neret , cùm per definitam fidei indemuta- A intelligi divinx naturx«confcientia eft. Jam
bilis conftitutionem credi aliter atque aliter ero-o ünus Dominas Chriftus .f fini;;
non liceret. Unum itaque nobis Dominum
prxdicans ,unam fidem memorat ; deinde
unius Domini unam fidem memorans ,unum
etiam baptifma demonftrat : ut cum unius
Domini una fides eilet, unius per hoc fideia in
Dominum unum | unum eiTet 8c baptifma*
Et quia facramentum omne 8c baptifmi 8c fidei
, ut in uno Domino , ita 8c in Deo uno eil;
ergo non unus eft Dominus Chriftus, { fi alii
ut Deus non dolet,alii ut infirmus timet * ajii
fit ex natura, alii ex cognomirie Deus; &. alii
ex generatione, alii ex appellatione fit filius.
Et per id neque Deus pater unus in fide eft
fi aliis poteftate , aliis generatione pater cre-
ditur, quia ®. 8c univerforum pater Deus fir.
Jam porro quis ambiget extra fidem efle , quid-
quicf extra fidem unam eft ? quia in fide una
coniummationem fpei noftrx unius Dei pro- B 8c unus Dominus Chriftus , 8c Deus paterunus
felfione conclufit: ut unum baptifma 8c fides una
ficutunius Domini ,ita8c Dei elfetunius. Unus
•enim uterque eft, non unione, fed proprietate:
dum 8c unicuiqüe proprium eft ut unus fit, vel
Patri efle quod pater eft, vel Filio efle quod
filius eft j & id, quod uterque in proprietate
fua unus eft ,^facr amen turn unitatisadutrum-
que eft : quia 8c unus Dominus Chriftus Deo
patri non poteftauferre quód Dominus eft, 6c
unus Deus pater uni Domino Chrifto non in-
telligitur negare quod Deus eft ; cùm fi per C
id, quod Deus unus eft, non 6c Chrifto proprium
efle videtur ut Deus fit; necefleeftper
id , quod unus Dominus Chriftus eft, non 6c
Deo b debitum efle intelligatur ut Dominus
fit; fi id, quôd unus eft , c non facramenti fit
fignificatio, fedunionis exceptio.Unius itaque
Domini, ficut unius Dei patris, 6c unum baptifma
6c fides una eft.
Fides autem una fides una jam non eft, fi non unum
non eft de
fidentibus. tiæ profdfione retinebit. Ünum veró Dominum
6c unum Deum patrem quomodo fides
quæ non una eft confitetur ? Una .auten? in
tanta prædicationum diverfitate jam non erit,
fi alius Dominum Jefum Chriftum, penetrante
palmasclavo,inïirmitatisnoftræ credet dolore
gemuiflè, 8c egentem naturæ fuæ potefta-
tifque virtute, imminentis jam fibi mortis ti-
muiflè d terrore: fi etiam id, quod principale
fit,Unus autem Dominus Chriftus non nomine,
fèd fide, h unus eft filiusî fed fi Deus fit, fi in.
demutabilis fit, fi non aliquando defuerit Vel
Deus eflè vel filius. Qui igitur aliter Chriftum
quàm eft prædicabit, * ideft ,nec filium nec
Deum efle ; alium Chriftum prædicabit. Sed
k nec in unius baptiftni fide unâ eft : quia fe-
çundùm Apoftolicam doétrinam ejus ünius baptifmi
fides una eft ƒ cujus unus Dominus &
Dei fit filius Chriftus,6c Deus fit.
3. Non enim negari jarti Chriftus quinC|
Chriftus fit poteft , neque mundo ignoràbilis “
effici. Hune prophetiæVolumina consignant,
hune temporum quotidie proficiehs plenitu.
do teftatur ,hunc Apoftolorum 6c Martyrum
per virtutum operationes loquuntur fèpulcra,
hune poteftas nominis fui probat , hune im-
mundi fpiritus 1 confitentur ,huncpunitorum
dæmonum refonant mugitus. Sed in his om- f
nibus virtutis fuæ difpenfatio eft, Ceterùmjj
Dominum 6cunum Deum patrem in confcien- D fide noftra talis, qualis eft , prxdicandus eft5
■ ‘ 1 * " ■ ' *■ ' ut non nomine, fed confeflione, in unius bap.
tifini fide iina,unus nobis Dominus fit:quia
fecundum unum Dominum Chriftum , unus
Deus pater eft.
