Myfterium
falutis no-
ftrx facra-
m cm uni eft
iwnoffeu-
fto divinid
ei fuerint omnia, tunc ipfe fubje&us erit ei qui fibi A
fubjecit omnia, ut f t Deus omnia in omnibus : ut
quia fubje&io ilia infirmis nature conteftutio
efle exiftimabitur , non fit in paterna: nature
virtute, quern nacuralis infirmitas, naturae po-
tioris fubjecerit poceftaci. Sumant autem om-
nis impietatis fuas hanc tamquam munitiffi-
mam& inexpugnabilem defenfionem,acl ve-
ritatem nativicacis aboiendam; ut quia per fub-
je&ionem Deus non eft * 6c per communem
iibi atque nobis Deum atque patrem in com- B
munione fit creatune j ipfe quoque ex Deo
creatio fit potius, quam generatio quia crea-
tio ex nihilo 4 fubfiftat, generatio vero natu-
ralem habeat nativitatis au&orem.
9. Omnis quidem calumnia improba eft,
uia veritati falfitas , cum jam effrenato pu-
ore fit, contradicit: fed tamen interdum pra:-
tendit aliquod excufationis ambigua: velamen,
ut verecundein defenfione fit,quod impuden-
ter in fenfu eft. Verum nunc in his, qua: im-
pieadinfirmandam Domini noftri divinitatem
prafumta flint,locus verecundia: velfalfx excufationis
exclufus eft: cum quando ipsS ilia
ignorationis venia ceffante , fola voluntas irre-
ligiofie intelligent detegatur, Ut enim pau-
lulum ipfius didi evangelici differam dernon-
ftrationem: anne ignorabilis hare erat Apoftoli
prxdicatio dicentis , Et quidem confejjione omnium
, magnum eft pietatis facramentum , quod
manifeftatum eft in came , b juftificatum eft in fpi- .
ritu, vifum eft angelis 3pradicatum eft gentibus 3 cre-
ditum eft in hoc mundo, a jumtum eft in claritate ?
Eftne adhuc quifquam tarn hebetis c intelligence,
ut difpenfationem afliimta: a Domino
carnis aliud quam facramentum effe pietatis
intelligat ? Et primum extra fidem Dei
eft, quifque extra hanc erit confeflionem. Non
enim Apoftolus ambigit, quin hoc ab univer-
fis fatendum fit, myfterium falutis noftra: non
efte contumeliam divinitatis, fed magna: pietatis
facramentum^ Non eft ergoiftud neceffi-
tas , fed pietas 5 nec infirmitas, fed magna:
pietatis facramentum : 6c facramentum non
jam din myfterio occultatum, fed in carne manifeftatum
j neque adhuc per naturam carnis
infirmum, fed in fpiritu juftificatum: ut perju-
ftificationem fpiritus abeflet a fide noftra carnis
infirmitas , 6c per carnis manifeftatio-
nem myfterium non efTet occultum , 6c per
myfterii ignorabilem caufam magna pietatis
e in facramento effet fola confeffio. Atque
ita Apoftolus fidei totius ordinem te-
nuit , ut dum pietas eft , facramentum f it}
dum facramentum eft, cognitio in carne fit}
dum cognitio in carne eft, juftificatio in fpiritu
fit j quia facramentum pietatis , quod
manifeftatur in carne , ut vere facramentum
fit, per juftificatio nem fpiritus manifeftatur in
came. Ac ne ilia manifeftatio in carne qualis
effetf juftificatio in fpiritu ignoraretur } fa_ j
cramentum, quod manifeftatum in carne , 6c
juftificatum in fpiritu eft, 8t angelis vifum ell,
6c gentibus prjedicaturii eft, 6c in hoc mundo
creditum, hoc ipfum affumtum eft in claritate
: ut in omnibus fit magna: pietatis facramentum,
dum manifeftatur in carne,dumju.
