Lxxxix Vita S. Hilarii Piftavenfis Epifcopi xc
bufdam ad modeftiam ac virginitatem cohortans , A ignorare, aut diffimulare potuiflèt, tamque fidenter
Ca p , III.
Epifcopa-
tum fulci-
pit : quid
jubet earn, fi quid per ztatem minus intelligat
trem interrogare. Cui enim hxc non fonent piiffi-
mam matrem , qtia: omni fzcu li fpe abjedta , in id
unum cum conjuge confpirarit, ut Dei cultui & ob -
fequio quod fibi erat cariillmum manciparet ? Unde
adjicit, nihil earn invotismagis habere quam utfi-
liam optimis moribus luis rurfum quodam modo ge-
neraret, ac Deo päreret.
.. iß. S ic Hilarius connubio jun<5tiis,quafi ei non ad>-
ftriétus vivebat, omni lcientiarum genere inftruftiffiadversüs
Vigilantium dicere , Oïentis Eccleß.c, «s£gy-
pti, 0 “ fedis -dpoftolica aut virgincs Clericos acdpmnt , aßt
contincnus. Certè qui legitimum filia: conjugium tanto
ftudio diffuafit , non ita comparatus erat, ut nuptias
Clericis contra fas & leges Eccleüse permitteret. Sed
reliétis hujufmodi calumniis , veriora fanóri Prseililis
fenfa exploremus. -
u. De èpifcopali gradu magnificè admodum fen-
tiebat. Cumque fe apud Imperatorem commendare
v ellet, hoc ab eo primum Imperator , tamquam quod
Epifcopi
mus , vitæ probitate puriffimus , .integritate fidei at- g omni reverentia dignum ,audiit : Eplfcopus ego [urn. Sic
que conftantiâ infîgnis, æiluans zelo animarum, omnibus
denique dotibus , quas .ab epifcopo Paulus de-
fiderat, ornatus ; cùm concordante populivoce , aut pot lus
l" ' Dei Spiritu proclamante, vir olim myfteriis deputatus, aliqiian-
j. do facris altaribus facerdos elcdus eft. Eum in epiieopatu
. 4. Piéfcavenfî Maxentium S. Maximini fratrem excepiiîe
Lupus Ferrarienfîs feribit in ejufdem Maximini vita :
quo anno, nee ille, nee quilquam alius notât. A plurimis
quidem exiftimatur anno dumtaxat 35^. epifcopatum
fumfiife : fed cum iis quæ ante exlilium epifeopus egit,
non bene .confentit hæc opinio. Auâoritas enim,
9ua . . , _
finftitatis ipfîus fama, quæ forfitan .longé ante hui:
annum , Maninum à Galliæ finibus ad ipfum evoca-
v i t , poituLuit ut aliquot annis antea epifcopalem
dignitatem fît adeptus. Neque huic rationi adverfa-
tur, quod ex libro de Sÿnodis n. ßi. afferunt ; Régénérants
pridem , & in epifeopatu aliquantifper manens , fi-
dem Nicaram numquam ni fi exfulat liras audivi : cùm his
verbis id unum confîciàtur , non tantum tempo-
ris ab ordinatione Hilarii , quantum à baptifmo,
ad exfilium ipfîus effluxifîe. Gertè illud aliquantifper
ad quinque aut fex annos extendere æquè lic e t, ac inenim
epifeopum fpeéfcabat , velut perfedum Ecclefia
principcrn , qui perfedis maximanm virtutum bonis inftrui *
debeat & ornari. Illi nec vitæ innocentiam fine :
feientia, nec fine fanélitate multam feientiam fuffice-
re exiftimabat : quia cùm adaliorum utilitatemfit in-
ftitutus, iis non prodeft quos docere nefeiat ; lïcut
& fterilis eft dodrina , à qua dillïdeat vita. Vult
igitur in làcerdote probitas ac feientia fefe mutub
fùlciant & ornent , ut & vita ejue ornetur docendo, &
dodrina vivendo : cum & innocent fibi tantum proficiat,
nifi dodus fit}& dodus fine dodrina fit audoritate, nifi in-
?yï. vifus elt in Ecclefia po lie re , & publica C nocens fit. Ab ipfis præfemm epilcopis exigit fidt
nudam atqtte inopetn ratiorm, fed quæ adversùs hæreticos :
humanis dodrinis præfidentes confiant cm retineat obni- !