4. Sed nunc hi novi Chrifti prxdicatöres, a
cuncta negando qua: Chrifti funt, alium Do- ^
minum Chriftum, ficuti afium Deum patrem p
prxdicant: quia neque hie genuerit, fed crea- f
verit; neque ille natus fit,fed creatus fit. 6c
eft,natum negabit,6c creatum potiùs prædi- £ per id extraveritatem Deus Chriftus fit, cui
càbit : fi Deum dieet magis, q#iàm intefliget ; non fit ex nativitate quöd Deus eft ; 6c extra
quia 6c e deos dici religiofum eft, 6c Deum -fidei confcientiam Deus pater fit, cui non fit
a Sic mff. elegantius quam vulgati, in Domino unum ejfet &
b A pud Bad. Er. & in mf, Vat. baf. demtum: quod prxfixa
particula negante admitti nequit. Proximo ante in vulgatis, Deo
patri. Abell patri a inlT.
e id eft , non lit fignificatio proprietatis qux nulli altcri
communicari polfic , led unionis qux fingularitatem inducat.
Quod autem facramenti vocabulo perfonarum proprietas figni-
ficetut, liquet vel ex hoc lib. p. n. 31. Audorem nativitaris effe
facramentum faternum efi.
d Sic mff. At editi, terrortm.
e Bad. & Er. duos dici. Turn turn reliquis edit, ac pluribus mlf.
irreligiofum eft. Exinde Er. Lipf. & Par. & Deum non intelligi .-
cum ablit non a Bad. & mlf Antea quoque prjetulimus religiofum
eft auftoritate mlf. Colb. Cam. ac Germ. Hoc quippe fibi vult:
Si Chriftum nomine tenus dicet potius, quam in veritate intelli-
get Deum ■, nil magnum ei prxftabit , uti dcclaratur lib. contra
Auxcnt n. 10. quia fides ac religio patitur plures dici deos ; ut
enim Damafi epiftola apud Theodoret. lib. j . hill- eccl. c. xi.
habet, nomen deorum &> Angelis & omnibus fanftis a Deo donation
eft. Sed conlcientia atque infita nobis divinx naturx notitia
non finit, at Deus effentia & veritate intelligatur nili unus.
f Editi, ft aliud Deus non dolet, aliud infirmus See. emendan-
tur ex mff.
E Hxc ratio non ad proximum, fed ad luperius membrum per-
tinet : ut cum Catholici Deum credant efle patrem ob generatio-
nem filii, Ariani hoc eum nomine donent ob potcftatcmqua uni-
verfa condidit.
b Ita duo optimi mlf. Colb. cüm Germ. Sc Sorbon. In ceteris
autem Sc apud Bad. unus eff, fi filius fit , fi,Deus fit, See. At
Er. Lipf. Sc Par. unus eft, tunc que Dominus & Deus Jemftrfr
filius f i t , f i Deus fit See.
1 Editi excepto Bad. idem, pro id eft : perverse.
b In vulgatis , nec unius baptifmi fides'una• Redtiùs in mlf. nec
in unius baptifmi fide una eft, fupple, qui Chriftum aliter prxdi-
1 Sic mlf. At editi ,profitentur. Qux coram Reliquiis SS. Ger-
vafii & Procafii dxmonum confeflio fueric, tcftificatur Ambro
fius cpift. nunc 12.. ubi cùm dixilfet niim. 16. Et nunc audifiis
clamantes demones, & eónfitentes Martyribus quod poenas ferre non
pojfint -, adjicit num. 21. Audivimus hodie dicentes eos, qui bus minus
imponebatur, neminem pojfe ejfe falvum , ntfi qui in Patrem
Filium & Spiritum-faniium credidißet Sc c. Dicit diabolus, Sit
torqueatur, quemadmodum ipfe a Martyribus torquebatur, qui nt-
gat Spiritus-fan Hi divinitatem. Ex hoc Hilarii loco alioque non
minùs luculento Jibri in Confiant, n. 8. convincitur Scultetus
adversùs Bcllarminum perperam excandelccre, quöd ille pinnt
Dodlorem noftrum culms Sandlorum teftem ac patronum ad-
hibucrit. Ex utroque enim liquet, facras Apoftolorum ac Mao
tyrum Reliquias non modo fidelium cultu , led crebris à Deo mi*
raculis faille honoratas. Sed quod Ambrofius cpift. 22. rclatis
dxmonum tormencis Sc confeflione coram Reliquiis SS. Gervaui
& Protafii, contra Arianorum pertinaciam aim. 22.Nonacciff
h diabolo teftimonium, fed confejfionem. Invitas dixit diabolus , fei
exadus & tortus. Cedit diabolus plagis,& adbuc cedere nefeiunt Anfini
; facile eft in Scultctum ejufque imitacores contorqueie.
