•Quaediones
Chrifti
b
a
Epilogus.
die eadem faerit, 8c quis dereiinqui fe a Deo K
queftus fit. Nam querela dereli&i, morientis
infirmitas eft: promiflio autem paradifi, vi-
ventis Dei regnum eft. Commendatio fpiritus,
commendantis confidencia eft : traditio fpiritus
, morientis exceflio eft. Qu&ro itaque,
quis m oritur ? Nempe qui traHit fpiritum.
Deinde quis tradit fpiritum i Utique qui Pa-
tri commendavit fpiritum fuum. Et fi idem
qui commendavit, idem tradens fpiritum mortuus
eft : interrogo utrum corpus animam
commendet , * an Deus corporis animam $
Nam fpiritu frequenter fignificari animam non
ambiguum eft : & vel ex hoc ipfo, quod Jefus
moriturus tradidit fpiritum. Si igitur quifquam
exiftimandum putabit, commendari animam
a corpore,.a diflolvendo viventem, b acor-
nunpendo jeternam, a refufcitando manen-
tem j 8c non ambigitur quin idem conimen-
daverit fpiritum Patri, qui 8c die eadem in
paradifo fiierit cum latrone; 8c qujeroan fo-
pulcro receptus, in paradifo man fori t 5 an ve-
ro in paradifo manens, derelidhim fe a Deo
queftus fit.
61.c Unusenim atque idem eft DominusJefus
Chriftus,Verbum caro factum,fe ipfum per ha;c
univerfa fignificans: qui dum ad mortem derelinqui
fe fignificat,homo eftjdum verb homo eft,
in paradifo Deus regnet j regnans porro in paradifo
, Patri commendet fpiritum Dei filius j
commendatum verb Patri fpiritum,hominis fi-’;
lius tradat ad mortem.Quid nunc de facramen-
to facimus contumeliam ?d Habes in conque-
. rente ad mortem relidtum fe efle,quia homo eft:
habes eum, qui- moritur , profitentem fo in
paradifo regnare, quia Deus eft. Cur hoc,
quod nobis ad intelligentiam mortis fiux lo-
cutus eft, folum ad impietatem retinemus 8c
id , quod idem ad demonftrationem immorta-
litatis fuie eft profefliis, tacemus > Si ejufdem
vox hcec atque fermo eft, fe dereli&um con-
querentis, 8c fe regnare profitentis: quafidcm
noftram infidelitatis ratione dividimus, ut non
idem in tempore eodem fitmortuus, qui &
regnet $ cum idem ipfe de fe utrumque tefta-
tus fit, 8c commendans fpiritum, 8c exfpirans?
Quod fi idem commendans fpiritum atque
tradens, 8c regnans moritur 8c mortuus regnat
j habemus in facramento filii hominis
& filii Dei, 8c mori regnantem, 8c regnare
morientem.
63. Abfiftat itaque omnis irreligiofa 8c divini
facramenti incapax infidelitas : qu# ne_
fcit Chriftum non fibi flere,fed nobis,ut aflumti wl
hominis veritatem ipfe quoque afFeftus huma- loi,i
na: confiietudinis fufceptus proteftaretur: qu* " K
ignorat Chriftum non fibi mori, fed vita; no_
ftra;, ut per immortalis Dei mortem, morta-
li-um vita renovetur : qua; non intelligit que.
relam dereli&i, 8c regnantis confidentiam • ut
quod Deus regnat, 8c quod fe mori queritur
fit e in intelligentia noftra, 8c homo niortuus
1 8c Deus regnans. Non enim alius eft moriens '
8c regnans, neque alius eft commendans fpi^
ritnm 8C exfpirans, neque alius eft fepultus 8c
refurgens, neque non unus eft defcendens 8c
adfcendens.
