a zo. Nequeinhocminccalumnioralibercati l
Spiritus- incelligentiæ, utrùm ex Pâtre, an ex Filio Spi-
Wjjëjjà“on ritum paraclecum purent efle, Non enim in in-
'in cerium. çerto Dominus reliquit : nam fub iifdem dictis
foh. 16.11. hæc ita locutus eft 3 Adhuc multa habeo vobis
&c- dicere 9fed non poteftis portare ilia modb. Gùm vêla
nerit illc Spiritus veritatis, diriget vos b in omnem
veritatem, Non enim loquetur a femetipfo, fed quoe-
cumque audierit loquetur , & futura annuntiabit
vobis. IlLe me honorificabit > quoniam de meo accipiet
L dem in utroque per generätionem nativitatem-
que divinitatis fignificatio eft : cüm id quod
accipiet a Patre Spiritus veritatis, id Filius
dandum a ft.eflè fateatur. Non permittenda
itaque ad impije intelligentie: libértatem here
ti ca perverfitas eft : ut didum hoc Domini,
quód quia omnia qua: Patris funt, fua funt,
idcirco a ft accipiet Spiritus veritatis , non ad
unitatem confïteatur referendum eflè natura:.
11. Loquatur enim ille , qui eleótionis eft
3 vas & gentium doctor, ftcundiim veritatis in- unu^
telligentiam fide Roman« plebis antè laudatä.
Volens enim natura: unitatem in Patre & Filio
, & annuntiabit vobis, Omni a quacumque ha- ■
bet Pater , me a funt : proptcrea dixi, de meo ac-
cipiet 3 S' annuntiabit vobis. A Filio igitur accu-
pit, qui & ab eo niittitur, 8c à Pâtre procedit.
Et interrogo ,utrùm id ipfum fit à Filio acci-
c pere, quod à Pâtre procedere. Quod fi c dif.
Quod à Fi- ferre credetur inter accipere à Filio, 8c à Pâtre
lio accipic > procedere j certè id ipfum atque unum efle exi-
a flimabitur, à Filio accipere , d quod fit acci-
d pere à Pâtre. Ipfè enim Dominus ait : Quo-
îbid. 14. &• njam meo aecipiet 3& annuntiabit vobis. Omnia '
quoecumque habet Pater, me a funt : propterea dixi
3 de meo accipiet , S' annuntiabit vobis. Hoc
quod accipiet, (five poteftas eft, five virtus,
five doctrina eft, ) Filius à ft accipiendum efle
dixit : 8c rurlum hoc ipfum fignificat accipiendum
efle de Pâtre. .Cùm enim ait, omnia quæ-
cumque habet Pater, fua efle, 8c idcirco di-
xille ft de fuo accipiendum efle : docet etiam
à Pâtre accipienda, à ft tarnen accipi 3 quia
Hîneunum omnia qüæ Patris funt , fua fint. Non habet
naturâ funt hæc unitàs diverfitatem : nec differt à quo ac-
pfiius.& ceptum fit , quod datum à Pâtre, datum reftratur
à Filio. Numquid 8c hîc voluntatis uni-
tas afferetur? Omnia quæ habet Pater, Filii
funt : de omnia quæ Filii funt, Patris funt. Ipfè
foh. 17.10. enim ait, Et mea omnia tua funt, & tua mea.
Nondurn loci eft, ut demonftrem, cur ita dû
xerit , Quoniam de meo accipiet : futuri enim
temporis fignificatio eft, ubi accepturus often-
ditur. N une certè ideo à fe accepturum ait,
quia omnia Patris fua eflènt. Diflèca naturæ
hujus, fi potes, unitatem : 8c aliquam diffimi-
litudinis infer neceffitatem , per quam Filius
non fit in unitate naturæ. A Pâtre enim pro-
e cedit Spiritus veritatis : fed e à Filio à Pâtre
mittitur. Omnia quæ Patris funt , Filii Hint :
f & idcirco quidquid accipiet, à Filio f accipiet
ille mittendus , quia Filii funt univerfa quæ
Patris funt. Natura itaque in omnibus tenet
fuam legem, 8c quod unum ambo lunt, ejufa
Sic mff. Aï editi, libertatem. Ex his ac fequentibus Hilarii
diftis vidai poflît, jam mm motam eße de Spiritus-fan&i pro-
ccffione controverfiam. Quippe apercé indicat roinimè fibi incertum
, quin a Pâtre & Filio fit, quamvis de loquendi ratione plul-
culum litigare nolic. Jam verb obfervatum eft lib. z. n. 4. not. 1.
