in ca dixit
forma qua
frarrc*.
foh.ro, 17•
Pf.il. 11.13.
Chriftus
b
Rot». S.ij.
Deus &
propria Sc
racione
Chrifti eft
qua homo eft, Sc Deiis fibi ut cun&is fit ex ea 1
natura qua fervus eft,
ij. Denique hunc eunidem fermonein hu-
jufmodi proreflionis cccpic exordio ^ itadicens;
Fade autem ad fratres meos > & dices iliis3 Adfcen-
do ad patrem meum & ad pattern vefirum, & ad
Deum meum & ad Deum vefirum. Ec quaro nunc,
fratreseifecundum formamDei, anne fecun-
dfim formam fervi efle intelligendi fint : ha-
beatque aliquod ad eum fecundiim plenitudi-
nem habitants in eo divinitatis 4 corporatio
noftra confortium, ut in fratres ei ad id qudd
Deus eft deputemur ? Sed non ignorat Si pro-
pheticus fpiritus, unigenito Deo qua ex parte
lint fratres : hac enim non tarn homo quam
vermis locutus eft, 'Narrabo nomen tuumfratri-
bus meis. Et hac vermis, veinon exconceptu
communiurn originum vivens, vel e profundis
terra: vivus emergens , ad fignificationem af-
fumta Sc vivificata: per fe etiam b ex inferno
carnis, profeftiis eft: totoque in pfalmo pailionis
fua facramenta prophetico fpiritu pralocutus,
ex ea necefle eft fratres habeat difpenfatione,
qua paflus eft. Novit facramentum in eofra-
trum etiam Apoftolus , ut primogenitum eum
ex mortuis,ita primogenitum in multis fratri-
bus pradicans. Secundum id ergo eft in multis
fratribus primogenitus , fecundum quod eft
primogenitus ex mortuis. Et cum facramentum
mortis in corpore fit,facramentum quoque fra-
ternitatis in came eft. Fratres itaqueex carne
hint Deo* quia& Verbum carofadum eft,Sc
habitavit in nobis: ceterum unigenitus Deus,
in unigeniti exceptione, line fratribus eft.
16. Ipfe autem, univerfttatis noftra: in fe
continens ex carnis aflumtione naturamj, erat
quod nos ftimus, neque amiferat efle quod man-
ferat j habens ex nativitate c tunc, Sc ex con-
ftitutione nunc, Deum patrem. Secundum
conftitutionem nunc , quia ex patre Deo omnia.
Omnibus enim Deus pater eft, dum ex
eo Sc in eo omnia funt. Sed unigenito Deo,
quia Verbum caro factum eft, non hinc tantum
pater eft : pater enim eft ad id, quod in
principio apud Deum erat Deus Verbum. Sed
cum Verbum caro fa&um eft j manet Sc in Ver-
bi Dei nativitate, Sc in carnis conftitutione
quod pater eft. Pater enim omnis carnis eft
Deus $ fed non fecundiim quod Verbo Deo
pater eft. Verbum autem Deus, neque Ver-
bum efle defiit, neque caro non fuit. Nam
Verbum, quod caro ra&um eft Sc habitavit in
„ nobis, neque dum habitat non verb Verbum
eft , neque dum Verbum caro eft non verb
Deus homo eft: quia Sc habitare , ejus necefle
lit efle qui maneat | Sc carnem fieri, ejus in,
telligendum fit efle qui nafeitur. Et qu6d in
nobis habitat, noftra: carnis aflumtio eft c quia
* per id, quod in nobis habitat Verbum caro
fa&um, Deus eft in noftri corporis veritate.
Si igitur .naturam detrahit Deo Verbo homo
fecundiim carnem Chriftus Jefus , vel non fe,
3 cundiim facramentum pietatis Deus Verbum
homo Chriftus Jefus eft * fit in natura: contu-
meliam, quod ei fecundum nos Sc Pater pater,
Sc Deus Deus eft.Quod fi Deus Verbum homo
Cliriftusjefus Deus Verbum efle non deftititj
communio nobis Sc ill! ad patrem & Deum ex
ea tantum eft natura, * qua frater eft: quia ad-
feendo ad patrem meum '& ad patrem veftrum3<& ad
Deum meum& ad Deum veftrum3non per id ,quod
unigenitus Deus V erbum eft ,'led per id, quod
3 Verbum caro fa&um eft,fit fratribus nuntiatum,
17. Non incautis autem neque ad occafio,
nem impietatis incertis fignificationibus fermo
apoftolicus loquitur. Ut nunc EvangeJifta di-
dum Domini a profeflione fratrum incipiens,
totius didi profeflionem ad ejus natura con-
fortium docuit, f ex qua frater eft, pertinere , |
quia fermo eft deftinatus ad fratres: ne ad divinitatis
contumeliam reputaretur, quod ad
facramentum pietatis pradicabatur $ cum com.
