/oh. j. 46-
Nec falfum
elfe, qui legem
dédie.
ha&enu
23. Q u id ad h x c a in effïcax h x r e t i c x im- A
pieta tis ftu ltitia v efano fp iritu m e n tir is , 8c
con tra tan torum patriarenarum fcientiam ge-
nerofi feminis tr itico urendam z iz a n iam fa tor
no&urnus interferis ? Sed fi M o y f i c r ed e r e s ,
cred ere s Sc D e o D e i filio.: nifi fo r tè negabis
q u ó d d e eo M o y fè s locutus fit. Q u o d cüm ne-
g a re v o le s , audies verbis D e i : Sien im c redere-
tis M o y f i, b c rederetis fo r fitan Sc mihi j d e me
enim ille fcripfit. A r g u e t t e p la n è , a rg u e t ille
to to leg is v o lum in e , quam manu Med ia to r is B
p e r A n ge lo s difpofitam fufeepit. E t q u x re an
qu i le g em d e d e r it , D eu s v erus e f t , cüm utique
M e d ia to r fit ille qui d ed e r it. A u t numquid
non obviam D e o M o y fe s populum edu xit ad
montem ? A u t numquid non Deu s defeen dit
in montem ? A u t fo r tè falfum h o c de adopti-
vum po tiü s , c quam natura: fu x nomen eft ?
In te llig e perfonantes tu b a s , 8c lampadum flam- .
mas , Sc è monte xftu an tem fornacium fu-
m um , & ad adv entum D e i confciam human x C
infirmitatis trep id a tion em , Sc ä p o p u lo , o ra to
ad loquendum d M o y le , con feflam fub v o c e
D e i mortem. T i b i , h x r e tic e , non e ft D eu s
v erus , quo Ifra el tan tum loq uente mori ti-
m u it , Sc vocem ejus humana innrmitas non tu-
l i t ? T ib i idcirco D e u s non e f t , qu ia u t audi-
res e Sc v id e r e s , pe r infirmitatem hominis e ft
locutus ? Mo yfes montem ad iit j divinorum Sc
cxle ftium facramentorum cognitionem qu a-
d ra g in ta dierum ä c n o d ium tempo re adeptus D
e f t , omnia fe cun düm fp eciem o fte n fx fibi in
monte v erita tis in f t i tu i t , pe r familia ritatem
loquentis ad fe D e i , gloriam clarita tis ine<?n-
fpicabilis fumfit , Sc corruptivam vultus fui
fpeciem lu x intolerabilis v ic in g majeftatis im-
p le v i t , Deum t e f ta tu r , de D e o lo q u i tu r , ad
h u n c adorandum cum lastitia gentium A n g e los
D e i a d v o c a t , hujus pla citas benedidione s
Jo feph v e r t ic i im preca tur : Sc póft h x c lolo
con ce flo ei nomine , au d e t quifquam n e g are £
q u ó d verus e ft ?
24. N u n c quia omni h o c fermone noftro de-
monftra tum exiftimamus, nullam interpofitam
in te llig en tie rationem fu i f lè , u t D e u s v erus
Sc D eu s falfus in fenfiim h um a n e mentis in-
c id e r e t , cüm D e um Sc D e um , Sc Domin um
Sc Dominum le x lo cu ta fit $ néque in nominibus
na turilque fign ificatam d iv e r fita tem fiiif le ,
n e non lècund üm nomen n a tu r e Sc natura
nominis po ffet in te llig i $ cüm v irtus D e i , po- p
teftas D e i , res D e i , nomen D e i in eo e fle t
quern D eum le x p r e d ic ab a t : f q u e fecundüm
fa cram en ti e va n g e lic i diftribu tionem, ad per.
fo n e fign ificationem, d emonftra ret Sein crean.
do mundo obedientem d id is D e i D eum , &
in figurando homine communis fecum Sc Dei
imaginis s D eum c r e a to r em , Sc in judicàndis
Sodomitis ju d icem Domin um à D om in o , 8cin
largiendis benedidionibu s Sc in decernendis
myfteriis legis A n ge lum D e i D e um : u t ad la,
lutarem confelfionem in pa tre D e o 8c in filio
D e o D e u s femper o ften fu s , n a tu r e veritatem
ip lo n a tu r e nomine ed o c e re t j cüm lex Deum
utrumque fignificans , am bigu ita tem non re.
linq ue ret veritatis.
