b
Homo fa-
ciendus ad
Dci.
Gen. I. 17
Hxretici
guntur ex
diclis.
Filius uc
perfonâ a-
iius à Pâtre
, angepérit,
manentea iïiter ütfumque 6c fa<fti coin- A Deus eft. Sed fortè idcirco non Deus verus eft, lus^
* . ~ • . . ; : H _I H i /<— Ha i art- T n fo r c munione , 6c communis imaglms ven täte ? Onim r.'.r., âllt,S.
Nondum abfblvenda: hujus qusftionis mihi
tempus eft : pofteriüs enim demonftrabimus ,
in quam imaginefn Dei patris 6c Dei filii homo
condïtus fit. Nunc interim hoe tenemus,
an verus Deus non fit, cui verus Deus dixerit,
Faciamus hominem ad imaginem & fimilitudinem
nofiram. Difcerne, fi quid potes , in hac ima-
ginis communione verum atque falfurn: 6c hxquia
angelus Dei eft. Inferioris enim naturæ
videtur hoe nomen t 6c ubi nuncupatio eft ge- m a"t
neris alieni, ibi exiftimatur veritas ejufdem ge-tl
neris non inefte. Et quidem jam fuperior liber
inanitatem hujus quæftionis oftendit. In an-
gelo enim officii potiùs quàm naturæ intelli-
gentia eft. Et propheta mihi teftis eft, dicens,
Qui facit angelos Juos fpiritus 3 (fi minifiros fuos'tfaj
ignem urentem. Ürens îgitur ignis d ille miniftri
feticö furore hæc indifTecabilia decide. Unum B ejusfunt: ôc venierts fpiritus, angeli ejusfunt.
enim funt, b quorum imaginis 6c fimilitudinis
unum eft homo fa£tus exemplum.
9. Sed fequamur ordinem lectionis, ut verkas
Temper fibi colrarens non demutetur o£-
fendiculo falfitatis. Ft fecit Deus hominem i ad
1 imaginem Dei fecit eum. Imago communis eft:
Deus ad imaginem Dei hominem fecit. Qui
• verum Deum filium Dei denegat , qusro ad
cujus Dei imaginem a Deo fatftum hominem
Per hzec enifn nuntiorum , qui angeli nuncu-
pantur, ac miniftrorum oftendkur vel natura ,
vel virtus. Fit ergo hie fpiritus angfclus, vel
hie ignis urens minifter Dei: 6c ha:c natura eo-
rum accipit nuntii 6c c miniftri officium. Vo-
Iens igitur lex, immo per legem Deus, perfb- Curèj
nam paterni nominis intimare, f Deum filitiin
angelum Dei locuta eft, id eft, nuntium Dei.
Sienificationem enim officii teftatur in nuntio:
intelligat. Meminerit tarnen Temper per Fi- C naturæ autem veritatem confirmavit in liomi.
lium omnia } ne Tortè hsretica intelligentia
Operationen! fibi Dei patris coaptet. Si igitur
ad imaginem Dei patris per filium Deum ho-
mo conditur, conditur quoque ad imaginem
Filii: quia nemo Filio di&um denegat ad imaginem
& fimilitudinem nofiram. Tenuit ergo Ter-
mo divinus rationem veritatis in ditftis, quam
opus explebat in fadis: ut hominem ad imaginem
Dei Deus figuraret, ut Deum fignificane,
efim Deum dixit. Hie autem nunc dif-
penTationis eft ordo, non generis. Non enim
aliud quam Patrem 6c Filium pradicamus: &
ita naturam nominum cosquamus, ut veritatem
Dei teneat ex innaTcibili Deo Dei unige-
niti nativitas. Mifli autem 6c mittentis figni- n
ficatio hie non aliud quam Patrem 6c Filiutti ™“®j
docet, ceterfim veritatem non adimit nature, s
neque in Filio perimit nativa: divinitatis proret,
nec veritatem Deo adimeret : cùm 6c in D prietatem : quia nemo ambigat naturam au.
doris in filii nativitate connaTci, s ut ex uno
confiftat in unum, quod per unum non diTcer-
natur ex uno j atque ita unum fine per quod
unus ex uno eft.
ii. O impatiens fidei calor, 6c defiderati hüJ
Termonis incontinens filentium ! Jam enim & jHj
in fuperiori libro modum conftitutæ prædica- c
tionis exceflimus, cùm quando impiè didum
unum Deum ab hæreticis arguentes, 6c Deum
communione imaginis effet Deus verus, qui
in opéré efficiendo intelligebatur Deus fïlius.
