Dei ope
fervum deprccatus eflet, & cujus oculi in fa- A officiis abfiftat. Hie libere dicit, Servus tuusfum
lutare Dei & in eloquium juftiti« defeciflent. — An«ric'.^rmif .h»rmrmiic™
Sed ne in his qüidem Propheta infolens eft.
Nam in eo ipfo quod dixit, Fac i adjecit,
cum ftrvo tuo. Et quia fervitus noftra ad id
ipfum, ut in fervitutis fide maneat, miferi-
cordiä Domifti indiget 3 fiiperaddidit, fecun-
dum mifericordiam tuam : quia miferatione ejus
opus eft, ut in hac fervitutis noftra: profeffio-
ne maneamus. Imbecilla enim eft per fe ad
aliquid obtinendum humana infirmitas : & B rum : quem
ego. At vero qui ftupris dormit, latrociniis vi.
gilat, qu«ftibus peregrinatur, luxui requiefeit,
5 dicat, Servus tuus frm , profitetur quidem
quod eft, fed d quod eft non agit. j
13, Propheta autem , quamvis conditionem intcii{i
officii fui etiam ipfo famulatu fuo confiteatur, jDco,
tamen infirmitatis fu« memor eft 3 dari enim t“st“|
fibi intelle&um rogat. Eft enim intelle&us in lo.
quodam thefauro repofitus fpiritalium gratia.
interdum diabolus fub falfæ
In ritibus
veteris legis
lacec
ibid. 6.
ibid. 4.
hoc tantum naturae fu« officium eft, ut aggregate
fe in familiam Dei 8t velit $c ccepe-
rit. Divin« mifericordi« eft, ut vol^ntesad-
juvet, incipientes confirmet, adeuntes reci-
piat: ex nobis autem initium eft, 4 ut ille per-
ficiat.
11. Sed quid tandem ut faciat cum fervo
fuo fecundhm mifericordiam fuam poftulat ?
Nempe ut juftificationes fuas doceat. Scitin
juftificationibus, quas Moyfes conftituere pre- C
ceptus eft, magnum nefcio quid 8c incompre-
kenfibile human« intelligent!« contineri. Scire
optat quis ifte fit, ut frequenter diximus,
coemtus hebreus puer, fex tantum annis fer-
viturus. Legit h«c quidem : fed non ftatim
quod legitur, 8c intelligitur. Scire vult qua:
ilJa fervitus fit, qua: feptimi anni libertas, quod
fit auris foramen ex fubula ft liber efle nolit,
qua: ilia mulier b Hebrei, quidillud, ut fine
opu
nionis errore imprudentium mentibus infinuat.
Sed a Deo inteuigentiam Propheta poftulat,
ne fibi inanis intelligentia fubrepat, quahs gen.
tium , qualis Jud«orum , qualis h«reticorum
eft : 8c poftulat ob id, ut teftimonia Dei feiat,
qua: fub teftibus traditafunt, qua: fub teftihus
negle&a 8c violata efle exprobrantur, qu«
e in adventu ejus , ob quem teftandum dida ,
funt, negle&a 8c faftidita efle vindicabuntur.
14. Et horitm quidein teftimoniorum tempus Legt,
non ignorat Propheta, dicens, Tempus faciendi
Domino : diftipaverunt legem tuam. Lex populo »mgt
fub teftibus data eft, qu« ctim diffipata 8c ab- f.m
jeda a Jud«is eft , tum fuit tempus Domino
ea qua: continebantur lege faciendi. Pollici-
tus enim in lege eft, ut falutem gentibüs da-
ret, ut ipfe fibi hominis corpus, qui fecundüm
imaginem 8c fimilitudinem Dei eft factus, affu-
meret, ut diffipata lege fidei gratiam donaret.
muliere egrediatur ipfe : quid deinde fecundä D Temporis hujus meminit per Efaiam prophe.
In diftis
David nil
humile au
commune.
juftificatio , quid tertia , quid fequentes ha-
beant futurorum facramentorum c preforma-
tionis. Non eft humani ingenii h«c confequi
pofle : c«lefti opus eft magiftro, 8c plurimis
fidei noftre mentis neceflarium eft, utdoceri
ifta mereamur.
