quamvis nattif* teli fit Sc Vulnerare Sc com- 1
püngere Sc fora re-. Paflus quidem eft Do-
^ninüsjefüs -Ghriftus, dum c*ditur, dum luf-
penditur , dum crucifigitur , dum morkui*:
led in corpus * Domini irruens palfio, nec
non fuk paflio ,. ncc tarnen naturam palfio-
nis b eXleruit: dum Sc poenaii minifterio deficit
, Sc Virtus corporis fine fejifu poena: vim
poena: in ie defievientisexcepit. Habuerit labile
iilud Domini corpuse doloris noftri natu-
t de D eo eft. Habeas ad patiendum quidem
corpus, & paffus eft; fed f naturam non ha-
bens ad dolendum. Naturx e enim propria
ac fus corpus iilud eft , quod in cadefteni
gloriam h conformatur in monte, quod atta-
du iiio. fugat febres , quod de fputo fuo for.
mat oculos.
ram, fi corpus noftrum id iiatüra: habet , ut
oalcet undas,Scfuper fluftus eat, Sc non de-
gravetur ingreflu , neque aqux infiftentibus
veftigiis cedant, penetret etiam folida , nec
claufie domus obftaculis arceatur. At vero fi
dominici corporis fola ifta natura fit, utd fua
-virtute, fua animaferaturiiihumidis , Scinfis-
ftatinliquidis,8c exftru&a tranfcurrat : quid
per naturam humani corporis c conceptam
ex Spiritu carnem judicamus ? Caro ilia ,
id eft , panis file de cafiis eft y Sc homo file
14. Sed forth in quo afledio flendi, fitien.
di , efuriefidique manfit, ceterarum quoque
humanarum paflionum in eo necefle fit ineffe
B naturam. Qui facramentum fletds, fitis atque
efuritionisignoratifciatSe vivificare flentem
nec mortem Lazari flere , * .quam gaudeat
& fluminaaquE viva: exfe prsebere fitientem’
neque k arere flti, qui potens fitpotare fitien!
tes , 1 & efurientem earn qua: fru&us fuos efu.
rienti non pntbuent damnare arborem , nec
naturam earn vinci inedia, qua: naturam viri-
ditatisjuflaariditate demutet. Quod ft , pr*.
ter fletus fie fit'is fie efuritionis myfterium,affiun.
C ta caro , id eft, homo totus, paflionum eft per.
a Abeft Domini à Bad. Er. flcplerifque nifl'.
b In vulgaris >«r.*rc#ir. At in mff. exferuir: pollquod verbam redlc
intcllexeris refpntis divinitatis. Proxime cnim Virais corporis idem
eft, quod Verbum iD: afluimo fubfiftens corpore, quad , Virtu*
corporata. Quo fenfu Eulcbius Emcfenus apud Thcodorctum
Dial. p. 17a. Chriftum lècundùm divinitacem pafConum noftra-
rum nefeium fuifle defendens, Vcrbum Virtutis nomine conftan-
ter defignat. Nu» enim, inquic, clavum cxcepit Virtus, ut timeret .-
quamvis ', ut pave is intereilis declarat, corporis pnffiones fufeepit.
Ica Hilarius, ubi Ci de Chrifto fermo eft , virtutis vocem temper
ad Vcrbum refett» Verbum aticeni hie Virtus corporis, quomodo
fuprà ad ealeem num. ij. Virtus originis, memo ab to nuncupe-
tur j quia ipfum propria virtütc, uti jam (xpe notavimus, corpori
fuo origiucm prxbuiffe cenfuic. Porté etiam Vcrbum corporis
yirtutem appellarit accommodata ad fentenciam adveifariorum
loquendi ratione. Illi enim infra n.4j.de Chrifto lie fenfiffe memo-
rantut , ut Deus Verbum tamquam pars aliqua virait,tm Dei quo-
dam felractu continmtionis extendens.hominem ilium qui à Maria efic
taepit habitaverit,& virttaibus divine operations inftruxerit. Hîc ieitur
poenæ fenfus à fola rejicitur nacuraVerbi,cujus perfonæ aicribnitut.
