diâorunvcaufis, ex quibus metum Domino A infirmitatum inhibere naturam?
An metus
paffionis i
Chrifto •
Matth. 16
■ hasrefis ädfcribit^.res ipfas'vtigeft* fqnt-con-
fcramus. Neque enim fieri jjoteft , ut timor
ejus lignificecur in vcrbis, cujus fiducia’ conti-
neatur in fa&is, -
- 17. Timuiffe tibi ,6 hseretice,Dominusglo.
' rix paffionem videtur ! Sed ei ofc> ignorantix
hujuserrorem & fatanas. Petrus St fcandalum
eft. Etillequidemper caritätem Chrifti,quem
ei non caro neque fanguis, fed Pater qui in
*9. Sed forte, ftulta atque impia perverfu 1
täte hinc infirmis in eo natura prafumetur 1
ailertio, quia triftis fit anima ejus ufque admor- M,,
tem. Nondum te ,h z r e t i c e , cur virtutemdi. gl.
<Sti non inte!ligas,arguo. Interim tam en i te re-
quircqcur exeuntc ad proditionemjudanonmc-
mineris dudum fuiffe, Nunc honorificatus cßfitim
hominis. Si enim paflio honorificatura eum erat s
quomodo triftem eum metus paffionis eftcerati
eælis.eftrevelavcrat, deteftatuspaffionisfacra- B Nifi fortè tarn irratiopabilis £iierit,ut patiti.
mentum, tali feverkatis fententiä confirmatus
ad fidem eft. T u quid fe&aberis fp e i, Chri-
ftum Deum n egando, 8t metum ei paffionis ad-
dendo ? Anne nmuit,quiarmatisadcorripien-
fch. 1«. 6. dum fe obvius prodiit ? &c in corpore ejus infir-
mitas fuit, ad cujus occurfum confternata per-
fequentium agmina conciderunt, & majefta-
tem ina;erentis fe ad vincula non ferentes (umu
erit, quæ fe eflènt glorificatura patientem.
30. Sed fortè timuiflè ufque eô exiftimabi- A„t
tu r , ut transferri à fe calicem deprecatus fit, M
dicens, Abba pater 3 spojjîbilia tibi omnia feint 3 jJ*
transfer hune calicem àmc. Ut de ceteris non ca-
lumnier, nonne hebetudinem impietatîs tuævel ^
hinc coarguiflès, quia legeras , Rcconde gladium
tuum in the cam : calicem 3 quem dédit mihi Pater3
pinatis corporibusreciderunt? Quam igitur in- non non hibam ilium i Quomodo enim _per patien.
nrmitatem dominatam4 hujus corpori credis, C di metum transferri a le deprecaretur ,
cujustantam habuit natura virtutem?
difpenfationis ftudium feftinaretim.
plere?Non enim convenit , ut pati 1 nollet,
qui pati vellet. Et cum pati eumvelle cogno.
lceres 5 religiofius fuerat di&i k inintelligen.-
tiam confiteri, quam 1 ad id impi» ftultiti»
furore prorumpere , ut eum aflereres ne pate-
retur orafle , quem pati velle cognovifles.
31. Sed , credo, tead impietatis tu» pugnam jy.
etiam dido dominie» vocis armabis , Deus ^
28. Sed fortè dolorem vulnerum timuit.'
Quem, ro g o , penetrantis in carnem clavi ha-
. b u itb horrorem , qui excifæauris carnem folo
reftituit attadu? Expone nobis tu , dominie»'
infirmitatis a flertor, hoc in ipfo paffionis tem-!
pore infirmât» opus carnis, Exferente enim
Petro atque adigente gladium , truncus aure
lervus lacerdotis adftabat. Quomodo c ex de-
cifæ auris vulnere, contingente Chrifto,refti- D Deus meus , quare me dereliquifli l Poll contuquodper
meliam enim crucis, fortè dignationem abeo *
paterni auxilii exiftimes receffilïè, 8c hinc d e -3
lölat» infirmitatis fuæ querelam exftitilîè. Si
tibi itaque in Chrifto contemtus & infirmitas
& crux contumelia eft j oportuerat te didi hujus
tuta caro auris eft ? Unde inter fluentem fan-
guinem & poft ipfa d difleindentis gladii vefti-
g ia , 8c in ipfa trunci corporis calumnia ,exiit
quod non e f t , & fequitur quod non exftat, Sc
rependitur e quod caretur ? Producens h»c
ergoaurem manus,clavum dolet? 8c fentit fi-
bi vulnus, qui alteri dolorem vulneris non re-
linquit ? Compungend» carnis metu triftis eft,
cujus attacfcuiiicet carnem donare poft c»dem? _ . w
Qu öd fi h»c in Chrifti corpore virtus fjggjj E tas? ubi dolor ? ubi contumelia? Timere ab im.
qua, rogo, fide naturaliter f infirmus fuifle de- piis dicitur ? Sed ipfe pati velle fe pr»dicat. In-
fenditur cui naturale fuit omnem humanarum nrmus eile contenditur ? Sed fe potentem, diim
immemorem non fuille, Verùm dico vobis, à ^
modd videbitis filium hominis fedentetn à dextris <
virtutis 3 & venientem cum nubibus cieli.
