I
quibus te non ifl foliuidiiie tua venerandum A 21. Ab his ego qiiæ teneo edôctus (um, his
% I
prodidifti, Cognovi tecum illic a D eum , non immedicabiliter imbutus fum. Et ignofce om- alterumin nature * fed in facramento fubftan-
nipotens Deu s , quia in his nec emendari poC p'
ti« tu« unum. Cognovi te in D eo D eum , non
fum, &. commori poflum» T a rd é mihi hos im*1,1
ex permixtione confufum , fed b ex virtute
piiflimos, quantum ego arbitror, docfcotes «tas *
natu r«, dum quod tu Deus e s , in eo qui ex
hujus nunc fæculi promût. Serö hos habuit fù
te e f t , ineffes: non ut idem tu efles, & inefles}
des mea, quam tu erudifti, magiftros» Inaudi.
fed inefle te in eo > qui ex te efle t, perfects
tis ego f his nominibus in te ita cred id i, per
narivitatis veritas edoceret. H o c mihi rurftim
te itarenatus fum j Sc exinde tuus ita (um. Omnipotentem
evangelic« atque apoftolic« voces loquuntur,
te fc io , iiec confci« s tibi tantùm
* d . in li- Sc ex ip(b facro Unigeniti tui ore condita * in B atque ipfi Unigenito tuo nativitatis inenarran-
n fifjj ----- “ ; - d« exlpedo rationem. Impoffibile enim tibi nihil
e ft, Sc genitum & te filium ornnipotenti«
tu« virtute non ambigo. Ambigens enimjam
omnipotentem te negabo. Bonum te etiam ex
nativitate mea didici : atque ob id non invi-
dum te bonorum tuorum in Unigeniti tui na.
libros verba teftantur, Filium tuum ex te in-
genito D eo unigenitume D eum , hominem ex
Virgine ad myfterium (àlutis me« natum : in
quo te generationis ex te veritas contineret,
Sc quem in te manentis ex te nativitatis natura
retineret.
io . In quod me, o ro , profundum defperati tivitate efle confido. Credo enim, quod qu«
reditus merfifti ? H « c enim ego ita didici, ita tua fun t, ejus (int j Sc qu« ejus funt, tua (int.
credidi, Sc ita confirmât« mentis fide teneo, Sapientem te mihi etiam ipfa mundi creatio
ne aut pollim credere a lite r , aut velim. Quid C prodidit î Sapientiam te h tuam, non diflimi-
me miferum de te fe fe llifti, Sc infelicem car- lern , ex te genuifle mihi confcius fum. 1 Verè
nem atque animam alien« a te cogiiitionis
Sc unus mihi Deus es : fed non aliud in eo,
doctrin& perdidifti ? Decepit me poft rubri ma-
qui ex te D eo eft , credam in e fle, k quam
ris divifionem gloria defcendentis de monte
tuum eft. Et in eo me ju d ic a , fi mihi crimen
M oyfi, Sc omnia tecum arcanorum c«leftium
eft , nimiüm me per Filium tuum Sc le g i , Sc
fecreta cernentis. H u ic ego de te verbis tuis
prophetis, Sc Apoftolis credidifle,
credidi. Perdidit me repertus (ecundum cor
tuum David , Sc dignus Salomon divin« (a-
pienti« munere , Sc vifo Domino Sabaoth
2z. Sed ceflet fermo temerarius, Sc ex his, c
in qu« demonftrand« ftultiti« h«retic« necefli.Vi
täte proruperat, in reddend« potius rationis;
Ezech. 3 7.
Dan. 9. z)
Efaias prædicans, Sc ante conformationem fan- D minifterium decedat :u t fi qui 1 adhuc (alvi
dtificatus in utero Jeremias eradicandarum Sc efle poflimt, ad (idem teneant evangelic« do-
plantandarum gentium prophètes, Sc myfterii étrinæ atque apoftolic« ite r , ac verum Dei
refurredionis Ezechiel te ftis, Sc vir defiderio.
rum Daniel temporum conlcius, Sc propheta-
rum confecratus chorus, Sc d orane prædica-
tionis evangelic« (acramentum, ele&us ex pu-
blicano Matthæus in Apoftolum, Sc ex fami-
liaritate Domini revelatione cæleftium myfte-
riorum dignus Johannes , Sc poft facramenti
filium non ex adoptione, fed ex natura intel-
ligant. Hune enim refponfionis noftr« efle or-
dinem convenir, ut primùm D e i filium m efle
doceamus: ut natura in eo divinitatis, per quod
filiüs e f t , ablbluta fit. Id enim maxim è hære-
f is , de qua nunc ag itu r , élaborât, ne Dominus
nofter Jefiis Chriftus verè Dei filius Deus veconfeflionem
beatus Simon ædificationi Eccle- E nis fit. V erè Dei filium unigenitum Deum Do- vdm
fi« fubjacens Sc claves regni c«leftis accipiens,
• Sc reliqui omnes (än&o Spiritu pr«dicantes,
Sc ex perlecutore apoftolus vas eledionis tu«
■ Paulus, in profundo maris vivens, in c«lo ter-
tio homo , e in paradifo ante martyrium , in
martyrio perfect« fidei confummata libatio.
