37
V. Tract.
P f al. 6 7.
S. Hilarii Epiicopi 88
Dêrfe&a bonjtas in nuUo eft, quia earn A agnovit, lacrymarum-dolore fidei fuæ efFudit
aliuta nerturbationum incentive demu- affedum. Et ipfumillud fuit ‘ negations
tempus 8c fletus , lcilicet- lecundum trepida-
tionis demutationem | * voluntatis firmitate
potiore. Nam mox inconftantiam trepidatio-
nis , conftans fides flevit , probatiflimam
deinceps apoftolicæ k conftantiæ firmita-
tem martyrii confeflione confirmans. Hæc
idcitco in præfenti loco commémora vimus,
ne generaliter dictum exiftimaremus , Non
non eft ufque ad ucireo
naturalium perturb; , . . . . ...
tent. Sed tamena cum in bonitatis fumus vel
voluntate vel geftis, non pofliimus vel tunc
ft non hoc efle quod fumus. Et quamvis imper-
fe&i ad id fimus, ne Temper id fimus : quod
tamen fumus in tempore, licet per naturae
infirmitatem demutationi bonitatis obnoxiis,
non adimitur nobis bonos nos vel turn efle
cAm fumus: (.' .i • r . . : : • - • — , . .
Bonus autem folus pernaturam indemu- B efi qmf actat bomtatem
num : cùm hi tot 1 8c tanti placentes Deo
viri, etiamfl per naturæ demutationem de
propofito fidei aliquantulùm decidiflent, tamen
/- . . __ j __ - M4. * ./-Am Ki rnt Rr tabilem fuam Temper Deus, non prasdurus
hujus demutationis noftr« arbiter fuit, indul-
gentiam infirmitati noftr«, qua non femper
boni permanemus, ex merito voluntatis im-
pertiens, qua bonos nos efle dele&at: ma-
gifque his b qua: velimus propitiatus eft, quam
his qua: non pofliimus iratus eft. Namque cum
Moyfi, fideli utique amico fuo, 8c quern in
deum Pharaoni conftituerat, dixiflet, Quia
maximis ac puleherrimis- bonitatis ope-
ribus ® gloriam fint cæleftis de fe judicii con.
fecuti.
13. Atque hanc quidem intelligentiæ noftræ
rationem ea quæ confequuntur , abfol-
vunt. Norme fcient omnes qui operantur ininon
doriScafti mç « in aquis contradidionis, C B g S §E9 | comèdmt fofulum metm ut fa
panis 1 * Deum non invocaverunt : n ibi ti-
■ n ® .........: 1____ r L : Un vu ? sfc mnn iwimr/toipruent âdfcènde in montem, 8c morère : hunc fibi • n ini. ti_
poftea, fepulturæ ejus loco à nemine cognito,
ünà cum Elia ab Apoftolis in monte confpe-
ctum beati 8c æterni regni fui confortem 8c
d martyrem refervavit.. Et ne per Aaron 8c
David 8c é Salomonen! plurefque alios iftiuf-
modi bonitatis Dei exempla percurram , qui-
büs, increpitis demutationum ofFenfis, ob fidei
tamen mèritum adfuit venia proclivis
muerunt ubi non fuit timor. Quoniam Deus difjî-
pavit ojfa 0 hominibus placentium 3 confufi funt i
quoniam Deus fprevit illos. Si enim uique ad
ünum bonitatem nemo facit 3 quomodo popu-
lus Dei eft , qui ut cibus panis manducetur
ab operantibus iniquitatem ? Generalitas ergo
fententiæ p àmota eft, cùm à Dei populo,
quem in bonitatis operationibus non ambifeius
Dominus infirmitatis humanæ , cùm D guum etl permanere , iniquitatem fecernun.