ftificaturin fpiritu, * dum vifum eft ab angelis
, dun^i pradicatur gentibus, dum creditur in
hoc mundo, dum affumitur in claritate. Nam
& vifum fequitur pradicatio, & prtedicationem
fides, 6c omnia confummat claritatis aflurqfio:
quia.& magna: pietatis facramentum eft aflum-
tio claritatis j 6c per hanc difpenfationis fidem,
conformes h affumi claritatis dominica: prjepa-
; ramur. Magna: igitur pietatis facramentum eft
carnis affiimtio : quia per affumtionem carnis,
manifeftatio facramenti in carne eft. Sed tamen
manifeftatio in carne, non aliud quam magna
pietatis facramentum confitendum eft : quia
manifeftatio ejus in carne, & juftificatio fpiri-
tfts eft, 6c claritatis affumtio. * Et qua tandem
fpe in fide noftra eft pia: difpenfationis myfte-
rium divinitatis infirmitas j cum per claritatis
aftumtionem , magna pietatis facramentum
1 fit confitendum ? Et quia jam non eft infirmitas,
fed facramentum j nec neceffitas, fed pietas
: di&i nunc evangelici ratio quarenda eft,ne
quod falutis noftra & gloria: myfterium eft, id
ad occafionem pradicationis impia relinqua-
tur.
10. Gravis tibi aucloritas eft, haretice, & Cni
indiflolubilis Domini dc le profeflio , qua ait, “JJJg
Adfcendo ad patrem meum & ad patrem veftrum, voim*
dr ad Deum meum dr ad Deum veftrum: ut per tlullS
, id , qubd 6c nobis 6c illi unus & pater pater
eft, 6c Deus Deus eft, fit in ea infirmitate qua nob»«
fumus j dum 6c per eumdem patrem exa-
quamur in filios, 6c per eumdem Deum com-
paramur in fervos : 6c ciim nos fimus 6c creatio
ex origine, & ex natura fervi, tamen dum
6c pater nobis communis 6c Deus eft, fit ei
nobifeum 6c k creatio ad naturam communis l|
6c fervitus. Et hie impia pradicationis furor
etiam hoc prophetico utitur di&o , Unxit te3 fjiltf
' Deus 3 Deus tuus : ut non fit in ea natura vir-
tute qua Deus eft, dum ei ungens fe Deus in
Deum fuum fit antelatus. paid
11. Ignorat Deum Chriftum , qui ignorat tl“^
Deum natum. Deum autem nafei non eft aliud, tus|A
* Lipf & Par. exfijlat. Mox in mf. Martin, auttoritatem, non
MtiCiorem.
b Editi, "/uvificattim eft, renitentibas mil', necnon fubnexis: in
quibus vox fpiritus opponicur carni, & ad Verbi naturam rcfcrtur.
c In mfl’- Vat. baf. Martin. & duobusaliis, intelligentie, locus:
fuperfluit locus.
<1 Mil’. Colb. Germ. & Martin, jam myShrio.
* Abeft in ab aliquot mlT.
f Antiquior codex Colb. juflificatio fpiritus. Martin. $> j uftitatso
etc.
t Poft in fpiritu, fubjiciunt mff. dum aßumitur in claritate,
b In mil. Vat. baf. Colbertino uno, Sc altcro Sorbon. aftum- |
I tioni In Remig. aftumti. Prior lectio Tatis arridebat: fed plenior
eft ca , quam retinemus-
* In pra;diAis mlT. Vat. baf Colb. ac Sorbon. necnon Martin.
Et <\ut tandem fpes in fide noftra oft, ft pia difpenfationis myfttriutn
divinitatis (ft infirmitas : ledtio hxc mag is eft pcrfpicua , adeo-
que magis iiifpeâa , quam altera : in qua alius quidam innuituc
reconditior fenfus > puta , divinitatem infirmatam non fitifte dif-
penlàtionis myfterio, quo carni prxftitum eft ut aftumeretur in
claritatis gloria ; colqtK ab fpe fidclibus promifta cadcre , qui ali*
k Solus codex Vat. baf. creatio natura. In reliquis, creatio ai
naturam vel ex natura. In vulgatis autem , creatio & natura.
auimin ea natiwaeffequa Deusfft ! quia, aafci: Â iêcundüm nativitacem iibi Pater auttor eft • 8c 1, m ^iripn r.iNm nn.rriimniif!tamen ciim quoecumque ffaacciitt PPaatteerr., eeaaddeemm &
Filius facit fimiliter, non in aliud aliquid quàm
in Deum fiibfiftit , ad facienda omnia> qu«
Deus pater faciat, paternæ omôipotentiæ in
fe fubüftente naturâ. Hæc itaque fecund ùm
fpiritus unitatem ^ 6c naturæ quæ fecundum
h nativitatemeft proprietatem, ita demonftra-
ta funt, ut 6c nativitas Deum fubftitutionis fuæ
ciim4 caufam nativitatis oftendat, nondifpro
ficitxamen in genere audoris exfiftere., Quod
autem non b difproficit in genere, debet quidem
/auctori caufiim nativitatis fuæ, naturam
tamen ex fe non amifit au&oris : quia nativitas
Dei neque aliunde, neque aliud eft. Quæ
fi, aliunde eft, nativitas non eft} fi verô aliud
eft non Deus eft. Cùm autem ex Deo Deus
eft j per id „quoque Deus pater Deo filio 6c
c Mot-ittir-srie Deus e ft 6c Dater:q uia
Dei nativitas:6c.ex Deo eft, & in ea eft ge.