12. Scire autem nos convenit, in omnibus
Prophet« verbis nihil humile efle, nihil commune
cum ceteris, fed proprium vel ipfi fibi,
tarn dicens, Tempore accepto exaudivi te, 8c e/«'i
in die falutis auxiliatüs fum tibi. Apoftolus vero
di&i hujus interpres hæc feribit 3 Ecce nunc i.ce,
tempus benef acceptabile, ecce dies falutis : id (
eft, diffipata lege, tempus evangelic« prædi- :
cationisadvenit.
15. Sed illis legem diffipântibus, aliud opus Mud
Prophet« eft., Et quod fit, ex fubje&is doce- ^
mur. Ait enim , Idea dilexi mandata tua fuper f nj
vel fui fimilibus enuntiari : latet autem fub fa- E aurum & topazion. Quod ait, ideo, ad idretu- ,
miliaribus verbis maxima confcienti« 8c fidei
profeffio, ut nunc in eo quod fequitur intel-
I2-r- ligimus. Ait enim, Servus tuus film ego: da mihi
ScrvumDci intelleBum, ut feiam teftimonia tua. Nemo no-
ore'ncgat, Arfim eft, qui non vel in orationis fu« prece,
multi rc. vel in communium fermonum confuetudine fer-
Yum fe Dei efle fateatur. Et quid magnum Propheta
fecit, fervum fe profitendo, quod nullus
aufus fit denegare ? Sed profeffio ceterorum
fallax eft , qu« cum habeat confcienti« ne~
ceffitatem , non habet tamen confeffionis ve-
ritatem. Proprium hoc Prophet« eft, ut fe fervum
Deiprofiteatur, in omni vit« genere famulatu
conditionis fu« fungens , five ambu-
lans, five refidens, five vigilans, five dormiens,
in cibo etiam atque in jejuniis Deo aut efuriat
aut fatur fit, 8cnullo in tempore a fervitutis fu«
* Reponimus esc mff. ille, fcil. Dcus, ciim prills cxftarec ilia,
quod ad mifericordiam referri poflet.
b Scil. fcrvi, cui fi dominus fuus uxorem dcdilfet , poll fex
fervitutis annos line liberis atque mulicre feu uxore egrediebatur
Exodi i t . 4. Hinc male editi nlc, hebr&a: pejus deinde ,fine muliere
ingrediatur. Caftigantui ex rnlT.,
c Excufi, frtformAfiones. ReCliils mlT. frtformationis : quad ,
quid prefermationis fut. fact, habeant i*. J*. & fequentes juflifica-
tiones, feu prxeepta ibidem tradiu.
lit quod dixerat, Tempus faciendi Domino 5 quia
feiret tempus faciendi Domino efle , cum legem
dillipaflent. Ideo autem mandata dilexit,
quia in his tempus faciendi Domino continere-
tur. Lex enim omnis adventum Domini teftata
eft, ipfo dicente, 8 Si crederetis Moyfi , ere- i
deretis utique 8c mihi 3 de me enim ille feripfit. W
Mandata igitur Dei ob id Propheta dilexit,
quia in his adventum dominie« corporationis
F intelligit. In eo autem quod diligit, plus nefcio Dilç
quid fignificat. Facere autem aliquid , minus ^
eft quàm diligere : quia plerumque id quod agi- ce«,
mus, neceflitatis eft 3 dile&io verô propri« vo.
luntatis affedio eft.
16. Sed diledio ea demum perfeda eft, qua: DiW*
maxima eft, 8c qu« nulli comparatione fimi- fCI
lium coæquatur. Diligit autem mandata Dei
d In vulgatis, quod non eft agit : vitiofa particular^negantis col-
Editi, in adventum ejt... * ^
ftaro. Mic. mf. ob quem teßato, & S S !
cabuntur, omiflo prills verbs ejfe, quo,
. - Par. ob qm ft
:judicabuntur, non vine>
f MIT. Reg. Sc Albin, acceptum.