At nc commodam hanc interpretatipnem de noftro cxcogitafle
videamur, afferendus eft alius Hilarii locus, in quo cilm Cbrifti
padioncm eadem rationeexplicet, quod h!c virtutem corporis, jam
perfpicuc appellee naturam divinitatis. Hunc habemus in Pfal. 73.
n. 11. Quamquam, inquit, pajfo ilia non fuerit conditions & generis,
quia indemutabilem Dei naturam nulla vis injuriofe perturbations
offenderet ; tamen fufeepta voluntarie eft, officio quidem ip fa fatis-
fachtra poenaii,non tamen pane fen fit lafura patientem: non quid ilia U-
dendi non habuerit pro ip fa paffionis qualitate naturamffied quod dolorem
d iv in ita t is n atura non fentit. Vaftuseft ergo Deus ; quiafefub-
jecit voluntarius paffioni : fed fufeipiens naturales ingruentium in
ft paffionum ( qutbits dolorem patientibus necefte eft inferri ) virtutes,
ipfe tamen à nature fut virtute non excidit ut doleret. Hinc facilè
intelligitur quid fibi velit proxirac allata tcli in aquam auc ignem
aut acrcm i mm illi fimilitude.
* Erafmus teftatur fe in quodam exemplari reperifle hlc adfu-
tum , ex peccato ; ac rurfum , fuapte natura fine mirabili adjutorio
Dei, pod verba ut calcet undos. H î c uuo argumento videtui H ilatius
corpori ChriftiSc naturam dolendi negare,& vircutcm cribuerc mi-
racula per fc patrandi. At ut corpori Chrifti miraculapatrandi vir-
tutem tribuat longe abeft, qui cam vim ne in animam quidem illius
convcnire pro certo ponit infra num. j j . Non convent, inquit, ut
Mima defepulcroLatarum vocet,& ad anime innexe corpori preceptum
atque virtutem in mort,sum fuum anima jam ex eo dijfolura revo-
cetttr. Sic lib. de Synod, n. 48. ex miraculis probat Verbum in
carnem non e(Te tranflatum : Alioqttin unde cami in operibtis virtutes,
in monte gloriam, in pajfiont fecuritatem, in morte vitam i
Sed demutationem Deus nefeitns, nihil ex fubftantie fue bonis caro
factus amifit. Non igitur carnis, led fubftantise divinse proprium
bonum eft virtus miraculorum. Quod non minus perfpicuè docci
lib. 7. de Trin. n. 36. ubi ait, Cum enim ea, que gereret,propria
Deo ejfent, cdlcare undas. jubere ventis &c. hinc quertle omnis orta
conqueftio eft, qsiod . .geffijfehec in homineafiumto Dei non intcllecta
natura eft. Sed & ldipfum confirmât in Pfal s s . j . cùm primo
ponit divrnam in co remanfifle naturam : Factus mim caro \
Deus etiam in afiumtione carnis Deus efie permanfit, uiens virtutis I
fue fub confortio noftri corporis poteftate. Turn ex miraculis diélum
fuum fie probat : Non enim corne eft degravatus, ne fuper undas
ambularet See. Ac demum concludit : Non ergo metuit a came
fub afiumtione carnis Deus opera divina confummans. Itaque Chrifti
Û ficur miraculorum virtutem non tribuic, ita ncc negat do-
, qui nullam in Chrifto recipiuçit natu-
X gellit in cörpo , nntruiarem 11
Jeudi naturam ; led e
divinam tffc cogiccnt. Ncc male fubinde corum animos id i
refert , ut confiderent an ex inflidtis corpori Chrifti peenisre
die opinentur, Vcrbum ac Spiritum alTumcntem ex pert um e(T
doloris uoftri naturam. Negari etiam poteft corpus Domini ha
buille doJoris noftri naturam : quia nofter dolor etiam invito
pungatac mordeat. Vel certd hoc argumentum ex iiseft , qui
adveriarios ita premaut , ut in fua lententia eis non fuppeta
| qupd reponanr-. - rr
a An primum ait fua virtute, quafi divina virtute, quxdidl
prodign. primaria caufa 'ftt; ac turn fud anirna, ut qux i divin
natura hanc vim proxime excipiat , & corpori communicet
quia ut loquitur Gregorius Naz. fub. fincm Qr. Deus ft
intermedium mentem ctim came conjmttus eft; & Rufinus in expo
titione Syinboli : Filius ergo Dei nafeirur, non pnncipaliter fol
earn, fociatus, fed am/nd inter camemDeumque media general us i
* ™“ ' B B wOSm ,x spirit»-fail, W judinm,
Caro ilia de cxlis dicioir , quia perfona afl'umens eft de cxlis.