64. Audi in hoc apoftolica: do&rina; erudi. chnt-
'tarn non carnis fenfii, fed dono Spiritds fidem, Ml
cum Grads fapientiam &Judieis figna pofcen- '
tibus loquitur: 2Vos autem pradicamus Chriftum
^ Jefum crucifixum 3Judais quidcm fcandalum, gen- O’1«-
' tibus autem finltitiam Upfis autem vocatisfud^is
atque Grads Chriftum Jefim Dcivirtutem (fi Dei
fapientiam. Numquid divifus eft Chriftus , ut
alius fit Jefus crucifixus, alius Chriftus virtus
8c fapientia Dei ? Sed hoc 6c fcandalum Ju-
da^is, 8c ftultitia genribus eft: nobis verb Chriftus
Jefus Dei virtus, Deique fapientia } fed
fapientia non mundo cognita, nee intellefta
prudentibus fieculi. Et quam non intelleda fit, h«&
difee eodem beato Apoftolo dicente, Sed lo- M
) quimur Dei fapientiam 3qna in facramento abfcon- [fcf
f t efi 9 quam prafinivit Deus ante fecula in glo- cM.
riam nofiram3 quam f nemo ex principibus bujus l
feculi cognovit ; fi enim cognovijjent , numquam
Dominum gloria crucifixifient. Anne Apoftolus
ignorat, hanc Dei fapientiam in facramento
efle abfconfam, & efle principibus fieculi igno-
rabilem ? Anne dividit Chriftum,ut alius fit
Dominus majeftatis, alius Jefus crucifixus a Sed
ftultiffima; huic atque impiiflima: opinioni con-
tradicit, dicens, Non enim judicavi me quidquam M
fire in vobis, nifi Chriftum Jcfum, (fi hunc cruci-
fixum.
6 5. Aliud Apoftolus nefeit, neque aliud coma
feire fe judicatmos autem & in firm is ingenii, 9*!"^
& infirmioris fidei, Chriftum Jefum feindimus,
dividimus , duplicamus , arbitri myfteriorum
& occulti facramenti calumniatores. Alius “ncJai
enim nobis eft Chriftus crucifixus , alius Dei
fapientia.j alius fepultus, alius defcendens 5 s & j
alius filius hominis, alius filius Dei. Non intelligentes
docemus, & nefeientes arguimus,
* Apud Bad. & Er. an corpus animam: inepta repetitio. Lipfius
deinde ex Erafmi marginc xeponens an Deus corporis, omifit animam,
nee apud Par. relticutum eft. Hie & num. ƒƒ. non fim-
plicicer animam, fed cum adjun&o corporis ponit Hilarius, quo
abfurdam caveat opinionem , quam norat num. c j . nevidcl. Vcr-
bi animaputetur. Turn in vulgatis ac plcrifque m(T. Nam Jpiri.
turn. Magis placet cum Corb. & Remig. Nam jpiritu. Cum fpi-
ricum ChriAi divinitatem iilius (bleat Hilarius intelligere, fi Verbum
corpore niortuo feparatum fenfiflet., traditionem fpiritus
facile interpretatus eflet divinitatis difeeffionem. Sed opinionis
bujus fufpicioni locum nullum permittunt jam di£la , ac proximi
dicenda. Eodem modo Athanafi.us lib. de Incarn. Chrifti pag. 6) o.
traditionem fpiritus de animae difeeffione exponit: ac deinde fen-
tentiam , quam Hilario quidam non (atis prudenter affingunt,
explodit : adto ut exfpiraiioncm nemo Jixerit deitatis traduäionem
tranfmigrationemve, fed animi difeeßum ejfc. Nam fi poft emigration
cm deitatis mors fupervenit,. . . propriam nimirum mortem obi-'
vit, non noftrd perfunltus eß.
b Corrumpendum ut & dillblvendum dicit, quia mox vitäcari-
turum. Porro fanftum Domini corruptionem non vifurum effe
adftruit fuprin. 11.
e Par. cum antiquo codice Colb mum enim.
* lta pluresralT. Nonnulli Cum edit is, habes conquerentcm.
e Particula in ex mlT. hue revocatur.
f Carnut. codeXj nemo principum: & mox Dominum majefiat
Unus mf. Colb. & alter Sorbon. hie adduiic, & alius, adfcendens.
Tres Vatic, acplcrique rccentiores p r a : le ferunt, alius
ad inferna defcendens. Abell ad inferna a vetuftioribus, quamvis
hlc de Chrifti ad inferos defcenlu fermo fit. H*reticbs,dc qui-
bus hlc difleritur, tripertientes Chriftum fupri cognominare licuic
maximb refpcdu mortis Chrifti ; quando nimirum carnem in
fepulcro, in inferno animam, Vetbum in paradifo collocabant.
