Hicèrim tïhï, opmet nos nafci dinm. Spiritus abi A afiud ult» fenfum intelligentiæ me* fecno.
J . ■* •' f. f 1 r ■ I . anr Aa TTmiranifA cnn H tnm nnam Pli vult JfriTeit y & <vocem ejus u u dis 1 f i d nèfcis wide
uc ni u t : & q u o i at. Sic efi omnis qui natus efi * ex
aqua & Sfiritu-fanïio. Regeneratiônis meæ fidem
obtinens nefcio : 6c quod ignoro ,]am te-
neo. Sine fenfu enim meo renafcor, cum effi-
cientia renafcendi. Modus autem Spiritui nul-
lus eft, b loquenticùm velit,quod velit,ubi
velit. Et cujus adeuntis atque abeuntis caufa,
fub affiftentis licèt confcientia, nefciatur,hujus
dum eos de Unigenito tuo dicam, quam eile
natum •, ita quoque ultra ingenii humaniopi-
nionem fecundüm eos nihil aliud de fan6to
Spiritu tuo loquar, quam Spiritum tuum efle.
Neqüe fit mihi inutilis pugna verborum, fed
incunctantis fidei conftans profeflio..
57. Conferva, oro, hanc fidei mex incon- (
taminatam religionem, 6c ufque ad exceflum
fpiritus mei dona mihi hanc confcientia: mea:
inter creaturas referam, 6c originis B vocem : ut quod in regeneratiônis mea: Symc
fuiec definition^ moderator £ Omnia quidem
fch. i.i.d- £a(aa per Fiiium . qui apud teDeum in prin-
cipio erat Deus Verbum, Johannes tuus loqui-
Colojt.i. 16. tur. Sed creata omnia in eoin caelis Sc in terra
4 vifibilia 6c invifibilia Paulus d enumerat. Et cum
univerfa in Chrifto 6c per Chriftum creata
memoraret 5 de Spiritu-fando fufficientem fibi
fignificationem earn exiftimavit, quod hunc
Spiritum tuum diceret. Cum his ego proprife
f ....................... • r 12_H 8H l
bolo, baptizatus in Patre 6c Filio 6c Spiritu.
fantto, profefills fum, femper obtineam : Pattern
fcilicet te noftrum, Filium tuume unà tecum
adorem : fan6tum Spiritum tuum, qui ex
te per unigenitum tuum eft, promerear. Quia
mihi idoneus ad fidem teftis eft, dicens, P a ter
omnia mea tu a ju n t, S ' tua mea3 Dominus
meus Jefus Chriftus, manens in te 6c ex te 6c
apud te femper Deus : qui eft benedi6tus in
jch. 17, J
eféais tibi virisbæc ita fentiam, ut ficut nihil C fecula fæculorum. Amen. 1
a Erafmus, nntus ejl ex SpirituTfantto: puto , ufnoftris Scripture
cxemplaribus congrueret. Sed in omnibus Hilarii edit. & niff,
habctur, natus efi ex aqua & Spiritu- fan So. Q uamquam non ex-
ftat fanfto in mff. nifi in Martin, uno Colb. & altero Sorbon. ',
b i n mff. loquendi. In eumdem Sctipturx locum pariter obfer-
vat Gregorius Nazianz. Or. 14. n. n . tcftatam effe Spiritus-
(ancli divinitatem, nempe ex eo quodbertli, non autem fervili mode
acccdit, Stcvmnx&s d <JWvn(S*s.
‘ Mff. Vat. baf. Colb. ac Germ, dcfinitionem.
d Martinianus codex, tnarrat.
e Verba, tin a tecum adorem ,fanHutn, dcfiderantur in mff. Colb,
ac Germ.
f His fubjicitur inmf. Corb. Explicit liber x n . Lege cum pace
Domini noftri fefu Chrifti feliciter : in uno Sorbon. Explicit liber
x 1 x. Hilarii epifcopi Trinitatis feliciter: in Silv. Explicit liber x i 1.
Hilarii epifcopi de fide fanEtiffima Trinitatis ad versus hsreticos .- in
Vindocin. Expliciunt libri x 1 1. fan Sti inimilabilis viri Hilarii de
fide Patris & Filii & Spiriius-fan£ii.
IN L I B R U M DE S Y N O D I S
P R Æ F A T I O.