* In Vat. bäf. cod. Domine non alterum : male. Confer Iib. ƒ.
n. 3 6. ubi coniicendum docet Dt-um exDeo, (jr Deum in Deo, non
corporalibus modit, fed divinis virtutibus; nec natura in naturarr.
tr ansfuß one, fed myfterio (j> poteftate natura.
b Necjue verius hic prxdiCtus mf. ex veritate natura. Nam ui
mox audivimus ex lib.« j Dens in Deo eft divinis virtutibus (j>
foteftate natura. Exprcifiüs in fubfequentibus ejufdem libri verbis
e x v iR T O T E n a t o RjE innatttrameamdemnativitatefub-
fifttt. Uc autem ponitur ac probatur num 3. natura virtusprafiat
veritatem. Hicrdpicitur locus Efaix, In te eft Deus , & non eft
prater te, dequolib. j . n. 38.
e In vulgacis , Deum & bominem. Parciculam expungimus
aucioritace infi. Tum in eo , quod fequitur , habetur expolitio
verborum , Pater in me,& ego in Patre.
•d Vat. baf. codex, & adorrme, prxfcrendus hic videretur, nifi
corrupcis tot aliis locis faftus eiTet fufpeftus. ltaque omne pradi-
cationis evangeliea facramentum intclligimus omnes evangelicx
legis prxeones.
e Sic & Tertullianus de Scorpiace n. iz. Paulum commendat,
quod ilium Deus faradiß compotem fecit ante martyrium. Non eft
tarnen unde approbemus Hilarium cum Tcrtulliano in hoc con-
fentire: quod, prsefertim lib. de Anima n. y j . paradifum nullis nifi
Martyribus patere propugnat.
f Editi, omnibus his. At mlT. nominibus his, puta novorum do-j
Clorum, quorum ncc antiquum , nec ullo titulo celebre nomen j .
minum noftruni Jefum Chriftum efle ac doceri,
multis modis cognitumeft, dum de eo teftatur n
P a te r , dum de (e ipfe profitetur, dum Apoftolitu
pr«dicant, dum religiofi cred u n t, dum d«-
mones confitentur , dum Jud«i n eg an t , dum
genres in paflione cognolcunt. Neque enim
cum contra Moyfi, Salomonis, Efaix &c. nomina pluribus elo-
jgiis & feculis fine commcndata.
j 8 Pcrfpicuior eft leftio mil'. Vat. baf. & Mart, nec ctmfcia nifi
\tibi See. Sed fine nifi, lie habetur idem (enfus : nec nativitatis,
\tihi tan turn atque 'Unigenito tuo confcia See. Hoc nititur verbis
j evangelieis, Nemo novit Pilium, nifi Pater , See. Ut Hilario, ita
Auguftino ftmiliare eft , seternam Filii generationcm ex Patris
omnipotentia demonftrare. Creaturis, inquit Setm. 139. n. 4.fuit
dedit Deus, ut hoc quod funt generent .• & pittas quia hoc fisbi non po-
tuit fervare qui eft ante facula I Sic & ex bonitate Patris invidil
jprorfus expertis idiplum probat num. ƒ. Gaudet Pater qttando illi
aquo unicum filium: gaudet, quia non invidet. Et Deus, quia unice
Filio non invidet, hoc quod ipfe eft generavit.
h Exemplar Silvx-majoris, tui non diffimilem.
* Sic potiores niff. Cam. tres Colb. Germ, unus Sorbon. See.
Alii verb libri, Vents & unus. . . . qui ex te Deus eft.
k Editi, qudmtu es; Sc ad margincm Et. Lipi. Sc Par. quatn
■ quod tuum eft: refragantibus mlf
1 Par. cum vctuftiorc mf. Colb. f i qui kujus falvi cjfc ad fideth
pojfunt, evangeliea &c.-' •••>
“ Mali in mlf Vat. baf. Sc Mart, hic adjicitur Deum: cum
Chriftum fimpliciter Dei filium fibi proponat Hilarius demonftrare
: quo femel demonftrato, palam fiet divinitatis in eo elle
naturam.
l i i j
X comnuinione nuncupationis eft , qitod de A poft hæc intelligenti« póterit e f le , ne non efle
proprietatis fide dicitur. Et cùm omnia , qu«
Chriftus Dominus aut egit aut doeuit , ultra
omnia eorum fint qui filii nuncupantur 5 Sc * in
iis omnibus * qu« præcipua fint Chrifti , hoc
vel potiflimum doceatur efle , quod.Dei filius
eft : non eft in eo filii ex generali familiaritate
cognomen.