8 Editi Qxcepto Par. necRon prxdiCti duo mlV. i
yreditii Sec.
creditis Mo)fi,
ßiper aurum & topazion. Humanus error pre- A
tiöfius nihil auro 8c gemmis opinatur : 8c hæc
funt qu« hominum cupiditates dominatui pre-
tii fui 8c honoris fubdiderunt. Auro * viris ho-
neftas pudiciti« venalis eft : per gemmas vero
humani corporis preftantior , ut putant,
fpecies ad nature contumçliamb expolitur. Et
idcirco nihil habet fexus uterque pretiofius,
dum viri pofTe omnia auro volunt, mulieres.
verb per gemmas fieri fe exiftimant pulcrio.
L I T T E R A XV I I .
ö Phe.
liy f' IR AB I L I A teßimonia tun, Do-
^ mine : ideo * dilexit te anima, mea.
;. Præftat autem ut ceteris metallisaurum, B Declaratiofermonumtuorumilluminât*me,
ita 8c aliis lapidibus topazion. Eft enim ipfe & intellcclum dat parwulis. Os meum ape-
rariffiraus & fteciofiffimus omnium & maxi- n i & \ ttmxl m
mus. In Thebaidis vero loco, cm e Alabaftra ^ r , . i n - ,
nomen eft, reperiri folec. Hunc etiam ferunt M wB M m M W oM !n me ■. & mi-
fæcularium geftorum litter«, d in Topazo in- firere mei feemdum judicium diligentium
fula ab incolis ejus, id eft e Troglodytis Ara- nomen tuum. Grejjits me os dirige feçundùm
bis inventum, ad matrem f regis Ægypti Pto: eloquium tuum, * non dominetur mei
lemæi, fub quo Scripture legis ex hebreo in n j „ 1 /
græcum tranflat* funt, munere foifle t delà, f 2" " mjujhm. Kedrne me à edummis
turn. Continet autem ipfe in fe folus cetera- C • (& cufiodlam mandata tua. Fatum
gemmarum optimarum pretiofiffimarum- ciem tuam illumina fuper ferwum tuum,
* Hîl. per-
ferutata eft
euftoque
lpeciem , 8c in uno illo diverfiffimorum
colorum permixtio continetur. Super hunc
igitur topazion, 8c fuper aurum mandata Dei
Propheta dilexit, non terrenis fe, fèdcælefti-
bus defideriis fignificans detineri.
17. Contemta autem fæcularium opum cu-
piditate, omnem à fe occafionem perverf« 8c
pravæ voluntatis recidit. Diligens enim fuper
diam pro-
cepta.
doce me juftificationes tuas. Exitus aquarum
tranfierunt oculi mei : quia non cuftodierunt
legem tuam.
l A T A t u r a . humani fenfus ea eft, ut
1^^ ea mirabilia habeat, qu« ante: com.
^ pererit. Ex compertis enim judicium
non eft
aurum 8c topazion mandata Dei, dehinc ait, D admirationis exfiftit. Ceterùm nemo poterit
Propter hoc ad omnia mandat a tua dirigebar, omnem
viam iniquam odio habui. Non defle&itur*,
non detorquetur per terrenas cupiditates, fed
ad omnia D£i mandata dirigitur : non occupant
obvia. Vidit aurum , feivit hoc terr« li-
mum efle : vidit gemmas, meminit efle aut
montium aut maris calculos : vidit b illieem
ad Iafciviam vultum , feit tamquam avibus
c«li ex his fibi laqueis evadendum. Refiftit
ignorata mirari. H«c idcirco antea comme-
morata funt, ut diligentiùs di£ti prophetici
ratio quæreretur. Contra opinionem enim generalis
fenfus h«c dixifle exiftimatur : Mirabilia
teftimonia tua 9 Domine : ideo perferutata eft
ea anima mea. Nam cùm priùs fècundùm hu-
manam confuetudinem oporteat perferutari 8c
reperire, 8c reperta mirari : * huic teftimonia
Domini antè admirabilia funt, 8c ob id perergo
coalitis fibi natur« fii« vitiis, 8c omnem E ferutatione funtdigna. Didi autem hujus per-
. j — feÄi 8c pulcherrimi ea ratio eft. Teftimonia
etenim Dei, id eft, ea qu« fub teftibus feripta
funt, etiamfi per obfervantiam legis humanam
infirmitatem ad cognitionem 8c famulatum
Dei imbuant 5 quippe ubi caftitas, pietas, pu-
dicitia, caritas, veritas, innocentia, frugali-
tas 8c religio mandatur, 8c per quafdam reli-
gionum confuetudines, khoftiarumque diverviam
iniquitatis odit. Ideo itaque '8c ad man-
data omnia dirigitur, quia ea fuper terrena
defideria diligit : 8c dirigitur , ne particeps
■ eorum fiat quibus dicitur \ Natio prava 8c per-
verfa. Et omnem viam iniquitatis odit, ut fit
in eo qui eft via, Domino lcilicet noftro, qui
eft benedidus in fiecula fieculorum. Amen.
