nendi nietum præfnoïiens,ait : Quorum finis'éft A Etas temporis tamqüârn fra<fto 8c comprend
, noflra autem a exfpeclatio in calls eft. tyraiiinicæ impietatis tumore ^ in feram obfe.
* ad inftar
ijnpiorum.
tntentus ,
Si itaque & beatis St impiis finis e ft , & finis in--
tellmtur eflè defe&io -, religionem«itque im-
pietatem finis exæquac | quia b utrumque per
conftitutum finem fit in cömmune non efle» Et
ubi exfpeftatio noftra in cæliseft, fi per finem
efle fecundum * impios definamus?Quod fi fan.
queiam fit fubditura. Et ubi illud erit , Non ve- fik ^
ni voluntatcm me am facere 3 fed voluvtatem ejus
qui mißt me > St rurfum , Propterea Pater diligit foh. j.,1
me, qui a omnia qua flacita font ei e facio j (ed
& illud ) Pater fiat voluntas tua J v el hoc Apo-i mm.«
ftoli, HumiliaVit fe faflus obediens ufque ad morétis
exfpectatio, impiis verô finis debitus elle tem ? Et qui Ce humiliât, habet hoc in iiatura
dicitur: t^menne fie quidem finis creditur elle ne humilis fit$ & qui fit obediens, fufeipitex
defe&io , quia quæ poena impietatis eft ,om -B voluntate qudd obedit , dum per id , quodfe
nino non eflè ad poenarum ultricium fènfum, humiliât, fit obediens. Unigenitus itaque Deus
caula in his per defedionem fui non exftante humilians f e , St obediens Patri ufque admor-
patiendi? Finis itaque eft indemutandæ cou- tem crucis f , quo genere , cùmjubjeû:a ei
ftitutionis manfura perfe&io : quæ St beatitudini
omnia fin t, tunc fubjiciendus ipfe Patri intel-
ligetur ?nifi quod fubje&io ha:c non nova: obe-
dientia:, fed s difpenlandi facramenti eft 5 quia
St obfequelajam maneat, & in tempore fitin-
eunda fubjeftio ? N ih il itaque nunc aliud fub-
jeefcionis fignificatio, qudm myfterii demonftrarefervata
refervata, St impietati eft praparata.
29. N unc igitur quia jam ambigi non poteft,
in fine non defeaionem , fed non excefluram
conftitutionem efle intelligendam, quamquam
adhuc quaedam in ipfa di&i abfolutione fint
: tarnen his tantum ad 'fignificationem G tio eft.
fenfûs demonftratis, videamus an traditio re- 31. E t h quod fit,fecundùm hanc eamdem fi- ,
gûi defeaio fit intelligenda regnandi } ut deinoftræipèm intelligendum eft. N am refur-
quod tradit Filius P a tri, tradendo non tenëat. -»tut******~......»
Quod fi quis ftulta: impietatis furore conten.
det j fateatur neeefle eft Patrem , efim tra*
didst omnia F ilio , amififle tradendo, fi tradidifle
traditis egere fignificet. A it enim Do-
minus , Omnia mihi tradita funt d patre meo: St
rurfum , Data eft mihi omnis poteftas in calo
gentem a mortuis Dominum Jefum Chriftum 1
ledere a dextris D e i , non ignorabile e f t , etiam ‘
Apoftolo teftante , cum a i t , Secundüm opera- \
tionem potentia fottitudinis »ejus , quam öfteratus J
eft in Chrifto 3 cum cum excitavit d mortuis, & coL
locavit ad dexteram ßtam in calis fitper omnem.
principatum & poteftatem virtutem & dominain
terra. Si igitur tradidifle caruifle eft 3 £) tionem, & omne nomen quod nominator non foliim
| ’ ' .......^ v r in hoc faculo , fed & in futu.ro , & omnia fitbjecit
Pater quoque his quæ dédit caruit. Qu ód fi
Pater tradendo non caruit-, ne Filius quidem
intelligi poteft his egere quæ tradit. Ergo fi
tradidifle omnia, hisipfis quætradidit non vi-
detur eguifle j reliquumeft, ut in tradendo difl
penlationis caufa nolcatur , * cur Sc Pater
tradendo non ca re a t , St Filius dando non
egeat.