2î, Non contaminö veritatis fidem, üt hoc
verbismeisadftruam. Loqu atur,u t fæpe folieredatur
? Et hæc quidem paternæ vocis figni-
ficatio d ea fu it , ne qui ad implendam omnem à
juftitiam baptizandus eflet , quid eflet igno=-
raretur : fed ut qui ad facramentum falutis no-
ftræ homo cernebatur, Dei voce Dei filius nofi»
ceretur.
24. Et quia in fidei hujus confeflîone cre-
dentium vita effet j ( non enim alia æternitatis r “t°
vita eft , nifi Jefum Chriftum unigenitum e
tus e f t , de Unigenito fuo P a t e r , ne fub con- B Deum feiamus efle Dei filium, ) vox è cælis
fummandi baptifmi facramento Jefus Chri-
, ftus io-norabilis poflit efle per corpus , Hic eft
filius meus dileBus 3 b in quo complacui, Rogo in
quo veritas deperit, Sc in quo infirma fides pro-
feflionis eft ? N on annuntiatus per Angelum de
famfto Spiritu partus ex virgine , non index
Ma°is fte lla , nec adorati in cunis h onor, nec
c baptizandi fub Baptift« profeflione virtus fans
efle ad demonftrationem majeftatis exifti
urfum ab Apoftolis itérât« hujus fignificado-
nis aûditurj u tid firmitis crederetur ad vitanij
quod non credidifle mors effet. Namquecùm
Dominus in monte majeftatis fuæ habitu con-
ftitifle t, Moyfe atque Elia afliftentibus ^ 8c ad
vifionis ac vocis fidem tribus columnis eccle>
(iarum teftibus aflumtis , hæc vox paterna de
cælo eft : Hic eft filius meus dileftus, in quo corn- Matt-
plaçai 3 hune audite. N on ad confirmationem homantur
: Pater de cælo loquitur, Sc ita loqui- C noris claritas cordpe&a (atis fuerat j voce detur
5 Hic eft filius meus. Quid fibi vult non cog.
nominum, fed pronominum fides > Cognomina
enim nominibus adduntur , pronomina verö
obtinent in fe nominum virtutem. Proprietatis
autem fignificatio e ft , ubi Sc hic eft dictum
efle auditur , Sc meus eft. Et intellige qu« flt
veritas 8c ratio dictorum. Legeras, Filios genui,
& exaltavi: fed non legeras, filios. meos j ge-
nuerat enim eos fibi per divifionem gentium,
fignatur, Hic filius meus eft. Apoftoli gloriam
D e i non fe ru n t , 8c mortales oculi hebetantur
ad vifum , 8c confternata ad metum Petri Sc
Jacobi Sc Johannis fides concidit : adeft tarnen
audoritatis paternæprofeflio, Sc filius hic per
proprietatem f (ignincarttis oftenditur. Neque f
iolum veritas filii per hoc , quod 8c hic Sc
meus eft, intimatur} fed additur, Hune audite.
Teftimonium quidem Patris è cælo eft : fed Filii didia
SR „ I . .. . audtonta- Dlebem hefediSatis in filios. Ne Jjdtar per Dteftimonium Filii confirmatur in terra; natn Iem pr*.
ï . t . î- . 1 ___î r- j-__ . j :___ t? - _____________L:_______: 1 communionem adoptivæ hereditatis cogno-
mentum filii unigenito Deo adderetur , na,
turæ veritas per fignificationem proprietatis
oftenfa eft. Affignetur fané hoc communionis
in Chrifto nomen, ut filius f i t , fi de quoquam
diStum reperietur, Hic eft filius meus. S in verô
proprium ac fingulare ei e f t , Hic eft filius meusi
quid calumniam D eo patri profeflæ de filio
proprietatis afferimus ? An ne tibi in e o , quod
, dicitur hic eft 3 non hoc fignificari videtur; Alios E
quidem cognominatos ab eo in filios, (ed hic
filius meus eft ; donavi adoptionis plurimis nomen,
fed ifte mihi filius eft : ne quæras alium ,
ne non hune efle credas ; hune ego tamquam
digito indice ac verbi fignificatione contingo,
-quadico 8c meus eft ,Sc hic eft 3Scfilius eft/ Quid
audiendus oftenditur. Et quamquam ambigui- flat,
tas per profeflionem paternam non relinqua-
tur • tarnen Sc Filii de fe profeflio credenda '
decernitur, Sc Co u(que veritas in eo filii do-
ce tu r , ut patera« v.ocis confirmatio s audien- g
di d nobis poftulet obfequelam. Igitur quia pa-
tern« voluntatis h«c vox e f t , üt Filius audiatur
j audiamus Filium de fe quid flt ipfe profi-
■ 5 1 H i Chriftus St
25. Neminem autem tarn alienum a com- Deum fibi
muni fenfu exiftimo e fle , ut cum in omnibus ^
Evangeliorum libris ex profeflione Filii affiim- jus
tiönem corpore« humilitatis in tellig a t, curp nuncupac.