neris natura qua Deus eft.
ii. Hujus igitur pix ac debits profeflionis
jnodum ita in omnibus, qua: locutus eft, Do-
minus temperavit, ne divinitati fua: contume-
liam confeffio nativitatis afferret, ne obfequii
religio naturam majeftatis offenderet : fed ut
6c honorein debitum nativitatis profiteretuf,
qua: A fubfiftere fe deberet auctori} 6c natura:
___ ^ 4 confiteretur, 6c fubftitutio naturæ confcientiam
nativitatis ejûs Dens eft & naturæ pater: quia B non taceret : profitens fibi patrem Deum Deus
filius dum ex eo nafeitur 5 ceterùm ad id quod
natus eft , totum habens naturale quod Deus
eft.
13. Difpenfatio itaque magni 6c pii facra-
menti, nativitatis divinæ Patrem , infuper bat quia na-
etiam conditions affumtæ ‘ Dominum fecit 1
dum qui in forma Dei erat, repertus eft in for- cùm
ma fervi. Servus enim non erat, cùm effet faftus eft
fecundùm Spiritum k Deus Dei filius. Et fecunconfcientiam
fiducia naturalisoftenderet, quæ C dùm commune judicium, ubi non eft fervus, k
neque dominus eft. Deus quidem & pater nativitatis
eftunigeniti Dei: (cd ad id,quödfervus
eft, non pofTumus 1 nonnifitunc ei domi- 1
num deputare, cüm fervus eft : quia fi cum
ante per naturam non erat fervus, & poftea
fecundiim naturam effe quod non erat ccepit j
non alia dominatüs caufa intelligenda eft,
quam qua: exftitit fervitutis j tune habens ex
.... .............. .............................. natura: difpenfatione dominum , cümprabuit
füm, Ego dr Pater unum fumus. Nam 6c datio j) ex hominis aflumtione fe fervum.
paterna fumt« nativitatis profeffio eft: 6c qu6d 14. Manens igitur in forma fervi,qui manebat f
' ----n antb in Dei forma, homoChriftusJefus locutus Adfcendo
eft, m Adfcendo ad patrem meumdr ad patrem ve- &c-
flrum, dr ad Deum meum dr ad Deum vefirum.
Si igitur luec fervus, & ad fervos locutus eftj
quomodo profeffio ifta non fervi fit, 6c ad eam
magis naturam , qua: non in natura fervi fit,
transferetur 5 cüm e i, qui in forma Dei mäin
Deum nafeendo fubfifteret. Hinc eniraillud
eft, Qui me vidit, vidit dr Patrem : fed 6c il-
lud, Verba qua loquor, non d me loquor. Nam
.dum non a fe loquitur, au<5tori eum neceffe
eft debere quod loquitur : cum autem fe vifb
rPftter videtur, nature confcientia eft, c qiix
ad demonftrationem in fe Dei j non aliena a
• Deo in Deum nata fubftiterit. Vel illud, Pater
quod ( dedit mihi, majus efi omnibus 6c
unum funt, proprietas exnativitate naturæ eft.
Vel illud, Sed judicium omne dedit Filio, ut om-
nes honorijicent Filium, feut honorificant Patrem.
Nam dum judicium datur, nativitas * non ta-
cetur : dum verô exæquatur honor, natura re-
tinetur. Vel illud , Ego in Patre, dr Pater in
me : 6c rurfum, Pater major me efi. In eo enim,
quod in fefe flint, Dei ex Deo divinitatem nens formamfervi aflumfit, quail fervo adfer-
cognofce : in eo verô, quód Pater major eft, £ vos communio non nifi ex eo tantùm poffitef.
.confeffionem paternze auefcoritätis intellige.