Filium Spiritus-fanfti Sc largitorem, & au ci or cm ab eo appellatum.
b Ita juxta grxeum codex Vat. baf. cum Martin.ceteris lib. z.
n. 55. confentientibus:in cjuibus tarnen hîc ex fia c in ornni veritate.
* In vulgatis, nihil differre. Re&iùs abeft nihil à mff. Conce-
ditur adverlâriis quidquid volucrinc, uc invincibiliter revincantur.
d Mff. baf. Vat. Martin. Carn. aliique , quod fit à Pâtre procedere.
Retinenda lectio vulgata , quam cum optimo Colb. exhibent
& plures mff.
e In vulgatis , * Filio mittitur ér à Pâtre. In mf. baf. Vat. uno
Sorbon. & altero Colb. à Filio accipiet, a Pâtre mittitur. In Mar-
'tin. d Filio accipit & d Pâtre mittitur. Vcriùs in pluribus aliis,
d Filio d Pâtre mittitur ; cùm haud dubiè relpiciatur iilud , quem
ego mittam vobis d Pâtre. Scrupulosè adeo Hilarius omnia de Spi-
ritu-fanfto verba fua è Scripturis exigit.
docere, ita ait j Vos autem non efiis in carne,
fed in jpiritu : g ß quidem Spiritus Dei in vobis s
eft. Si quit autem Spiritum Chrifti non habet > hic
non eß ejus. Si autem Chrijlus in vobis eft ^
corpus quidem mortuum eft h per peccatum 3 fpU ‘
ritus autem vita eft per juftitiam. Si autem Spiritus
ejus 3 qui fufeitavit le(urn d mortuis, habitat
C in vobis j qui fufeitavit1 Chriftüm d mortuis 3 yi- ‘
vificabit & monalia corpora veftra propter Spiritumfuum
3 qui habitat in vobis, Spiritales omnes
fiimus, fi in nobis eft Spiritus Dei. Sed hic Spiritus
Dei, k 8c Spiritus Chrifti eft. Et cüm i
Chrifti Spiritus 1 in nobis fit^ ejus tarnen Spi- 1
ritus in nobis eft,qui Chriftüm fufeitavit a mor.
tuis: 8c qui fufeitavit Chriftüm ä mortuis, corpora
quoque noftra mortalia vivificabit propter
habitantem Spiritum ejus in nobis. Vivifica-
D mur ergo, propter habitantem in nobis Spiritum
Chrifti, per eum qui Chriftüm fufeitavit
d mortuis. Et cüm ejus, qui fufeitavit Chri-
ftum a mortuis, in nobis eft Spiritus -y 8c Spiritus
m tarnen in nobis eft Chrifti, nec tarnen "
non Dei eft Spiritus, qui in nobis eft. Difcerne
igitur,ö h*eretice,Spiritum Chrifti d SpirituDei,
& excitati d mortuis Spiritum Chrifti ab Spiritu
Dei Chriftüm d mortuis excitantisjcüm inhabi-
tans in nobis Spiritus Chrifti, Spiritus Dei fit}
E 8c cüm Spiritus Chrifti a mortuis excitati,Spiritus
tamenDei fit Chriflum a mortuis excitantis.
zz. Et qu«ro nunc in Spiritu Dei utrüm na- sp®
turam, an rem natura: fignificatam exiftimes. ^uai
Non idem eft n enim natura, quod natur« res: nan»
ficuti non idem eft homo, 8c quod hominis eft, 1
nec idem eft ignis, 8c quod ignis ipfius eft : 8c fe-
cundüm hoc non idem eftDeus,& quodDeieft.
