró non ad
d tus d aut tantùm nuntians David domum E naturam rationis ineund«, fed ad minifterium
Abimelech ingreffum? Numquid tota die in
iniquitate gloriatur ? Yerum nib perfona ejus ,
populus cui omnis in iniquitate «tas fuit, cui
ex potentatu maliti«, gloria iniquitatis ipfius
abundavit, fignificari intelligenduseft. Potens
enim fuit, e cum ferviens vifitabatur a Domino
, cum propter eum tot plagis percufla
eft iEayptus , cum in trium dierum tenebris
tenebras ipfas lumine fecum manente non
fenfit , cum ^Egyptum ipfam argento 8c omnatur
« fit rationabilis inftituta? Sed didi hu-
jus perfe&i 8c prophetici audoritatem 8c alius
propheta demonftrat, dicens, In ore ftulto- 1
rum cor eorum eft : quia nihil ex rationis i
confilio tradantes 8c cordis meditatione pen- 1
dentes, temerario tantiim motu lingu« in-
confult« res fortuitas 8c inconditas eloquan-
tur. Atque ideo in ore ftultorum cor eorum
eft, quia non quod cogitaverint loquentur,
fed quod locuti fuerint cogitabunt. Et hoc
n i o rn atu defpoliatam cladi fu« reliquit, cum quidem de lingua ftulti. At verb de lingua
fecundum diei nodifque tempora column^ fapientis ita legimus:ra Lingua intelligentis me*
nunc nubila nunc ignea ufus eft, cum ru- c^itabitur fapientiam } 8c rurfum, Linguamea
a Par. poft Lipfium, quid gloriaris. Vcrius anciquiores edition
s curn mff. quid gloriatur; quomodo legit & Auguftinus J qui
ciim Hilario tTwtu>;I aftivi habuit ab , non ab
ftai. Mox Bad. £r. & Lipf. Querelam facit Propheta, gloriari Sic.
b Abeft in conftantcr a mf. Rcgio. Turn pro tota die vertir
'Symmachus apud Theodotetum fer fingulos dies , xscY ixd'T’it
i/M&r. Cui verhoni congruit interpretatio Hilarii, cum quo vul-
catns Hieronymus verba iota die cxplicac omni tempore vita. At
apud Auguftinum fine intermjfione, 8c apud Ruffinum ajfidue ea-
dem-verba exponuntur.
c Sic mf. Reg. juxta lacnim textum grsec. & lat. At vulgati
in diem ■ , '
’’ & In excufis , ut tantum. Magis placet cum mf. Reg. aut
n fervus vifitabatur. Reg. mf. fer*
viens cum vifitabatur.
{ Lipf. & Par. pedes .- refragantibus aliis libris.
* Bad. & Er. de nube loquentis. Reg. mf. Dei loquentis.
b Mf. Reg. nccnon Bad. Er. & Hincmarusde Prscdeft. c. i t.
hofiiis.
1 Apud Lipf. & Par. ut fuperiüs in Pf. i. pro fratori, fubftitu-
tum erat, prefidi: renitentibus vetcribus libris.
* lu Rcgio codicc, per eum : quod ad variutn motum poteft
referri. „ '
1 Sola editio Par. fenfum rationis: ac deindc cum ceteris, iw-
telligens eft.
“ Miciac. mf. lingua fapientis. Alter 4’ Vatic, in lingua intelligentes
meditator fapientia. Ex quo Scripture loco hateproferat Hilarius,
non liquet. Tannlmoccurrit Pfal. 1 6. } o-.'Os jufti medita-
bitur fapientiam; St Prov. 10.31. Os jufti parturitt fapientiam.
Lingua -I
picutis. I
111
nialuli
‘. ogi-
tais nova-
cila; apte
!
'SBparanturfudxi.
M '
■ b
fan ;-iJ».
full Judzi.
IçÉæorum
“ <|iriftum
odium.
jl T raâatus in
calamus ferib« velociter feribentis : quia:- intelligentis
lingua ex meditatione fapienriæ fitj
8c eadem rurfum tamquam calamus feribentis
, nihil incompofitum, nihil incertum agat :
fed his qu« aut cogitata aut le&a fuerint,
obtemperans celeriter ex ratione confilii ob-
lecundet.