& diifta Dei homines emendamus : 6c non di- Ä fîlium, qui cùm ex difpenfatione homo eflet,
I fecundùm Apoftolum ita credere: maueret tarnen ex natura Deus * eumdem ex
q u i s criminabitur ekcloS Dei | Deiis eft qui juft
ficat : quit eft qui condemnat / Chriftus qui mortuus
efi , Immo etiam qui refurrexit, qui eft in
dextera Dei t qui (fi poftulat pro nobis. Anne alius
pro nobis poftulat, quàm qui in dextera Dei
eft ? vel qui dextera in Dei eft, non ipfe eft qui
refurrexit? vel qui refurrexit,non idem mortuus
eft ? vel qui mortuus eft, non idem condemnat?
vel qui condemnation idem eft qui juftificat I
Deus ? Separemus ergo , fi licet, à juftificante
Deo condemnantem Chriftum , à condem-
nante Chrifto mortuum Chriftum, à mortuo
Chrifto Chriftum in dextris fedentem , oran-
temque pro nobis. Si itaque hæc omnia Chriftus
unus eft 5 neque alius eft Chriftus mortuus
, alius fepultus j aut alius defcendens ad
inferna,6c alius adfcendens in cælos,fecundùm
illud Apoftoli, jfidfeendit autem quid eft, nifi qui
defeendit in inferiora terra / Qui defeendit, ipfe eft (
(fi qui adjcendit juper omnes calos , ut adimpleat
omnia ■: quo ufque impietatis noftræ extendi-
mus ftultiloquam ignorationem , ut quod in
facramento Dei abfeonfum eft , id explicari à
nobis pofle profiteamur ? Qui defeendit, ipfe eft
(fi qui adfeendit. NumquicT ambigitur , quin
Jefus Chriftus homo ex mortuis refurgens, fu-
per omnes cælos adfcendens, à dextris Dei fit?
Numquid defeendifle ad inferos corpus, quod
in fepulcro jacuit, b dicetur ? Si itaque qui ]
defeendit, ipfe eft6cqui adfeendit, 8c neque
corpus defeendifle ad inferos creditur , 6c refurgens
ex mortuis corpus ad feendifle in cælos
non ambigitur : quæ hîc præter * occulti facramenti
, 6c incogniti mundo ac principibus
fæculi fides reli6ta eft, ut cum unus atque idem
fit deftendens 8c adfcendens, unus quoque no.
bis Jefus Chriftus fit, 6c Dei filius , 8c hominis
filius, 6c Verbum Deus,6c homo caro, 6c pafliis,
6c mortuus, 8c fepultus, 6c refurgens, 6c in cælos
receptus,6c fedens ad dextéram Dei : ha-
bens info uno eodemque,perdifpenfationem
atque naturam, in Dei forma 6c in forma fer-
vi, fine aliqua c fui 8c partitione quod homo
eft, 6c divifione quod Deus eft ?
66. Incautæ igitur atqueignorantisopinionis
noftræ fidem Apoftolus formans, ita con-
t fellionis hujus facramentum locutus efti Nam
etft crucifixus eft d ex infirmitate 3fed vivit ex vir-
. tutc Dei. Prædicans enim fîlium hominis Dei
a In mf. Cam. §pttis , inquit, accufabïtadvenus eleftos Dei : &
mox . interpellât , loco verbi poftulat.
b Idem codex potuit, non dicetur. Eadem ratione ab A;bana-.
fioepift. adEpiClecum refclluntut, qui Vcïbum cum'carné cbn-
fundebant.
* Vat. baC.mf. Sc alius Vatic, cum Martin, fui portione. Remig.
fui & partione. Unus Golb. cum Sorbon fui excerptione.
Opportunus hlc locus eft fragment!, quod (ànâi Hilarii nomine
in explication tpiftoU ad Timotheum faudac Concilium Spalenfc
11. c. 11. Era: 657. Nam & cbm dicit Scriptura, Homo Chriftus-,
& cbm dicit, Chriftus mortuus eft ; cbm dicit, Verbum caro fa- j
itum csl : non eft fpoliandus per fraudulentiam Ugentis expofitionibus j
fuis fermo. Nam ubihorno ChriSlus est, priced it , Mediator Dei at- j
que hominum : ut ex utroque, Deo & homine, unus fubfiftat ; fit-
que inter hominem &. Deum médius, confejfione in fe utriufque na-
tun. 'Obi uero ( air, ) Chriftus mortuus eft, fubjicitur, refurrexit,
qui eft in dextera Dei. In morte ejus carms noftra infirmitas
tft, in refurreciione virtue ejus, in confef u Dei dtgnitas. Hmc por- j
infirmitate erucifixum ait,qui ex virtute Dei
viveret:ut cum infirmitas effocex forma fervi,6c
natura maneret ex Dei forma, 6c qui çùm eflet
in forma Dei,afliimfiflet formam forvi- non ambiguum
eflet,in quo facramento 6c pafliis effor,
6c viveretmt cum in eodem eflet, 8c infirmitas
ad paflionem,8c ad vitamDei virtusjnon alius ac
divifusc à fe eflet, qui 6c pateretur, 6c viveret.