25. T emp u s jam nunc e ft , ut quod pie Sc 0
relig io sè le x d o c u it , non impiè fu rto h e re tic s f
ftu lt it ie p r e d ic a r i finamus , q u e D e i filium D
h n e g a tu ra lie coepit : Audi Ifrael, Dominus ™
Deus turn 11ms eft. E t qu ia impietas ejus peri- à
clitare tu r in n om in e , cüm D e um Sc D eum lex
e fle t lo cu ta 5 u t naturam nominis p e r a u d o r i lj
tatem d id i p ro ph etici n e g a r e t , a d je c it , Be- Q
nedicent te Deum verum : u t per id unum Deum
locu ta lex e f l e t , e fletqu e in filio D e i D e o nomen
po tiù s quàm v e r ita s , uno 1 tan tùm vero
D e o in tellig en do . E t fo r tè con tradicere ^nos
d id is tuis ô ^ftulte a r b it r a r is , u t negemus
unum D e um verum. N o n p la n é negamus *fe- *
cundùm te con fitendo. H e c enim ndes noftra,Cl
h e c c o n fc ie n t ia , h ic fermo eft. Sed intelligi-
mus D eum unum , Sc eumdem D e um verum.
N e c confeflio noftra p e r ic lita tu r in nomine,
quæ in n a tu ra k F ilii unum Sc v erum Deum
p r x d ic a t . D i f c e confeflionis tuæ intelligen-
t iam , 8c unum a c v erum D e um c o g n o fc e , tit ,
unum a c verum D eum p iè prædices. Rapis
enim ad impietatem tuam religionis no ftrx pro.
feflionem : 8c quod eft n e g a s , dum qu o d eft non
n e g a s . S ic ,1 ftultam lapientiam fa llis , u t ver
ita tem périmas Ipecie v er ita tis . Unum verum
D e um c o n fite r is , u t unum v erum D eum de-
n e g es . Profeflio enim tu a lie puta tur pia,
q u o d magis impia e ft j fie v e r a , q u ô d falfa
eft. S ic à te unus Sc v erus D e u s prxdicatur,
u t non fit. N e g a s enim D e i filium Deum verum
, cüm tarnen D e um n on n e g es 5 Deum
tarnen non na turâ c o n fite n d o , led nomine. S i ri
n a tiv ita s e ju s , nominis po tiù s e ft quàm veri- *
ta t i s , potes aufe rre nomini v eritatem : fi au- en
tern v e r è D e u s natus e f t , quæro quomodo po f
fit non v e r è e lle qu o d natus e ft ? A u t nega
e f l è , n e fit j au t fi e f t , quomodo quod e ft non
3 V ac. baf. codex , infelix heretics. ftultitis. vefano fpiritu.
b Abeft forfitan a vctuftiorc mf. Cölb.
c Hie addimus qudm audloritate vetufti codicis S. Petri in Va-
ricano. Qui exemplar Carnutcnfc ante annos 70 0 . recognovit,
eamdem parciculam in eo fuperfcnpfic, unde obtinuit in uno mf.
Coib. In aliis autem libris omittitur.
d In vulgaris , Moyfi. ReCHüs in m(T. Moyfe, fcilicet ab Ifraeli-
tis orato ut ipfe pro eis loquerecur Deo, ne cerrici Dei voce in*
In rnf. Corb. ac paucis aliis, viveres: leftio non fpernenda.