tendi ficiiritatem s quæque fapicntiâ fæculi tanto lùperior
f î t , quantum res humanas vincunt divinæ ; ut quanta
rentrn divinarum human arurnque diferetio eft,tanta ultra terrena
ftudiaratio calefiisexcédât;quædemum creditos curæ ip-
forum populos & ad omne officii Chriftiani genus in-
y?r««rc valeat,& adversùs os loquentium iniqua obfiruere.
il. Hilario nihil deerat, unde facerdos utilis fie- 1
r e t , qui cum dodrina non vulgarL fingularem mo- 1
a_—-l______,__________-------------------- j ..v... rùm integritatem conjunxerat. Statim igitur ut epi- 1
tra unum concludere. Immo quo Jatiùs patebit hæc D icopatûs apice fublimatus eft , veritatis cibum, quo
particula,eo erit efficacius Hilarii argumentum , ut
infinuet Gallorum fidemde Patris & Filii xqnalitate
non ä Nicxna fynodo ccepilfe. fi quidem ea fynodus
Galliis ita ignota erat , ut ipfe pridem regeneratus,
inter epifeopos etiam aliquandiu federit , prius
quam de ilia quidquam audiret.
zo. Hoc laltem ex allato loco planum , eum fcili-
cet juxta Apoftoli praceptum non neophytum fuifie,
cum ä populo Pidavenli in epifeopum cooptatus eft.
, Nondum quidem e vivis exceflerat illius uxor. Sed
antea in fecreto cordis pafeebatur , plebi fuse difpen-
fare non ceflavit : ut de illo , cum Galliis noftris
exfilio ereptus eft , dixerit Paulinus.,
Dum Pidavorum Dodor floreret in oris, j
Indomitis trad~ns popitlis praceptafidutis &C. (
De fe ipfe narratHilarius lib. i.de Trin. n. 14. Quod fibi 1
credtbat ( animus, )per rninifierium imp0fit i fiiccrdotii etiam
ceteris pradicabat, mtmisfitum ad offichm publica fidutis ex-
tendens. Quo in loco cum epifeopum repent^ audis,
quem. proxime antea fequebaris velut in v e r t reli-
7 o- ea ætate , quia virgines aut non tanti erant quanti E 8 ‘onis inquifitione adhuc laborantem ; eum in fupe-
— -------- tr..:: ------ rioribus’prima Chriftianæ vitæ fiiæinitia.defcripfiife
erant necefîàrii, aut opera virginitati congruentianon
habebant, vel non exiftimabantur habere, fæpe in lâ-
cerdotium eligebantur manti. Qiios tarnen ea lege
ordinatos elfe , ut ab operibus nuptiarum deinceps
abftinerent, Hieronymo affirmanti negare non aufîis
eft continentiæ quamvis adverfarius Jovinianus ;
adeo ut volens nolens confeifus fî t , non pofie ejfie epL
fiopum, qui in epifiopatu filios faciat : alioquin fi deprehen-
fiisfuerir, non quafi vir tenebitur ,fed qua fi adulter damna-
bitur. Eumdem Ecclçfiæ morem tuentur Siricius Papa
epift. adHimerium Tarrac. c., 7. Innocentius I. epift.
ad Victricium c. io. & Ambrofîus lib. 1. Offic. c. jo. n. F Piétavepfi interpretatus e lfe, ac deinde condones fuas
zj7. & epift.^.adVercell. n.^2.
v ix credideris. Hoc obiter notato , qui munus lùum
ad officium publicæ falutis extendebat, infpiciamus.
