turà Deo
Filius i
Angelus
Qui Pro-
phcca Fi-
& mnafeibilitätis & originis. A e fie uterque A D m , Deus tuus.Deus ergo regni æterni, 0b
Deus unus eft'j cum incer unum 8e unum ,.id
e f t , ex uno unum, divinitatis xtern x non fit
fecunda natura. Adorandus ergo eft a filiis D ei,
& honorificandus ab Angelis Dei. Ita & honor
& veneratio D eo a Dei filiis & Angelis po ft n- ‘
la tu r . Significationem honorandi, * 8c e o rum
per quos eft honörandus intellige, fcilicet per
- Angelos & filios D e i , Deus. A c ne fortè ho-
jrem D e i non naturalis exiftimes poftulari,
meritum dilectæ iuftitiæ 8c perolæ iniquitatis à
Deo fuo unftus eft. Numquid intelligentem
noftram aliqua (altem nominum intervalla con.
fundunt? Nam dilcretio tantùm perlbnann^
8e tuus pofita eft , in nullo ramen naturs dif,
t in c t a confeflione. Tuns enim relatum eft ad
auctorem , te veró ad ejus qui ex au&ore eft
fignificationem. Eft enim Deus ex D eo , pro.
phetâ eodem ordine confitente, ‘U n x itte 3Deus
Sc aibitreris hoe in lp co Moyfen de honoran- B Deus tuus. Non eft autem ante innafcibilei
do D eo pâtre fenfiffe , cùm tamen Pater fit
honorandus in Filio j tamen benedictionem,
quam b fub eodem fermone ad Jofeph difponit,
adverte. Ait enim , E t qua accepta (km- e iq u i ap-
paruit in rubo 3 veniant fuper caput jofeph dt" ver-
ticem. Adorandus ergo à Dei filiis Deus e f t ,
fed Deus qui Se D e i 6lius eft. Honorandus autem
à Dei Angelis Deus eft , fed Deus qui
D e i c Angélus "Deus eft : quia de rubo app;
Deum Deus ullus, ipfb d icen te, Eflote mihi p ;
f l es 3ds* ego t eft is , dicit Dominus Deus 3 & puer
meus quem elegi, ut feidtis & credatis di“ intelli.
gatis quoniam ego ftim 3 dt" dnte me non eft alius
Deus, dt"poft me non erit. Ejus igitu r, f qui fine
initio eft, demonftrata eit dignitas 5 Sc ejus qui
ex innafcibili e f t ,. honor confervatus e f t : Vnxit!
te enim, Deus 3 Deus tuus. Id enim, quod ait ‘
tuus 3 ad nativitatem refertur, ceterüm non
ruit D e i Angelus Deus, Sc qua: ei complacita C perimit naturam. Et idcirco Deus ejus eft,
funtjjoleph cùm benedicereturoptantur. Non
ideo non D e u s , quia Angelus D e i eft 5 neque
nirfum Angelus D e i non id circo, quia Deus
eft : fed fignificatâ perfonarüm intelligentiâ,
Sc d diftinéto innafcibilitatis nativitatifque
fenfu, ac manifeftatâ facramentorum cæleftium
difpenfatione , non folitarium Deum docuit
opinandum, cùm Angelum Ôcfilium Dei Deum,
D e i Sc Angeli 8c filii adorabunt.
.quia ex eo natus in Deum eft. Non tamen per1
id , quod Pater Deus e ft, non 8c Filius Deus
eft j Vhxit eninvft?, Deus, Deus tuus: defignata
videlicet 8c audtoris, 8c ex 'eo geniti fignifica.
tione , uno eodemque didto utrumque ilium in
nature ejufdem s 8c dignitatis nuncupatione
conftitiiit.
3 6. Verumnefort&ex- eoarripi impia: after. 1
tionis poflit occafio, quod didum e f t , Quoniam1
fuo , ita oc in nomine, collocato. A labor ^Egypti, Sc mercatus ^thiopum Sc Sa.
bain ? Recordemur Orientis Magos adorantes Magoru
Döminum 8c munerantes j 8c laborem venienteftimonio
s 37. Et hoc ipfum promtum eft ex perlbna ' ‘n r'— «*■*.*. «»-«=,
ipfius difeere. A it enim ad Ofee prophetam *
JsTon apponam adhuc ut mifcrcar domui Ifrael, fed
enim adverfans gdverfabor illis : filiorum autem
fuda miferebor, dt" falvos eos faciam in Domino
JDeo ipforum. Ergo 4 abfolutb Pater Deum Fi-
lium nuncupat, in quo 8c elegit nos antetem-
pora ficcularia. Ipforum idcirco ait, quia Deus
innafeibilis a nullo eft , nofque Filio in here-
34. Et bæc quidem de Moyfi libris refponfa D ego fum3 dt" ante me non eft Deus alius, dt"
a nobis fin t, vel potifts Moyles ipfe relponde-
r i t : quia eo ha:retici audore u fi, per unius D ei
confeffionem putent perfuaderi pofle, ne Deus
eile Dei filius pra:diceturj contra audoris fiii
teftimonium impii , cum quando ille unum
Deum confitens , non deftiterit de D e i filio
docere quod Deus eft. Sed confequens eft mul-
tiplices de eodem prophetarum fententias pro-
ferre.
