T R A C T A T U S PSALMI.
1 59*
A Gujiis quidem novi cantici gratulationem jam
d 8c in (uperioribus pfa-lmis , in quibus novum
canticum cantatur^ oftendimus $ cüm in genti-
bus Dominus efle regnarurus oftcnditur, cüm f
ipfum ad regni gloriam dextera fha falvabit, i
cüm aflltmens ex inferno animam fuam nos fe-_
cum aflimifit in reges. Proprium ergo hoc catu
ticum novum eft fandis ejus. Id enim fequi.
tur: Laudatio ejus in eccleßa fanftdrum. * Late- 1
fur Jßaelin eo qui fecit eum > f f .filii Sion exjuU
r. r \ Uperior pfalmus omnem creatio-
num diverfitatém ad Iaudem Dei crea*
L.9 toris eft adhortacus : 8c ordo a c«lefti-
bus cceptus, cunda terr« ac maris & aëris ani-
mantia percurrit, univerfb quoqüe genére «ta-
tum, fexuum, poteftatum ad honorem debit« B tent fuper regem fuurn >•> * laudent nomen vjus in j
eonfeffionis admonito,ut gloriam ejus,quife ad choro, in tympano & pfalteriopfallant ei,' ld eft,
» eum Tu es facerdos in æternum fecundùm A ciri nobiles, quorum nos vincula carcerefque
» ordinem Melchifedech. Complacitum ergo eft,
quod impænitens efle * juratum eft ei, quo
^ — fecundùm ordinem régnante Melchifedech, id
vitam animaflet, firmaflet, ornaflet, pius gra-
tiarum fermo celebraret. Poft quàm, ut dignum
fuit, Propheta pfalmi hujus fine proprium officii
fui munus expleverat, omnibus quidem ad
laudem divinam adhortatis, hymnum tantùm
eflè fandorum ejus oftendit, filiis fcilicet Ifrael,
populo qui fïeret Deo proximusj ut cùm uni-
verfitas omnis Deum ex vitæ fuæ fenfii 8c grain
eo qui fecundüm nonagehmi 8c quinti pfalmi
canticum novum regnabit in gentibus■, &
f quem in fequenti cantico novo, in mirabili-
bus fadis fuis Dominum falvabit dextera fua.
Super hoc igitur rege Iaetatur Ifrael , 8c Sion
filii, ejus fcihcet Sion qua: mater in cablis eft
qua: confcriptorum primi tivorum 8c Angelo-
rum frequentantium civitas eft*, 8c Ifrael ille*4 *
tulatione Iaudaffet , Ifrael tarnen a ei folus ap- £ qui fpiritunon litterä, 8c fuper quem Apoftoli
propians hymnum de cognitionis ac dignatio-
nis divinæ familiaritate cantaret. Poft quæ
nunc ad cantandum Deo novum canticumb in-
citamur. Et forte nihil ultra reliquiffe pfalmus
anterior novitatis admirationifque credatur,
cüm fi quid illud in gratulatione noftra fenfu-
que fit , idipfum in laude oportere efle præ-
lcriptum fit. Efferre autem fe ultra cæleftem
federn c mens noftra non fufficit ; fed Iaudare
pax eft. Hi ergo filii, qui fufcipientes confiten.
tefque regem filii Dei fadi funts 8c hi ergo qui
in corpore Deum mentis bculis agnoverunt,
l«tabuntur in choro, in tympano pfalterioque
pfellentes. H«c autem * mufa l«titi« in ta- *
bernaculis juftorum eft, * 8c in fymphoni« can. *
tu in reditu filii p«nitentis auditur.