Z3. Memini enim in Spiritu Dei ita filium Modi
Dei fignificari, ut in eo 0 Deus pater demon-
E ftratus eflè intelligatur, 8c ad cujufvis demonf
Mff. accipit.
E Lib.i.n.x$.cum pluribus mff. & omnibus edk.legiturfi tarnen.
h Carnutcnfis codex , propter peccatum; & mox , propter juftitiam.
‘ Editi,fufeitavit ^/■«w.difiïdcntibus mff. & gracco textu, ut jam
notatum lib.i.n.19 .Mox in vetere mf.Colb.(piritum ejus,non fuum.
k Par. fed hic Spiritus. Melius alii libri, & Spiritus, quafi idtm
quoque Spiritus.
1 Sic.mff. At cxcufi, in nobis eft, ejus turn Spiritus &c.
m Rurfum hic in excufis tum pro tarnen crat.
B Abeft enim a vetuftioribus mff. Quaeritur hic utrum Spiritus
Dei nomine propriam Patris naturam, an rem illius quidem
propriam, léd ab iplb tarnen diftinftam velint fignificari. Ita
lib.l.n.}i. Spiritus-fanélus ä Domino diftimStus docetur ; quia
alius eft Spiritus, alius cujus eft Spiritus. At verb utrumvis eligant,
Pater & Filius unius oftenduntur naturx : cum Chrifti Patnfque
unus & idem fit Spiritus, proindeque natura; & Spiritus-fanéius
ut Patris, ita & Chrifti fit, adeoque res naturx unius, feu eorum
quorum natura una fit.
0 nimirum vocabulo Spiritus Dei,
ftrationem pofle fignificatum Dei Spiritum A mento -, unitatem e naturæ manentis in Filio» g
pertinere : neque tantüm hoc ex prophetica,
etiam homo efle cceperat, nofeeremus. Et figni
fed ex evangelica auctoritate monftrari , cùm
• dicitur, Spiritus Domini fuper me , proptcrea un-
xit me : Sc rurfum yEcce puer mena quem elegi,
âilectus meus in quo complacuit anima mea -, po-
nam Jupe? eum Spiritum meum : 8c ipfo de fe
Domino teftante, Si autem in Spiritu Dei ego
ejicio damonia, utique appropiavit in vobis regnum
Dei: hæcenim videntur a non ambiguë verPaqui
Patrem quidem in Dei Spiritu ita fignificari re- F,1*us>
pertum eft. Filium verô hoc modo demonftra-
tum intelligimuscùm dicit, Quod fin Spiritu
Dei ego ejicio damones, utique appropiavit in vobis
regnum Dei :{e fcilicet , id eft , naturæ fuæ
poteftate dæmones ejicere demonftrans , qui
non nifi Dei Spiritu ejici poflint. Eft autem 8c
......... ^ in Spiritu Dei Spiritûs paracleti fignificatio j fignific
trem fignificare, vel Filium > virmtem tarnen B neque folùm propheticâ, fed apoftolica autfto- *„^„5
naturæ manifeftantia.
2a. N amque idcirco ditftum exiftimo in utro-
que b Spiritus Dei , ne fecundùm corporales
' inodos itaineflè Filium in Patre vel Patrem in
Filio crederemus : fcilicet ne loco Deus manens,
nufquam alibi exftare videretur à fefe. Homo
eniniv autaliquid aliud ei fimile, cùm alicubi
erit, tarnen alibi non erit : quia id, quod eft il-
lic continetur ubi fuerit 5 c infirma ad id natu.
ritate ,cum dicitur, Sed hoc eft, quod dittum eft ab.
per prophetam, Erit innoviftimis diebus, dicit Do- &c%
minus, effundam de Spiritu meo in omnem carnem,&
prophetabunt filii eorum & filia eorum. Et con-
fummatum hoc totum fuifle in Apoftolis do-
cetur, cum miflo Spiritu-fanfto omnes h lin- h
guis gentium funt locuti.
z6. Hxc autem idcirco funt demonftrata Innobi
heceflari'6 ,utin quamcumque fe liebt partem Dcus,
râejus ,ut ubique fit , qui infiftens alicubi fit. C hæretica falfitas contuliflet, finibus tarnen at.