H E I. TW ~T ON eft fejmgenius a libris de Trinit ate hie Tnclaus , quern mff. profe
SSpias fit I I omnes cum illis itu conjmgttnt , ut in duobus Colbertinis & Germmenp,
ms.T™ai" ' X 'i immo k Caffiodoro liber decimus-tertius mnmpetur. Neque etiam difttt
tempore nut mnteni. Nam (gft fidei illufimndx causa, Jufceptus efi, (Bfi exfilii, non /ecus ac
illi, partus fuit. Jam enim Hilarius, uti declarat ipfe mm. z .& f} . totum triennium in ex-
filio exegerat, (eft adbuc intra decern Afite provincias confifiebat, cum ilium edidit. Jpuocirca
poftremis hujus libri verbis fratres Jitos, ut in orationibus fknclis exfilii fui memores first, ro-
*;» gM sitamen Scultetum * audias, feriptuseft hie liber velSeleucisin fynodo, velCon-
t»s. >>i- |j.antjn0p0ij ^ ve[ ln jp(^ reformatione ecclefiarum Italicarum, cum jam ab Orientis par-
tibus, in quibus exlulaverat , rediiflec. Vfque adeo animis dominatur inolita de rebus,
nonJecmdum ipfas ,fed Jecundum propria placita, judicandi confuetudo! Eodem vitio implicates
Erafmus non multum attendit quid diceret, cum quern memorat Hieronymus
Hilarii librum Ariminenfis (fr Seleucienfis foncihi hifloriam continentem, huic forfitan
TraBatui admixtum pronuntiaz it. Staid enim in eo reperit, quod non ante pradiEta Concilia
fit gefium, out quod per fe ad eorum hifloriam pertinent ? Veriim ex Hilarii ipfius
verbis num. S.per/picuumefl, feriptum effe hunc librum , cum jam propter terra motum,
qui an. 3S%- die Augufti 14. contigerat, Concilium Nicomedia, vel etiam Nicaa in Bitby-
nia congregandi immutatum ejfet propofitum ; cumque nondum decretum ejfet, ut omnes
quotquot pojfent Ariminum atque Seleuciam cogerentur sfed tanttim ut bini nut finguli ex
fingulis provinciis , iique Amyram atque Ariminum convenirent. .food cum anno 3/S. de-
finente fiatutumfuerit; nemo non facile concedet, hunc TrdBatum anno 3S9-ineunte vel etiam
exeunte 33S. fiiijje editum. Hoc certe conflat, (gr pofi menfem Augufium an. 3JS. & ante
Maium an. 3S9- epocham illius ejfe figendam.
II. -'litter* a Gallicanis epifeopis paulb pofi damnatam ab iifdem Sifmienfcm femur gg*'««»*
lam fecundam ,nec longe ante Aniyranàfynodicelebrationém , adeoqùe area mettfem Mar-
tiumanni 3js . accepta ,refcripto huic occafioisem prabuerùnt. Cujus fiopus ,1°. oJmmUr.ionis O*» ft*
dominica reddere vicem ; z°. nonnullorum optatis faccre f t i s , qui quid Orienrales in mm.
fidei profeffionibus gerant aut geflèrunt quidve fiiper omnibus eorum di£tis ipfe fentiret,
re fir e cupierant ; 3°, id elaborate ; ut Orientales (fr Galls, qui contra erumpentem
noviifime Anomceomm harefim Confpirarant.fed mums tarnen inter feJufpiciombus laboran-
tes,etfi fortènon admodum fententiis-, certe verbis adbuc dijfidebant, inßnodis proxime ha-
bendis jam in unum convenient, ac fufpidone omni depvfita fidem mam cmpleBerentur.