in o-eneratione quod pater eft. Laudantes A utique in fubftantia s confpicabili imaginem g
[Arm merito ita, ut disnum eft, Deum pa- natural invifibilis non referret.
trem naturx fcilicet eum efle inacceflx , ii>
confpicabilis, inviolabilis 4 inenarrabilis, in-
finitx, providx, potentis?ÿ benignæ, mobilis,
tranfeurrentis , manentis intrà extraque , 6c
omnia in omnibus fentientis : fed cum adji-
ciunt ad fupereminentiam laudis , fblum bo-
num , folum potentem , folum immortalem;
quis non hanc religionem. laudationis intelli-
gat eó tendere , ut Dominus Jefus.Chriftus g
extra hanc a beatitudinem,quxfoliDeo per
exceptionem folius defertur ad honorem, ma-
neiis ipfe 6c mortalis 6c infirmus 6c ltfalus fit,
dum in his Pater folus eft ? Et ei idcirco na-
turalis ex Deo patre nativitas abnegatur , ne
pei#generationem b ea in eo quæ naturalis
Deo patri beatitudo eft maneat ; quia nati
vitas in naturx ejus fit virtute , c qux ge-
nuit.
5. Nec apoftolicis ^ nec evangelicis prxdi- q
cationibus eruditi, ad impiæ profefïïonis fuæ
ufurpationem magnificentiam Dei patris,non
religionis fide -, fed arte impietatis extollunt :
utdum incomparabilia omnia elle naturx ejus
ediflèrunt, degeneris infirmifque naturx uni-
o-enitum Deum per exceptionem cómpara-
tionis affirment: Deum * viventis Dei vivam p
imaginem, 6c beacx naturx pleniffimam for-
mam, 6c innafeibilis fubftantixunigenitam na-
tivitatem : qux nili perfectam paternx bead- D
tudinisd habet gloriam, 6c abfolutam naturx
totius refert fpeciem, non eft in imaginis veritate.
Si autem innafeibilis Deiunigenitus Deus
imago eft, perfectx atque abfolurxin eo naturx
veritas ineft , per quam. efficitur efle eum
imao-inem veritatis. Potens eft Pater : fed fi
infirmus eft Filius, imago jamiioneft potentis.
Bonus eft Pater: fed fiin diverfi generisdivi—
nitate Filius eft , boni imaginem mali natura
non reddit. Incorporeus Pater eft : fi Filius fe- E
n. cundiim Spiritum circumfcriptus eft corpore,
jam incorporei non eft forma corporeus. Inef-
fabilis Pater eft : fi Filium fermo comple&itur,
extra imaginem eft inenarrabilis natura nar-
rabilis. Verus Deus eft Pater: fi Filius in Dei
falfitate eft,jam non eft veri imago qui falfus
eft. N on ex parte imaginem , neque ex por-
;• tione formam eum Dei Apoftolus prxdicat:
fed imaginem efle eu'm Dei invifibilis 6c formam
efle eum Dei e loquitur. Non poteft ex- F
preffiùs in filio Dei divinitatis natura ab Apo-
ftolo prædicari, ^ quàm ad id , quod invifibile
Dei eft, invifibilis Dei imago fit Chriftus : qui
6x^ Sed ut fuperioribus libris docuiinus; qux homU
dilpenfationem aflumti corporis rapiunt ad
contumeliam divinitatis: 6c impietatis caufas [njuriam
arripiuntde falutis noftrx facramento. Qui fi verbi.
apoftolicx fidei tenaces eflent , intelligerent
eum, qui in forma Dei eflet, afliimfiffe formam
fervi ; neque formam fervi uliirpa-
rent h ad formx Dei dehoneftatem , efim h
forma Dei plenitudinem in fe Dei contine-
ret: 6c qux eflent temporum ac myfteriorum ,
* pia ratione tra&arent, ut nec contumeliam i
diviniras fufeiperet , nec difpenfatio afFerret
errorem. Sed omnibus , ut exiftimo , jam d Naturx Ju-
nobisabfolutiflimedemonftratis,6cfubaflum- P1'^ dif"
ti corporis nativitate divinx naturx virtute dUuca^func
monftrata, non reliclus eft ambigendi locus, haftenus
quin omnia unigenitus Deus 6c homo virtuti- obic£ta-
bus Dei geflerit, 6c in virtutibus Dei univerfa
hominis veritate perfecerit : habens in fe 6c
naturam Dei potentisin geftis, dum natus ex
Deo eft ; 8c perfefti hominis abfolutionem,
dum ei eft partus ex Virgine :8c cum veritate
corporis fubfiftens in natura Dei, 6c cum Dei
natura manens in corporis veritate.