30. D e fubjedione autem , ne quid in ea
contumeliofum Filio deputetur, cùm alia non- £ jicienda fint : ut in eo , quód fubjeda fun t,
fetb pedibus ejus. Apoftolicus namque fermo
lecundüm D ei poteftatem pro fa<5bis jam futu-
ra fignificat. Qu^ enim per adimpletionem
temporum funt gerenda, ea jam in Chrifto, in
quo omnis eft ’ plenitudo, confiftunt: St qua:-
cumquefutura erunt, dilpetflationis.in hispo-
tiüs eft o rd o , quam novitas. Subjecit enim
omnia Deus fub pedibus ejus, liebt adhuc fub-
ü , nulla fîdei noftræ opitulent'ur , præcipuè ta-
:n- men fibi h ic iple locus aderit. Et primùm com-
* munem.lènfum interrogo, utrùm nunc lubje-
dfcionem ita intelligendam putemus, ramquam
lèrvitutem dominacui, aut infirmitatem virtu-
ti, authonori inhonorationem contrariis qua-
litatibus lùbdimus-jUt Filins fecundum hæc D eo
patri fit diflidentis naturæ diverfitate fubje&us.
Quod fi ita exiftimabitur,errorem huncopi-
Chrifti indemutabilis fit poteftas -, in eo verô,
quód fiibjicienda fu n t , lëcundùm plcnitudi-
nem temporum fuccedentium ad finem æta-
tum profeftus fit.
32. Omnem autem contrariam virtutem
evacuandam eflè non obfcura cognitio e f t , St
hune aëris principem Sc fpiritalis nequitiæ poteftatem
æternointerituik tradendum,fecun-
dùm illud : Difccdite d me maledicïi in iyiem
nionis humanæ apoftolici fermonis cautela £ aternum, quempraparavit pater meus diabolo &
prohibebit. Subjedis enim fibi omnibus, tunc
d lubjiciendum fubjicienti fibi omnia ait : Sc
per id , quod tunc fubjicietur, difpenfationem
fignificavit in tempore. Nam fi lubje&ionem
aliud fentiemus , etfi tunc liibjicietur , certb
fiibje£his mod6 non eft : Sc efficiemus eum dilli-
dentem St infolentem Stimpium,quern necefia
Aliquot mlT. rccentiores, converfatio.
b Apud Bad. utrique: prob£, fi faverent feripti. In reliquis
edit, tarimque. Ac in mlT. magno confenlu , utrumque ; quod dc
icligione & impictatc prxdicatum > ad non e[fe leferatur necelfc
• * Lipf. & Par. & aliquot mlT. citm. At Bad. Er. & mlT plu ■
•resac potiorcs > cur, id eft, ob quam difpenfationis caulam
d Ita mlT. At edict, fubjiciendus tc mox erit, pro ait.
* Martin, mfi facie femftr.
is ejus. Evacuatio autem non idem eft,
quód fubjeftio. Nam evacuare adverlantem
poteftatem, hoc eft-jus poteftatis auferre ne
maneat- : Sc per poteftatis evacuationem , re-
gni eft abolere dominatum. De quo Sc Do-
minus teftatus eft dicens, Regnum meum non pfcul
eft de hoc faculo : hunc eumdem regni iftius
f In mlT. baf. Vat. & Martin, hîc additur verbum fit. Tum
poft quo genere, (uppie , fubjeStionis.
E Bad. 8c Er. dijpenfatio facramenti.
k Lipf. & Par. poft Er. qitid illitd fit. Bad. quid fit. Vat. baf.
mf. quod ita fit. Alii, quod fit, puta m y Helium.
‘ Lipf. & Par; plenitudo divinitatis : reluétanribus aliis libris.
Deinde editi, excepto Par. conftituit.- qua cùm futur a étant, difptn-
fat ion is See.
k Editi, tradendam .- ablque ainftoritate mû.
potentem mtindi principem antè a teftatus,
cujus poteftas definet regni fui evacuata do,,
minatu. Subjedio veró , qua: Sc obediëntie
Sc fidei eft , eadem vel concelfionis vel de-
mutationis demonftratio eft,
33. Evacuatis itaque magiftratibus, fubjicien-
turinimici ejus. Ita autem fubjicientur , ut ipfe
fibi fubjiciat. Ita veró fubjiciet, ut ei fubjiciat
Deus. Anne ignoravit Apoltolus dicli evange-
lici virtutem,cum ait, Nemo venitad me3nifipater
meus adducat ilium b ad me i cüm tarnen Icriptum
fit, Nemo vadit adPatrempiifipermeiwt nunc iplè
fibi inimicos lubjieit, Sc tarnen Deus ei lubje-
cit 5 omne per hoe opus ejus, Dei in eo efle opus
fceftans; Et ci'im non nifi péreumeundum ad
Patrem lit j ad eum tarnen, nifi Pater adduxe-
r i t , non venitur. Nam dum filius Dei intel-
ligitur, paterna: in eo nature veritas difcitur.