14. Ab Evangelio Matthæi exponendo non fine .
caulà videtur docendi exordium fecilfe. Quamvisenim 1
omnis Scriptura divinitus infpirata utilis fît ad docen- I
dum ,• quia tarnen * in veter i Teftamento eft occultatio -
n'ovi, & innpvo manifeftatio veter is, huj us expolîtioni ■'
utiliùs præmittitur illius explicatio. At verb inter li- ’
bros novi inftrumenti primum locum obtinet Mat-
thæi Evangelium. Hoc porro. Hilarius coram populo
zi. Hac felege adftringi libenter paifus eft Hilarius
, qui virginitatem & continentiam quanti faceret,
fortan, lib. alias etiam luculenter probavit. Filia namque unica
i. ». ij. illi erat & maxime cara : cui cùm honeftis nuptiis virginitatem
præferendam perfuafîflèt, eam præmatura
v epift. Hi- morte fibi præripi maluit cum præclaro hujus virtu-
lbram* t*s ProP°fito > qwàm cum illius periculo diutiùs vive-
0 Tonunat re* Neque repugnantem ea in re expertus eft uxo-
». ij. rem, quæ cafto digna conjuge , pari ftudio , uti jam
Grynæi ^
in publicum emififfe tanto exiftimatur faciliùs , quod
non fingula verba , ut interprètes folent, feorfîm ex-
pendat; fed , quod magis eft concionantis , omittat
nonnulla , alia paucis perftringat , & alia copiofiùs
traétet. Sed quemadmodum déclarât,fe ad libros de i
Trinitate fcribendos ea ftudii atque officii fui permo- ■
tum elfe neceffitate , qua ut Ecclefia epifeopus evangelica
pradicationis rninifierium Ecclefiæ fe aebere fentiebat;
ita etiam non dubium eft, quin eadem ratione adduélus
f i t , ut privatas condones in unum Coramentariorum
notatum , in amorem continentiz confpirabat. Ri- q corpus redadfcas publicas facerct : ut nimirum non
denda hic potiüs quam refellenda Grynsei temeritas, uni,fed toti Ecclefia: prodeflet. In his non tantam in exieCano.
»!- qui fola fretus mendaciffimi fainiliaris fui auftorita- plicandis Iittera: fenfibus, quantam in eruendis my-
l“ te , affirmavit famftum Hilarium Pidtavenfibus Cano- fticis operam colloca t: vel quia hoc populis eaztanicis
nuptias permififle ? Quafi verb Hieronymus re- te potiffimüm faperet , vel etiam quia id eis magis
rum Hilarii curiofus indagator & admirator hoc aut conducerct. Et verb cum Scriptura:, quse varus fimt
xcj Ex ipfius potiffimüm feriptis colkaa. xcij
fenfibus fce*,omnium manibus tererentur, & uni- A ia ; & CMfiHum ’ BUjliiMlM eiTent lmera: fenfus s prademis q „amyis7 §1 his- kJ nm WKUSM
acfolliciti Paftons eratquofdamaperire reconditiores.
fit Iperanda. amuentia
p. IV
(HiUni à iMediola-
[ncr.fi fyno-
[do ad Bi-
fetienlem
igtfta. fd:c
ii. Au-
[Oflob.
c) jidem
----- ------ * -- - .«„m aperire H- Non Matthau tantiim , fed & Johannis Evan-
gelium magna ex parte expofuit. Cum enim Johannes
Evangelium eo confilio feripferit, ut Chrifti af-
fereret divinitatem; Hilario in illo abunde fuccuri-it,
unde eamdem defenderet. Senfim line fenfu dilapfi fu-
mus ad libros de Trinitate ,in quibus ille &popuIos
catholics fidei veritate inftruendo, & adversiis hs-
reticorum artes^ obftruendo, duplex Chriftiani Do-
<ftoris munus abfolute explevit : fed ad alia nosvo-
cat rerum ordo.
16• A rian a lues, qua: tot in Oriente ftrages edide-
r a t ,in Occidentempervadere, quamdiurerum poti-
tus eft Conftans , omnino non valuit. Nicamum
etiam Concilium Hilario ignorare tunc temporis li-
cebat. A t Conftantc mortu'o, deletoque * Magnen-
tio,huic quoque Orbis parti pax brevi ereptaeft. Sta-
tim namque Conftantius Arelate * fe recipiens, Concilium
illuc coegit , quo & Arians hsrefi ftibfcribi
prscepit, & Athanafium condemnari. Qiiibus juffis
iß. Hoc animi propofîto cùm propriæ confeien- Prudens
tiæ feciffet fatis, profpiciendum fibi duxit Öcciden- Jccrcruin
tis incolumitati. Multi enim territi minis, ac fraude lProEcc|c-
dolifque decepti, Arjanorum communionem fiifcepe- la: laIucc-
rant tn Cbncilio Mediolanenfi : metuendumque erat,
ne brevi totus orbis Chriftianus eorum contagione
^°^taminaretur. Cui maloutoccurreret ,ftatimpo ft
* » Luciferiac Dionyfii exfilia, hoc eft, poll præ-
diaum Concilium, totius mail auétores Saturninum,
D Valentem & Urfacium à fidelium communione fe-
parandos decrevit, indultâ ceteris eorum coniorti-
bus refipifeendi facilitate. De hoc decreto fic ipfe ub.iocon-
oquitur : Ego gravifiirnum fidei perieulum longe antea pra- ft ant. ». i.