32. U b i, rogo, in paffione timor ? ubi infirmi-
* Editi, hui its corporis. Non negat incidiflc , fed dominatam |
elfe. Re ipfa noftrx infirmitaecs in Chriftum ita incidcrunt, uc
earum femper dominus fuerit.
b Excufi, terrorem •• caftigantur ex vetuftioribus mff.
* In pluribus mff. excif* auris vulnus.
4 plcriquc mil', cum vulgatis, dependents, Tellerianus codex,
difeedentis. Magis placet cum Remigiano, diffeindentis. Deinde,
in ipfa trunci corporis calumnia,hoc eft,co ipfo momento quo ablata
au re cruncum faftum eft corpus. C alumni t vocabulo apud au£to-
rcs media; auc infimx lädnitatis aliquando fignificatur adlio, qua
uis per juris formulas rem quampiam auferre contenditj aliquan-
oautem pceuavel mulca,qua damnaturqui adlioaem injuftein-
fticuit.-Prima ratione intelligitur in Plal. 137. n. 13. nunc verb
pro poena fimpiieiter ufurpatur : nifi quis malic earn vocari juftam
poenam Chrifti injuftö & per calumniam impcciti.
e Editi, quo careturrenitentibus antiquioribus mlT.
f Facetur Hilarius infr^ num. 6j. Chriftum,chm ex difpenfatione
homoeffet, maneret tarnen « N a t i i r a Deus,eumdem ex infirmitate
crucifixum, qui ex v 1 RT 0 t e Dei viveret: ut eum infirmitas ejfttex
forma fervi, & N a t ü R a maneret ex Dei forma; non ambiguum eff et
in qtio facramento & pajfus ejfet, & viveret: tu chm in coiicm eßet Cr
infirmitas ad pa ffionem, & ad vitam Dei virtus; non alius
ac divifus a fe ejfet, qui & pateretur, & viveret. Quo ex loco
efficitur, i°. virtutem, qua: in Chrifti corpore fuit, incelligen-
dam effedivinitatem, quod jam fuprä num. 13. obfervatum eft,
x°. Chriftum re£t£ negari hie naturaliter infirmum, cdm infirmus
fic tantdm ut homo, neque Hilario ex natura fit homo,
• fed Deus , uti etiam num. 11. annotavimus, 30. non Chrifti corpori
, fed Vcrbo in corpore mancnci hie adferibi naturalem eden-
dorum miraculoruih virtutem, unde confirmatur quod num. 13.
probatum eft , 40. Chriftum naturaliter & ex forma Dei infirmum
non ita htc ab Hilario negari, quin ex difpcnlacione &
ex forma fervi cumdcm infirmum & crcdac & prxdicet. Nec
movere débet quod ait fuprà, Producens hue ergo aurem manus
clavum dolet ! Figuratc enim manus lumitur pro Vcrbo cujus eft
manus, quafi diceretur, An ex manu lxla dolec, qui cadem
manu excifam aurem refticuere potuit i
S Unus codex Sorbon. & alter Colb.j; omnia, Sic. Caruu-
cenfis ,f i poffibite eft, transfer d me calicem iftum• De iifdern ver-
bis adversds Arianos difputans Chryfoftomus T. 1. homil. 3t.
ait, Illi quidem divinitatis orationem effe dicunt : nos autem effe
dicimus difpenfationis. Tum probat Chriftum noluifle à fe calicem
transferri, quem tanto ftudio exoptarit, uc Petrum cum i
fe deprecanccm (àcanam appcllarit ; neque incercam ipfi fuifle
Patris ca de re voluncatem , qux prophecis ctiam longé antè prx-
cognita fuerat.
» In mf Vat. baf. Si aliis nonnullis, calicem deprecaretur : glofic-
ma. Mox in vulgacis, impleri. Concinnius in mil. implere. Ad hoc
porro feftinavit fummo caritatis ftudio, citm id in fe confumma-
retur, quod ad falutem noftram perpeti ipfe voluiffet, ut habetur
Traft. Pfal. ƒ 4.11.33. & paulo antè,Cito? falutem generi humant
fufeepta crucis morte donaret, non poteft videri facramentum hoc ma-
gnt pict atis arguer e ac reeufare.