Hoc fibi vult: An ille, quern in majeftate Ioqucntem audire dinuit
populus legis , ne moreretur , tibi Deus non eft, quia jam ad
infirmitatem tuam fe accommodans in humilitate carnis tibi loquitur
, ut audire eum & videre abfque formidine jam poflis, leu
uc audiens eum vita; tua: non timeas ?
f Lipf. & Par. quem. Alii verb libri, qua, puta lex.
t In excufis Dominum. Vcrius in aliquot mff. Deum. Ex hac
una fententia cernitur quam in ceteris preflus fit Hilarii fermo.
Dicit Deum creatorem; quia'de Filio feriptum eft Gen. 1. 17-
Et fecit Deus hominem. Addit communis fecum imaginis : ‘quia **
dixit Pater, Faciamus hominem ad imaginem noftram. Poft communis
fecum, fubjungic & Dei : quia qux prius imago communis»
poftea Dei unius efie fignificatur his verbis, Ad imaginem Dti
fecit eum. Hinc parciculam & , ante Dei imaginis , ne expungas,
quamvis in mf. baf. Vat. non occurrat.
h Er. Lipf. & Par. Deum negatura. Abeft Deum it Bad. & niff
1 hoc eft , quia unus tantum Deus verus intelligendus eft.
k Carnut. mf. cum uno Colb. Filium.- minds fincerè. Illud in
naturd Filii, id eft, in aflertione Filii, qui non tantum ex nuncu'
patione & adoptione , fed ex natura fit Dei filius.
1 Ita Par. cum mff. id eft, fic fallis cos, qui humanis rat tun*
culis plus credunt, quitm Dei di«£tis. At Bad. Er. 6c Lipf.. fialt*
mundi fapientia: quod commodè eciam in quinto ac (cxco caju p°"
teft intelligi.
polfic
point effe I ne non fit ! Ac fie nativitàte qui» A prafioquatur. Ét primùm nofcepdum eft I fe.
^ ____ Tnrr»riiv< r ip . m n n P m h n n r . rps fnruri dem mox e r it fe rmo. Inte rim tarnen d e Veri. temooris nunciare. F
tä te natura: D e i im pie tatem men d a c ii tu i pro.
ph etica con felfione con vin cam j ita ta rn en , u t
unum Sc v erum D e um p r e d ic a r i a n o b is , ne-
que b Sabellii hzerefis ipfum P a trem fibi 8c F i-
Iium pro fefla p r e fu m a t , nequ e tu v e r ita tem
de filio D e i unum tan tüm D e um v erum p r e dicans
mentiaris
monem u n c res fucuri tempo ris nuntiare. E t
quæro an D eu s v eru s n on f i t , q u itum fecnn*. 1
d ùm opinionem Judæorum 8c b en ed ic eb a tu r 8ç
ju rab atu r. Tudæi namqu e fiicramentum m yfterii
D e i n e fe ien te s , Sc pe r h o c D e i filium ign o ran t
e s , D eum ta fttùm , non SC P a trem v ene rab an-
tu r . N am utique Vénérantes P a tr em , v en e ra -
ren tu r Sc pilium. H i e rg o D e um be n e d ic eb a n t,
*6. N ih i l plané in fe h a b e t fapientiæ im- 8c ju rab an t per eum. Sed p ro p h e ta b en ed ic en -
pietas : Sc D e i t i m o r , q u i fapientiæ B dum Deum verum te fta tu r : verum Deum id c ir c o
initium e f t , ub i d ee ft , aü fe r t fe cum omne
exordium p ru d e n t ie . A d infirmandam enim
D e i v er i in F ilio fidem proph eticu s fermo pro-
fe r tu r , q u o diiftum e f t , Et bcnedicent te Deum
verum. P rimüm hzec impietatis ftu ltitia fu it ,
ut qiue * fu pe riü s d icta fu n t , au t non in tel-
lig eren tu r 5 au t in te lle& a cüm e ffent , ta -
cerentur. T u rn d einde ad qu am fe fraudem
fyllaba: c ad je d io n e , q u x in libris n o n e x f ta t ,
p ro n u n tia n s , quia per myfterium a flumti c o r poris
non ab omnibus e ffe t in eo D e i v er ita s in -
te llig en d a . E t opus fu it v e r i con firm a tio n e , u b i
fa lfi pro rup tu ra e fle t a f le r tio . E t fingulas d id o -
rum eorumd em fententias recenfeamus.
