V Trail,
pfal. 63.
► tf*l. t
W
Nihil in
pfalmis nil
prophcti-
Tract. pfai
inp(ul. 141
bufdam ad
moncmur
altiorem
quidem in his pYopoftti pietatem:fid ut in eo permancatur ,veritati vim jape faciendum
' agnofiit /jam in pfalmis quandoquefides ® vocatio gentium nmtictur \ quandoque fiudaici
populi nut arguantur peccata, nùt pradicetur vindiBa j modb etiam Ad timorem ,modb ad
laudem Üft confieffionem Dei erudiamur. Ckm autem hxc,qùà aliuda Chrifto reprxjcntant,
diligenter dificernenda effe docéat ; turn etiam in iis , qua àd ipfum attinent, monct at-
tendendum ejfe, quid de divinitatis 'Chrifti nativicite quæ ei à Pâtre eft, fuerit pro-
phetatum, quandoejushominis quern aflumfit perfona tradetur, ubi operatio, paf.
,fio & fefurtediô prædicetur. Non diffitetur tamen , omnià pfialmbriim -verba in idunum
comparata ejfe ,ut Chriftoformemur, proficiamus ,acquiramur j ut que entends fingula ad
Chriftum referri. Hjc etiam modo quxcumque in pfalmis feripta f in t , ad Chriflum per-
, tincre concedit, quod tametfi plura ad perfbnam Patriarchamm, Prophctarum, Apoftolo-
■ rum, Martyrum, generationis. prime fi- generationis fequentis , ( hoc efi, Synagogx Jÿ Ec-
, défie ,J referenda fint : omnia tamen de Chrifto fitnt ; quia omnis pfalmorum doBrina hoc
, preftet, ut ipfe nofentur, in quo qfi per quern omnia fitnt. At verb iis , qui lift cram amant,
nequaquam negat, etiam dum videtur negate, rerum quxpfilmis enuntiantur veritatem:
fed tantum in hac flmplici intelligentia non herendum ejfe paffim contendit.
IX. Niniirttm Apofloli doBrinam , qua antiquis omnia in figura contigijf tradidit,
cum alte animo imbibijfet ; non amhigebat prorfus, quin que in lege firipta geflave fitnt,
evangelicorum temporum fuerint adumbrationcs. Hoc fie prxfiertim de pfalmis fintirefic
in pfal. 141- ». 1. declarat : Nihil in pfalmis nifi propheticum cognofoimus. Horum
proinde auBorem , quem & propter prophétie certitudinem obfervat frequenter gerenda
quafi jam gefla ejfent commemorate ffimpliciProphetx nomine per antonomafiam quamdam
nuncupate file t. Eum etiam alias evangelicum virum vocat s non modb qubd evange-
lica fludiose objervarit precepta ,fied & quid que evangelicis temporibus eventura ejfetit,
diBa illius atque gefla prophétie fuerint. Sic porro in prologo tradit , pfalmorum librum
non ab iino firiptum ejfe -, ut tamen in pfal. 150. ». iWivincente ni fallor confiuetudine,
qua uhl David adfiribebatur, ) ilium melut unius prophète Opus confident. Cum ergo,
inquit, ultra litteræ opinibnem celfiqris intelligentiæ fenlu volumen digeftum fit;
oportuit idipfum digno fine concludi , ut fecundùm gloriolàm Ipei noftræ perfe-
dtioneni liber quoque t a n t i Prophetje conlummatus exfifteret. Jmmo in iis
etiam pfalmis , qui fieCundum régulas ab ipfi pofitas auBorem alium pre fie ferunt, ipfum
interdum * David fpcBat velut in eis loquentem. Perfiuafum autem habens, magnum ilium
regem omnia Domini dida atque gefta & lèrvifide,& prophetæ exemplo præ-
figurafle, ilium inter & Chriflumfiepe fiermonem it a temperat, ut quod concedit (§h enar-
rat in Davidyerd geflum , qub per adionem Prophetæ fenlus ac fermo notelceret
prophetiæ , ad myfteriorum Chrifti intelligentiam referri velit : cum, inquit, Prophe-
ta non tarn Ipiritu, quàm paflionibus prophetatit.
X. ' Ncque eum fu g it, duplicem illam unius ejufidem diBi intelligendi rationem non
omnibus anifar'am ,• nec defuturos ejfe , qui ipfim forte per multiplicemhumani ingenii
intelligentiam vim veritati afferre arbitrarentur ; ut quod ex David perfona
didum fit , id ad Dominum Salvatoremque noftrum multimodis tranflationum
fubtilitatibus transferret. Sed his occurrens , oftendit non fine Dei nutu faBum , ut
cpm Chriflus in pfalmis prophetetur, in iifique ,qui defie fin t ,multa eloquatur ut homo,
que ad cetcros homines afeommodari pojfent ; his tamen verba quedàm intermificeret, que
nulli ,n ifi qui divin£ gquderct naturû. , conwenirent. Numquam verb , inquit in pfal.'
141.B. 3. pfalmorum prophetia , quotienfcumque ex perfona Domini profertur, non
aliejuid^peculiare ejiisVquod alii commune cum eo elfe non polfit,adjecit. Ncque
fioltlm ettm Chriflus, fid & cum alie res in pfalmis precinuntur, quafidam in eis obfiervat
ejfe notas , quibiis alium finfium, quàm qui primb obvius eft, inquirendum admoneamur.