Pétri la-
plus, fide:
& conftan-
Apoftolis dixiflet , Omnes vos fcaiidalum pa-
tiemini in hac no&e ; 8c beato Petro ter, non
tam ad denuntiationem f damnatæ negatio-
nis, fed quia per timorem carnis demutabilis
homo, id quôd negaturus eflet admonito ,
8c neganti quidem , claves tamen regni cæ-
lorum non ademit : quia cùm per trepidatio-
nem obrepfiflet negatio , s voluntatis tamen
ufqùe ad martyrium confitendi fides firma
tur opérantes. Comedunt itaque operarii ini-
quitatis populum Dei ut cibum panis, qui
fandorum injuriis vivunt, quos vexatio pro-
phetarum, 8c vaftatio Ecclefiæ, 8c omnis ini-
quitatis deledat operatio. Comedunt quoque
etiam illi ut cibum panis Dei populum, qui
eum obtre&àtionis morfu, 8c laniatu invidiæ
dilacerant, fecundùm illud Apoftoli : Si au- 1
tem invicem mordetis 8c comeditis , videte
non deerat. Et aliud eft nolle , aliud non E ne confumamini ab invicem. Sed,funt come-
polfe. Territus enim Petrus, etfi per carnis dentes populum Dei ut cibum panis, quibus,
fenfum refponfionis non potuit tenere con- ut idem beams Apoftolus ait , Deus venter
ftantiam; per fidem tamen animi ftatim flevit. eft, qui niinifterium deputant ad negotiatio-
Et cum decuflum fe-ab eo quod volebat nem , collationibus fe plebis & muneribus
Philip:
3 Excufi cum boni fumus, cetera etiam nonnihil perturbate ex-
hibebanc. Caftigantur ope mff.
b i ta ex Regio codicc. At in editis, qua vellemus; & mox, qua
mf. in aqua contradittionem. Reg. in aqua contradictione.
d Id eft, tcftem. Tum in Regio codicc , refervabit. Hie confir-
mat Hilarius quod cap. i o . in Match, tradit, Mdyfen poltremum
Chrifti adventum una cum Eliapracventurum.
C E regione hujus loci ad oram Regii mf. annotavit manus an-
tiqua, i x fidei merito nactum vtniam Salomonen ftire %otes, quif-
quis vers quarts rationem. Hilarii tamen defenfor Philippus bon*
Spei Abbas Traftatum edidit de damnations Salomons. Veriim
quidquid ex Pacribus afferc ad confirmandam fentenriam fuam,
hoc tantüm ut plurimüm probat, Salomoncm ä priftina fua bo-
nitate excidifle , fed non fatis evincit eum in peccato imp*ni-
tentem perfeverafle.
f In Mic mf. damnata mutationis: qttod in idem redit. Vulr quip-
pe Hilarius lapfum ilium,quo Petrus Dominum negando a priftina
bonitate demutatus excidit , *tein* damnationi obnoxium non
fuifle, quia fui cum lapfüs cito psnituit. Icaque qui fcopum ipfius
atcendet, non eum judifcabt ä culpa veile Petrum purgare, led1
a bonitate dumtaxat catenus non exeidiffe, quatenus culpam cicp
correxit, & in bona voluntate perfeveravie, ficut & prius Aaron ,
David & Salofnoilema culpa nonexemit. Hucfpeftat illud c. Ji.
in Matth. Amariffime fievit recolens trefidationis iftius culpam fe nec
admonitum potuijfe vitare. Juxta h*c Petri culpam appellat Auguft.
cpift. 18 ƒ. n. 46. mendacem timor$m. Ne verb quit Petri reditum
per folam voluntatem finegrati* fubfidio hîc prædicari fufpicetur;
rccolat qu* habentur lib. 1 o. de Trin. n. 41. Oratur Pater, utfal-
vatos per fe , nunc in nomine fuo falvet ipfe. P.t adeo falvat, ut Petri
fides pinitentid fubfequente non defitiat, licit territa. Non deficit
igitur Petri fides , quia Pater falvat : en gratis virtus. Salvat
autem Pater poft quam Chriftusoravit : en meritum.
£ Ira Reg. & Mic. mff Edit! verb voluntati : utriulquc leCtioh
Apud Bad. negotiatiemis, librariorum lapfii. Apud Par. demutationis.
Reftituimus negationis ex Er. Lipf. mf. Regio & tribus
Vaticanis : hoc eft, Petrus pxnitentiam diu nondiftulit, fed idem
tempus fuit & negationis & fletus.
» Par. voluptatis,Hilarii fcopum minime aflequicur,contendentis
Petro ad martyrium uique confitendi Chrifti non defuifle voluntatem,
quçtrepidàtioni ad modicum ccdens,fuperior tandem fcxfticerit.
k Apud Er. Sc Bad. dcfideratur confiant/a. Ejus loco in aliis
editis vox fidei fubflituti eft -, ac deinde firmitate. Locum hunc
refarcimus ope miff.