10. O deTperatæ mentis furor perdite • ô
ftulta cæcæ impietatis temeritas ! Audis Deum
6c Deum , audis imaginem noftram : quid tu
Tubjicis verum 6c non verum? quid inferisna-
turalem atque falTum ? quid Tub religionis no-
mine religionem evertis ? quid per unum Deum,
6c unum Deum verum, tentas ne Deus verus
unus fit ? Nondum veTanos Tpiritus tuos di- E atque Deum à MoyTe prædicatum docentes
dis evangelicis atque apoftolicis TufFoco , in
quibus Pater 6c Filius non perfönä, Ted naturä
unus 6c verus Deus uterque eft : interim te
lex fola enecat. Numquid ait Deum verum
6c non Deum verum ? Numquid aliter in utro-
que prater quam natura nomine ufa eft ? Deum
6c Deum dixit, qua: dixit Deum unum. Sed
quid tantüm dixifle dico ? Deum verum 6c
Deum verum per veritatem imaginis pradiad
unius Dei veram 6c religioTam confeflio-
nem piä, quamvis inconfideratä, feftinatione
deTcendimus : 6c nunc quoque alterius quæftionis
negotio immorantes, non tenuimus ordinem
conftitutum j 6c dum de Deo vero Dei
filio loquimur, uTque ad confeflionem Dei veri
in Patre 6c Filio ferventis fpiritus ardore pro-
rupimus. Sed tradatui fiio fidei noftræ veritas
refervetur : quæ cùm inchoata fit ad Tecuritacavit.
Ufa eft in nuncupatione primùm natura F tem legentis , tradanda tarnen atque abfölromine:
utitur deinceps in genere ventate natura.
Cum enim qui fit, Tecundum imaginem
venda pleniüs eft ad defperationem contradi-
centis.
13. Non afFert itaque demutationem natu- a
ra nomen officii • qui enim angelus Dei eft, |
Deus eft. Non fit planè Deus verus, fi non dito*!
res Dei 6c locutusfuerit, 6c geflerit. In gentem SÉj
enim magnam Ifmael adauget, 6c nomini ejus
creatur utriufque , non poteft c non ex vero
confiftere, quod uterque Deus verus fit.
11. Sed pergamus etiam nunc eo pradicationis
noftra itinere, quo lex fanda de Deo docuit.
Angelus Dei ad Agar loquitur,6c idem Angelus
* Mf. Colb. cum Germ, ad utrumquc. Mox Vat. baf. mihi ferma
eft, pro , mihi tempus eft.
b Editi I ad quorum : reluCtantibus mff. Mox Vat. baf. codex cum
Carn. unus eft. homo : non placet.
5 Er. Lipf. Sc Par. in utroque ; Bad. cum pluribus mff. ex utroque.
Prxfcrimus ex vero cum vetuftioribus Colb. Rcmig. Germ. Scc.
<* In vulgatis, illi miniftri See. turn > fui autem fpiritus : ubi in
mff. Corb. uno Vatic. & Prat. ç$> fattens fpiritus : in aliis verb
venions fpiritus, hoc eft, fpiritus qui venit miffus ad »liquid nuntiandum.
• Duo mff. Colb. ut nuntiet, minifterii officium, hoc faventibus
ceteris , quod propb omnes habcant minifterii officium. Proximum
Pfalmiftx locum ex Hilarii interpretatione ita intelligendum liquet
: §lui fpiritus & ignem urentem facit angelos & miniftros foot.
Unde fumit, eos fpiritus non natura id effe, quod hunt > feu quod
eis jam conftitutis adventitium eft.
f Editi, Dei filium. Concinnius mff. Deum filium.
6 Exemplar Carn. quod ex uno.
multiplicationes gentium pollicetur: 6c qua:ro, f
fi hoc Angeli opus eft. Sin verb Dei poteftas
eft j quid natura aufers Veritatem, cui veritatis
non adimis poteftatem ? Tenet itaque natura
virtus veritatis fidem: 6c inter difpenTa-
tionis fua: falutaria mundo facramenta a qui
Deus verUs eft, neTcit Deus verus aliquando
non efle.