a it , Pater clarifica itie j Sc rurfiun frequen- ^ttth7z6.
tiflime., V idebitis filium hominis j Sc illud, ** Pa- h
ter rnajof me eft j fed 8c hoc , N unc animamea
4 hoc eft, inter ea ornnia nomina. Mox in m f Vat. bàf dicatur, I
. loco verbi doceatur, omiffo deinde cjfe.
b Editi hîc Sc inftà num. 14. in quo bene complacui. Utrobi-
que abeft bene à m(T.
i « M f Vat. baf baptizati : neque hîc agttofcendus. Not at ur I
quippe Johannis reverentia, qua Chriftum , ante quàm eum bap-
tizarct, fibi dignitate fuperiorem agnovit.
d Editi eoftiit, refragantibus feriptis. Mox Par. cum raff. Colb.
Sc Germ, quo u t, pro fed ut. Hoc argumentum iljuftrat ac fufiùs 1 ■
explicit Fauftinus ad Flaccillam lib. contra Arianos c. a.ubi cùm
' eadem è Scripturis, quse hîc Hilarius affèrc, teftimönia eodemque
•ordine Sc in eumdem fcopurn deferibat, conjeftare eft ilium Cx j
’ ipfo nonnihil fuifle adjutum. Ait autem ibi : Carnem quidem ejus, !
’ vel potilts hominem dicam, nemo ambigebat, quia nec ambigi poterat ; !
Jed illud, quod in homine er at (je natum cum homine, quia videri
' per naturam non poterat, ne effet incertum, voce & quafi digito P a- 1
tris oftenditur dicentis , Hic eft Filius meus Scc. Et paulo antè : Et
vide quia hoc tune primttm dich , quando Jefus ut homo acccjfit ad
baptifmum : (je puto non alia rations , quam quia poterat credi non
(jusque ut homo teccator veniebat ad baptifmum, cùm peccata propria j
. non haberet. .
' * Par. cum mît. Vat, baf Mart. & Colb. via eft. Magis placet
cum aliis libris, vita eft ; ut refpiciatuî illud Joh. 17. y Hoc -eft j
1 autem vita aterna See. Turn apud Er. Lipf. & Par. nifi ut Jefum.
Abeft ut i Bad. Sc mff.
f Lipf. & Pit. fignificationis: prater fidem aliorum librorum ,
Sc corrupto nonnihjl auctions fenfu- Proprietas quippe opponitur
adoptioni, referturque rum ad Partem fignificantcm, turn ad Filium
figniiScarum. Sic porro idem argutnentum traftat Fauftinus
loco laudato j Cum eo certi Moyfes (je Elias pariter videbantur lo-
! quentes. qiios utiqite de adoptione fail os effe filtos Dei negare non po-
\tes : quomodo de folo Chrifto vox divina teftatur diems, Hic eft Filius
j meus Scc. Si enim (je Chriftus de adoptione filius eft , citm ftaret
inter duos adoptivos, dixiffet utique, Et hic filius meus eft\ ne Chriftus
effe folus crederetur. At citm dicit, Hic eft filius meus dileftus,
j adoptionis filios feparavit, ut proprietas vers, nativitatis in Chrifto
\folo filio crederetur.
I S Sola cdicio Par. cum mf Mart, audienda. Alia cum aliquot
mlf audien di a nobis filii. Abeft filii it pocioribus.
b Nota quomodo hare, Pater major me eft, jam de Chrifto fe-
cundum allumtionem corporea humilitatis di&a intelligantur,
quamvis alibi etiam de Chrifto prout Deus genitus eft exponan-
tur. Neque minori confideratione dignum , quod deinde non nc-
gat Hilarius animam Chrifti veri lurbacam , fed tanriim monet
ad fufeeptum homincm referendum efle, quidquidhic locus in*
firmitatis fonar.
L U iij