D munio ad eum noftra, qua pater nobis 6c fibi
pater eft, & Deus nobis Sc fibi Deus eft, fecundum
difpenfationem carnis exfifteret, fratribus
nobis ad eum nativitate corporis depu.
tandis. Nemo igitur ambigit, Deum patrem
efle etiam Deum Domini noftri Jefu Chrifti:
fed hac pia noftra profeflio non patet ad impietatis
occafionem. Deus ejus eft: non idcir-
co, ut diverfi ab eo generis Deus fit. Sed quia
8 ex Patre Deus natuseft, & ex difpenfatione 1
E fervus eft •, habeat Sc h patrem, dum ex eo Deus t
.fell j Sc Deum fuum, aum ex Virgine caro eft.
Quod brevi atque abloluto Apoftolus fermo- CM
ne confignat, dicens, Commemorans inoratio- Vt:"
nibus meis, ut Deus Domini noftri Jefu Chrifti, Lj«
pater claritatis, det vobis fpiritum fapientia & lmo
■ revelationis. Ubi enim Jefus ChriftuS eft, ibi
Deus ejus eft: ubi vero claritas eft, ibi pater &'i-
eft. Qui itaque Chrifto fecundiim claritatem
pater eft, idem Chrifto fecundum Jefum Deus
eft. Jefum enim Angelus Chriftum Dominum,
quem Maria, eflet paritura , cognominat.
i
* Editi cum pluribus feriptis, corruptio. Auftoritatc tnlf. opti-
mxnot*Martin. Colb. Remig. & Germ, prxferimus corporatio:
qux vox ex adverfo opponicur fpiritus vocabulo, quo naturam
divinam folct Hilarius fignificaic.
k Illud ex inferno, non advocabulum carnis, led ad per fe referendum
eft > ut non caro , led ipfc in inferno fueric. Uc enim
legimus lib. 10. n. 6j. Nutnquid defeendifle ad infer os corpus, quod
in ftpulcro jacuit, dicitur? Antea voces per fe non minùs ad verbum
aJfumU pertinent, quàm ad vivificata. Idco enim Chriftus
vermis diciturj quia caro ipfius propria virtute de virgine concepts,
ipfo ex inferis emergente propria etiam virtute vivincata eft.
e Editi, excepto Bad. tunc patrem tantum ex conftitutione: turn
Er. nunc Deum & patrem taniUm ex conftitutione, nunc Drum,
quia ex Deo patre omnia-: Lipf. fublatis prioribus verbis reti-
nuit tantum nunc Deum quia ex Deo patre omnia : Par. nunc
Deum fecundiim conftitutionem, quia ex patre Deo omnia : valdc j
perturbatè, & ccnfusè. Emendantur ex mff. Vult porro Hila-.
rius, Chriftum habuiftc tunc, feil, ante quam caro ficrec, ex
nativitate, quern nunc caro faftus ex conftitutione carnis habet
nova & communi nobifewn rationc Deum patrem. Paulo alitec
in mf. Vac. baf. fic legere eft , habeas ex nativitate tunc patrem
tantum, ex conftitutione nunc Deum & patrem : tantum ex conftitutione
nunc Deum, quia Sec. ubi poftremum membrum nonnihil
pugnac cum prxccdcnce : ficut & primum cum verbis num. I),
ubi jam audivimus unigenito Deo ante carnem cllc Deum Sc patrem
nativitatis lux.
d Ita m(T. At editi, per id in nobis, mox prxfixäparticulä dum
* Vac. baf. Sc aliquot alii mlT. qua homo eft.
r In vulgatis, ex quo. ReAius in mlT. ex qua. feil, natura.
B Solus codex Vac. baf. ex Deo patre.
h Lipf. Sc Par. cumin!'. Martin patrem Deum. Turn idemmf.