14. Et primfim quxro, quid fignificationis
habeat Deus b verus 6C non Deus verus ? non
enim verbi hujus apprehendo rationem, fi di- 1
catur mihi, Ignis eft, Ted non eft verus ignis $
aut aqua eft, Ted non eft vera aqua : 6c qua:-
ro , in quo ejuTdem generis veritas a generis
ejuTdem veritate diftentiat ? Quod enim ignis
eft, non poteft efle ne verus fit: nec natura
manens, e eo poteft carere quod vera eft. Peri-
me aqua:, qubd aqua eft : 6c per id poteris
abolere ne vera fit. Ceterum fi aqua maneat,
etiam in eo necefle eft perfiftat ut vera fit. Poteft
ita demum natura perire, fi non fit: ve- (
rftm nott poteft non vera efle, fi maneat. Aut
Deus verus eft filius Dei, ut Deus fit j aut fi
non eft verus Deus, non poteft etiam id efle
quod Deus eft: d quia fi natura non fit, natura
non competit nomen y fi autem natura in eo
nomen eft , non poteft ab eo veritas abefle
natura.
15. Sed forte in eo, edm angelus Dei Deus
dicitur, adoptionis nomen indulgeatur , 6c fit
in eo nuncupatio Dei potius quam veritas. Si
- parum naturam in fe Dei turn , ciim angelus
' Dei di&us eft , docuit *,e in inferioris adhuc
ab angelo natura nomine intellige , an ex fe
Dei praftiterit veritatem. Namque ad Abraham
homo locutus eft 5 fed Abraham Deum
adoravit. Sed 6 f peftifer ha:retice, Deum
Abraham confeffus eft, quern tu Deum dene^-
gas. Quas promiffas Abraha: benedi&iones
impie exfpedtas ? Non eft tibi ille, ut eft,
gentium pater: neque in familiam Teminis fui
per benedi&iones fidei b fuse renatus evadis.
Non de lapidibus Abraha: filius excitaris} Ted
natio viperarum confeffionis fua: hoftis exfir
ftis. Non es Ifrael Dei, non es Abraha: fitc-
ceffio, non juftificatus ex fide es: non enim
Deo credidifti. Per earn namque fidem juftifi-
s catus eft , 6c conftitutus eft Abraham pater
gentium, per quam Deum cui crediderat ado-
* id eft, qui Deus verus e ft, cum falutis noftra: causa ad noftram
infirmitacem fe accommodans hominibus vifibilem feprx-
buit ac di&us eft angelus.
b In prius excufis omittitur vox versts: Sc videtur quidem re- ;
dundare. Sed earn tamen fummo confenfu habent mff. Unde pri—
mum illud Deus verus ad Patrem referendum efle arbitramur. Di-
fertc luc refellitur Arius, qui in Thalia Athanafio tefte Orat. f .
cont. Ar. p. jir. dicereaufus eft •• «'k iSi ®tif dtottiic ’(ku o' \ i-
yts , fi tfi v, \iytrtq ©»V, aM’ihi dfoibtros ’ftir, «Met Af/etVS,
5 0! cfiwoi « W , thus i, turn \{y*ro4 irivuen Qtce.
* Unus cod. Vat. cum Corb. Sc Prat, manens in eo. minus bene.
d In mf. Vat. baf. qui f i natura. Non difpliceret , cui fi. Venus
tamen in aliis libris, quia f i , fupplendo in eo.
* In pluribus mff.*» inferioris adhuc forma, abundac vox forme,,
ut pote fyn o n ym a nature, abeftque ab anciquioribus Colb. Cam.
Germ. Infiftit Hilarius adversus mox memoratam Arii blafphc-
miam, qua vu!r Verbum dici Deum nomine cenus & gratia: par-
ticipauone, ij iti/Mit.
f In veccribus libris, peftifere.
E Abcft fua a vetufto mf. Colb.
b Rccentiores mff. cum vulgatis, aut numquid aliud. Alii verb,
*ut quid aliud ; quo fignificatur natus non efle quid aliud a Patre,
ravit. Adoravit etenim beatus ille 6c fidelis pa- Deum ve-
triarcha Deum: 6c accipe quam Deum ve- adora‘
rum, cui-, ut ipfe de fe ait, non impoffibile go».i8.i+.
eft omne verbum. Aut riumquid non jfoJi Deo
poffibile eft oitine verbum ? Aut cui poflibile
eft omne verbum , qujero quid defit de Deo
vero ?