videos, pofi ptndorum virorurn exfilia Paulini, Eufebii, Lu-
cifirs ., Dionyfii, à Saturnins & Vrfacii & ralentis commis-
nione me cum Gallicanis epifcopis fieparavi, induira ceteris
confortibus eorum refipifeendi facilitate ; ut nec pads a befet
voluntas, & principalium morborum fatida & in corruptio-
nem totius corporis membra proficientia deficarentur: fi tarnen
hoc ipfim beatiffimis Confejforibus Chrifti editum decn
H h B R I ?a“ i'nus Trevirorum m.yjim W B W Cmfilfonbus Chri/ii tdiwm Jeamm
epifeopus; ab Ananis epifcopis indignus ecclefia , di- r turn i mbu pucuif„. Decretum hoc quo cum
H B m B B B B b M m I B h I haC col“mb? H j B f f i ac manfueiudine conpingitur
’ fit ..«gnoratur IUius enim afta, quie prudentia ferpentjs I cum Acerdotali lipientiafit ome
v ^ mmCnfic Ua |Pr!' rn'C:rat 1 m?s?° B d‘8num 9 eo HI placet amplifis, qub modc-
S H fandUs ConfeObribus approbaJidum per-
V a T e n t fm r f r S n n ? I S H a“ ^ ‘ fate, mittitur. Quim autem aquum femper vifum IH B B
m W l iM B H H i H B a n Saturnino ^ pervacaneum eft fingillatiitdemonllrare. H
bus,in Occidentem invexir.
27. Biennio pbft Conftantius Concilio Mediola-
ni habito nullum modum tenuit , ut exftindionem
Nicérnæ fidei procuraret, & extorqueret Athana-
nafii condemnationem. Reludabantur Apoftolicæ fe-
Athmafad
Solit.p.S)!.
Jftdtm /Sporn
p. tßi.
Ariminenfe Concilium àvariisfynodis receptum,&
a Liberio Papa confirmatum, numquam nifi à fchif-
maticis reprobatum fuit. Hilarius hnjusauétor me- a n illius
nto viden poteft ac moderator præcipuus, quamvis au dor Hi-
r\puituncæ ie- hanc gloriam fibi ipfeloli non arroget. Neque alia vide- ianus- I
llCere i l Canones ab- D ^rcauC^curmcumnommâtim Saturninus tlntiim
9 n B n B H H n H S i g ? « » « » « peH t.a tn o n lon inqiut Canmt fit. A t le g jt i régis fermo- Biternas venire cogeret, Scingdne .ipn bPfhtiivMaiearmv dclooniflilauiSs ■ M SÊËÊÊBBÈÈÊÈÊm WÊÊ QSPd fiita eftTgqu” e„mt! S iH U H H H H B ne & mnocentK caufam ter epifenpos à paucis taïïtùm diebus fedé|è, coepifli itsÜ
M — I m W È Ê M w w w m am aÊ m H
lequerentur?.Rurfum fi verba fuperiora , Ego gravifi lllulbatur-
fimum fidei periculum l o n g e a n t e a pravidtns , ad
m tempus referantur , quo à Sâturnini , Valentis
& Urfacii communione fe feparavit ,• longé ,antè,
E quam hoc præftaret , epifeopus fùerit necefle eft.
