167 San£ti Hilarii Epifcopi 168
ftimaretur : hos montes fàgittæ miflx difper-
gunt, 6c fulgura multiplicata conturbant.
Montes c) Hoç igitur montium nomine omnem fu-
cimU'ufs. pereminentem virtutem intelligi oportet : quæ
fe contra Deum exaltans atque efFerens, iræ
Hi à chtî- Dei fubdidit. Defcendens igitur Deus Ver-
Ao obmu. j3um | affumcum fibi hominem potentiâ accin-
gens , primùm hæc cacumina montium de-
preflît, diaboli fcilicet 6c fuorum contumacem
excellentiam protrivit, quos per hanc prima:
obtritionis poteftatem, poenæ æterni judicii
præparavit. Servavit autem hanc eamdem
js Propheta rationem, dicens , Adfcendit fumus
ss ab ira ejus, 6c ignis à conftjedu ejus ardefcet.
Fumus enim eos interim arfuri ignis involvit :
atque ob id in præfenti pfalmo ita fcriptum
eft : Praparans montes in virtute tua accinlius
potentiâ. Accindio potentiæ ei quod indige-
* fub*ud. bat * corpori .coaptatur. Non enim Virtus
potentiâ. accingitur ; fed in virtute Dei potentiâ ho*
mo quem Dominus aflumfit accingitur.
10. Contemplandum autem eft , quid prx-
f. s. parationem montium confequatur. Q ui contur-
Marc, f*- bat fundum maris 3fonum fluciuum ejus. Contur-
« l u i n . bat non mare, fed maris fundum : neque flu,
dus ejus, fed Comm fluHuum. Mare autem,
ut prophetix fermo edocet, pro fæculo nun-
Ef*. 27. 1. cupatur : ut ait, Superinducet Dominus mass
chæram terribilem 6c magnam, fuper draco-
js nem ferpentem pravum, & perimet draconem
?ƒ. loj.i/. qui jn mari eft. £c iterum, Mare hoc mass
gnum 6c latum -y ibi requiefcet draco, quem
>s figurafti ad illudendum ipfnm. Velcertèillud
Ffai. 68.}. abfblutius , Veni in altitudinem maris , &
Dæmonia tempeftas demerfit me. Montes igitur, id eft,
dcTfignan-" ac*verfarix omnes fupereminentefque virtutes
tur. S poenæ judicii præparantur : 6c maris funda-
menta turbantur. In harum enim inimicarum
virtutum fiducia fæçulum confiftebat, 6c hæc
in invifîbilibus fæculi hujus profundis late-
bant. Sonus autem fluftuum cum fundo maris
perturbatur. Turbato enim diabolo , omnia
terroris fui minifteria turbantur : 6c ipfe, quo
genres pavebant, adverfantium poteftatiun
Qjÿdantc fonus trépidât. Recordemur vatum murmu-
praftabant. ra » incondîtos bâcchantium fremitus, 6c
nonnumquam confufo audientium fenfu incertum
nefcio quid fimulacrorum æra fonuifle,
omnem denique profano cerimoniarum can tu
Quid poft. mundum refultantem. Nunc verô Domino
Chrifto prædicato, filere omnia confutata 6c
trépida, cùm hi templprum 6c gentium dii
virtute fidelium fubjiciuntur ad poenam : cùm
• Ira mlT. At Bad. & Er. proficit, Lipf. fie Par.proficiunt. De
eraculorum filcntio non tacuit Juvçnalis.
Delphis oracula defiant,
Et genus humanum ditmn.it c ah go futurs,
inquit Satyra 6. Immo Plutarchi liber eft, cui cur oracula edi
defserunt citulum indidit. Sed de dxmonum fidelibus fubjc&ione
eft prxclarum iilud Tcrtulliani Apologet. n. 23. Chriflum ti-
mentes in Dco , & Deum in Chrifto , fubjiciuntur fervis Dei ($>
Chrifli : ira de conta et u , deque afflatu noflro, contempt atione & re-
frafentatione illius ignis correpti, etiam de corporibus noflro imperio
excédant inviti & dolentes , & vobis prefentibus erubefientes Sec.
