fuis fpebus blandiatur *. * ut quod in homine A Temper tamen pateat? ad profe&um. Quod
Deus potens f it , id in fe ipfo efiiciendo infir- autem in plenitudine perfe&a manet v. fem-
mus Tic ? N e c fermo iftu d, nec TenTus rarionis perque eft , non fibi reliquit ut plenius f i t :
capax loquitur , ut natural! quadam neceflitate quia acceflionem plenitudinis ' pienioris per-
ad confulendum nobisobnoxius Deus, fibi ni- fe6la plenitudp.^ non capiat., .. Et h x c qui.
hil afferre beacitudinis poflit : non q\iq,d pro- dem. p e D E p ita ppinapdi pize intelligen-
feftu £gezit, quiimperturbatze naturze virtutif- tix Tpccies eft , D ep nihil deefte, plenumque
que fit j Ted„quiaper dirpenfationem 6c Tacra- efle. I
rnentum magnze pietatis, -b^,qui Deus eft, 6c 4 , Ceterum non. • ignorat Apoftolus ,, cu-
liorno e f t , impotens fibi fit hoc fe totum przefta- jufmodi de Deo^ confeffionis voce teftandum ;
,e.ft refurreftio : 6c certiflimum militia; noftrze cognovit fenfum Domini l aut quis confliarius ejus
ftipendium eft incorrupta zeternitas , non ad f u t i l aut quis prior * dedit retribuctur illi*
pcenze perfeverantiam manens, Ted ad perpe- Quoniam ex. ipfo , & per ipfum , & in ipfo funt
omnia -,ipfigloria infacula feculorum. Non cir-
cumfcribitur Deus mente terrena, neque hoc
fapientize fuze profundum fenfu intelligentia:
penetrantis attingitur, nec judicia conftitutio-
tuze gloria: fruefcum jucunditatemque non de-
finens. Gum igitur hzec noftra terrenorum cor-
porum origo in habitum nature potioris excédât
, 6c conformis gloriæ dominici corporis fiat;
forma. fervi repertus, licet jam glori- C num fuarum perferutantium ingenio appre.
corpore fit fecundum quod in forma henduntur,necvizE cognitionis ejus inveftiga.
Deus '
ficatus
fervi e f t , tamen conformis Deo non erit 3 ut biles fe confe&antium ftudiis derelinquunt.
qui nobis formam glorificati corporis fui tri-
buet, ipfe corpori iuo nihil ultra poflit quàm
nobis ac fibi f i t c in commune præftare ? Ho c
enim quod diftum e f t , Tunc fubjecius erit illi,
qui ei fubjecti omnia, ut fit Deus omnia in omnibus
3 plerique hæreticorum ita affirmant : ut
idcirco fubjiciendus fit Deo patri Filius, ut
s In incomprehenfum profundum demeria ejus
omnia fun t , nihilque de rebus ejus reperietur,
nihil confedabitur. Senfum enim ejus nemo
cognovit: 6c confilio non eguit externo. De
nobis, autem nunc omnis hie fermo eft , non
etiam de e o , per quern omnia funt , qui eft
magni confilii Angelns , qui 6c ait , Nemo
Pater per iubjeclionem Filii p eu s fit omnia D novit Filium , nifi Pater 5 neque Patrem quis
in omnibus 3 d tamquam 6c adhuc perfedio D eo
défit , quam per filii fubjedionem fit ade-
pturus : abfolutæ itaque ac beatæ divinitatis
inops intelligendus , fi Deus efle omnia in omnibus
per provedionem temporum confeque-
tur.
44. A c M I h I quidem D eum s o l a
V ENER A XI ONE I N T E L L I G E N T I , non
minus his refpondere impium videtur, quàm
novit , nifi Filius., 6c cui voluerit Filius re-
velare. Sed adversum imbecillas mentes no,
ft ras , 6c fe ad definiendze circumfcribendze-
que natura: divinze demergentes profundum
, confeffione apoftolicze proteftationis
utendum eft : ne temeraria h opinio aliquid
fibi de Deo , przeter quam docetur , ufur-
pet.