me non erit i tamquam per id non Sc Filius Deus ^
f it, quia poft Deum, ante quern Deus nullus
f i t , nullus quoque poftea Deus futurus fit : to-
tius ob id did i ratio tradanda eft. Deus ipfe
fermonis fui teftis e f t , fed Sc puer 'ejus eledus
und cum eo teftis e f t , Deum ante fe non eflè,
neque poft fe futurum. Sufficiens quidem fibi
iple teftis eft : fed teftimonio de fe fi.10, tefti-
monium pueri quern elegit admifeuit. Unum
35. Tenes d idum, Audi Ifrael, Dominus Dem E ergo duum teftimonium eft , nullum ante fe
tuus unus eft : atque utinam rede teneres. Sed
fècundùm fenfiim tuum d id i prophetici quæro
rationem. Ait enim in pfalmis, Dnxit tc3 Deus}
Deus tuus. e Difcerne ad legends intelligen-
riam undum Sc ungenterti : diftingue te 8c tuus :
ad quern Sc de quo fit fermo, demonftra. Supe-
rioribus enim didis hie confeflionis ordo fub-
jedus eft. Dixerat namque, Sedes tua3 Deus,
in faculum fleculi , virga direclionis tua , virga
Deum elle 5 exeo enim omnia flint: neque poll
' le Deum futurum j non utique ex fe non fuilîè.
Erat enim jam puer in teftimonio Patris hac
loquens, puer in tribu ex qua gigni habebat
eledus. Idipfum ita in Evangeliis demonftrat:
Ecce puer meus quern elegi, diledus meus, in ^
quo complacuit anima mea. N on eft ergo II'
ante me alius Deu s , 8c poll: me non erit : æter-
næ videlicet Sc indemutabilis virtutis infinitaregni
tui > dilexifti juftitiam3 dt" odifli iniquitatem. F tem in e o , quód antè 8c poftea Deus præterfe
N un c quoque his ad jec it, Propterea unxit t e , fit nullus., oftendens : puero tamen fi.10 , ut in
§luis> til in rubo vifus Moyfinifi frimogenitus Dei filius, qui oit,
Ego film Deus fatrnni ve fir or urn, Deus Abrahr.m, Deus ifaae, Dios
facob. Ideo fe demon(Iravit humunis adffeSiibus, quin wnturns emt
® Ita Er. Lipf. & Par. qua: le£tio nobis valdc fufpcfta eft,
cum nee (ads congruat com fubnexis , ncc habeatur ni(i in rc-
centioribus mfl. Nam in potioribus cdbus Colb. Cam. Corb.
Germ. Rcmig. Sec. icgcre eft , $» ejus per cujus ( poteft incelligi
taciturn verbum honorem) eft honorandus. In mf. Corb. feeundis
curis adlcriptum eft, ^ ejus per quern eft honorandus. In Vindo-
cinenfi autem exftac ,& ejus per quos eft honorandus. Dcinde in ve-
tuftiore IKcmi^.mcnAosc,intelligere fcilicetur Angelas & filius Dei. Ex
quibus non incommode conficerc licetet, fignificationem honorandi
ex eis per quos eft honorandus intellige, fcilicet ut Angelas & filius
Dei Deus.
b In uno codicc Vatic./H& eodem nomine. Turn in recentiore Re-
niig. ac Thcod. facob ad fofeph difponit. Sinccrior eft leCtio ccte-
rorum. Subjcfta enim verba Dcuteronomii func; quamvis ad be-
nediCIionem Jacob Gen. 49. 16. alludantc
Ita mfT. At editi, Angelas eft qui de rubo. Sic & Ambrofius
inPlal..4j.n. 1 ƒ. Filiuminrubo vifum fuifle declarat his verbis :
f ab 0
d In editis, diffinCtio : mendum quod caftigant m(T.
e Lipf. Sc Par. difeernatlegentis intelligentiâ: rciuCtainibus alii*
libris. Ita Tercullianus ad versus Praxeam n. 13. Ambrofius lib. 1.
de fide c. 3. & alii Patres in hoc Plalmiftx loco duos apercé dif“
cerni obfervanc- Luculentum eft præ ceteris illud Irenxi lib.