! 6-j. Pafliis quidem eft Unigenitus Deus quæ
homines pati poflimt : fedutamur Apoftoli fide
atque difto , Tradidi enim vobis inprimis , quia
Chriftus mortuus efi pro peccatis rwfiris fecundùm
Scripturas, & quia fepultus eft , (fi quia refurrexit
die tertio fecundùm Scripturas. N on nudis ufus
eft ad errons occafionem diefcorum definitioni-
bus, fed mortis 6c relurre&ionis modum, non
tantum rerum nominibus , quantum 6c Scri-
pturarum virtutibus admonens confitendum:
^ ut hæc noftra effet in ejus morte intelligentia,
quæ effet in fignificatione Scripturarum. Infirmas
enim cogitationes, 8c fcrupulofas fidei
calumnias non relinquens, finem hunc tantum
fecundùm Scripturas prædicandæ mortis 6c refur-
reélionis adjecit : ne inanium difputationum
vento circumadi , vel fallacium quæftionum
ineptis argutiis impediti infirmaremur : fed in
hunc fofemper religipnis fuæ portum fides il-
læfa revocaret,uc mortem 8c refurredionem
3 hominis filii 6c Dei filii Jefu Chrifti fecundùm
Scripturas crederet 6c confiteretur j piâ adver-
isùs calumniam refiftendi fecuritate propofitâ,
cùm ita f mori ac refurgere Chriftus Jefus
intelligendus effet, qualiter feriptus eft. N on
ENI M' HA B E T F IDES P E RI CU LUM : ÔC
omnis pia profeffio in occulto 6 facramento
Dei tuta eft. Natus ex Virgine Chriftus eft : fed
fecundùm Scripturas conceptus deSpiritu fando
eft. Flevit Chriftus : fed fecundùm Scripturas >
g ut in eo quod flevit, h gratulatus fit. Et efu-
rivit Chriftus : fed fecundùm Scripturas fine cibo
in non habentem friidus arborem Deus opera-
tuseft. Pafliis Cliriftus eft .: fed fecundùm Scripturas
tunc sl dextris Virtutis fefliirus eft. Derelinqui
fe ad mortem queftus eft : fed fecundùm
Scripturas tunc confeflbrem fuum fecum in regno
paradifi recépit, Mortuus eft: fed fecundùm
Scripturas refurgens â dextris Domini Dominus
afledit. In hujus igitur facramenti fide vita eft:
F 1 calumniam confeflio ifta non recipit.
ro non obfeure apparet veritas fragmenti hujus : ex quo viciflmi
illudiatqr atque roboràtur argumentum , dc quo modo diflerid
Iit pltiribus mff. ex infirmitate noftra, quôtiiôdo in priùs val-
gatis legcbacur fuprà lib. 9. n. l j . Utrobique abed noftra à potio-
ribus mil. utà græco.
e. Deed a fe in vetuftiore mC iCblb. ; •.-> •• •
f Martin. m(. moriens ac refurgens : & podea cum Vat. baf. uno
Colb. & Sorbon. qualiter feriptum éft ; ubi vetudior Colb. ac pluies
alii habcnc, qualis feriptus eft.
£ Editi, in occulto facramenti : renitentibus m(T.
b Lipf. & Par. cum mf. Martin. & uno Vatic. glorificatus fit :
cui leftioni favent verba num. $ 6. Magis tamen placet cum Bad.
Er. ac plerifquc m(T. gratulatus fit : quod confirmât illud num.
14. Sciat net mortem Laxari flere , quam gaudeat. Ec major qux-
dam ell fletum inter & gratulacionem oppofitio. - v
‘. Solus codex Vat. baf. contumeliam.
Z z z
Mydcrio-
rum Chri-
di capicu-
dorum régula.'
}■
£
&
h