Vnde TraBatum pfialmi rzj. preclaris his verbis aujpicatur; Nifi eflent in pfalmis quæ-
dam tales prophetiæ, ut in res atque homines eorum temporum , quibus feripra
funt, non convenirent ; prôfedo auderent multi nihil in pfalmis fpiritaliterdidum
exiftimare ; putarentque nos commentitias affertioqes, & ementitias interpretationes
inquirere,
inquirere, quibus videremur altius nefcio quid ac profundius ceterorum fenlu in-
tellexifle : perinde quafi nos fenfui noftro ea qua: feripta luntcoaptemus , & non ma-
gis ex his, qua: feripta funt, fenfum diligentis & fbllicitar intelligentiie confequamur.
(pub fpeBat illud Auguftini inpfiaLioy Ser.un. 18. Quare quatdam in rebus vifibili-
bus quafi abfurda mifeet Spiritus-landus, nifi ut ex eo quod non poffumus accipe-
re ad litteram , cogat nos ifta fpiritaliter quaerere ?
X I. Hac opinione imbutus Hilarius ,fiftinere non valet eos , qui fire nimio littere Qs™s»'
amore virtutem verborum non intelligentes, nec Prophcta: fpiritum fentientes , pfal- uludepti-
mos terreno ingenio intelligendos putant. Hos (cj nobis obfeuritatem (fir prophetic
injuriam facere queritur his verbis : Faciunt nobis plerique obfeuritatem , volentes J1+
Scripturas folo aurium judicio aftimare, & non aliud in his aftimare, quam quod 9 1
fub fingulis rerum quarumque vocabulis audiatur. Quod cum volunt, neque pro-
phetas non dico cadeftia , fed nec terrena quidem rationabiliter dixifle conftituunt.
At f i quifpiritalia fiBantes ab ipfi dijfentiant, tarn modefle eosfio ipfirum judicio per- y
mittit-, ut ckm in nimios littere veneratores declamitat ,hoc eum non proprii finfius, fed
unius fidei acveritatis amore facere non ambigamus. Et verb ckm maximum fidei noflne f f i '
argumentum fit prophetia, nec ulld plnres fidei noflra veritates confirmentur, quam pfalmis
s his nihil propheticum contineri aquo animo audire nequiit, cui ajferendx ac propaganda
fidei fimmum fiemper fludium fuit.
1 XII. Ipfe ad enucleandum fib littera cortice latentem finfium, non tarn proprii ingenii sciipm,s-
viribus ,quam oratione fretus animum appulit. Cum enim nonigmraret , humanuminge- gt'nliam1*"
mum ad ea intelligenda non fifficere, qua tot ac tantis temporibus abftmfia, tantis huma- °olc°j!
ni generis obficura atatibus, in quibus intelligendis frujha reges laboraverint, ipfi doBo- '"d“1, “ s■
res magijlri erraverint ; ilia tamen ope orationis Chriflianis pandi (fir aperiri non du-
bitabat. Vnde (fi- concludit : Non ergo ex nobis eft quod intelligimus, fed ex eo
qui qua: ignorabilia erant fecit intelligi. Itaqueab eofperanda intelligentia eft, qui
& pulfantibus aperiet, & quzrentibus demonftrabit , & pecentibus non negabit.
Hanc intelligentiam fibi non negatam ,modefla ifta confejfione teflificatur:Nos uniufcujuf ijs.
que fenfui non contraimus. Quid autem fecundum donum gratis fpiritalis fenfe-
rimus , fine eujufquam contumelia tradabimus. Quibus fimilia fin t iflhac : Judi- uo
cio eorum, (quos nimirum non probat , ) nihil decerpimus. Neque enim fenfum ”• '•
intelligentia: hujus arguimus, uniufcujufque arbiprio relinquentes, quid ex his qua:
autlegerint,aut intellexerint, fequi magis velint. Nos tamen non potuimus fer-
monem noftrum nifi his qua: intelligebamus aptare.
X I I I . In hoc labore etfi Origenis lucubrationibus adjutus, earum tamen exficriptor origeni«
aut interpres non fuit. Aliud enim eft imitari, aliud interpretari aut exfiriberh Nec in-
terpretis officio fungitur ,qui alia addit ,refiecat alia, fi- cetera proprium in ftilitm con- P‘'sfuit-
vertit. At verb Hilarius , ut Hieronymus lib. de Script, eccl, auBor eft , in hoc Opere
Origenem imitatus , nonnulla etiam de fuo addidit -,ffi,u t idem habet ad Thebphilum
epifl. 61. Noxia qusque detruncans , utilia tranftulit: quo autem paBo hac trknfi-
tulerit, DoBoris ejufidem teftimonio comprobatur. Sicubi enim arguitur , qubd Origenis
libros ita exponat, ut in ftilo projario placens pater verbi fit potius quam interpres-,
nulla ei Jbllcmnior eft defenfio , quam ut Hilarii ea in re imitatorem fiefi fuijfe refipan-
deat. Nec difertiores, inquit ad Pammachium fi- Oceanum epift. 65. fumus Hilario
nec fideliores V idorino, qui ejus ( Origenis) Tradatus , non ut interpretes , fed
ut audores proprii operis tranftulerunt: & epift. 101. ad Pamachium: Sufficit in prs-
fenti nominafle Hilarium Confeflbrem , qui homilias in Job , & in Pfalmos Tradatus
plurimos in latinum vertit e grsco : nec afledit litcers dormitanti,& putida
rufticorum interpretatione fe torfit;fed quafi captivos fenfus in fuam linguam vi-
doris jure tranfpofiiit. Idipfim reponit epift. (a. ad Theophilum.
XIV. Pluribus aliis argumentis confirmamur, Hilarium Origeni non debere omnia,
qua in his TraBatibus edijferit. Trimb quidem negan nequit, quin latinum codicem
exponendum fufeeperit s ac proinde quxdam ei fuerint explicanda , qua Origenes non
attigit. Deinde cum Origenes, Ambrofio * tefte, pratulerit diftillavic ,ubi no ft er Hilarius ijlpiV*.
g g