tibro ftr- R a C t a n t e 's fuperiore libro de A
p^riorc R indiffercnti natura Dei patris Sc Dei
"*"■ •filii, & id quod dictum eft, Ego & Pa-
foh. 10.3s. ter mum fumus , demonftrantes non ad folita-
* rium Deum proficere , fed ad unitatem *, in-
difcreta: fecundum generationem divinitatis $
dum neque aliunde quam ex DeoDeus natus
eft , Sc ex Deo Deus non poteft non id efte
quod Deus eft* percurfifque, etfi non omnL.
bus , tarnen ad intelligentiam fufficientibus di-
dlorum divinorum atque apoftolicorum tefti- E
moniis, quibus infeparabilis natura ac poteftas
Patris ac Filii docebatur, ufque ad hunc apo-
Colof. i. 8. ftolicsefidei locum venimus, quo ait, Videtc ne
c'?" qttis vos fe ducat perphilofophiam & inanem dece-
ptionem fecundum traditionem hominum > fecundum
element a mundi , & non fecundum Cbri-
flum ' quia in ipfo inhabitat otnnis plenitudo
divinitatis corporaliter. In quo, per corporaiiter
habitantenT in eo divinitatis plenitudinem, verum
Sc perfectum Sc paterna: natura: Deum de- C
monitrari docuimusjita ut habitans plenitudo
nec diverfiim intelligeretur fignificare, neque
unicum : cum Sc incorporalis Dei corporalis
habitatio proprietatem naturalis unitatis in
Deo qui ex Deo fubftitiflet doceret 5 8c habi-
b tans in Chrifto Deus, fubfiftentis b Chrifti na-
tivitatem, dum ejus eft habitator, oftenderet.
Quid con- Per quod impietati eorum fatis fuperque arbi-
futatum. trorfuifle refponfum, qui id, quod a Domino
foh. 14.0 • dictum eft, Q u f me vidit3 vidit & Patrem 5 Sc, E
joh. 10.38. Pater in me > & ego in Patre? Sc, Ego & Pater
fo‘h i6 is unum fumus j 8c , Omnia qua Patris funt , me a
t funt,3 c ad unitatem & concordiam voluntatis
referrent: ut quia dicti fides maneret , di<fti
tarnen intelligentiam fallacis do&rina: religio
ementita corrümperet 3 8c cum negari non pof
i let in his d voluntatum aflenfiis, in quibus nature
unitas prasdicatur, ad abolendam tarnen
earn qua: fecundum nativitatem eft unitatem,
focietas tantüm concordia: crederetur. Sed E
beato Apoftolo, poft multa naturalis veritatis
non ambiguapr«econia, corporaliter habitantis
divinitatis plenitudinem in Chrifto docdhte,
abfcifla eft omnis impia: temeritatis aflertio,
cum naturalem unitatem incorporalis divinitatis
habitatio corporalis efficeret : ut id quod
non folus eft Filius, fed quod in eo manet
a In vulgatis Sc nonnullis mff. indifcreta natura. In folo, codice
baf. Vac. difcrete., cujus necnon Carnuc. trium Colb. unius Sorbon.
Martin.ac Germ.autoritäre fuftulimus deindc vocabulum natura.
b id eft, fubfiftcnciä diftinti. Neque verb hie per fe often-
ditur nativicas : fed cum alius lie qui habiratur, alius qui habitat
$ Patris habitantis, Sc Filii in quo habitat, fubliftencia non una
fignificatur : Sc confequenter oftenditur nativicas, qua fola Filius
alius A Patre fubfiftic.
e Lipf Sc Par. ad unanimitatem.
* In mf. Martin, voluntatis.
* Par. poft Lipfium prsefixo hie pun t o fubjicit deindc, Non
funt, quafi hsec A. fuperioribus abloluta eflent: cum manifeftb re-
ferantur ad verba , id quod, qu* licit non amplids repetita, facile
tarnen intclliguntur fubindc repetenda , licut Sc vocabula
in eo : v. g. Ö» idm'o d non. folum in eo manet .fed & in eo operator, !
& id quod non folum in eo operator & loquitur, fed & in eo videtor. '
f In uno emff. Vatic, virtutis virtotem, & poteftatis poteftatem j
& nature, naturam. Virtus Filius habet in fc vircutcm quse Pater-
eft : quia,, ut dicitur libro fuperiore n. 14. non aliud funt ini
Deo quse fua funt, quam quod eft iple : & num. z6. Res natura I
"Filii eft; fed eadem res & nature Patris eSi.