Atque ita Sc cognito c Filio» Deus pateradvo-
c a t , Sc credito Filio Pater fufeipit: quia fignificatio
Sc cognitio Patris in Filio d fit per figni-
ficationem in fe Dei patris , religiolos nos in
eum paterna religione e perferentis. Adducit
ergo ita Pater , f dum quod principale eft
pater creditur. A d Patrem autem nemo vadit
nifi per Filium: quia ceflante in nobis fide
Filii, ignorabilis Pater eft j non adituris ad pa-
ternam religionem, nifi priüs Filii veneratione
fiilcepta. Atque ita Filio cognito, ad vita: nos
jetemitatem Pater adducit Sc fufcipit:Sc utrumque
per Filium e ft, diim pr^dicatione per eum
Patris, Sc perducit ad eum Pater , Sc ad Patrem
ipfe deducit. A d abfolutiorem itaque
didi pr^fentis intelligentiam commemoratio
facramenti iftius fiiit neceflaria, ut per Filium
eflè t,qu ód Pater nös Sc adducit Sc fufeipit:
Sc per hoc intelligeremus, quatenus quod ipfe
fibi fubjecit, Dens ei fub je c it, Dei fcilicet in
eo natura per nativitatem m anente, Sc ea qua:
ipfe agit agente : dum ita agit , ut ea Deus
ag a t, Sc tarnen ipfe e a , qua: Deus ege rit, agat:
ita tarnen, e ut in eó quod ipfe a g it , filius Dei
Qui inimi-
ci Cluifto
A agere intelligatur j in eo ver6 quod Deus agit,
pa ter me in eo nature ut in filio proprietas fen-
tiatur exfiftere.
34. Evacuatis itaque magiftratibus 8c pote-
ftatibus , fubjicientur ei fub pedibus inimici
ejus,. Et quos inimicos intdligioporteat, idem
Apoftolus docuit, dicens,Secundum Evangelium Ram.u.ii
quidem inimici propter vos 3 fecundum eleflionem
' autem dilecli propter patres. Hos ergo inimicos
crueis Chrifti meminimus : fed quia diledi
B propter patres funtfeimus eos fiibjedioni
refervatQs, fecundum quod didum eft , Non ibid. it.
enim volo vos igriorare „fratres 3facramentum hoc3 &c-
ut non fitis vobis fapientes: quondam ex parte ob-
tufio facta eft in Jfra'el, quoad ufqite plenitudo
natiortum intret i & fic omnis Jfraei h liberabitur3 h
ficut feriptum eft , Et veniet d Sion, qui liberet ’3 Efai.j 9.
& avert at impietates ab Jacob 3 & hoc illi's a me to-6’c-
teftamentum eft 3 cum abftulero iniquitates eorum,
Inimici ergo fubjicientur fub pedibus ejus.
C 35. Sed fubjedionem illam quid confequa- Subjidun.
tur , intelligendum eft , nempe illud : 1 No- tnuurs,^“ .tc
vijjime devilla eft ab eo mors, Devidio autem cfmfti
mortis nihil aliud quain refurredio ex mor- con^°.rmC!
tuis eft : ci'im interitus corruptione ceflante, 1. cor. ij.
viva: jam aeleftifquenatura: cohftituatur a:ter-
nitas, fecundum quod didum eft , Oportet enim ibid. *3.
corruptivum iftud induere incorriiptioncm 3 & mortale
iftud induere immortalitatem, Cdm autem mortale
iftud indiierit immortalitatem, tunc fiet ver-
D bum quod feriptum eft, Abforpta eft niors k in con- k
tentione. rUbi eft mdrs aculeus tuns ƒ Dbi eft mors
contentio tua 1 In fubjedione itaque iriimicorum
mors vincitur : 8c morre vida, immortalitatis
vita fuccedit. Quae autem fubjedionis perfe-
da ilia poft fidei l'ubjedionem proprietas fit,
idem Apoftolus teftatus eft, cum ait, Qui trdnf- Philipp. 3.
figurabit corpus humilitatis noftra 1 conforme cor- Zl- ^
pori gloria fua 3 fecundum effica.cia fiia opera 3
quapofiit fiibjiCerc fibi omnia. Subjedio itaque
E etiam ea eft , qua: eft ex natura in naturam
® conceffio: dum a fe fecundum quod eft deft- m
8 puta his Johan. 16. iit Princtps mundi hujits jetni judicatus i
eft. Mox ex pocioribus mil’, repofuimus cvacuata ,,pro evacutuo. Dc
poteftate diaboli in regrta miindi vide Tradt. Plal. i . n. 41.