Ncc minus difertè Hilarii didta confirmant fit illuftrant hxc Cy-
pria ni ad Demctrianum : hide at tut dam de Us fperare quos tu
ipfe tuer is. O fi audire eos velles & videri quando a nobis adju-
rantnr, torquentur fpiritalibus fiagris, ver ber um ttrrmentis de
l credentium verbis torquentur, laniantur
uruntur; & invifibiles nobis atque incompre-
henfibiles naturx verbo continentur, puniun.
tur, abiguntur, eftm vates filent, eftm muta
ftmt templa. Per hxc itaque jam judicio prx-
parantur. Et prxparatio ifta quid proficit?
a profecit namque. Turbabuntur Rentes , * &ti- i \
mebunt: cernentes fcilicet deos luos mutos, & Gc«< I
tanthm ad impofitionem manuum noftrarum ^
paenx lux vocibus ingemifeentes. Sed poft
; turbationem gentium alii timebunt j timorem
enim erit illatura turbatio. Numquid omnes
qui & turbabuntur, &: timebunt ? Non utique Tin,
omnes qui & turbabuntur, & timebunt. on“1*
11. Qui ergo timebunt ? Qui inhabitant fines.
Non fubjecit Scriptura, ut aflolet, fines
terrx j non enim hie de terrx finibus Io,
quebatur. Dehinc ergo fermonis ratio non
patitur, b ut id adjeftum exiftimemus. Ait I
enim, Quj inhabitant fines. Numquid & gen,
r tes, qux intra fines funt, non timebunt j &
terrarum tantfim extima Deum metuent, ab
ejus metu ceteris qux in medio habentur alie,
nis ? Finis autem eft,non res ipfa, fed rei
extimum. Extimum ver6 eft, in quo res ipfa
deficiet. Qui ergo fines inhabitant » Scilicet
qui in carne pofiti, neque in totum adhuc Tic, I
fecundiYm carnem agunt, neque jam omnino “t(t* I
finem peccati per deunendi a peccatis confiie- , I
tudinem tenent * fed volentes definere, nec din®|
) penitus definentes, & finem etiamnum , id J“‘ I
eft, quamdam proximam defedlionem peccati,
carnis habitantes, nec a carne abfimt, nec in
totum interna carnis exercent.Apoftolus autem l C , i I
cum in corpore fit, peregrinatur a corpore,
Apoftolus cum in vita fit, quotidie tamen i.c*I
moritur: vivit autem jam non ipfe, vivit verb ^ I
in eo Chriftus. Omnes ille fines ambigux vo- I
luntatis exceflit, etiam extra fines corporis
peccatique habitat , peregrinando a corpore
1 dum in corpore eft , & quotidie moriendo
c dum vivit, & jam non ipfe in fe vivendo < I
led Chriftus. Ceterum timentium trepidatio
ex ambigux habitationis incerto eft : dum
adhuc d habitando fines timent, nondum pe- ^
nitus quod jam habitant tranfeundo} & tamen
definendi voluntate e finem jam habitent de- i
finendi.
12. Sed videamus, hi qui fines habitant cur
timebunt,& unde illis metus ingruat. Neque
id occultum eft : fequitur namque, Et time- sifSl
bunt qui inhabitant fines d fignis tuis, Metus Z. I
ergo omnis a fignis eft. Sed qux hxc erunt
obfeffts corporibus ejiciuntur, quandoejulantes & gementes, vetch**
mana & pofeftate divina flagella & verbera fentientes , venturum
judicium confitentur.........videbis nos rogari ab eis, quos tu rogas,
timer 's ab eis quos tu adoras, videbis fub manu noflra flare vinltos &•
tremere captivos, See. V. lib. in Conftantium n. 8.
b In vulgacis, ut ita dictum. Concinnius in mf. Reg. ut id ad-
jeclum, fcil. terra vocabulum.
* Editi, moriendo Deo vivit: caftigantur ex mf. Reg. Idipfum
aliis verbis hie repeticur quod paul6 ante : Cism in vita f i t , que-
tidie tamen moritur.
d Regius codex , habitandi fines: non probacur. Hinc enim
eorum timor, quia ctli in extremis carnis , tamen in ca adhuc
habitant, leu necdum qux carnis funt non lapiunt.
* Sic mlT. At editi, in fine; fit paulo antfc, quod jam habitatum
fit tranfeundo.