S Apud Bad. Er. & in m£ Vat. baf. per ipfius imagine/.n. Hate ■
ira inteiligcuda : tenens per nativitatem , feu ut föboles Bauds, ipfa j
Pater 5 neque folùm manet > led & operatur
Sc loquitur j neque lolùm operatur & lo„
quitur, (ed Sc vide'tur, e non lint nuiicupati- ,
va led vera ,dum habetin fe per facramentum j
nativitatis f Sc virtiis virtutem , Sc poteftas i|
poteft atem, Sc natura naturam j tenens per nativitatem
ipfa quod fuum eft , Sc ex fe e per j
imaginem referens quod in fe eft , dum Sc imago
eft au&oris Sc veritas 3 quia perfecta nati-
vitas perfedam imaginem preeftat, Sc plenitudo
divinitatis corporaliter inhabitans natura-
lem obtinet veritatem.
2. Et hæc quidem quamvis h ita fe ut funt
habeant, quia naturalis ex Deo Deus non poteft
nifi in ea nativitatis fuæ naturâ efte » qùa
Deus eft, Scviventisnaturæ indifFerensunitas
infeparabilis à feeft fub Viventis nativitatena-
turæ : tamen per fidei evangelicæ falutarem Scrip,
confeflionem fubrepunt hæretici k ad veritatis ^
excidium, ut naturalem Filio detrahant unita- 'JS
tern, dum aliter atque ad aliud diefta, aliter at- i
que in aliud intelligenda componunt. Negan-
tes itaque Dei filium , utuntur ea au£toritate
qua dixerit , Quid me dicis boniim Nemo ejl Mm.
bonus rùfi unus Deus : ut quia unum Deum l8-
profeftio ejus locuta fit, quidquid illud1 cxinde 1
in Dei nomine erit, jam non in natura Dei
maneat,quia Deus unus eft. Atque ut id, quod
ipfe Deus dicitur, nuncupatione potiùs quàm
veritate fit j hinc confirmare nituntur, quia di-
1 xent, Hac efi autem vita aterna 3 ut cognofcant fa.
te m folum verum Deum. Et ut extra proprietatem
veri Dei fit, id adjiciuntj Non potejl ■>,
Filius facere ab fe quidquam 3 nifi quod viderit
Patrem facientem, Tentant quoque Sc illud:
Pater major me efi. Poftremo jam tamquam fa.\\
indiflolubili abnegatæ divinitatis profeffione
fubvertifle fe fidem Ecciefiæ glotiantur, cum
relegunt, De die autem ilia & hora nemo fcit3 u»n.
neque Nngeli in calis j nec Filius 3 nifi Pater fo- y"
lus. Non eniin videtur exæquabilis per nativitatem
efte natura , quæ ignorationis fit ne-
ceflitate diverfa } Sc Pater feiendo ac Filius
nefeiendo manifeftent diflimilitudinem divinisas
; quia & ignorareDeus nihil debeat, SC
ignorans non comparandus fit ad feientem.
Sed hæc omnia , nec ratione intelligentes,
nec temporibus difeernentes , nec n facra- «
quod fuum, puta Patris ,eft;rfo per imaginem, leu quatenus imago,
quæ ex f e , id eft , cx ipfa Parris fubftanria eft, referens quod in
fe , fcil. in ipfo Patre eft.
^ Par. ita ut in fe habeant.
* DuomlT. quod Deus eSi. Turn Vac. baf. codex ,.ut viventis,
non Duæ hic tanguncur rationcs , quibus Chriftum Deum
elle doceamur : prima quidem , quod nalcacur ex Deo, proindeque
aut Deus, aut degener ; altera verb, quod licut Pater, ita &
ipfe vicam habcar in lemeciplb. Videfis librum fuperiorem n. 43.
In uno è mil. Vatic, ad veritatis diverfitatis. In altcro, ad
diverfitatis : quod legcndum- fiifpicacus eft Eralmus , ipfe cum
Bad. exhibens ad adverjltatis. Rctincndum cum aliis libris, ad
veritatis excidium, id eft, ut veram Filio naturam auferant
Parci'culæexin de Sc jam in vulgatisomidæreftituuncur ope mfl*.
m In excufis, folum & verum. Abcft & à græco & mlT. in
quorum plerifque mox, teneant, non tentant.