1 uno exemplari reperit Erafmus hie infertum , mbeciller.
ut noftra ex peccato. Cum habens fit Verbum, nec Verbi ea natur:
fit, ut polfit dolerc 5 facile expeditur di/ficultas, qux ex hoc loci
oritur. Quod illuftrare licet ex Tradt. Pfal. ƒ 3 n. 8. ubijudxo
animam hanc ( Chrifti) humane nature & infirm, tat is efieexilli
mantes eftm reprehendit Hilarius, prxdicarc videretur Chrift
animam non fimilis cum noftra fuifTe uatuxx, nifi adverfam fen
tentiam ante & poll tueretur j pateretque hoc cum tafltum vellc
Chrifti aniniam pertinerc ad perfonam filii Dei, qui natura Deu
S & omnis infirmitatis expers j idque judxis latuifle.
8 Iilud nature enim proprie &c. idem eft quod initio num. 1;
Habuit enim corpus , fed originis fue proprium &e. quod figni-
heat Chrifti corpori naturam fuifle fingularcm, propriam , ai
Dei filio confentaneam } ipfe enim corporis fui origo eft, ut didlun
num. 18. Quo fenfu ita intelligendum eft Chrifti corpus na-
1 proprse , ut naturx noftrx vitiis fuerit vacuum, non ut noilr;
carnis corpus non fueiit. Nam 8c' lib. 1. n. ii. no fire carnis Deu
caro faftus pra;dlcatur, ut & in fitis ferfettus f i t , ^ verus it
noftrts ; & hie ipfe liber fupra & infra nihil quidquam maei
relonat In hac natura a vitiis nollris libera dolor non poccftel
mfi rpontaneus : ex cujus fenfu nihil contra Chrifti divinitaten
aC virtutem habetur , ficUt neque ex ipfius fiti aut efu’ric u
mox declaratur. Poteft etiam ita explicari corpus nature & ’originis
fue proprium, ut corpus iilud Verbi proprium fuerit ciqui
ntimd conjundlum, Sc non, ut fupra volunt hxretici, in eo ram
Ijiam in prophetis habitant. Cui explicationi favet, quod d<
gloria ac virtute hujus corporis proxime fubjicitur. Hanc quippi
probationem lib. de Synod.num.48 8c in pC.ss n.j.Hilariusadhi
bet,ut Vcrbum poft carnis affumrionem i fe non defecilfe demon-
ftret. Hoc fenfu non corpus,non homo, fed Verbum habens corpu:
1 dolorem.d.cim.r. Cum his confc, i„frJ IS. |,ab,0,r0[
Editi, transformatur. At mff. magno confcnfu conformatur
<|uod Gregorius Naz. Or. tl. fadlum olTe «plicat iittili,.,, m-
tmjuperante, Kssfynxymc ^irngxitt 7s dio-nve.
1 Prxpofitioncm ob hinc removimus audloritate mfl".
* Editi, carere fiti : emendantur ex mff.
I !.Bad- ^ Er- ^ efurientes. Lipf. & par. & efuriente fe Redliu'
mff & efursentem, hoc eft : feiat cum etiam dum efurit cuir
audloritate damnare arborem. In his manifdlum eft, hoc Hila-
T * naturam in Chrifto cxllitiffe aliquam ab affedhone
flcndi, fiticndi, efuriendique alicnam; etiam cum cafdeir
, aftedlioncs fccundum carnem patcretur. Eodem modo de doloris
lenlu locutuih cumefle fentiendum ell.
mifla. naturis:. nec tamen, ita a, lit. paflionum
cönficeretur^njums j at flens non fibifleret, ut
fitiens fitim non potaturus depellerec, &efu-
riens non lb cibo.elc^ alicujus expleret. N eque
enim turn , cum fitivit aut efurivic aut flevitj
bibifle Dominus aut manducalle aut doluille
monftratus eft .Ted ad demonftrandam corporis
veritatem , corporis, confuetudo fufeepta
qft ita ut nature noftra copfuetudine con-
fuetudini b .fit corporis fatisfadum. V el cum
potiim Sc cibumaccepity non fe necelTitati corporis
, led confuetudini tribuit.