1 In priùs vulgatis, ut pati nolit quod pati velit : quod immu-
camus potiorum m(T. auftoritate.
k Sic mf. Corb. quomodo legendum fufpicabatur Erafmus,
qui cum Bad. & plerifque mil. rccinuic intclligtntiam : cujus loco
Lipfius deinde pofuit tgnorantiam.
1 Sic mlT. At editi, ad impia ftultitia furortm ; & mox, cogrftf*
ceres, non cognovijjet.
confternatis perfeccifcoribus obvius non fuftine- Ac»lo ,) Martyri fuo paradifiim ^romittens ,&
tur oftendit. Dolere vulnera carnis arguitur? confummat» beacitudinis delicias pollicen^
Sed' in eo, quöd carnem auris reddit ex vul- Non habet hunc metus corporalis , penetrant
pere caro^pfe cum fit, extra carnalem tarnen tem quidem inferos ^ led ubiqüe natur» fu»
naturam dolendi Vulneris reperitur: quia dum virtute diftentum. Et naturam hanc mundi do_
& manu truncam aurem attingit , manus illa minam, ac libertate fpiritalis virtutis immende
torpore eft, & dum manus aurem producit fam , non fibi terrore mortis gehenn» chaos
ex vulnere, non efle manus illa corporis figni- yindicat, qua paradifi delici» carere non pofi.
ficatur infirmis. ^lnc- Futurus enim ^n inferis Dominus -3 6c in
33. Sed contumeliofa ei efle crux dicitur. paradifo eft futuräs. Defeca ad metum peen»
Atauin per hanc hominis filius federe a dex- B natur» indefecabilis portionem : “ & de Chri
tris virtutis videnduseft,&ex'partu virginis
homonatus in majeftate fuacum cæli eft nubibus
reverfurus. Non tenes irreligiofe rerum
naturalium caufas : & dum impietatis atque er-
roris Ipiritu plenus facramentum fidei non in-
telligis, ex ipfo fæculi fenfu hebetudine hære-
tica 4 difproficis. Omne enim, quod timetur,
vitari necefle eft dum timetur j &: quod infirmum
eft fumit ex imbecillitate terrorem 5 &
fto &. apud inferos pone quod doleat, & in 1
paradifo relinque quod regnet. Latro enim ]
rogat,utfui in regno fuo meminerit. Et, cre- 1
do , eum ad hanc beat» co-nfe^lionis fidem,
auditus tranfounte palmas clavo gemitus ac-
cendit: & regnum Chrifli per dolorem 1 infir-
mati in Chrifto corporis didicit. Ille dignationem
reminifeentisin regnp poftulat: tu crucis
mortem ad metum depucas. Dominus comquid
quid dolet, dolendi in fe habetb indemu- C munionem ei paradifi mox pollicetur: tuChri-
tabilem naturam j & quidquid contumeliofum ftum in inferis fub poenali terrore concludis.
^ Diverf» fpei fides ifta eft. Paradifum meruit
fub cruce latro, pendentem Chriftum confef-
fosin regno: in poen» k verö dolore 6c metu
eft,femper inhonorum eft: tu verö quo fenfu
rationis intelligis , Dominum noftrum jelum
Chriftum ad quod feftinat, timere ; & confter-
nantem fortes,infirmitatetrepidare^Sc vulnera
non permittentem e dolori, vulneratum dolere
j & contumelia crucis dehoneftari , cui
crux d confeflus ad Deum eft , 6c reditus ad
mortis Chriftum deputans, 6c paradifo necefle
eft fis cariturus 6c regno.
35. Collatis igitur diftörum atque geftorum
yirtutibus, demonftrari non ambiguum eft, in
natura ejus corpori« infirmitatem natur» cor-
34. Sed forte vel hoc tibi relictum occafio- D p orea: non foifle, cui in virtute natur» fuerit
impi» arbitraris, ut defeenfionem ad infe- omnem corporum depellere infirmitatem j 6c
- • '' - . _rr'— paffionem illam,licet illata corpori f it , non tarnen
naturam dolendi corpori intulifle: quia
quamvis forma corporis noftri eflet in Domino,
non tarnen 1 in vitiofic infirmitatis noftr» eft
fet corpore, qui non eflet in origine, quod ex
conceptu Spiritus fan&i Virgo progenuit:quod
licet fexus fui officio genuerit, tarnen non ter-
ren» conceptionis m fufeepit elementis. G e -
Epilogus >
quäle Clui*
1U corpus.