3. c. 6. Zttrofque Dei appellatione fignificavit Spiritus-fanlius, &
eum qui ungitur Tedium, cum qui ungit, idefl, Pattern.
{ Editi cxccpto Par. qui fine nativitnte efi : qui tamen infra n.37.
de Pâtre habent, qui fine initio stern us efi.
8 Vat. baf. codex, in naturs ejufdem dignitate & Domini nuncu-
patione : minus fincerè. Ex hoc maximè loco patcc quam apud Hi-
lari um vim habeat vocabulum dignitatis, quod divin irai is loco ma-
aifeftô hic ponitut.
di ufque in Bethlehem Judæ tanti irineris m e. ^
tiamur. £ In principum enim labore totius
Ægypti labor demonftratus eft. M gis namque
divinæ virtutis operationes- falfa rerum
fpecie mentientibus, po-tiffimus impiæ religio-
nis honor à fieculo omni deferebatur. lifdem
— _______ ^ Magis ex mercatu Ætliiopum 8c Sabain, auditatem
à Deo pâtre donamur. Legimus nam- B r i , 8c thuris, Ôc myrrhæ munera deferentibus :
- ■ * 1 ' " ' ’• 1 quod quidem idipfiim 8c alius propheta præmonuit,
dicens, In confpe&u ejus procident pf*K
Æthiopes, 8c inimici ejus limum lingent. Re- ^ 1
ges Tharfis munera offerent,reges Arabum 8c «
Sabain munera adducent , 8c dabitur ei de «
auro Arabiæ. s In Magis itaque 8c muneribus,
labor Ægypti 8c mercatus Æthiopum 8c Sabain
oftenditur , fcilicet mundi error Magis
adorantibus , 8c eledta gentium munera ado-
C rato ab bis Domino oblata.
pradicta.
que, Pofce à m e , 8c dabo tibi g enre sb here-
ditatem tuam. Deo enim ex quo omnia funt
Deus nullus eft , qui fine initio æternus eft.
Filio autem Deus Pater eft j ex eo enim Deus
: natus eft. Nobis autem 8c Pater Deus eft , 8c
Filius Deus eft : Pâtre de Filio confitente quôd
Deus nofter f it, Filio de Patre docente quôd
Deus nobis fit : Deo tamen Filio à P a t re , id
eft, ipfo innafeibilis virtutis fuæ nomine, nun-
cupato. Et hæc quidem ad Ofee.
38. Per Efaiam autem quàm abfoluta D ei
■ patris de Domino noftro profeffio eft. A it namque
: Quoniam fic dicit Dominus Deus fanSlus
. ffrael3 qui fecit qua ventura funt: Interrogate me
de filiis veftris dr de filiabus, & de operibus ma-
nuum me arum mandate mihi. Ego fed terram, dt"
hominem fuper earn, ego omnibus fideribus præcepi,
ego fufeitavi regem cum juftitia, dr omnes via ejus
relia. Hic adificabit civitatem meam 3 & capti■
39* Excelfi autem v i r i , qui ad eum tranfi- Apoftoü.
turi funt , atque eum vinéti fequentur, qui viriexccifi.
tandem ifti fint, non in obfeuro eft. Refpice
ad Evangelia : Petrus Dominum fuum fecutu* fth. 7.
rus pra:cingitur. Intuere Apoftolos : fervus
Chrifti Paulus in vinculis gloriatur. Et videa- rhiUm. 1.
mus an vinftus Chrifti Jefu e a , qua: Deus de
filio fuo D eo fuerat locutus, impleverir. P r e - Efai +s-n-
cabuntur3 inquit, quoniam in te eft Deus. D i61 um Pauli
vitatemplebis mea cornertet 3 non cum pramio 3ne- D itaque abApoftolo recqgnöfce, 8c recognitum fcnfii
que cum muneribus, dicit Dominus Subaoth. L&-
: Deus in Chrifto erat mundum recon-
horavit Jdgyftus, & mmutus jEthiopum, ‘ &
Subain, y in excelfi ad te trXnfibunt, & tui erunt
ftrvi , & pofi te fequentur alliqati vinculis , &
adorabunt te , & in te deprecabuntur, quoniam in
te efi Deus, & non efi Deus prater te. Tu enim
és Deus, & nefciebamus. Deus Ifrael falvator:
erubefeent é-pudebit omnes qui advetfantur e i, ér
ibunt cum confufibne. Eftne adhuc aliejuis temeintellige
cilians fibi. Dehinc fequitur, Et non efi Deus
prater te. Quibus continué idem Apoftolus a i t ,
Unus eft enim Dominus nofter Jeftis Chriftüs i. c.r, s.<-
per quem omnia : 6c nullus præter eum vide-,
turafius e flè , quia unus eft. T e r t io quoque
-aie, Tu éï-Deus, & nefciebamus. Sed ex perfe-
cutore h Ecclefiæ dixit , Quorum patres, ex
quibus Chriftus, qui eft fuper omnia Deus. H i
riratis locus ) aut ulla relida eft ignorationis E igitur vinfti h:ec pracdicabunt: excelfi videlicet,
occafio: nifi id tancum reliquum f it , ut impie- * ' “ tr,h„s.Tfraef
tas profefla ie prodat; Deus ex quo omnia funt,
qui omnia d mandando fe c it , facli opera fibi
aflumens , non utique efficienda, nifi dixiflet
ut fierent, teftatur tegem perfeexcitatumju-
ftum, 8c xdificantem fibi Deo civitatem , 8c
plebis captivitatem avertentem, non cum prx-
mio neque cum muneribus j gratia enim omnes
falvamur. Deindeita loquicur,ciimpoll labo- , , , .