I I I . Hujus reigratid ,poftquam Gallisde Mafia (§j- confiants illorum fide verbis ami- ^:bri f““ -
tijfimis efi gratulatus ,primkm Sirmienfem blafphemiam refert eique opponit quai Orientales
Ancyra contra eAnomoeos ediderant fidei definitiones j iis tarnen fuppreßis , quas
eorum légats Sirmium venientes retiçuerant. Turn fides omnes fubjicit pofi fimBam
ßnodum Nicanam diverfis temporibus f - loess corsfiriptas, Antiochenam, videlicet art. 34s.
pféudo -Sardicenfem an. 347. f r Sirmienfem contra Photinuman. 3Ss, quas omnes fefe
complcBi epfeopi Ancyra congregati in fua jynodica epifiolS apud Epipbanium bar. 73 n.
z. non femel teflificantur. Hos enim potijfimbm Hilarius Orientalium nomine intelligit.
fiuos amice ad verttatem revocàre fiudens, ita laudat eos , qui avsta (fir apofioisca fide
content's feriptas fides nefciunt,»r tarnen profeßionumpluralitatemexcufetquidqusd
in eis defends potefl , benigne interpretetur atque defendat. Immo quidquid contra
lizeénn file t opponi, non facet ;necdijfimuUtquodingratiamverbi i/rsfiatn potefi agent.
Poßmodum tarnen fubjeBo Nicanoßmbolo ,retinendum effe Ifudmor yalidijfimis ratsomm
momentis confiât atque mncludit.
IV. Baud fcio an propter pradiBas fidei confejfiones latine redditas , à Sculteto pofi
Gillotium * dicatur hic liber verlùs delatino in gvæcum, non appenfis verbis, fed redditp si«». M
fenfu .* longe mirths confiât an Erafmus eadem etiam de cau/a veluti pro compcrto o ff - syipboia
rat : Hunc librum Hilarius, ut ipfe teftacur, vertit ègræco, fed hac libertate, ut ubi^
que negleétis verbis fententiam modo reddat, & ubi locus invitât, aliqu.d de liio
admifeeae t quam libertatem fibi permitcit & in Pfalmis feribens. Non enim fert communis
fermonis u/us, ut Opus latinum dicatur e graco verfum, quod quadam monimenta
contineat è graco tranfiata. Sed, quamvis aliud omrsino foment Erajmi prafirtim verba,
demus tarnen eos inunas Orientalium formulas huic libroadmixtasrefpexiJfe.Vnde habent,
Hilarium negleBis ubique verbis tantuniimodo reddidijfc fententias ? Afferunt quidem quod
teftaturmm. p .fi Amyrana décréta verbis quàm poterit abfolutijfimis expofiturumsnon quhd
non abaliisjamfuerint édita, fed quod ex græcoin latinum adverbum exprefia tranflatio
afferc plerumque oblcuritatem, dum cuftodita verborum collatio eamdem ablolucio-
nem non poteftad intelligentiæ fimplicitatem confervare. eAt primb de felis Amyrame
finodi definitionsbus fermoncm hîc habet. Heinde exprejfam ad verbum tranflatiorsem plerumque
obfeuram ejfe infinuat, non quatenus verba reddit ,fed quatenus eumdem verbo-
rum numerum, ordinem, coüocatiommque firupulofius cufiodit: quod aperte in Pfal. 67.
n. zt. declarat ,fe nimirum jam monusjfe , plerumque interprètes cunclos, dum colioca-
tionem ordinemque verborum demutare ac cemperare non audent , minus dilu-
cidé proprietärem declaralïè didlorum. ^Pofiremb qui grata exempla cum latitta Hsla- symbol.
rii verfione contendet , facile ajfentsetur vix ullam potuijfe confies littera tenaciorem : fir tcram vct-
perinde Erafinum, Gillotium atque Scultetum de re fibi non compend verba facere voluijfe. m-
V. Si etiam propihs injj> exigent totius hujus Operis rationem, difplicuijfet eisvulgatus Titoiat.
timlus, De lynodis fidei catholics contra Arianos& prævaricatores Arianis acquiefcentes.
jjjuafi verb ßnodi, quarum cxpofittones complcBitur, a, Catholicis contra Ariatsos habita
juerint, fgj non pottiis ab ipfifmet maximam partem Arianis aut certè Semiarianis.
Saltern negari ne quit Sirmienfem, qua pracipuum in hoc libro locum obtinet, non Contra
Arianos, fid contra Photinum, Antiochenam verb contra Athanafium, ac demum pfeudo-
Sardicenfim advershs eumdem aliofque catholicos convenijfe. Minus male in antiquijfsmo
bafilica Vaticana codice inferibitur, Liber catholics fidei contra Arianos & præv. Arianis
acquiefcentes : maxime chm non contineat iUe codex, nifi primarn hujus libri partem cum
1 DD dd ij