3. Qua: autem nunc propriè poft creätura- i
rum laudationem, 8c fuperiora cantica nova>ai
Deum ea quæ fupra cælos funt admonentur. D hujus cantici novi caufe effet , oftendit dicens,
Rurfum autem fe tendere ultra abyffi immen-
fitatem intelligentiæ noftræ opinio non poteft :
verùm ea, quæ in his funt, ad laudis officium,
advocantur. Jam verô ipfa ilia natura aëris in
grandine, nive, cryftallo ^ procellæque fpiritu
concinere gloriam tantæ laudis jubentur. Turn
porro univerfitas generis humani in regibus,
in principibus, in judicibus , in omni vel æta-
tis flore , vel fenedutis maturitate, Dei lau.
'uia bcncplacitum efi Domino in populo feco : exal- !
tooit manfuetos in falutem. * Exfultabunt fanBi ^
in gloria. Omnia quidem Deo cüm fiint creata i
placuerunt, Genefi teftante cüm dicit, Et vidit ^
Deus quia bona funt 5 fed beneplacitum ei in
populo fuo effe cognofcimus. Bona quidem
creatio hominis eft, s ut qua: initium creationis
fecundüm originem Dei fimilitudinemque for- r
tita eft ■ fed judicio fe immutabilis Dei fecun-1
dem cantare præcepta eft j quia hæc omnia fibi E dùm demutationem humanæ voluntatis atque
imperturbato curm moderatoque confiftant
fluantque univerfe ita nature fiuc lege pra:-
cepta, ut decedere his ex ea qua: creata funt
conftitutione non liceat.
2. Cüm ergo nulla, extra ha:c rerum divina-
rum cjEleftium'que decreta, videatur homini
concefla efle cognitio , cognitionifque laudatio
j videamus , ad quod nunc novum canticum
advocemur j cüm dicitur, Cantate Domino
arbitrii h temperante, turn quia peccaflent &
agerent pjenitenda , pxnitere fe quia 'feciflet
hominem teftatus eft. At vero ipfis illis ex pec-
cato in vitam reformatis, depuls a pamitentia:
*querela,jam beneplacitiineosaffedusoftenditur.
Reconciliati enim fumus per corpus &
fanguinem Chrifti ex inimicis in filios Deo,
cum nobis xterni Sacerdotis placationem k im-
pjenitentix facramento fpopondiflet, Propheta
canticum novum. Eft plané novum canticum. F dicente , Juravit Dominus, 8c non pænitebit
* Par. ejns folus : caftigatur
b Qua: Icquuntur, primum c
tionc Parificnfi anni 16 o j . cum
mentarius.
c A pud Par. ut in mf. menfuram non fufficit: corrupt^. Lcgen-
dum cflc mens nofir*, fequentia confirmant: nee magnum in vc-
teribus libris diferimen inter utramque leftionem interefle no-
runt periti. Mox in mf. admonentur , ubi male vulgacum erat
a Hoc quidem quodam pafto oftenfum eft inPfal. 145. n. ij>.
Sed cum dicar Hikrius in fuperioribus pfalmis, non in fuperiore
pfalmo > bifque adjiciat, in quibus novum canticum cantatur, baud
obfeure fignificat Ic pfalmos 5/. 8c 97. enarrafle, quorum Tra-
Ctatus dcGdcrantur.
« Apud Vat. Idem in eo. Malumus id efi, cum-in mff. eadem
tatione idem & id eft pingi foleant. Hac particula indicatur
quid fibi velit latetur ifrael in eo.
s Reftituimus sjueip , pro qua, hoc manifefti poftulante fen-
tentia. Mox in prima editione Par. dcfidcrabatur Dominum, ciufqueloco
in poftrema fubftitutum eft Dominus, omiflis verbis dtx-
tera fua : contra fidem exemplaris mf. Non difpliccrcc falvawt,
loco falvabit, ut tc ancea regnavit pro regnabit.