28. Prof tere a fic dicit Dominus : Ecçd, qui fier-
viunt mihi, manducabunt y vos verb efurietis : ec-
ce qui ferviunt mihi , bibent j vos Vero fitietis.
C o g n o fc e fub e od em d id o u triu fqu e temporis
WÊm aliud futurum
figniinftruxit
: ftultitiæ fuæ in . eo u fa m e n d a c io ,C fign ificationem : u t facramentum affequaris tp.e j.13 .
x t a t is . Qui enim ferviunt mihi, manducabunt.
R e lig ion em fc ilice t p r e fe n tem fu tu r is premiis
muneratur : ita u t p r e fen tium impie tatem futu
r e fitis a c famis poena c o n fic ia t. D e in d e
ad je c it , Ecce qui ferviunt mihi, exfultabunt in i
lat it ia j vos autem clamabitis propter, dolorem cordis
veflri 3 & d contritioné fpiritus ululabitis. Se_
cundüm fu pe rio rem fènfum e tiam n u n c fu tu -
ri Sc p re fen tis temporis d emonftra tio e ft ,: u t
D qu i fe rv iun t , exfu lta tu r i fin t in l x t i t i a } qu i
v e r ö n on fe r v iu n t , in clamo re a tq u e in ulula-
tu pe r dolorem cordis 8c con trition em fp ir itü s
manfuri fint. D e h in e fu b je c it , Relinquetis enim
vos nomen vefirum in latitia eletlis meis, vos autem
interficiet Dominus. Sermo ad carna lem I ffa e l
27. E t ut ab fo lu ta in tellig en dæ v eritatis ratio
f i t , ip fa ilia e x fo lid o proph etæ d id a fu b -
dentur. Propterea fie dicit Dominus : Ecce qui ferviunt
e ft c um fu tu r i tempo ris fign ifïc a tio n e , cu i ex-
p robratu r q u ó d nomen fuum e le d is D e i r e ii-
tamquam d id is fuis e ô u fqu e ad hib en d a fides
e f fe t , u t req u irend am e ffe ipfam d id o rum pro-
pheticorum a u d o r ita tem non p u ta re t. N o n
enim ita feriptum e f t , Benedicent te Deum verum:
f e d , Benedicent Deum verum. N am non
exiguum am b igu ita tis momentum eft in te r te
Deum verum , Sc Deum verum. Perfonæ enim
alterius v id e tu r e fle p ro n om en , ub i te e ft : ce-
terùm ubi pronominis fy llab a non e r i t , ibi d.ad
au d orem d id i refer tu r 8c nomen.
mihi 3 manducabunt j vos verè efurietis : ecce
qui ferviunt mihi 3 bibent > vos autem fitiètis : ecce
qui ferviunt mihi 3 exfùltabunt in latitia j vos autem
clamabitis propter dolorem cordis vefri, & '
contribulatione fpiritüs ululabitis. Relinquetis enim d u ru s fit. Q u x r o , q u o d h o e n om en fit? N em p e
vos nomen vefirum in latitia eleBis meis 3 vos au- Ifra el ,■ ad quern turn e ra t fermo. D e h in e in te r im
interficiet Dominus. Servientibus verè mihi E r o g o , qu i fit ho d ie I fra e l? E t qu id em teftatur.
vocabitur nomen novum, quod benedicetur frpcr ter-, A p o f to lu s , Q u i fp ir itu , non litte ra : q u i in re-
ram : & benedicent Deum verum, & qui jurant g u la C h r if t i p ro c ed en te s , Ifra el D e i funt.
fuper terram , jurabunt in Deum verum. N um J . 19. T urn p r e t e r e a ,-cüm fu pe riü s d id um fit
Ibid. ï j .