Tcßimoiua
Dei unde
mirabilia ,
unde in-
comperta.
I * A pud Par. auro jus , honeftas , pudicitia venalis eft : cui left
ftioni neque alii libri favcnc, nec (ubnexa.
° Miciacenlis codex cum uno Vatic expetititr. Reftiùs alii,
ft expolitur, puca, corporis humani fpecies prxdantior : qua locu-
ft tione femineum genus fignificari nullum dubium pcrmiccunc
ft fubjefta. Ideo autem gemmarum ornatum ad natura contume-
! liam a feminis adhiberi ait Hilarius. quia iis, uti docet Cyprianus
dc difeipl. & habita Virg. operiatur quod Deus formavit, & con-
fpiciatur id defuper quod diabolus adinvtnit. Unde Sc dc muliebri
ornatu gcnera?is hscc eft ipfius fencentia : §juod ornari te putas,
quod putas comi , impugnatio eft ifta divmi optris , prtvaricatio est
c In mf. Mic. AlabaSlrant : apud Ambrolium autem & Plinium
Alabalhum hie locus cognominatur. lnvenimus, inquit Ambrofius
in hünc eatndem verfuin Scr. 16. num. 41 .feriptum in hifloria Xe-
nocratis, nafei cum circa Thebdidu civitatem Alabaflrum. Plinius
vero lib. 37. c. 8. Recentijftmi auBorts Ö» circa Thebdidu Alaba-
ftrum oppidum nafei dicunt.
Regius codex cum Albin, in'topario. Miciacenlis , in topha-
fia. fuba autem apud Plinium loco citato Topazon infulam in
rubro mari d Continente diei navigatione abejfe tradit. Archelaiis
veto apud eumdem Plinium in Arabise infula, qu* Cytis vocctur, à |
Troglodytis prsedonibus inventum fentit.
c MlT. Reg. & Albin. Troglotidisdiffidentibus aliis libris , nec-
non Plinio & Ambrolio.
f Hxc apud Ambrolium Sc Plinium locis memoraris Berenice
cognominaturquo percinet illud Juvenalis Satyra 6. ÿ. ijy .
Ada mas notijftmtu, S ' Berenices in digito faBus pretiofior.
t A Philxmone nimirum régis prsefcfto, ut teftis eft Plinius,
aut, fi malis credere Ambrolio, à Philone, qui lapidem hunc ah
Arabis negotiatoribus advenientibus emit, quern illi à Troglodytis
cmerant. Hxc omnia narrât Hilarius , ut ferunt fecularium
geftorum litten. Ex fact is enim litteris conftat topazion longé ante
Ptolcmæumfuilfe inventum ; liquidem Exoai 2.8. 10. jufius
eft Moyfes in primo verlù rationalis topazium ponerc, eumque
ibi re ipfa pofuiffe declaratur Exodi 3p. 10. Neque vero rem fibi
ignocam hfc memorat David Ptolcmsco pluribus fieculis anti-
quior. Ac forcé hic lapis Moyfi ac David grace non ignotus , diu
polka latuit, donee à Troglodytis denuo inventus , quafi num-
quam antea notus habitus lucrit.
b Vaticanus codex , illicientem.
î Adjccimus huic auftoritate mlT. Mic. Sc Vatic.
k Éditi excepto Bad. hifleriarumque diverfttates .• corruptè Sc
contra fidem mlT.
Y i j