“ Y at.baf. mC.facramenta evangelica:conc£torcm fapic non fatis
circumfpeClum, qui non advertit poft apprehend entes fubaudiri
he.c omnia, videlicet Scripcuræ ceftimonia Arianorum nomine pro-
ximè allata : quæ illi arguuntur non cxpendcrc fecundum Evan-
gclica (acramenca, hoc eft , fecundum ca quæ nobis Evangelium
revelavit : in quibus præcipuum locum ebtincc Chrifti cum æter-
na cum temporalis nativicas.
mentis evangelicis apprehendentes, nec dido- A poteftatem. e Cerne arbores , fata , pecudes.
1 rum virtutibus a fentientes , ftulto atque im-
perito furore adversùs divinitatis naturam lo-
nuuntur, adimplendas aures ignorantium fola
hæc Sc nuda memorantes , aut ablolutionibus
eorüm tacitis, aut caufis : cùm diclorum intel-
lio-entia aut ex præpofitis aut ex confequenti-
busb expetatur.
7 Atque horum quidem fuperius memora-
: torum rationem ex ipfis vel evangelicis vel
Ipfum quoque participem rationis hominem
contuere : femper proficit augmento \ num-
quam vero deminutione contrahiturjnec fefe
caret , quod exerevit h in fefe. Nam tametfi
aut a:tate marcefcat, aut morte perimatur $ habet
quidem aut demutationem in tempore,
aut nnem ’ in conftitutione vivendi : ceterüm
hoc quod fit non habetk in virtute non efle,
ut novum fe per imminutionem condat ex eoapoftolicis
profeffionibus e præftituri , admo- B dem , id eft, ut ex fene decedat in parvulum.
»(Vr. r.mnpc rnrniruinis fidpi exiftima_ Naturæ ervo noftræ neceffitas pendos efTe omnes communis fidei exiftima. in aumnentum
mus : ut in qua confeffione æternitas vitæ eft, in
eadem fit intelligentia d æternitatis. * Nefcit
plane vitam fuam, nefcit, qui Chriftum Jefum
• ut vefum Deum ita Sc verum hominem ignorât.
Et ejufdem periculi res eft, Chriftum Jefum
vel Spiritum Deum , vel carnem noftri
corporis denegare. Omnis ergo e qui confitcbitur
. me coram hominibus 3 confitebor & ego eum.......
patre meo 3 qui eft in calis. Qui autem negt
me coram hominibus 3 negabo & ego eum coram patre
meo 3 qui eft in calis. Hæc Verbum caro
fa&um loquebatur, Sc homo Jefus Chriftus Do-
minus majeftatis docebat : Mediator ipfe in fe
ad fàlutem Ecciefiæ conftitutus, 8c illo ipfo inter
Deum Sc homines mediatoris fàcramento
utrumque unus exfiftens, dum ipfe ex unitis. in
idipfum naturis'-, naturæ utriufque res eadem
eft j ita tamen, ut neutro careret in utroque.
Natura: ergo noftrse neceflitas augmentum
femper mundi lege prqvedta, non 1 impruden-
ter profe6tum nature potioris exfpectat : cui
8c incrementum fecundum naturam eft, 8c im-
minutio contra naturam eft. Deo itaque pro-
prium fuit, efte aliud quam manebat, nec tamen
non efte quod manferat 5 nafei m in ho-
mine Deum , nec tamen Deum efle define-
re j contrahere fe ufque ad conceptum 8c
averit C cunas Sc infantiam , nec tamen Dei potefta-
te decedere. Hoc non fibi , fed nobis eft
"facramentum. Neque aflumtio noftra Deo
profeclus eft : fed contumelia: fuse voluntas,
noftra prove&io eft 3 dum nec amittit ille
quod Deus eft , Sc homin; acquirit ut Deus
fit. 5. Natus igitur unigenitusDeus exVirgine
homo , Sc fecundum plenitudinem temporum
in femetipfo prove&urusinDeum 0 hominem,
fortè Deus efte homo nafeendo defineret, D hunc per omnia evangelici fermonis modum
Sc homo rurfum Deus manendo non efTet. Hxc
itaque huma.nx beatitudinis fides vera eft,
Deum Sc hominem prxdicare , Verbum 8c carnem
confiteri: neque Deum nefeire quod homo
fit , neque carnem ignorare quod Verbum
fit.
4. Cum autem, contra naturam fenfus noftri
, Deus manens homo nafeitu^ jam non
eft contra naturam fpei noftra:, ut natus homo
tenuit, ut fe filium Dei credi doceret, Sc hominis
filium pra:dicari admoneret: locutus Sc
gerens homo univerfa qua:Dei funt, loquens
deinde Sc gerens Deus univerfa qua: hominis
funt3ita tamen, ut ipfo illo utriufque gene-
ris fermone numquam nifi cum fignificatione
Sc hominis locutus 8c Dei fit 3 uno tamen Deo
patre femper oftenfb , Sc fe in natura unius
Dei per nativitatis veritatem profeflb 3 p nec
Deusmaneat: cum potior natura in inferiorem E tarnen feDeo patri non Sc filii honore Sc honata
fidem prüftet, inferiorem in naturam nafei
pofle potiorem. Et quidem,fecundum legem Sc
confuetudinem mundi, f promtior magis fpei
noftrx , quam divini facramenti efFedlus eft.