is. Habuit enim corpus , fed originis fua:
proprium j neque ex vitiis humana: conceptions
exfiftens j fed in formam corporis noftri
virtutis fujc poteftate fubfiftens: gerens quidem
nos per formam lervi, fed a peccatis & i vitiis
humani corporis liber j nos quidem in eo
per generaci.onem Virginis ineflemus, fed noftra
in eo per virtutem profe&a: ex fe originis
vitia non inellent: dum homo natus , non vitiis
human* conceptionis eft natus. Tenuit enim
Apoftolus demonftrand* nativitatis hujus fa-
cramentuili, cum ait, Sed bumiliavit fe formam
fervi accipiens, in fimilitudine c hominis confiitutus,
& habitu repertus ut homo i ut dum formam
fervi accepit, natus efle in forma hominis in*
telligaturj dum autem in fimilitudine hominis
conftitutus & habitu repertus ut homo eft,
fpecies quidem & verkas corporis hominem
teftetur , d fed naturas vitiorum , qui ut homo
fit habitu repertus, ignaret. In fimilitudine
enim natur*, non in vitiorum proprietatee ge-
neratio eft. Nam quia in eo , quöd formam
fervi accepit, nativitatis videbatur fignificata
elfe natura , fubjecit in fimilitudine hominis
conftitutum 6c habitu ut hominem repertum:
ne nativitatis veritas natur* quoque per vitia
infirmis proprietas crederetur, cum & in forma
fervi eilet vera nativitas •, Sc in f habitu repertum
A eft Apoftolus , cùmait :Quod enim impoffibile
erat legi, in.quo infirmabatur per carnem,Deus
filium muni mifit in fimilitudine carnis peccati,'
& de peccatb condemnavit peccatunl h* Non
fuit habitus ille1 tainquam hominis, fed ut ho».,
minis : neque caro illa caro peccati, fed fimili-
t-udo, carnis peceati r dum & habitus carnis in
nativitatis eft veritate , & fimilitudo carnis pèc-
cati à vkiis humanæ palfionis aliéna eft. Ita ho.
mo Ohriftus jefus 6c irt veritate nativitatis eft
B dum homo êft, 6c non eft in peccati propfiecate
dum Chriftus eft : quia 6c qui homo eft, non po-
tuit non homo elfe quod natus eft $ 6c qui Chriftus
ut hominem, eflet fimilkudo natur*. Ipfe
quidem per virginem ex fe natus homo , & in
fimilitudine s vitiof* peccati carnis inventus*
Quod idipfum ad Romanos feribens teftatus
eft, non potuit amififfe quod Chriftus : eft.
Atque ita dum homo Chriftusjefus eft, habet 6c
nativkatem hominis,k qui homo eft j nec eft
in vitiolà hominis infirmitate, qui Chriftus eft.
16. Quamquam igitur nos ad hujus lacra-
menti intelligentiam apoftolica fides inftruat,
quæ 6c habitu ut hominem repertum, 6c in fimi-
C litudine carnis peccati milium hominem Chri-
ftumjefum eflè teftata fit : ut cùm habitu ut
homo eft, fit in forma fervi, 6c non fit in vitiis
naturæ y 6c cùm in fimilitudine carnis peccàti
eft^ fit.quidem Verbum caro ,led in fimilitudine
carnis peccati fit potiùs, 1 quàm caro ipla
peccati fit : 6c cùm homo Chriftusjefus eft, fit
quidem homo, lèd in homine non polfit aliud
eflè quàm .Chjriftus eft : atque ita 6c ex corpo*
,, ris nativitate homo natus lit, nec fit in hominis
D vitiis, qui non fit in origine y quia Verbum ca*
ro fadfcum non potuit non caro eflè quod fa-
dum eft,8c Verbum licèccarofadumfit,non
tamen amilitefle quod Verbum eft y 6c dum
Verbum caro fadum originis fuæ non poteft
carere naturâ, m non potuit nifi in naturæ fiiæ
origine permanere quod Verbum eft,neque non
vere intelligi Verbum caro eflè quod fadum
eft y ica tamen, ut " quia habita vit in nobis, non
caro. ilia Verbum fit, fed Verbi.caro fit habi-
E tantis in carne : quæ cùm ita fint, tamen videà*»
mus an peradus univerliis ille palfionis ordo
infirmiratem in Domino corporalis doloris per-
mittat intelligi. Dilatis enim ad modicum eoa
fupplc fermifid eft. Tum vulgati, ut paffionis ac mox , !