8. Et quia ex ratione natur« cogitatis pb-
tius famuletur lingua , quàm cogitet -y h«c
lingua quæ injuftitiam cogitavit, non natur«
• fuæ ufa efle docetur officiis. Sequitur enim,
Si cut novacula acuta feeißi dolum. Novacula
ad nitorem vultus acuitur j ut abradens hir-
futam atque horrentem barbam, faciem a le-
viget. Hæc fi potiùs vulneret, dolum fecit :
quippe cùm præparata ad ornatum, minifterium
fuum præbuerit ad vulnus. Lingua hæc
ergo hujus in malitia potentis iniquitatem co-
gitans, dolum fecit : id eft, quam natura ad
eloquendas rationabiles cogitationes confulti
cordis præparaverat, ipfa potiùs irrationabilés
cogitat iniquitates. Populus enim file qui in
Doec fignificari inteliigendus eft, ad magni-
ficandum Dei nomen eledus, 8c ad celebran-
das laudes ipfius præparatus , hunc inhono-
rat, hunc tradit, hunc i quantum in fe eft ,
morte crucis perimit : 88 hoc lingu« fuæ novacula
acutâ, per quam clama vit, Crucifige,
crucifige, confummat. Dolum itaque tamquam
novacula acuta 8c iniquitatem cogi-
tans- fecit h«c lingua j 8c cujufmodi dolum, ;
confequentia docentv
9- Sequitur enim j DiUxißi fnalitiam piper
bcnignitateni , iniquitatem Jupcr quàm loqui ju-
fiitiam. Doli hujus crimen ex comparatione
fit grâvius, cùm malitia diligitur, bonitate ne-
gledft *, cùm iniquitas agitur, prætermiflo fer--
mone juftiti«. Hunc b propenfæ malitiæ afte-
dum Dominus in Evangeliis condemnat y dicens
, Hoc eft autem judicium, quia lux ve-
nit in hunc mundum, 8c dilexerunt homines ]
tenebras'magis quàm lumen. Populus itaque
cui ad redemtionem peccatorum Verbum cä-
ro fadum eft, 8c Deus homo natus eft, ut
per fidei juftificationem maledido legis liber
effet, cùm in tranfgreffionedegis mavult fer-
Vire maledido;, ipfum ilium. Deum fuum tra-
didit a poenæ, fanguinem ejus, ut prætor efTet
innocens, in fe ipfe fufeipiens. Et hæc agens,
demutat naturæ fuæ confuetudinem. Malitiam
enim diligit fuper benignitatem, 8c ex bonis '
amorem convertit in peffima. Diligere quo-
que injuftitiam fuper quàm loqui juftitiam
maluit.
io. Tenuit verb fecundùm Judaicam confuetudinem
, propheticus fermo in ipfa fermo-
num virtute rationem, cùm „äit, B ile x ifii ma-
litiam fuper benignitatem, injuftitiam piper quhm
loqui juftitiam. Nam ubi ait j B ile x ifii malitiam
a In mf. Rcgio, levificet : cui fa vet Miciac. in quo , •vivified.
Sic Regius codex : neque aliter legit Hincmarus de przdcft.
C‘ V : j - ■ I Protmf* '# malitiam dileäionis affedum. Propcnfa
malitia_4icitur, quæ prxponderct ac przferatur dilcftioni Dei.
mMÊÉnfëm M n' i 7 - No» quod non dilexerint&lumen, fed efiibd
dilemo tiles magis fuerit tropenfa tenebrarum. * .
e Apud Bad. pamam fanguinem ejut. Apud Er. Lipf. & Par. pat-
LI. Pfalmum. 74
A fu p è r b en ig n ita tem i nihil ultrà quàm diledio-
oem ipfàm ex comparatione condemnat. Ubi
verb ait, In ju ftitia m fu p e r qu àm lo q u i ju ftitia m j
ibi coarguit non jam prælati amoris affedum
fed ipfum illud odium in loquendo, dicens,
S u p er qu àm lo q u i ju ftitia m . Poflunt etiim 8c fb-
lent Judæi, licèt non ament bonitatem, tamen
earn vel loquendo fimulare. At verb loqui de
Domino noftro Jefu Chrifto, qui fecundùm
beatuni apoftolum Paulum fadus eft nobis ju- i.cor.i.3©.