Deus autem immense virtutis vivens poteftas-,
qU£e nufquam non adfit, nec defit ufquam j fe
omnem per fua edocet, &fua non aliudquam
feelfe fignificat: utubi fua infint, ipfe efle in-
tellio’atur. Non autem corporali modo , cum
alicubi infit ■, non 8c ubique efle credatur: cilm
per fua in omnibus efle nob definat 3 non aliud
autem fint 3 quam quod eft ipfe, qua: fua funt-.
Et hxc quidem ad natura: inteiligentiam dicta
Hint.
|(u ij. In Spiritu autem Dei a patrem Deum
I'1*' fignificari s ita exiftimo intelligi oportere,quod
Spiritum Domini fuper fe efle Dominus Jefus
Chriftus profefliis fit, propter quod eum un-
gat , 8c mittat ad evangelizandum. Patern«
enim natur« virtus in eo manifeftatur j riatur<e
fu« communionem in Filio etiam * in carne na-
to per facramentum fpiritalis hujus unctionis
oftendens, cum poft confummati baptifmi naque
pr«fcripto veritatis evangelic« conclude- JusChnft!,
retur. Habitat enim in nobis Chriftus: 8c ha- Spiritus
bitante Chrifto 3 habitat Deus. Et cüm habitat Dcl‘
in nobis Spiritus Chrifti 3 habicante tarnen in
nobis Spiritu Chrifti , non alius tarnen fpiritus
habitat, quam Spiritus Dei. Quod fi per Spiri-
tum-fan&um Chriftus in nobis eflè inteliigitur,
hunc tarnen ita Spiritum Dei,ut Spiritum Chrifti
eflè nofeendum eft. Et cüm per naturam
D1 rei natura ipfa habitet in nobis* indifferens i
natura Filii eflè credetur a Patre,cüm Spiritus- Filii & Pa-
fan<ftus,qui & Spiritus Chrifti 8c Spiritus Dei c“sa naturt
eft, res natur« eflè demonftretur unius. Qu«ro un ’
nunc igitur , quomodo non ex natura unum
funt ? A Patre procedit Spiritus veritatis: a Filio
mittitur, 8c a Filio accipit. Sed omnia, qua:
habet Pater, Filii funt: 8c idcirco qui ab eo accipit
, Dei Spiritus eft , fed idem 8c Spiritus
Chrifti eft. Res natur« Filii eft * , fed eadem *fi*Ptle.
tivitatem tumhæc f quoque proprietatis figni- £ res & naturæ Patris eft. Excitantis Chriftüm à Splritus'
ficafio audita eft, voce teftante de cælo, Fi-
Spiritus eft* fed idem Spiritus Chrifti
lius meus es tu j ego hodie genui te. Non enim vel
ipfe fuper fe efle, vel f ib i de cælis adeflè, vel
ipfum fe cognominaflè fibi filium intelligendus
eft : fed omnis hæc fidei noftræ fuit demonftra-
tio, ut fub perfe&æ ac veræ nativitatis facramortuis
eft à mortuis excitati. In aliquo différât Chrifti
& Dei natura, ne eadem fit* fi præftari poteft
ut Spiritus, qui Dei eft, non fit 8c Chrifti.
ij. Sed te,hæretice,furentem,&fpiritudo- 1
èlrinæ mortiferæ circumaftum tenet & coarfcat !