' fe , quod fervus eft? Pater igitur fibi ita ut ho-
. Sicut 6c illud eft , Non poteft Filius ab fe facere
minibus pater eft, 6c Deus fibi ut fervis Deus
quidquam, nif quod viderit Patrem facientem :
eft. Et cum ha:c ad homines fervos homo in
quacumque enim ille facit 3 eadem & Filius facit
fervi formajefus Chriftus loquatur 5 non ambi-
fimiliter. Dum non ab fe facit, ad id quod agit
gitur, quin pater fibi ut ceteris fit ex ea parte
* Inmf. Martin, caufa : mendosè. Id enim (ibi vult, verbum
nafei relativum elle, coque patrem fimul Cum nato fignifi,cari.
Vocabulum quidem catift ad æternam Filii gencratipncm cxpli-
cantlam nunc rclpuit Thcologia , eju!quc loco mavult principium:
fed illud probè intellcxit Hilarius , licut & mutons nomen ,dequo
Auguftinuslib. a. contra Maximin. c. 14. n. 6. Sipropt'erea Deum
patrem Dco filio dicis au Cl or cm, quia ille genui t , genitus eCl ijle ;
quia ifte de illo, non ille de iflo: fateor Ö* conccdo. Si autem per
nomen auétoris minorem vis facere Filium & c. deteftabor & refpuam.
b Hinc nititut quod in lib. io> n. JJ. juxta Erafmum annotavit
Lud. Mirxus, difproficere idem effe Hilario, quod degenerare. Sed
H adjunûum in genere fuftulcris, id fané per Te hoc verbum non
fonaoit.
e Vat. baf. mf. nativitate Deus eft & natura pariter, quia Chrifti
nativitas ex Deoeft: imprudentem lecundx manus operam fuboler.
•Illi tarnen fufFragacur Martinianus, hoc tantùm ab eo difetepans,
quàd habcat pater, non pariter.
d Pio fubfiSlerefe, hoc eft , quod fubfifteret »Et. Lipf. & Par.
pci peram (ùbftitucrunt fubdere fe.
c In mf. Vat. baf. quia & demonftrationem fui Dests non aliénai
à Chrifto in Deo que, nata fubftiterit : antiquo ac manifcfto cor-
ruptons aufu. Hic qua ad demonftrationem in fe Dei, idcft ,qux
ut confpcdVa Deum demonftraret.
f Mil. Colb. Martin. Corb. Gcrm. Vind. S il v. Prat. quod de-
difti. At lib. 7.11. za. cum ccccris confentiunt.
S Vat baf mf. non denegatur.
b £r. Lipf. & Par. nativitatis; refelluntur vel ex fuperioribus
his, sjubd unum funt, proprietas ex nativitate nature eft. Mox
Lipfius ex fola Erafmi conjeilura, pro verbis fubftitutionis Sc
'ibflitutio, repofuit fubfiftentu Sc fubfiftentia : quod portcaobti-
uit. Nonnibil tamen aliud fonat fubftitsitio, quam fuhfiilcntia j
ficut a fubflitucrc differt fubfiftere in his lib. 8. n. p6. ut perfeCtuns
Deum fubftituerit perfeCIa nat,vitas : ita autem perfecta nat,vitas
ibfiftat. Ibi enim fubftituerit perii.de eft.ac fubfiftentem eftecerit.
1 sic mf. Martin. Aliivcro libri, Deum fecit. Non difpenfa-
o fecit patrem : fed eum, qui ratione generationis xtcrnx pater
:at, allumti hominis Dominum conftituic.
k Ita mff. Vat. baf. Martin, unus Colb. Sc alter Sorbon.In aliis,
falvo fenfu , omittitur verbum Dei. At pluris referc prxeedens
ix Deus, qux in prius vulgatis decrat.
I Sic omnes mil. per Hcllcnifmuin. At editi, non pojlurr.
m
fublato non. *' ilib. 1. cont. Maximm.. . c. 16. n. i.
j ut ex Auguftint
Cnrifti verba in formam fervi con-
, aiebant, dixit poft refurre&io-
i non amplius erat, fed proffus cor.-
, reponit Auguftinus, formam fervi
non potties in melius commsuavtrit:
ffii >m «»“«TO.
difeimus, contendebant hxc
venire non polie. Hxc enim
nem : atqui tunc forma lerv
fumta dereccrat. Quali veri
„[umaim, , «
quafi non forma, qua occtfa •
ê
*