B ftitia 8c fandificatio 8c redemtio^ nullo modb
poflunt. Non continentur ad’ aliquam feimo-
iiis patientiam, fi cùm qùando ex propheticis
audoritatibus ôftenditur à nobis unigenitus
Deus, qui alite fæcula natus eft, in hbmiiie
8c paflus & crucifixus 8c mortuus. Turn enim
omne de eo eloquium évitant 8c fugiunt • 8c
fi difeedéndi qubquam locus nullus fit, vi
quadam taciti doloris opprefli, aures manibus
obftruunt, 8c auditum ne in fe pénétrée ex-
C cludunt 5 bonitatem quidem tantam non amantes
, interdum tamen earn loquentes, ceterùm
juftitiam nec diligentes, qu« Chriftus eft s
nec loquentes.
il» Interceflio diapfàlmæ, etfi perfon* non Diapfaima
attulerit converfibnem , tamen lenfus feciffe j^ac fcn"
intelligitur demutationem» Nam cùm 8c ejus um’
cujusantea, 8c ad eum ad quern antea,fermo
fit, idem tamen fermo aliud nuhe quàm antè
fignifîcat. Et quidem fiiperiora querelis gra-
) via fuerunt, adeo tat ex Prophet« dolore ante
quàm edicerentur increpita fint : cùm injuftitiam
lingua cogitat, cùm tamquam novacula
acuta dolum efficit-, cùm d malitia fuper à
bonitatem diligitur, 8c injuftitiæ fuper juftiti
« eloquium eft» Propter quæ qüædam quafi
l?rôphetæ accufatio apud Deiim præmifla eft
arguentis, cùm dicitur : Qujd gloriatur in ma*
litia 3 potens iniquitate tota die l Et ne inanis
querelæ dolor reperiretur , ipfa querelæ eau-
fa fubjeda eft»
ïz. N une verb intercedente diapfalmâs nbn Pcccatocx^
mræceflit querela, fed demonftratâ antè caiu P.oCto fu,J-
“ â peccatî graviffimâ, turn hæc damnations pçe“
eft fubjeda fèntentia : B ile x if t i om n ia •verba f . 6.
p r a c ip ita tio n is 3 lin g u am d olofam : p to p terea e
B eu s d eftru et te in p n em 3 e v e ü a t & em ig te t te
d e ta b etn a cu lo tu o 3 & rad icem tu am d e te rr a
v iv en tium . Exemplo quo in Gehefi didum legimus
his verbis, Quia feciftihoc, maledidus gus. j. r4»
tu à terra y 8c rurfum, Quia audifti vocem ib\d. 17.
i multeris tu«j fed 8c ab Apoftolo, cùm gra- f
viflima human« impietatis crimina percen-
fuiflet,ita didum * Propter hoc tradidit eos Rom. i.is.
in feïifum reprobum : ita 8c ttunc, B ile x ift i
v e rb a p foe c ip ita tio n is 3 lin g u am d olofam j propterea
B e u r d eftru et te in p n em , Verbi virtutem lati-
nus fermo non tenuit. Quæ enim nobifeum
v èrb a firoe c ip ita tio n is funt, ea à Græcis p/M-n*
nam fangutnii ; renitentibus mff. & editione Hincmari loco citato-.
d In Régio mf. malitiam fuper bonitatem diligit. Moxcum Bad.
& Er. fufer juftetiam. Mallemus, fuper quàm juftitie,.
* Mf. Reg. hîc & mox, lingua dolofa : non omnino malè ; fuf-
picio enim eft fermonem converti ad iplàm linguam dololàm, lêa
ad ftultos lingua; motus non modérantes.
{ Lipfius repofucrat, uxoris tua, nulla mxus auâorîtnc.
Ë Üj