* In codicc baf. Vat. nobis pro non, ac poftca cum Martin, maft
hifeftant pro manifeftantia: male. Infticutx quxftioni primum hic
I habetur refponfum, puta Spiritus vocabulo Patris & Filii virtu-
■ tcm,& perinde naturam fignificari: quia natura vsrtuspraftat veri-
■ tatem, utlegimus lib. j. n. 3. Turn fubindc docetur Dei naturam:
■ fpiritüs nomine ideo donari, quia fumme fimplex eft, Sc nc de Deo
■ ad modum corporum cogitcmus.
b Ita mff. Martin. Colb. Germ. neenon Corb. feeuhdis curis.
B At vulgati, [piritum Dei.
c hoe eft, impotente ad id ut ubique fit. Neque audiendi rc-
■ centiores mff. in quibus habetur , ut ubique non fit.
d iel eft , in verbis Efaix 61.1. apud Lucam rclatis, quibus ait
■ Dominus, Spiritum Dei fuper Ié , ideoquefe unétum & miffum
I ad evangelizandum , nomine Spiritüs Dei puto fignificari Deum
B patrem.
c Sic potioresmff. Alii vero libri yimarnato. Pauloantè in mf.
B Vat. baf. manifeftari videtur , non manifeftatur: & poft pauca,
■ ‘onfummatam, loco confummati. Huic loco lucem prxftat fimilis
I lib. ïfi n. 1S. ubi propè idipfum aliis verbis ita enuntiatur: §juèm-
■ admodum Spiritu Dei ©> virtute fit itnftus , non ambiguum eft , tum
1 tam adfeendente eo de Iordanevox Dei patris attdita eft, Filius meut es
1 tu, ego hodie genui te: ut per hoe teftimonium fanftificata in eo carnis,
I uneiio fpiritalis virtutis cognofceretur : quo in loco unBio fpiritalis
■ virtutis appellat ur ,quod hic natura fua communio.
1 Bad. Er. Sc Lipf. omitcunt quoque, Sc prxccdcntem particulam
tum: cujus loco apud Par. pofitura crat cum. Deindepoprie-
|tatis vox opponitur adoptioni. Sivc autem Chrifto baptizato di-
i xerit Pater, htc eft filius meus Sec. quomodo legit Hijarius lib. 6 .
n. 13. fivedixerit, Filius meus es tu , ego hodie genui te, quomodo
hic,lib. 6 . n. 13.lib. 11. n. 18. in Match. c. z. n. 6 . Sc in Plal. z. n.
zp. ipfius verba refert; ftat eadem vis argumenti, qux in voca-
bulis Filius meus fita eft. Sed Sc Paulus Heb. 1. ƒ. verba Plalmi,
Filius meus es tu, ego hodie genui te, Sc Patris effe tradic, Sc Filio
ita propri'è difla , ut ne in ullum quidem Angclorum convc-
S Editi i natura paterna. Abeft paterna a mff. Ex hoe loco palet
Hilariüm illud Match. 3.16. Ft vidit Spiritum Dei defcendentem
ficut cólumbam ér venientem fuper fe, ita inccrpretari ,ut Spiritum
Dei intelligat' Patrem: qui hinc contra Sabellianos alius a Filio dc-
fenditur, quod fuper illum fit, ipfi adfic, ipfum filium cognomi-
nec. Ac certè non eriftimandus eft ita co nomine Patrem incelle-
xiffe ,ut Spiritum-faniflum paritcr intelligi poflè ncgaveric: cum
fubinde dcclarec, hxc fe de diverfa vocis Spiritus Dei poccftatc de-
monftrarc, ut quo quo fcvertaiu hxretici, vim veritatis , qua Filium
unum cum Patre credimus, decJinarc non polfint.
h Editi cxcepto P.ar. omnes linguas.
1 Prxfcrimus cum vetcrc mf. Colb. Sc Germ. per naturam rei,
inverfis tarnen, utGrpc ufuYcnit, vocabuliS , feil. pro,per natur*
rem. In libris aliis habetuCper naturam Dei. Ab hinc refponfum ia
eos accommodacur, qui Spiritum Dei rem naturx effe volent.