fitiens fitim non potatura : corriguntur « rail'. Non eft hic ncgli-
gcnccr tranfeunduiïi, quod afiumta caro ab iplbmec H ilario cx-
ponatur totus homo: quem deinde concedic permiffum effe pafiio- \
num naturis, non paffionum injuriis. Quippc cx his perfpicuum !
eft, eum ienflfle Chriftum fecundum hominem tocum , id eft, 1
tam ['ecundumanimam quim fccundum carnem, paflïonibus pér- j
•niiflum eflc 5 non quidem quaccnus Verbo injuriolte & epntumc-
liofx funt, led quacenus liomini nacurales.
b In mf. Vat. baf. fit corpori fatisfaftum, perpeiam omiflb priiis
verbo confuetudini.
e Ita conliantcr mff At editi etiam conllanier ,»» fiinilitud
In vulgatis, naturam. Magis placet eum mff. naturas. Vi'-
tiorüm autem naturds intelligere eft perturbationes rationi adver-
ias 8c repugnantes, quasnum. £4. paflionum injurias vocari aU-
divimus. ,-v'.-.
* Apud Er. Xipf. & Par. ejtis gaUratio eft. Abeft cjtps a Bad.
& mff fleque flt ablbluta propöïitio de oitlni generatione , ad
eujus veritatem nil opus eft ut vitia propagentur.
f Particulam in omittic Bad. Sic autem illud intelligendum
videtur : 8c in eo, qubd Apoftolusait eum habitu repertum ut
liominem.
8 Bad. eum (ïonnullis mff vitiofe peccatis: mendosè.
h Hic fubjiciunt Er. 8c Lipf. in came, Par. in.cruce. Neutrum
cxftat in iBad. 8c mfl.
‘ Ita Vat. baf. 8c potiores mfl. Alii véto cum vulgatis, tan-
iltm hominis, fed ó*ut hominis. 1 ntcr ut Sc tamquam hoe. ponit
Hilarius difcrimcn, qubd tamquam externam dumtaxat rei fpeciem
, & conjunélio ut veritatem iîgnificct.
i k Editi, quia homo eft ; Sc mox , quia Chriftus e(l.- renitentibus
potioribus mil. Nemo non videt qui Chriftus à Jefu & homine
I diftinguatur. Sed ex numéro (ubfcquenti liquidius patebit Chriftum
Sc Verbum fynonyma effe , & utrumque -vocabulum ad na-
I tliram diviuam ab llumana diftinélam reterri,
i 1 Sic mlT. At editi, qukm ipfe caro peccati. Hue fpéftanc qux
ex Hilario citât Auguftiuus lib. 1. cont. Julian, c.. 3. Ergo cùm
miß us eft in fimilitudine carnis peccati, non ficut carnem habuit,
ita habuit & pcccatutn. Sed quia ex peccati omnis caro eft, à peccato
fcilicet Adam parente dcdulta, in fimilitudine peccati carnis oft mif-
fus, exftftmte in eo non peccato , jcd peccati carnis fimilitudine.
10 lu pervetuftis cXemplaribus Vat. baf. 8c Carn. non oportuit.
In hoc numéro fummam habemus eorum qux haClenus demon-
ftrata funt, Verbum feil, aflümcndo carnem non amiflflc quod
état, Sc humanx naturx veritatem aflitmfîfle, non vicia. Nec
videtiir, cur Hilarius tantô Audio propugnaric in Chrifto divinx
fimul & humanx naturx diftindlionem, nifi ur infirmitaces no-
ftras, quas hxretici divinx malè adfcribebant, in unam huma-
nam cadcrc evinceret. Sed quia non decebat-hominem Dcouni-
tum paflionum dominatui fubjâcere ; appofitè o.ftendit, Chriftum
turpia conceptionis noftrx initia nefciifl’c, adeoque noftris paflio-
nibus obnoxium non fuiflé, quatenus injuriofic ac .vitiofe .funt,
noftrique dominant ur.
" In vulgatis, qui. Meliùs mff quia- Redditur enim ratio eue
Verbum , quamvis caro faûum,. ncquéat dici mutatum in carnem
: quia fcilicet ita faétum eft caro, ut in carne habitaflit
prxdicetur., ut dum habitat, non aliud quàm Deus maneret, inquit
.Hilarius hbM. n. n- Videfis Trail. Pùl. 138. n. 3.
X X X Üj ■
Rom. S. j,
peccati, fed
fimilitudo.
k
Chriftus Ve*
Deus verus
permanfit.
1
Palfionis
gelta ci-
penduntur.