4 6. Communis autem hzec naturalium cauadefle
5 6c de natura, quzehumani fenfuscon- E farwm intelligentia eft , nihil in fenfum cade-
ceptionem excedat, verbis quorum adhuc fi-
gnificatio anguftior quam intelligentia f it,
enuntiare fe polfe confidere : ac primum am-
bigere, defitne quid Deo , an plenns ipfe fit,
vel pleno jam pleniorem efle reliquum fit.
Quod fi D eu s , cui non aliunde eft quod Deus
Temper e ft , profedum h a b e a t, ut plus fit ali-
quando j non poteft tamen ad id pervenire, ne
fibi nihil de fit: quia cui nature profedus eft
r e , nifi quod fenfui fubjacet,ut aut * res ali- i
qua propofita oculis , aut opus quodque ipfo
fenfu noftro ac mente pofterius : quorum
unum , k quod aut attredatur aut cernitur,
concedit intra opinionis noftra fententiam,
ipfo tadu vifuque moderandum j aliud verb ,
1 quod fit in tempore , 6c quodam juniore a
nobis aut gignitur aut conftituitur exordio ,
quia fenfum intelligentia: non przevenit,judireliquus,
numquam intelligitur fine aliquoin- F cio quoque fensüs dijudicantis obnoxiimi eft.
cremento refiduo profeciffe 3 dum natura ad Non enim aut adfpedus nofter invifibilia diju-
profedum fpedans , proficiens heet Temper, dica t, qui non nifi tantüm confpeda difeernat:
® Apud Bad. Er. & in m(T. , non ut. Mox verbum efiiciendo
omiferanc Lipf. .& Er. pod Bad. Eaipfi fcntenciamox repecicaha-
betur his verbis : impotens fibi fit hoc fe totum prepare quod Deus
eft SCC.
b In excufis, qui Deus& homo eft. Concinniùs in mu. qui Deus
eft, Ceil, ex natura, per difpenfationcm criam homo eft. Turn
illud , impotens fibi fit, refertur ad (entendant (uperiorem , Nec
fermo iftud , nec fenfus rationis capax loquitur ut.
c Addimus in ex mff. Vat. bar: uno Golb. & altero Sorbon. Simili
loquendi modo (uprà n. 18. habemus, quia utrumque per con-
ftitutum finem in commune fit non efie.
<* Sic antiquiores mff. Vat. baf. Colb. Germ. Martin. Corb. &c.
nifi quod innonnullis omittitur particulaej*. Atediti cum Rcmi^.
tamquam ei perfeltio Dei defit : quod & habent aliquot alii mff.
omiffo ei.
■ '* Apud Bad. Er. & Lipf. défunt voces, pienioris perfeHa.
r In mff Gorb. uno Colb. ac paucis aliis hic iuxta grxeum
& Vulgatam, dedit ei- At infri n. 47. in nullis habetur ei. Paulo
ante & infrä Eraimus pro more fubftituit ininveftigabiles, pro in-
veftigabiles.
s Prsepofirio in , ä Lipfio primum cxpundla, huc revocaturex
Bad. Er. & mff.
h I11 mff. opinione. Poftea codex Vat. baf aliique duo, prater
quam oportet, non prater quam docetur. Turn Corb. cum nonnullis
aliis, ufurpent. Satis placcrct, opinione . . . prater quam dountur,
tfurpent.
1 I ta mlT. nifi quod in codice V at. baf poft propofita,cxftat ctiam
oppoft tu. At in vulgatis, ut autres oppofita oculis.
k Om nes propèfcripti codices cum cxcufis, unum quid. Lc-
gendum omnino qiibd cum-Tellcriano. Deinde edici particulam
’ m prxponebant verbo concedit: refragantibusmff
1 Mff quod fit.
aut
aut mens noftra fe in id , * quo non exftitit, A
cempus extendet, 6c antiquiora ortu fuo. per-
veftigabit, cum non nifi earum rerum b tan-
tum opinio.ei, quarum ipfe fit fenior , relin^
quarur: quzc plerumque ipfa per neceffitatem
naturalis fuaj infirmitatis incerta , ablblotam
feientiam in caufarum cognitione non teneat3
« nedum modb earum, quze ante fe lint zeterna
ratione , fenfu ultra nativitatem fuamredeunte
percipiat.