E Pro ut, in mf. exftat quia. Forcé quippe. Deinde fecundùm trifj‘
nem, id eft,quia nullam aliam habet lui caufam ni fi Deum,falcem Ic-
cundùm potiorem fui partem quz eft anima,à cujus creatione homo
initium uimfifleproedicaturin Pf. 119. n./. tc lie. 10.Pf. 118. n. 7.
h Haâenus obtinuit,' tempérantes turn quia paccaffent vel pecc»j-
fent. Nemo non videt prxferendum elle temperante.- quod aliter
diétum eft in Pfal. 110. n. 9. Secundum uniufcujufque mores ac
fiudium unie nique Deus adjacet : idcirco &• perverfis averfsss fan-
eins i» fanSis eft. Deinde pro dum, duximus reftituendum eile
tum, quafi tune temporis teftatus eft Sec.
< hoc eft , mutato judicio non jam fc psenitere ait Deus. Ex
hac particula jam, liquet fuperiùs legendum fuifie turn, non damit
Apud Par. in pocnitentia Jacramento : cui left ion i repugnant fe-
quentia. Apertiùs impanitenti facramento diceretur, fed quidam m
verbis lufus affeftatus videtur, quia nimirum penitentie- quttel*
proximè jam diCtum effet.
eff eentium 8c rege 8c fàcerdote , primùm
manfuetis falus, deinde fplendor eft fendis ex-
fultantibus fuper regem fuum.
i 4. Sed poft fandorum gloriam, intelligen-
dum eft quid ad cantici novi plenitudinem con-
fequatiir : Loetabuntur in cubilibus fuis. * Exfulconcluferint
5 confcriptum in eos judicium * ha^ *ƒ■ haberi
betur, quorum 8c gladii defævierint, 8c po-
teftas. Sic fandorum gloria omnis à Deo eft,
cùm poft has vitæ 8c corporum paffiones exfe-
rant poteftatem. Sic cântici novi hymnus im-
pletur, cùm poft gentium opprobrium regum-
que cruciatus judicium confcriptum in gentes
regefque décernant, quibus Dominus Jefus
Chriftus 8c unigenitus Deus 8c Dominus 8c
tationes Dei in gutture eorum, df gladii bis acuti B rex eft, qui eft benedidus in fscula fieculo-
in manibus ipforum. Jam non lacrymis ftratum rum. Amen,
ri^abitur, nec in hoc mortis corpore degentium
ob peccati neceffitatem ac dolorem no- —— ---------- ------------------- --------- -
dibus fingulis Iedus lavabitur. In cubilibus
enim jam fuis fendi la:tabuntur in gloria 3 8c
ob id Dei exfultationes femper in gutture. Per
’ fisnificationem gutturis, intern« confcienti«
proteftatur affedum. Sed neque folüm in eorum
P S A L M U S CL.
L A VD ATE Dominum in ßrn&is ejus :
laudate eum in firmamento <virtutis
gutture exfultatio Dei e 5 verum etiam Laudate eum in wirtutibus ejus: laupforum
manus bis acutis gladiis armabuntur. C J ^ ^ ^ *»***.:*-..
H«c filiis Sion cognitio regis indulget, quibus
in choris tympanifque pfallentibus difpofita fit
& falus, 8c gloria, 8c lxtitia, 8c exfultatio, 8c
poteftas. Nam poteftatem in gladio b fignifi-
cari, tum pluribus Iocis, tum confequentibus
admonemur. Cur enim bis acuti gladii in manibus
eorum effent, edoeuit mox Propheta,
date eum fecundum multitudinem magnitu-
diriis ejus. Laudate eum in fbno tuba: laudate
.dicens, Ad faciendam vindiHam in nationibus ,
objiirgationes in populis 5 * ad alligandos reges
eorum in compedibus, S' nobiles eorum in manicis D
ferreis >*ut faciant in his judicium confcriptum :
1 gloria bceceß omnibus fanflis ejus. Hoc ergo eft
canticum novum, dum humiles terra: tribula-
tique corde regibus conftituantur in reges,
i. cüm exiftimati purgamenta mundi 8c vel ab-
ortiva gentium lumen mundi 8c ultores fint
nationum. Gladii enim bis acuti in manibus
eorum funt : c quia fendo illi in Apocalypfi
'■ gladius bis acutus ex ore fit, judicium undique
eum in pfalterio & cithara. Laudate
eum in tympano & choro: laudate eum in
chordis (§ß organo. Laudate eum cymbalis
bene fonantibus , laudate eum in cymbalis
jubilationis»omnisfpiritus laudet Dominum.