-Qiiamquam hæc etiam ita intelligere e ft,u t graviffi-
mum fidei periculum præviderit, non quidem longé
ante quam à prædiétis iè fcpararet,fed longé ante quam
librum, in quo ea enarrat , feriberet. Sic certè ab
aiino 3 j;. inter epifeopos emicuir ,u t eum abhincGal-
Iiarum epifeopi catholici velut caput aepâtrem , hæ-
retici verb ut præcipuuni hoftém femper relpexerint.
30. Immo etiam antea,fiSuIpiciö non negandafides, <-^Lan^°
tanta fuit Hilarii fhrna , ut nec Martinum ad Rhenum
militantem fugerit,quo minùseum fpiritalis vitæ fibi aa hT
ducem deligeret.Ea verba funt: Maruim
r ’- 'f '- 1“ . nuituc v^onemo mter-
fuent Hilarius , an ab eo abfens fuerit ; neenon cur
e6 non convenerit, aut fi convenerit, cur in illo mali
fiihil fît pafliis, quæri poteft, temerarium eft definire.
Illuc adiré noluiflè eam ob caufam potuit, ob quam
Eufebius Vercellenfîs eö venire primùm recuiarat.
Fortè etiameipræfentipepercit Conftantius,neGal-
lorum animos exafperaret.
z8. Dum ita perturbarentur omnia , & veritas
„ Arianorum dolis obfcuraretur ; Hilario , fîcut & cete-
„ ris , fada eft poteftas, ut floreret in fæculo, otio do-
u meftico frueretur , redundaret commodis omnibus,
„ regia etiam gloriaretur familiaritate, & fîngulis uni-
, verfifque & publicè & privatim in Ecclefiæ domina-
» ^'gravis efficeretur ; fi modb Imperatoris voluntati
» obkquens,veritatis evangelicæ defènfîonem defereret.
. IMpfî etiamI jfùMccurreb»at, un^de fe apudvv ulgus aaDb oommnnii uueem cieiigeret. t a porro Sulpicii
I ’ k“ ? B D B H B I F rinm exinde r c lia i militiä fanftum Hilarium Pidta-
' DubliS W l f e r-rb‘ trU depende,rf . & ■ ü epifcopum civitatis|cujus tune in Dei rebus S .
• P_T>^,'« d l'g.enti? mentm probitatem, immo cum a.ita & cognitafideshabehatur,expetivit, &-aliqudnr
Hill »mn n n - .« « . . . . . . .A nr. ... _• -1
7 P —j öm niviiuu y i uuutuuu, m iniu cum
.. iple fide fua piaculo hærefis teneretur , confcièntiæ
i, reatum blandimento ignorantiæ confoIan'.Verùm ina-
- m.a hæc delufæ mentis lblatia per fidem & lpem Chri-
” ^ fimpheitate cordis manens caritas non tulit,-
g “ vit eum injuriarum omnium pro Chrifti con-
» « p ne tolerantiam non præferre ambitiofæ in rea-
tus fîlentio confcieniiæ. In cæli quippe fpem affiim-
fi is , ac Deo per caritatem infccabili admixtus affe-
ctu > nulla terrenorum commodorum cupiditate, nul-
- -------u u u c u aiu i ,\.AptLIYIL , Ot iUU.]UAll- '
diu apud eum cbmmoratus eft. Tentavit autem idem 1
Hilarius impofito diaconii officio fibi eum artiiis im- 1
plicare, & minifterio vincire divino : fed cum farpjf. <
fime reftitifiet, indignum fe efle vociferansjintelle- «
xit vir altioris ingenii hoc eum modo poile conftrin- <
gi »fi id ei officii imponeret , in quo quidam locus «
injuria: videretur. Itaque exorciftam eum efle p jz - |
cepit. Quam ille ordinationem , ne defpexifle tarn- «
I H B H i B K ■ ■ B H ^uam M M S K i a i i , non — 1 1
a b eo ,au td i-G multo poll admonitus per foporem, ex voluntate .
dixit B W I i l M i n i n I former fanffi Hilarii in Pannoniaii, prof&his e ft: multifque ab I
Vis cum illinc rafter °m'm V - af i* 'eo» 9 uam" eoadftrin<ftus lacrymis & precibus ut rediret, m zftus «
onfejlione mihi ferenda fint omnia ma- abiit, -conteftatus fratres multa fe in hac peregrin*. «