aliufquc. Vat. baf. dum ex eo toto totiis Deus eft. In nonnullis
aliis > dum ex Deo Deus eft. 1 ■
Ceterum
Ceterum Chriftum Dominum 4 Spiritum pro- A tute. Jefus ergo ungitur ad facramentum car-
.ohetia phetia loquitur.loqui Et *plerifque> .. , fecundum . lati- nis 8 regenerate. Et quemadmodum fpiritu
nitatem obfeurius hoc di&um videtur : quia la-
Dei6c virtute undus fit, non ambiguum eft,
tinitas pronominibus non utitur, quæ græcitas
turn cüm adfeendente eo de Jordane vox Dei
iifii honefto Sc neceflario femper ufurpat. Ita
patris audita eft, Filius meus es tu, ego hodie
enim feribitur : 0 0eo's ? xupjü I n<roS- XQWo genui te : ut per hoe teftimonium fanclificata
,
o* TTttTj)/» ^ ^»5. Qiiod nobifeum, fi femper pro-
in eo carnis, un&io Ipiritalis virtutis h coglio-
nominum confuetudo eflèt, ita pronuntiare-
fcer^tur.
tur : flic Deus illius Domini noftri Jefit Chrifti3ille
19. Cetbriim cüm in principio apud Deum
faterïiltics.cLritatis. Per id enim,quöcUUe Deus erat Deus Verbum, non habec ulUm aut eau.
filius Jefu, Chrifti eft, Stille pater illius clari- B fam aut enarrationem ‘ nature ejp^griaio,
rf.L 1
nihil aliud quam efle in principio nuntia-
tatis, qusdam fecundüm capacitatem fenfus
noftri iutelligentia: proprietas exprefla eft: ut
.Chrifti ubi claritas eft, ibi Deus pater ejus fits
ubi verp Chriftus Jefus eit, ibi pater Deus
fuus fit y habens Deum fuum in difpenfatione
cfim fervus eft, 8c patrem.in claritate cum
Deus fit.. . ■ ^ :
iS. Non afferunt autem tempora vel States
Spiritus diverfitatem, ut non lpfe atque idem . . . . . ..
Chriftus in corpore fit, qui manfit'Spiritu in C.fermp poftenorem undionem hanc , qm ln
prophetis. Loquens enim per os fand! patriar- tempore eflet, oftemjit dicens, Dtlewfii Juliqua
tur. Neque habuit fanè ungendi feper fipiri-
tum Sc virtutem Dei neceflitatem Deus ; qui
Dei Sc Spiritus eflèt Sc Virtus. Ungitur ergo
Deus a Deo flio pra conförtibus fuis. Et fi ante
difpenfationem carnis plures ex lege funt Chrifti
j Chriftus nunc , qui pra participibus ungitur,
pofterior in tempore eft , dum undis participibus
antefertur. Denique ille prophetia
cha David, Vnxitte, Deus3 Deus tuus oleo ex-
fedtationis d pra participibus tuis 3 non fecundum
facramentum aliud, quam fecundüm difpenfationem
afliimti corporis eft locutus. e Nam
qui nunc fratribus mandans , patrem eorum
patrem fuum Sc Deum eorum Deum fuum efle,
tune quoque undum fe a Deo fuo pra .participibus
fuis Ioquebatur : ut dum unigenito
tiam3& odifti iniquitatemipropterea unxic te3Deus3
Deus tuus oleo exftuWztionis pra confortibus tuis.
Confequens Sc pofterior caufa numquam re-
fertur ut prior fit: quia meruifle aliquid, pofte-
rius eft, quam efle qui poflit mereri. Mereri
enim ejus eft, qui fibi ipfl meriti acquirendi
audor exfiftat. Si igitur nativitati unigeniti
Dei undionem deputabimus , qua undio ob
cùm nulla
illius fit
pfal. 44. 8.
Chrifto Deo Verbo particeps non eft , parti- Dnteritum diledte juftitiae Sc perofe iniquitatis
f /^ 1 - --------- indulta fit j provedus potius per undionem
unigenitusDeus,quam genitus intelligeturjam
que per incrementa& profedus Deus confum-
mabitur, qui non natus Deus fit, fed in Deum
fit undus ex merito j Sc jam per caufam erit
Deus Chriftus, Sc non omnis caufa per Deum
Chriftum. Et ubi illud Apoftoli erit: Omnia per
ipfum 3 & in ipfo3& ipfe eft ante omnes3 & omnia ipfi
conftantlDeus enim Dominus Jefus Chriftus,
non ob aliqua, neque per aliqua Deus eft; fed
Deus natus eft. Et qui ex generatione Deus
eft, non poll nativitatem in Deum per caufam
ceps tarnen ei ex ea nofeeretur aflumtione qua
caro eft. Undio enim ilia non beataiili Sc in-
corrupta Sc in natura Dei manend nativitati
profecit, fed corporis facramento Sc fandifi-
cationi hominis aflumti, Petro Apoftolo te-
ftante , cüm ait, Convenerunt enim f in veritate
in civitate ifta adversüm fandum tuum
filium Jefum quemunxifti.Et rurfum, Vosfci-
tis quod fadum eft verbum per univerfam Ju-
daam, incipiens a Galilaa poft baptifmum quod
pradicavit Johannes, Jefum Nazaraum, quo-
1 modo unxit ilium Deus Spiritu-fando 6c vir-
Colojf. I. IS.