1 Bad. Er. & Lipf c£> placentes. Vatic, mf. & tam placiti. Regius
, & tam placentes.
m Vaticanus codex , gloria fint caiefiis de fe •judicinm confectui.
n In Vaticano codicc ,rut in Vulgata, illictrepidaverunttimoré.
In grxco , ox« iepo^fwmt epiliti. Vcrior tamen videtur ledtio li-
brorum aliorum,
0 Grace cùfçumpiettat. Regius codex , bominum placentium,
fubnexx expofitioni non congruit.
F Excufi admota efi : cmeudantur cx mlf.
Traftatus in LI I. Pfalmum.
ditandö : dum convivia fiib obtentu religionis A permanere famulatu impio gloriamuri
9 0
1
fumtuofa feétancur, dum apothecas fiias a inu-
cili religiolorum oblequio diftenduntj ( cum
; confuetudö ab Apoftolis neceflariic hujus col-
lationis ad diurnam tantum, feculo renun-
tiantium , aut per inopiam indigentium, ali-
moniam fuérit inftituta 3) de quibus feriptum
eft, Comedentes domos viduarum , & oratio-
ne longa orantes. Hi ergo ut cibum panis,
Dei populum comedunt, & Dominum non
invocaverunt. Stulti enim
m19.ii.
Hcn
I
15. Hoc ipfiim décréta graviflimo fenten-
tia divina. condemnat. Namque ad illud quod
dixerat, Nonne fcient qui operantur iniquitatem 3 1
qui copie dunt populum. meum ut cibum panis : Deum
non invocaverunt 3 ibi trepidaverunt ubi non erat
timor ; id ad fummamcoepti fërmonis adjecit,
Quoniam Deus diftîpavit offa hominibus placentium
3 confufi funt i quoniam Deus fprevit illos.
Hi ergo qui operantur iniquitatem, & popu- Gratîam
in corde dixerunt, B lum comedunt ut cibum panis, 8c Deum non J?uma«an
Non eft Deus. Non invocant ergo quem ne- invocaverunt, 8c in non timendis trépidave- qutfidon
gant. Vel certè fi qui in Ecclefia pofiti, Dei runt, nonne cognofcent, quia ofla eorum »»•
qui hominibus placere velint, Deus s diflîpa- g
vit? Timuit hujus prophetici diclifententiam
làntftus ille gentium doclor , dicens , Ego fi Ga1, *■ 11
adhuc hominibus placerem , Chrifti fervus
non eflèm. Inutilis eft humanæ gratiæ 8c ir-
religiofa feclatio. Nam ex D e o magi s ,
quàm in çontumeliam Dei , hominibus eft
plebem obtre&atione , infedatione 8c fumtu
comedunt ut cibum panis, etiamfi Dominum
invocare fe credunt, audient didum in Evan-
gelio fuifle , Scimus enim quia peccatores
Deus non audit. Hi ergo Dominum non invocaverunt
: quia b oratio non verborum fit
profeffio, fed fidei.
14. Sed qui Deum non invocsfiit, 8c illud C placendum : ut per divina inftituta, 8c pro- Hanc fibi
impietati fiiæ addunt, ut timeant non timen-
da: (iilic enim trepidarunt, ubi non erat timor,
) fixa, metalla , c robora, ignem, aquam,
æthera, reges mortuos atque morituros , vel
cetera religionum fuperftitiofa commenta vénérantes
: 8c hoc ipfo impio inanium metu,
d contemtuque neceflarii timoris ex compa-
ratione condemnandi i cùm non tam obli-
vifei timorem Dei impium fit, quàm impie.
bitatem fidelis viræ innocentifque placeatur. c?mParat
Ceterùm placere tantùm hominibus velle, vlcaproa*
Deo eft dilplicere. Non avocat autem ab ho-
minum gratia Deus juftoriim mentes , 8c fide-
lium rationabilem fanditatem. Et audiamus
eum per Paulum loquentem : Sine ofFenfione *■ c?r• 1(>-
eftote Judæis 8c 'Græcis,8c Ecclefiæ Dei, fi- 5l ^ 3î-
cuti 8c ego h omnia omnibus placeo , non “ ^
quærens quod mihi utile fit, fed quod mul- «
täte præcellat, timori ejus metum inanium D torum eft , ut falventur. Hoc eft non homi.
prætulifle. Docuit autem Dominus, lolum in
nobis metum eorum quæ verè" timenda fimt
oportere efie, cùm dicit, Nolite timere eos,
qui poflimt corpus, occidere, animam autem
non poflimt occidere. Timete autem magis
eum, qui poteft 8c animam Sc corpus perdere
in gehenna. Impius ergo timor eft, cùm quæ
non timenda funt timentur, 8c quæ timenda
funt non timentur. Et plerumque nos tamnibus
, fed Deo placere , ciim per id quod
Deo placetur8c hominibus fit placendum.