T R A C T A T U S PSALMI .
A g n i s pfelmorum librum fecra- 1
rMmentis rerum cæleftium refertum ] » -*• efle fiepe tradavimus, vel cum dif-
pofitio fingulorum, contra temporis geftorum-
que rationem , ordinem, numerumque fortita
fit, vel cùm fuperferiptiones nonnullæ aliter,
poteftatis exercens. Nam 8c gladium venit E quàm Hebræorum libris continentur , adferi-
Dominus mittere in terram : 8c fandi fecun- pea: funt, vel cùm tituli plures, cum nulli
düm Apoftolum mundum judicabunt, 8c in
■ illis judicabitur mundus. Didum eft enim ,
Aut nefeitis quia angelos eftis judicaturi ? Fit
ergo per eos vindida in nationibus 3 Deus enim
in nobis eft d ultionum. Objurgatio deinde
exferitur in populos : fidelis namque eft, qui
I- ait, Arguam te, 8c ftatuam h«c contra faciem
tuam. Sed argiiitionis hujus hie exitus eft, ut , JPP . .
reges nationum nobilefque earum manicis & p que in Hebracis numerus fingulis quibufque
fint, pr«ferantur. Cüm ergo ultra litter«opi-
nionem celfioris intelligenti« fenfu volumen
digeftum fit 3 oportuit idipfum digno fine con-
cludi: ut fecundüm gloriofem fpei noftr« per-
fedionem liber quoque tanti Prophet« con-
fummatus exfifteret. Primdm enim in eum eft Cur in
numerum diftributus, qui ex tripartito quin- ^a?d!^
quagefimo numero eflet explendus, cüm ne- ftribuu.
compede vinciantur. Vindi enim manibus 8c
• pedibus, fecundCim Evangelia, in exteriores
tenebras deputantur. Et quia jillic erit fletus
&ftridor dentium, fiet judicium confcriptum,
quod Lex fcilicet pr«fcripferat, quod Prophet
« nuntiaverant, quod omnis divinus erat
fermo teftatus. Hoc tides, pietas, continents
, confeffio habet meritum : Jhoc contemtus
feculi muneris fumit 1 fieri regem regum, quorum
odia ob Chrifti norhen excepta lint 3 vin*
Par. i regnanttm fecundum ordinem MelchifesS
ä « V- - m Huic correCHoni nemo, puto , refragabitur, quamvis apud
a* cd*tum > fignificantium pluribus loris.
* Et Idc reftituimus , quia ,’ übi obeinebat qui. Mox verbum
connexus fit, 8c plerique apud eos pfalmi, quo
minus hie triplicis e quinquagefimus numerus
conveniret, jundi funt. Fuit ergo in tranfla-
toribus hoc intelligentiæ fpiritalis, ut conge.
ftam hänc in plurimis continuatamque feriem
partirentur in numerum : ut pfelmorum omnium
hie 8c ordo 8c numerus, qui in his trill »
quinquagefimus eft, poffit expleri 3 totiufque "
libri idem hie quafi ftatus exfifteret, qui fidei,
ut in quinquagefimo pfalmo centefimoque
exercens ( familiarius Hilario foret exferens , ) per quondam tro-
pum ad gladium bis acucuih rcfcrcur. .
d Apud Par. ultionumobjurgafto. Deinde : vitiofa inrerpunâione.
* Et hîc legendum videtur triplicis q tinquagefim*, & infra tribus
quinquagefsmis, locaverbi trifquinquagtfimus.
euiu, Pp