47. Et idcirco Apoftolus , quia numquam B
nifi ea in cognitionem cade rent, qua: fenfui
pofteriora fuccederent, commemorato fapien-
tizc P e i profundo, 8c inexferutabilium judicio-
rum infinitate, 8fhiveftigabilium viarum fecre-
to 8c incogniti fenfus ignoratione, 6c confilii.
non comvnunicati d inintelligentia, fubje cit:
Quis enim prior dedit , & r e tr ib u c tu r illi * Quo-
nTam ex ipfo & per ipfum & in ipfo funt omnia,
ipfi.gloria in ftecula fcculorum. Deu s, qui Temper
e f t , non fubjedus eft modo, neque ab an- C
teriore fui aliquo motu mentis aut int'elligen-
tizc praivenitur. Et idcirco inveftigabile 8c im-
pbrfcrutabile ipfe totus profundum eft. Totus
autem ita , ut non per hoc definitus e in mo-
dum fit, fed intelle&us fit in immenfo: quia a
nemine quod eft fumfit, nec prior ei dedit ali—
quis , ut retribui officium danti oporteat. Ex
ipfo enim 6c per ipfum 6c in ipfo omnia funt.
Non eget ex fe 8c per fe 8c intra fe manenti-
bus 3 nec qui origo, nec qui opifex e ft , nec qui D
continens e f t ,f 6c internisexternus, 6ceffedis
conditor: 6c fuorum ipfe egens numquam eft.
Nihil ante e f t , nihil aliunde , nihil extra e fe
eft. Q110 igitur caret plenitudinis profedu, ut
per tempus adhuc Deus omnia in omnibus
fit ? Vel unde fum e t, extra quern nihil eft?
. nihil autem i t a , ut Temper ipfe fit. Et qui ipfe
Temper e f t, 8c extra quern nihil eft , quo increm
en t explendus eft , vel quo augmento
6. demutandus eft, dicens, Ego fum , & non demu- E
tor: cum non relinquatur vel ad demutationem
locus, vel ad profedum caufa, vel ad a:terni-
tatem anterius , vel ad Deum aliud pra:ter
quam Deus h ipfe eft? N o n ergo per fubjedionem
Filii Deus erit omnia in omnibus: neque
per caufam confummabitur, ex quo 6c per
quern 6c intra quern omnis caufa confiftat.
Manet itaque ut eft Temper Deus, nec profed
u e g e t , ‘ qui ad id quod eft , ex fe ac fibi
Temper eft.
48. Sed ne in unigenitum quidem Deum
demutandze natura: cadit neceffitas. Deus enim
eft, quod plena: acperfedzedivinitatis eft po-
men. Nam ut fuperitis docuimus, 6c repetita:
gloria: fignificatio, 6c fubjedionis caufa e f t ,
ut fit Deus omnia in omnibus. Efle autem
Deum omnia in omnibus, facramentum e ft,
non neceffitas. In forma enim D e i manens
formam fervi afliimfit, non demutatus, fed fe
ipfum exinaniens, 8c intra fe Iatens, 6c intra ,
fuam ipfe vacuefadus poteftatem: dum fe uf.
que ad formam temperat habitus humani , ne
potentem immenfamque naturam allumtx hu-
militatis non ferret infirmitas 3 fed in tantum
fe virtus incircumfcripta moderaretur ,in quantum
oporteret earn ufque ad patientiam con-
nexi fibi corporis obedire. Qu od autem fe ipfum
intra fe vacuefaciens continuit, detri-
mentum nonattulit poteftati^ cum intra hanc
exinanientis fe humilitatem, virtute tamen omnis
exinanitze intra fe ufus fit poteftatis.
49. Qu od itaque Deus erit omnia in omnibus
, aïfiimtionis noftra: profedus eft. Qui
enim, cüm efiet in forma D e i, repertus eft
in forma fervi, rurfum confitendus eft in gloria
Dei pa tr is: ut non ambiguè in ejus forma
manens intelligatur, in cujus erit gloria confitendus.
Difpenfatio itaque tantum e f t , non
demutatio : in eo enim e f t , in quo erat. Sed
cüm medium eft quod effe coepit, id e ft, homo
natus 3 totum ei naturzE, quze antea Deus
non f o i t , acquiritur, cüm Deus efle omnia
in omnibus k poft facramentum difpenfatio-
nis oftenditur. Noftra hzec itaque lucra funt,
6c noftri profedus , nos fcilicet conforme«
1 efficiendi gloria: corporis D ei. Ceterüm
unigenitus D eu s, licet 8c homo natus f i t , non
tamen aliud quam Deus omnia in omnibus eft.