7. Quarnquam igitur ufque ad ipfam mortis Quxfuper-
gloriam omnis refj?onfionis noftrx fermo de-
feenderit, 6c fingulis profeffionisimpix propor da.
fitionibus ex evangelicis atque apoftolicis do_
<ftrinis fit contradiäum: tarnen quia etiam poft
refiirrectionis gloriam quxdam , ad degeneris
naturx infirmiratem demonftrandam , prxfu-
mere impii aufi funt, his ipfis nunc refpon-
dendum eft. Atque ita,ut in ceteris obferva-
tumanobis eft,eorum ipforum dictorum ratio
ex his ipfis didis afFeratur : ut illic veritas re-
periatur, ubi negatur. Qux enim fimpliciter
6c ad eruditionem fidei divinitus dida funt,
necefle eft ita dida lint , ut ad id quod dida
funt, non alienorum atque extrinfecüs dido-
rum confirmentur exemplis.
8. Inter ceteras enim impietates fiias etiam infirmum
hoc dido Domini uti hxretici folent: Adfcendo
ad patrem meum & ^ patrem veftrum , & ad bis Deus sc
Deum meum & ad Deum veftrum : ut per id,quöd pater I cui
pater ejus pater eorum eft 6c Deus ejus Deus ^u“bjc"
eorum eft, in natura Dei non fit: dum hoc ce- frh. 20.17.
teris profitetur Deum patrem efle, quod fibi
fit; ceflarite privilegio in communione 6c na-
turx 6c nativitaris, per quam 6c Deus fit natus,
6c filius fit. Teneant quoque etiam illud Apoftöli:
Cum autem dixerit, omnia fubjetia fimt, abf- 1. Car. 1;.
que eo qui ftibjecit ei omnia, k Cum autem ßibjeföa
a Erafmus nefcio qua auCloritace hie addi{J>c, corporations: cu-
jvis loco deiude pofuit Lipfius, comparationis. Neutrum vöcabu-
lum exftat in Bad. Sc mil. neque debet exftare. Beatitudo hie
fignificatur, qux fita fic in bonitate , potentia, immortalitatc,
&c. b Editi , ea qua in eo naturalis : turn Bad. Sc Er. Deo patre.
Lipf. & Par. depatre. Melior eft lé&io, quam revocamus é mff.
quorum in nonnullis legere ell Dei patris , non Deo patri: haud
alio fenfu.
c Solus codex Vat. baf. quigenuit.
d Ita mlf. At editi, habeat formam & •• referat fpeciem..
« Sola editio Par. Dei invifibilis. Refpicitur hie vel Celebris
locus Phil. 2. 6. Qui citm in fmma Dei efiet, vel Hebr i . }. ubi
figura fubftantia Dei Chriftus prxdicatur. Mox in mf. Martin.
nativitatis, loco divinitatis.
f Tres probx notx mff. quam »rf.omiffö ad. Vat. baf. cöd'ex,
neenon unus Colb. 8c alter Sorbon. quam adid quod invifibilis eft.
g In mff. Vat. baf.Corb.uno Colb. Sorbon. &c. in confpicabili
: p r a v e , nifi cum Martin. Colb. & Sorbon. deinde legatur,
aliam quam natura invifibilis imaginem non referret, ih folo Martin.
refert. Verüm flneerior eft leClio , quam retinemus ciim antiquiore
mf. Colb. neenon Germ. Carn. &c. Hic rcpellitur follemne Arianorum
argumentum , quo Filium vifum , adcoque vifibilem, Patrem
v e r ö in v i f i b i l e m prxdicantes, utrumque vcl eo nomine difli-
dentem natura divulgabant.
I* Er. Lipf & Par. ad formamIDei dehoneftandam. Bad. & mff.
‘ Vetus Codex Colb. pH & ratione.
k Vcrfiis, ciem autem fubjeda ei fiter int omnia, hon exftat in
| mff. nifi in uno Gölb. dubix fidei.
2. z z iij