& l7'
4 Sic mff. At Bad. fpiritus prophetia. Porro, Chriftum fpiritum,
hoc eft , Deum efle ex prophetia probatum 'eft toto libra 4. &
nominatim ex verbis David, quibus non tantum ungens, fed &
unctus appellatur Deus.
b Bad. cum antiquiore Colb. ac nonnullis aliis mff. fecundum
^'^EdftT, fpiritus : refragantibus m(T. Qui. manferit Spiritu,
continuo declaratur, cum per os David locutus efle perhibetur.
Quo lpoftat illud Terculliani lib. 5. contra Marcion. n 6. Nos
qnidem ccrti Chriftum femper in prophetis locutum, Spiritum fcil. Creators.
Quamquam Hilarius lib. i. de Trin. n. }. Spiritum in prophetis
locutum tertiam Trinitatis perfonam prxdicat.
d In mff. magno conlenfu, pra participes tuos. Sic & dcinceps
conftanter particula pra conjungitur cum accufandi cafu. Item
quod jam oblervatum eft, Hilarium non legiffc ungo, fed un-
guco, confirmatur ex hoc loco ,ttbi in vetuftioribus mff. pro »»-
gitur, feriptum eft unguetur ; & ungueatur, pro ungatur. ExAu-
guftino lib 1. contra Maximin. c. 16. n. J. obfervamus obiter,hx-
reticos idco noluiffe hunc prophetx locum fervili Chrifti formx
aptari polTc , quoniam feriptum eft, Unxit te See. longe ante quam
Chriftus in carne venijfet. Quibus ille refpondet, in prophetia cjfe
pradichim , tamquam fuerit faBum, quod erat fiiturum : & hoc,
quia in pradeftinatione jam faStum erat, quod fuo tempore futurum
« ■ Editi cum pluribus mff. namque »«»e. Magis placet cum co-
dicc Vat. baf. ac nonnullis aliis, nam qui nunc. Antea verbis fecundum
facramentum tempus illud defignatur, quod Chrifti cor-
poratiunem prxeeflit, eamque adumbravit, quando v. g. Abraham
Dominum adoravit, facramentum future, corforationis agnofeens, ut
citur lib. 4. n.47; , . , .
f Bad. & Er. viri. Lipf. & Par. vtre. Venus mll. potiorcs,
veritate, juxta grxeum W «a>i3si«.
g Hoc videtur intelligendum ex verbis cap. t. in Matth, n. ƒ.
>i ait, lpfe quidem lavacri egens non erat. iWquia ajfumtum ab
creationis noftrt fuerat & corpus & »omen: ideo omne in fe fa-
zmentum falutis noftra explevit. Qimd ibidem repentur his ver-
s: Atque ita & propheta teftimomo lavacro non eget & exempU
i auihritate humana falutis facramenta confummat, homtnem &
rumtione fan&ificans & lavacro. . 2» . . . .
h H eft ut fanftificatio, quam homini affumto prxftat Ipiritalis
irtus ac Verbum affumens.cognofceretur.In baptifmi autem ablu-
sne-habetur teftimonium fandlificatx carnis : fed Ipiritalis iftiiis
xEtiönis cognitio ex Patris iplius declaracionc prxftarur. Sicque,
cäp z. in Matth! n. 6. dicicur , teftimonium de Domino mittitur
. contemplationis & vocis : dum Filius Dei auditu confpeäuque
onftratur, hominem feil* & affumtione (knaificarc & lavacro.
undem quoque Pfalmographi prophetiam ad Chrifti baptifmum
fett Auvuftinus iib. z. contra Maximin. c. 16. n. 3. A Deo patre,
quit, unclus eft Filius, qui fic hotno faBus eft, ut maueret Deus;
,a undlionc plcntis erat, id eft, Spiritu-fanilo. Propter quod de illo
ciptiim eft, Mus autem plmtis Spiritu-fanffo reverfus efta/ordane.
idefis Traft. Pfal. z. n. Z9. & libr 8. n. zj.
I In mf. baf. Van omitritur vox natura. Prorüis cum alns li-
is retinenda eft. Hxc opponicur difpenfattoms vocabulo, & ad
erbum Deum refertur. Superius n. n. admmc Hilarius caufam
erbi gigncnccm Sc'eoxcernam : hie tantum refpuit prxcxliftcn