ros 6c iplam mortis timuerit neceflitatem,dum
id ipfum teftari videtur hoc dicto : Pater3 com-
mendo in manus tuas * fpiritum meum. Hoc Ie-
gens, 6c non intelligens , aut pic taeuifles, aut
etiam religiosb intelligentiam ejus orafles : non
magis per impudentemaflertionem ftulto furo-
re veritatis incapax vagareris. Anne tibi me-
tuere infernum chaos 6c torrentes flammas 6c
omnem ocenarum ultricium abvflum d. e^f rd..i .l atroni••i cruce,‘ A,m d1i-creden-c t.!■ £ nuit etenim ex fe corpus, fed quod conceptum
iRfcWS&WwSaswl in Ya
us t , cens n en o ibi3 eflet exSpiritu•, habensquidem infe fui corporis
ho die me cum eris in paradifeo l N atur» hujus po-
veritatem , fed non habens natur» infirmitatem
teftatem jam non dico f m etu,fed"necinfer-
: dum 8c corpus illud corporis veritas
n» fedis regione concludes , qu» defeendens
eft, quod generatur ex virgine * 8c extra corporis
ad inferos, a paradifo non defit, ( ficuti 6c ho-
noftri infirmitatem eft , quod fpiritalis
minis filius loquens in terris , man eat6 8c in
conceptionis jfomfit exordium.
* In uno codice Vacic. profits. : male, uti Lud- Mirxus jam
notavit:qui poft Erafmun\ monet,Hilarium ve 1 bo diftrojicere, pre
degenerate,aliis ufum efl’e. Uterque baud dubie refpexic in lib.ii.n.
11. ibi tarnen cam vim verbum illud non obtinct, nifi accelfionc
vocum ingenere. Hlc verb difproficit cum adjunClif lonat rcceflum
ab humana fapientia : uc qui primum reccflcrant a fide propter
humanam racionem , demum hxretica hebetudine ob prxeonce-
ptam opinionem ab humana etiam ratione dcficianc.
b Duo ex rcccntioribus mff. demutabilem. Retincndum cum
aliis indemutabilem, qux teil. ^ voluncacc demutari ac declinari
non po (lit. Uc enim definit Auguftinus lib i4.de civ. Dei c. 1$.
dolor carnis tantsimmodo offenfio eft anima excarne, & qua dam ab
ejus paffione dißenfio ificut anima dolor. .. dijfenfio eft ab his rebus
qua nobisnolentibus accidunt. Hac racionc nonnulli philofophi ex-
plicant qui Adam innocens doloris expers fuerit, quia nimirum
dcmutarc valercc, quod cx (c natum eilet dolorem efficcrc.
c In vulgatis, doleri.
d Sic caftigatiores mff quibusfavcnc prima hujus numeri verba
, & poftremanum. i. TraCt. Plal. 61. In aliquot aliis ,ut in
vulgatis, confcenfus: leCtio non fpemenda.
* Hunc verb fpiritum, inquit Thcodorctus in Dem. quod iin-
pacib. fic divinitas, Ariani & Eunomiani divinitatem Unigeniti
f In vulgatis, metus; & poftca , regio eft concludens. Etiam hie
pcrfpicuum eft, nature poteftatem, qux ä metu cximitur,divini-
.ateni intclligi. '
% imn qua filius hominis, fed qua filio Dei perfonalitcr uni-
tus. Refpiciuntiu Chrifti verba Johan. 3. «3. Hoc loqucndi modo
Hilarius dum folam divinitatem ab humanis affeCcionibuS
vindicac , interdum videri poteft ipfam etiam carnem cxib
Vatic, baf. codex, & da Chrifto. Veriùs alii, gy de Chrifto,
(cil. pone. Multis modis hie dcclarac fidei cacholicx defculor,
quam naturam velic ab humanis affcClionibus immunem, nimirum
non polfunt, qux natura indefecabilis in inferis fimul & in para-
difo lit. .
,i Sic prxcipui mff. Vac. baf. Colb. &c. Editi veto, infirmé
satis in Chrifti corpore. Qux ironicè lune diâa.
kin vulgatis, in pccAa ergo dolore ; & mox, fit cariturus. Con-
cinnior eft leftio mff.
1 Excufi, hlc omiffo in, mox fubjiciunt, forma effet in corpore,
qui non &c. caftigantur ex mclioribus inff.
m Var. baf codex, fufteptis elementis. Eodcm ienfu fuprà n. i;,
Jegicur, fufeeptis originibus. Ita caucc Hilarius Chriftui
muni lege conccptum prxdicac.ut facrx Virgini materm
ris veritatem continué afferac. Gentiit esenim ex fe corpus.