rem jEgypci id e f t , fieculi' calamicarem, 8c F prater te , dictum interpretaberr
mercatus ^Cthiopum 8c Sabain viri excelfi ad quod didum eft , Non efi Deu.
eum tranfibunt. Et qui tandem exiftimandus affirmare contendis, ne D e i filius Deus fit (
8c in duodecim thronis judicaturi ‘ tribus Ifrael, i
8c Dominum fuum dod rinx 8c paflionis lu x ,
martyrio fecuturi.
40. Deus ergo in Deo eft : 8c in quo eft
Deus, Deus eft. Etquomodo non eft Deus prx- ,pÖ.mtr7-
te r te , chm in eodem Deus f it ! Ofurpas, 6
b xretice', ad confeflionem folitarii D ei pa-
tris , Non eft Deus frater me : quomodo ex Ur u.
prxdicatione D e i patris dicentis, Non efi Deus
, . x ■. p,e r j s ^ {5 p e r id
Deus prater me, Dewf.3x.39.
* Apud Par. & in nonnullis mff. omittitur abfolutl, quod eft,
apercé & abfque ulla ambiguitate.
b Editi, in hereditatem, diflidentibus mlT. Sc Traft, x. Pfal.
e Quamvis ex grxco textu, 5 ii 'Ea.Ga.eip* dtfrfis, planum fit voeem
Sabain referti adTubfequcntcm,non ad prxccdcntcmteam tarnen ab
Hilario ad vocabulum mercatus relatam effe non dubium eft ex fub-
jeftis. Tercullianus advcrsùs Praxeam n. ij . cum Hilario contentions
,qubd ex eodem Efaix loco probec duos effe qui unum Dei no
men obtincanc, hoc ab eodiffentir, quod legat, ty Sabain vtri.
d Lipf. Sc Par. ex marginc Er. mandato.
* Ita vctuftiorcs libri. Alii verb Jtculi captivitatem.
f In ml. Vac. baf. in principio labor totius Ægypti.- corrupcè. Hii
dc Magis duo ctadic Hilarius , cos fciliccc & principes fuiffc, &
maeicx arci dcdicos ; quod alcerum plures ex anciquis cum eo do-
cuill'e jam obfcrvacum eft pa®. «13 nor. b. Reges quoque cos fuiffc
feribu Tercullianus lib. 3. contra Marc. n. 13. ubi cnarracurus illud
Pfal. Reges Arabum See. fubjicit, Ham & Magot reges habuitfere
Orient. Cui confentir Hieronymus Comm, in Dan. c. 1. Sic &
Cxlàrius Arelac. in appendice Sermonum Auguftini Scrm. 139.
n. 3. Illi Magi très reges fuiffe dicuntur. Unde PaTchafius Radberrus
in Match, x. Magos reges exftmfje, nemo qui hiftorias legit gmti-
littm ignorât. Qua ratione cxplicacur , qui omnes de Sabain ad
Chriftum venerint : quia nimirum, uci declarat Hilarius in March,
cap. 14. n. 7 .populi pnneeps fubjeft*, fibi univerfitatis nomen cau-
famque compleftitur.
6 Solus codex Yat. baf. in donis itaque.
h jd cft, art» faitperfeditor, jam alias oblcrvavimus prxpofidoncm
ex ad fignificandum ftatum ac tempus prxtcritum Hilario effe ufi-
tatam. 'Sic de Chrifto in fervi formam exinanito Ixpe loquitur, etc
Deo homo,pro, citm effet Deus, facias eft homo. Hie autem in vulgacis
& in uno folùm recentiore ml Colb. infertum eft ,faftus defter.
‘ Editi, duedtam tribus. refragantibus mff>
m
1
i l l