169 Traftatus in L X IV . Pfalmum. i7q
ligria } Exitus matumi, & vefrçrx ddeitati<mA ij. Seryat autem çonfuetudinem (uam Pro,
M|Bt ins Älpei-
I» '
* Vifitafii terram, & inebriafii earn 3 multiplicafh
locupletare earn. JPlumen Dei repletum eft aquk,
para(li cibum ilborum 3 quoniam ita eft praparatio
$ua. Ab his igitur fignis metus ortus eft, Eft
enim magnum in fingulis quibufqpe eorum
fignnm, Nam po.ft prxparationes montium jn
accin&u potentix ^ & 1 conturbationem man's
fundi & fbnitjis fluduum ejus, b progreffus
Fcclefix in matutinorvim & vefpertinorum
p/.ilî-H- 91 >•
ïbri«as Sc
Mljuîttïhrs.
plieta, ut tempora de qyibus loquitur diftin- Ö,c,Sant
guat, Superior namque fermo tamquam de fucuru“
pj-xterito fliit : qux autem adhuc gerenda
erant, gerendorum fide & fcientia tamquam,
jam gefta memoravit. Lit autem ea omnia
futiiri temporis doceret efie, ait, Rivos ejus f-U-.
inebria, multiplica generations ejus : in ftillicidiis
ejus Utabitttr cüm exorietur. Omnis hie orantis
eft fermo ^ & ut ea qux comn^emorata fiint
hymnorum deledationes maximum mifericor- ß Qeus qxpleat deprepantis. Terra autem vjfi- Ebri
dix Dei fignum eft, Dies in orationibus Dei
inchoatur, dies in hymnis Dlei clauditur, fe-
cundùm qupd dictum eft, Suavis ei fit laudar
çio uieaj & rurfum , Elevatiq manuuni mea-
fum fâcrificium vefpertinumv
13, Succedit jgitur & hoc fequens fignum :
Vifitafii terram 3 dr inebriafii earn > multiplicafti
locupletare eamy Terra hxc qua utimur non lo-
cupletatur, fed e^ fruduum fiiprum ubertate
tata, inebriata eft: & qupmodo nunc rivi ejus
inebriantur \ Sed mem'inifle debemus , qupd efild?
fi quis ex aqua Domini potayerit, flnmina de
yentre ejus effluent : ergo potatione aqux
Qpus eft, ut flumina fluant, Inebriamur autem
ipfi, edm Spiritum-fandum qui flpvius eft nun-
cupatps accipimus. pehinc,quia ex nobis di-
yerfi gratiarum rivi emanant, orat Prophe-
ya Uc nos eofdem Dominus inebriet j ut his
lqcupletat, Non ergo in earn fermo conve. Ç inebriatis, & dono~ divini mpneris perfufis
nn iipett , qmui vx &Ps llnorcnunpllpeftaannHdii ffpe ccaarrpert ffepnn ffîui , &Är ___l- :_ i ; H ; r
cujus id eft pt lqcupletet o^icium, Vifîtâyit
autem Peus terrapi, id eft, hpmani generis
nativitatem \ eaque vifirata à Peo multipli^
catis gratiarum muneribus ditefeit, Apoftolo
dicente, In omnibus ditati ejtis in ipfo, in
Omni yerbo êt fçientia, His enim bonis rer
plemur , 6c fine ceffatipne potandi quotidie
cxleftium bonorum munus haurimus, pleni
generatiohes noftrx multipliçentur j terra fçL
liçet bona, fecundùm eyangeficam compara^ Ma»h.T,y\s
tionem, yerbi femep excipiens, frudp trice-
fimo & fèxagefimo & centefimo ditefeat. Eft
aptem nobis per façramentum baptifmi rena-
tis maximpm gaudium, cùm qpxdam in nobis
Spiritus-fandi‘initia Tençimus, cùm fubeaç Spiri™*-
nos facramentorum intelligentia , prophetiæ 'nj-
feientia, ferma fapientix, fpei firmiças, fanal Jg1” - 11**
divinis çppiis atqpe ebrii, Loçupletatio enim ptionum charifmata, 6c m dxmonia fpbieda
pÆ- p(Tp «o reprite. ---- dqminatps, Hæc enim tamquam ftillicidja nos
penetrapt, quæ paulatim coepça frudu mul-