Subjedio enim ilia corporis, per quam quod
carnale m ei eft, in naturam fpiritus devora-
tu r , efle Deum omnia in omnibus eum, qui
przeter Deum 6c homo e ft , cónftitu et: nofter
autem file homo " in id proficit. Ceterüm nos
in hominis noftri confbrmem gloriam proficie-
mus, 6c in agnitionemDei renovati,ad Crea*
Edit! cum pluribus mff quod non exftitit : corriguntui cx optinio
Colb. nccnon. Germ. - <r
b‘ Verba tantism & e i, in vulgatis omiffa, fupplemus cx mil.
quorum dcindeauâoritate , pro quarum ipfa, reponimus quarum
ipfe, videl. omis : maximè cùm luperiùs legatur juniore exordio.
e Edici, ne dum eorum qua ante fe fine, aternam rationem & c.
Mff Martin. & Vat. baf. nedum modo eorur% qua cauta non first
attrna ratione : minùs ad rem. Veriùs alii, nedum modo earum
(fupple, caufarum feientiam) qua ante fe first aterna ratione : id
eft, fi non comprehendit mens qua: ante fc funt aliqua ratione,
immo farpe incerta fluftuac in iis qu* fc pofteriora funt ; longe
minus attingee quæ axerna ratione (c prjcccdant.
d Lipf ignorantia. Editiones ali« cum feriptis, intelligentia.
Reponimus inintelligentia, quomodo legendum lufpicabatur Eraf-
mus , ac non fine mil', auftoritate legimus lib. i o. n. J 6. *
* Ita mfl. At editi, in modo. h r
f In mf. Martin, intemis exterior, in effeHis cognitor: mM. Ira
intelligere eft efieHis conditor, ut Deus iis non egeat qu* condidu,
vel ctiam ut cfttûa Deum habeant conditorcm.
t Voculam fe , in vulgatis omiffam, fupplcnt mff
h In antiquo mf. Colb. ipfe fit. ’
1 Excufi quia id. Concinniùs mff qui ad id : quo Deus fiium
fibi clic principium dcclarctur.
k Solus codex Martin, per facramentum : minus veri. Triplex
enim hic confidcratur Chrifti ftarus, pura in forma Dei, in forma
fervi, & in gloria Dei patris : flatus autem medius vocatur facramentum
difpenlationis, quam cxcepit paternx glorix confor-
I Sic magno confenfu mff At in vulgatis ,efftci.
m Rcftituimus cx mff ei, quod decrat in cxcufis; Hxc nituntur
verbis Apoftoli, Surget corpus [piritale: qux explicans Auguftinus
contra Adim. c. n. n. 4. 6juod autem, inqait,fpiritaledixit corpus
in refurreciione futurum,nonproptereaputandum eft, quod non corpus,
fed Jpiritus erit: fed Jpiritale corpus omni modo Jpiritui fubditum dicit
fine aliqua corruptione vel morte. Huic interprecationi, uti jam
vidimus, confentit nofter Hilarius, nifi quod Auguftinus fpiruale
corpus intclligat fubditum fpiritui noftro, ille divino. Unde in Pfal.
9. n. 4. aic quod per fubjedionem obedientia ( Deo,) in divinam
naturam humana afiumtionis abforbeatur infirmitas. Rcmanct^au-
tem quod obedit: fed non remanet naturalis conditio carnis, five
ut dicitur n. 40. terreni corporis, cui cx (c corruptio debita eft : uc
in naturalem Dei conditioncm tranfeat, corruptionis prorfus cx-
^«Vat. baf. mf. in Deo. Unus Colb. Sc alter Sorbon. in to prüftest.
Hic notatu dignum eft, qui nefter homo i nobis diftinguatur:
ut noftrum hominemdteat Hilarius naturam i Chrifto aflumtam,
BBbb
mucabilis.
Exinaniens
fc non eft
demutatus*
Deum effe
omnia in
omnibus ,
profeäus
nofter eft.
k
I