Ex caufa enim placendi Deo , caufa etiam
hominibus probabilis fit placendi. Geterilm
ftudium, quod ut hominibus tantum placeatur
impenditur , ad id quod Deo placendum eft
non refertur : quia tantum eorum caufa qui- & qui««
bus placetur adhibetur. Non eft autem majus
vinculum hominibus placendi, quam ut nemo placere.
quam pro débita officii religione piè adulari E fih caufa * velit iis placere quibus placeat
regibus exiftimamus, quia in corpus noftrum Ami*- Anfit
his aliquid poteftafis : quibus nihil ultra
de nobis licet , quàm Iatroni , quàm fe-
bri, quàm incendio , quàm naufragio , quàm
ruinæ.c His enim cafibus corporum profum-
ma poteftate defæviunt : 8c propter brevem
dolorem f libertatem Ecclefiæ , fpei noftræ
fiduciam , confeflionem Dei addicimus • puni
torem perditoremque in igne judicii 8c corquia
quod in profeAum propriæ utilitatis effi-
citur, non poteft non aliquam interdum of-
fenfionem ex caufis *»accedentibus excitare : * ai. acci
èûm quod alii utile eft , alteri fæpe fiat in- dentibus-
commodum. At vero qui nihil fui caufâ velit
8c omnia in profeétum alienæ k utilitatis exer- k
ceat, necefle eft ut caufam fibi inoffenfæ pla-
cabilitatis acquirat 3 quia 8c ex alienis utilita-
tibus placeat , nec offendat ex propriis. Et
poris 8c animæ noftræ Deum non timentes, F hanc fibi efle caufam probabilem placendi
8c æternis divinæ ultionis poenis momenta- ^ 'ri - ^ - - ^
nea atque abolenda fupplicia præferentes •
dum placere nos ipfis , 8c in eorum gratia
a Hoc eft, cx non
“ In vulgaris opera
Regius, non verborui
c V'ancanus-* co d ex
n iu s. Druidarum er
rius. Idem codex am
d Delideratur con
contcmrus in hoc p
prxferacur. Vr.ferri
uti vidimus in Pfal. i
teft referri ad verbum condemnandi: ut qui timori Dei timorem
inanium prarculerint, condemnandi fint ex comparationc eorum
qui timori inanium prxtulerc timorem Dei: quomodo in Pfal. i.
11. 44. habemus, comparatione fidei ac timoris juftorum , impios
unpxiutentefque condemnandos. Sic folec Hilarius verba ia medio
nccèflària piorum hominum collati
tio. Rcftiùs Vaticanus codex, or a
Turn
n . fed profejfione fit fidei.
, & arbores. Nil tamen immutandum duci-
im religionem forfitan hic attendit Hila-
e fax», prxfixum habec verbum adorantes,
temptuque in Regio codice. Timoris Dei
onitur, quod ci inanium timor comparatus
tnimfolet diletlioni ex comparatione aileSHo.
n. xy.Præterea lvîc odex comparai
cundis Apoftolus docuit,quia utilitatis fii^
negligens, utilitati fe dediflet alien«.
16. Diffipavit ergo ofla Deus hominibus o/fibus *-
collocare , ut & ad fuperiora & ad fubfequentia xque referantur. fpes fignifi*
* Unus e mfl. Vatic. His tantum cafibus. Alter , bis enim gene- catur.
ribus, Sc mox , propter brevem corporis dolorem.
{ Regius codex, libertatem ac defideria fpei nofira, fidutia con-
£ Excufi hie Sc inferius, dijfipabit. At in mff. diffipavitve-
rius. Ut enim infra habet Hilarius n. 17. tamquam ex praterito
pro decreti definit .one fit fermo Sec.
h In excufis per omnia in omnibus. Particulx per Sc in non ex-
ftant in mf. Regio, neque in grxco.
1 In excufis , velit aliquid, omiflo iis placere quibus placeat,
quod reftituimus ope mff. Hie oftenditur vinculum, quo omnes
fiM qüifque devinciat..
k Sic mfl'. melius quam editi, voluntatis.
F iij