16. Et rögo ,quis eft Deils hie Sodorna: 6c Judiccm
(aomorrha: everfor ? Pluit enim Dominus d ag”
Domino : numquid non Verus Dominus d vero Gen. ii>. 14-
Domino ? h aut quid aliud qudm Dominus d
Domino ? vel quid praeter fignificationem per»
fonae in Domino ac Domino coaptabis ? Et memento
quod quern folttm verum Deum nofti, Dcusfolu#
hunc eumdem folum jufinm judicem 1 fis profeT- judex1«
fus. Et intellige, quöd Dominus 3 qui pluit d ipfis h*re-
Domino , non occidens juftum cum impio, ticis-.
omnem judicans terram^ 6c Dominus 6cjuftus
judex eft, 6c pluit a Domino. Et inter haec,
quern folum juftum judicem dlxeris, quxro. A
) Domino enim Dominus pluit: 6c hunc juftum
judicem non negabis * qui pluit a Domino.
Abraham enim dixit, pater gentium, non uti-
qüe infidelium, 2fullo modo k facies hoc verbum} Gen. 18.
ut occidas juftum cum impio , & erit jufius tarn- ^
quam impius. Nullo modo, qui judicas terram, facies
hoc judicium. Hunc ergo Deum juftum judicem
, necefle eft 6c verum Deum efle. Tuo
te, impie, teneo mendacio. Nondum ex Evan-
geliis Deum judicem profero : lex mihi judi-
Dcem Deum locuta eft. Adime Filio quod
judex eft , ut auferas qubd Deus verus eft.
Eum enim folum verum Deum, quern folurti
judicem juftum, profefliis es : 6c quern juftum
judicem doces, hunc non potes fecundum te
Verum Deum negare. Qui1 judex eft, Domi- 1
nus eft, potens ad omne verbum eft, benedi-
(ftionum «eternarum fponfor eft, piorum im-
piorumque judex eft, Abrah«Deus eft, ab eo
adoratus eft: ementire fakem aliquid per hanc
E impiam 6c ftultam verbi tui impudentiam, un--
de non verus eft.
if. Non perimunt natura veritatem c^le- Filius hoc
ftis mifericordis facramenta : fed nec fan<fto- Pa5nbus
rum fidetn fpecies, qus ad fidei vifionem co- natuseftfi-
aptantur, efudunt. Sacramenta enim legis my- ne damno
fterium difpenfationis evangelica: prafigurant: naiurseI
ut patriarcha videat 6c credat, quod Apofto-
lusm contemplatur 6c pradicat. Namque cum m
nec ab co diftingui nifi quaccnus a Domino, hoc eft , ratione ori-
* Ariusinepift.ad Alexand.apud Athanafium,Epiphanium & in
geftis Aquilcienfis Concilii, uci annotatum eft p. 8 34. not. e , pro-
fitetur Deum omnium judicem. At in eo loco non legit Hilarius judicem
, fed creatorem. Immo nec apud Athanafium Sec. habemus
juftum, fed omnium judicem. Quocirca non hie indicaatur pisedi-
Qx epiftolx verba, led Arianx lententix relatx lib. 4. n. 8.
k Aliquot probxnotx mff. faciat.
1 Paucis life peiftringuntur momenta, quibus probatum eft eum
effe verum Deum > qui hömo. ab Abraham vifus eft. Is enim
judex Sc Dominus eft Gen. 18 .10 . 19. 14. & 11. 1. potens ad
omne verbum Gen. 18. 14. benediilionum aternarumfponfor Gen.
I 7 .• 19. piorum impiorumque judex Gen. 18. ±j. Abraha Deus
Exodi 3. 1. ab eo adoratus Gen. 18. l .
m Ita vetuftus codex Colb. cum Germ. Alii verb contempUtur &
pradicet. Cum hie confecatur tempus legis cum evangclico tempore
j liquet (uperius cakftis mifericordia facramenta vocari, qux
Filius Dei in came pro nobis gcflit j fpecies autem illud omne,
in quo antiquis ad excitandam corum (idem fe le vilibilem prx-
buit, Sc in quo reprxlentavic quod faClurus erat.
I i i iii