b Verba ad me addirinis ex mlF. cum quibus mox magis pla-
cuit M nunc ipfe, quam cum vulgatis, Et nunc ipfe.
c In codice Vat. baf. filio Deo Pater.
d Vcrbum fit ab Erafmo contra mlT. (Idem cxpuriöum refti- j
tuimus. Turn in vetuftioremf. Colb. ac Germ, per fignificationtm |
ejus. Quod pplicug) vidcri poteft more Grscorum, Ivnulibus locis j
vulgo dicentiuln P d» tcaim , pro q/ii in fe eft.
* Ita mil. Rcmig. & The'od: fiiv'entibus Colb. Co:b. ac plc-
rifquc aliis , in quibus />cr/ere»fei ; facilis enim & frequens eft
in' vetcribus libris i in e mutatio : licque lenfus.eft, (idem & j
cultum Patris ad fidem & cultum Filii nos perferre, Pacce nos ih :
fe religiofos petferente in Filium. Si quis perferente malic quam |
perferentis, non multum repugnabimus. Loco perferentis, hab'ent j
duo mff. perfeilos. Unus autem Vatic, cum Vind. & Silv. pater- !
nam religionem perferentes perfeilos. At apud Bad. in paternam re- .
ligionem perferente. In reliquis editis, paterna religione perfeilos adducit,
Adducit ergo : ubi vcrbum adducit rcpeticur ablque ulla
amftoritatc.
f Editi, dum principale Pater. Re&iiis m(T. dum quod principale
eft , &c. Sic fupri n i. dc Filio : f i etiam id , quod principale eft, j
natum negabit. Utrobiquc principale ad proprietatem refettur.
6 Abcft particula ut a tribus mff. Colbettinis , uno Sorbon.
Germ. & Martin.
In mf. Martin, falvabitur : 8c mox, peccata corum, non iniquitates
eorum.
1 In cxculis, novijfima. Exftat quidem fuprä n. ii . novijfima
inimica. At hie magno confcnfu habent mff. novijfime.
k Pro grzco tic hms in viltoriam, legit Hilaries aut iaterpres
I quern fequitur j tic os. Immo in P(al. ƒ 9. n. 14. leClionem
utramque fimul admitcit , & in unum componit..
I Unus mf. Vatic, alter -Colb. & Sorbon. conforme fzeiens,
quomodo fupra lib. >.n. 8. inquibufda.ai mff. legi oblervatuni eft’.
n> Corbcicnfis codex ab anciqua manu ad margincm pr«e fe ferr,
Caute: fed cautclam I'uam fecum habet ipfe locus,dum llatim lub-
jicicur, Definit autem, non ut non fit , 8cc. Nequc cVednWim
Hilarium ab Auguffino notari cont. Serm. Arian. cap-. 37. ubi
a it, Quamvis non defiieri/it, qui illam tune Filii fubjeltsonens ipfists
humane foinie in di'-Jinam fubftdntinm commit t arian mjn relit gen d.irn
titurfjf- muraturjHanc autem opinioncm iplotummet Alianorunt
fuiffc ex eodem Auguftinp lib. 1. contra Maxjmin. C..16. jam in-
dicavimus nuin. 14. Eamdem Sabellianisac Marcionitis actribuit
Ambrofius lib. j. de fide c. 13. n. 161. Sabslliani, inquit, &
Marcsonite dicunt, quod hec futura fit Chrifti ad Deism patrem
fubjellio, ut in Patrem Filius ufundatur. Ac verb Hilario hie vox
natura , non corporum ipforum effenciam fignificat, fed qualita-
cem : quod aperte declaratur Tract. Pfal. 1. n. 41. Confracla*re-
parabit ( corpora,) non ex alia aliqua , fed ex yeteri atque ipfa
origin's fua materie fpeciem complicity fibi decor is impertiens : sti
aliud corpus quamvis in aliud refttrget See. Non minds luculen-
tus eft locus Traft. Pfal. 35.11. i t . Idco autem, puco,dixit fan-
ftus Doftor naturam mutari, edm folam qualitatum novitarem
intelligent, quod gloriofie dotes non fint nacurales corporum
qualitatcs , 'fcd potius qutrdam divinse conditionis proerogative.
Unde in omnibus his locis nature nomine naturalem intclligit
condicioncm..
A A a a iij