Iiracl carnalem
;
quod futu--
runi.ad (pi—
quaim non e x c a u fa e f t , cum confuetudo p r e -
dicationis e x c ed itu r : Sc rationem n o vitatis ratio
f falfitatis in d u c it. C um enim a n t e a t a n r e
de D e o p ro p h e t ix e x f t i t if le n t , Sc ad D e i d ignita
tem a c naturam d emonftrandam fimplex
Sc folum D e i nomen commemoratum fuiflet
Propterea fic dicit Dominus} in tellig en dum e ft cur
ita h o c co n feq u a tu r , Vos autem interficiet Dominus
: deinde po ft h x c q u id fibi v elic hie fe rm o ,
Servientibus verb mihi vocabitur nomen novum,
quod benedicetur fuperterram. N umqu id am bigitur
in eo qu o d d id um e f t , Propterea fic dicit Doplici
titulo
Deus verus
ab'Eiaia
qux rendum e f t , qu a ra tion e nu n c pe r Efaiam F minus, Sc in .e o q u o d fe q u itu r , Vosauteminterfi-
' ^ ciet Dominus3 id demojiftratum.fuiflfe, u t qui loq
u e r e tu r , Sc q u iin te r fed u ru s e f fe t , ß non aliud
benedicendum Deum verum 3 8c jurandum fii-
pe r terram in Deum verum p ro p h e tix Spiritus
3 Editi, ut non. Prxfcrimus mff. lcCHonem, quam tarnen non
alia ratione fic intelligimus, quafi legere effet: cum non poffit
fieri ,.ut aliquid non fit id quod eft.
b Aliquot probx notx mff. Sabellia: cui voci mff. Vat. baf. &
Catnut. particulamjicwr prxfiguot, qux melius abeft ab aliis libris.
c In mff adjeclio. Hoc vitium Arianis ufitatum fuiffe difeimus
ex Ambtofio, qui lib. a. de fidec. i j . n. 5ƒS■ eos ut Scripturarüm;
falfatorcs, & lib. j . cap. 16. n. 193. ut carumdem interpolatores
traducit: quique in geftis Aquilcienfis fynodi T . a- p. 7 9S- Pal-j
ladiocrimmis hujus conviefto dicit , Falfari d vobts dwmas Script
ur as hodie comp’obamns. Unde fynodi hujus Patres epift. Ant-
biof. 10', n. 6. & 7. apud Impcratores expoftulant, quod ita re-
darauti de falfitate funt, ut faterentur.
d Onines prope mil. ad aucloritatetn didi. Interdum Hilarius
verbo abftrafto, loco concreti, ac nominatim vocabulo aucloritatu
loco auftoris lib. de Synod, num. 33. utitur. Quod hiegd auSiortm
.didi, infran. 31. dicitur penes Ioqucntem.
c Carnut. mf. ac nonnulli alii, uti mox i
f Editi nfl'.r mibus, a contritioné.
. Magi rifit.c
!Pei fto codice Colb. & Germ, necnon Corb. abantiqua manu
fecunda, ratio falfitatis, hoc eft, ubi fallendi & errandi liibeft ali-
qua ratio : u t, v. g. in Chrifto myfterium affumti corporis poteft
effe ratio unde, quis fallatur ne eum verum Deum credat. Hxc
leftio poftremis hujus numeri verbis confirmatur.
g Editi, non alius. ReCtius mff. non aliud : de natura enim
quxftio eft, non de perfona. Unde fupra num: 16. Plait Dominus
d Domino : numquid non verus Dominus d vero Domino ! aut quid
I aliud qudm Dominus ? Quod deinde,ut Sc alibi,ait Hiiarius, Filium
in prophetic locutum d ie , non ita ei proprium arbitratur , quin
hoc ipfum etiam at(ri,buar Spiritui fanfto : cujus divinitatem pro-
bare volens lib. x. n. 31. ait, Eft enim Sptritus-fmäus unus ubique,
lomnes Patriarchat, prophetas & omnem chorum le^ iVuminans.
' K k k