tiplici exuberant. In his ergo ftiUiçjdiis çùm
exorietur terra lxtabitur. Sed ftilliçidia mul-
tiplicantur ut riyi fint j riyi aptem inebriantf
tpr ut flumina fint,
Spiritjisfanûimuoftenfà
eft efie ça, qux fuperiùs nuncupa
batur ebrietas,
1 ±, Et locupletationis atque ebrietatis hujus
rrudus eft contuendus. Et qui hic tanr
dem fît, non tacetur j Flumen Dei repletum eft
aquâ, parafti cibum illorum, quoniam ita eft praparatio
e tua. Et de flumine ambigendi locus
nullus eft, Ait enim Propheta, Fluminis impetus
lætificat civitatem Dei, Et ipfe Pomi-
1^. Confequens autem eft, ut omnem exfi>e-
dationem noftram Propheta confirmet ; &
doceat quid montium prxparatio, fundi maris
nus in Evangeliis ait, Qui biberit ex aqua E turbatio, tprrx vifitatip & ejus inebriatio &
qpam egq dedero , fiumina de yentre ejus fluminis plenitudo cpnfummationis fiabitura '
fluent aqux viyx falientis in yitam xter- fint. Docet itaque in his qux cpnfequuntur
nam, Et iterpm, Qui crediderit in me, ficT dicens, JBenedices coronam armi benignitatistua
ut fcriptum eft , llumina de ventre ejus dr campi tui replebuntur ubertate. * Pimuefcent y
extent, Hoc autem dicebatde Spiritu-fando, fines defini3 dr exfrltatione colies ‘ aefingentur i
quern accepturi erant credentes in eum, Hoe * Induti funt arietes ovium, & convatles abun- f. W
ergo flumen Dei aqua repletur. Spiritus enim dabunt fmmeiao j etpiim clamaftunt 3 dr hymnum
fandi muneribus inundamur, & in nos ex illo dicent. Annum benignitatis Dei ex propheticis Annus bcvitx
fonte fluyius Dei aqu^. repletus infundi- atque apoftolicis doptrinis cognoyimus Di- '
tur. Habemus etiam Sc pibum paratum. Et F dum enim eft ex perfona Domini fipiritps
in quo afi Domini fuper me, prppterea unxit me, eyangelizare
pauperibus mifit me, prxdicare capti- & b '
vis remiflipnem, 6c cxcis yifionem, vpcarè tt
annum Domini acceptpm, 6c diem retributio- «
nis: annum xterni & heati illips fieculi fine
dubio declarat. Namque bpnitatis Domini
hie annus eft, quo erunt indefefla ilia beni-
gnx retributipnis tempora aufpic^nda, Hujus
quis hie cibus eft ? Ille fcilicet
Dei confbrtium prxparamur, per communio.
nem fandi corporis in communione deinceps
fandi corporis collocandi. Id enim prxfens
pfalmus fignificat, dicens , Parafti cibum illa-
rumy quoniam ita eft praparatio tua : quia cibo
illo quamvis in prxfens fklyampr, tarpeq ip
pofterufn prxparamur*
* Par. cum mff. tmturbati marisfundi $ fonitu.
Mf. Reg. proceffus Ecclefia. D,ein,de pro in matutinum, refti-
tulmus cx cpnjedlura in matutinorum, faventibus his apud Hic-
ronymum in eumdcin locum : Matutinis vefpertinifque hymnis Ec-
tlefia deleilattsr Deus per animamfidclem, qua relifto inanium (isper-
flstienum ritu eum devote laudaverit.
9 /»«• ‘juod 8c infra repofuit Lipfius, fuperids retin^nj
tua. Hoc conAanr.er h?benc mlf.
d In vulgaris a qsto. Rcctius in mlT. in qsso. Duplex hlc inl}r
nuacur fand* Communionis cfFpdus, animx fcil. in prxlcns faluj
per excepcionem Salvatoris, in futurum autem gloria & confor-
tium Dei t ad quod prseparac hlc conlbrcium corporis landi.
* Excufi trigtntur: renitentibus mlT. & grseco.
fc is j