Namquemundus in his qux nafeuntur habet
incrementi virtutem, non habet deminutionis
minis conditione fubdente : cùm Sc nativitas ^
omnis fereferat ad au<ftorem,& caro fe univerfa
fecundum Deum profiteatur infirmam. Hinc
itaque fallendi fimplices atque ignorantes hæ-
reticis occafio eft, ut quæ ab eo fecundum hominem
di<äa funt, dida efTe fecundùm naturæ
* Vat. baf. codex, f eten tes. Bar.dinus autem poft Latinium cx
conje&ura, confcntientes. Retinendum omnino fentientes , hoe eft,
vertorum evangelicorum proximè ajlatorum vi haud fatis pröbata
perfpeftaque.
b Ita anriquiores libri, ( quorum plctique antca habent propoft-
tis, non prepofitis: ) Alii vero, expeftetur.
c Er. Lipf. Sc Par. pnftaturi.- refragantibus hic Bad. & potip-
ribus mlT. etiamli lib. 4. n. 7. Sc alibi hoe verbum in his etiam
ea ratione enuntietur.
A hoe eft, utquemadmodum Pater, ita & Filius inaxerna feu
divina intelligatur eflc natura, li quidem hujus ut iiliüs con-
felfio vit* nobis p lieft at a:cernitatem : quod clarius infra n. 33.
exponitur.
e Verbum inquit in vulgatis hic adjeftum abfque mlT. amftori-
tatc, fupervacaneum eflc conflat ex fubnexis, J ,\,v . .
f id éft , iacilius capimus hominem fore Deum, quse fpes noftra
eft, quam Deum faOftum fuiflc hominem, quod divinum
lacramcntum. Quibus confentiens S. Leo Scr. 4. in Nat. Dom.
c. 1. Minies mirumeft , inquit, hominem ad divina proficere , quam
Dium adhumanadefcendtre: Sc Auguftinusépift. mine I49 . n.'n.
Neque enim jam defperandum efi participations Vcrbi pofte homines fieri
filios Dei, quando filius Dei participation earnis fallus eft filius
hominis. Ne verb cui fufpc&a fint, qute nofter Hilarius ea de re
dcinccps diflerte; prsemonendum putamus, e^m ita veile hominem
fieri Deum per artiflimam cum eo conjunftionem , ut natura
humana nequaquam aboleatur, uti difertc probat in Plal 1. n. 41.
ubi tandem concludit: Fit ergo demutatio, fed non affertur abolitio.
8 In- mf Vat. baf Certe, in vulgatisgramen, loco verbi cerne.
k Edici,ey fefe.
‘ Vetus codex Colb. cum Germ. in confuctudine vivendi.
* Bad. & Er. in veritatc.Vcnm alii libri, invirtute, hoe eft,
in poteftate. Argumenti hujus fcopus eft,ribs quidem pofle profi-
cerc ad id quod non habemus , fed non eflc idquod jam fumus
non pofle ; ac lenem v. g. annorum jam exaCkorum numerum
* In rnlT. probx notce, impudenter. Mox Bad. & Er. cum mf.
baf Vat. prioris, locó^potioris. . . . . . . .
m Sic mfl". quomodö infra num. 8. legimus natum in homine,
Sc lib. $■ n. 18. Deus in homine nafcendo. At editi, in hominem.
“ id eft, hoe facramcnfum aflumta: earnis noftra; lalutis eft
caula, Deo autem nihil aut addit, aut demit. Cum his confer
num. 48. Sc 49. lib. 11. gk
0 Ambignitas tollecur, fi legerWfproveHurus hominem tn Deum.
P itamff. Editi verb, é* tamtn,omifto deinde»«». Chriftus fe
Patri fubditum fignificavit Sc fecundum naturam divioam , quatenus
filius } Sc fecundum humaham, quatenus infirmus.
q In codice Vat. baf hic additur Dei; quod rc&ius abeft ab
aliis: eft quippe generalis propoficio.
Rrr ij
g
la
k
Dei & ^10-
filium di- ;
dis Sc ge-
ftisChriftus
oftendic.
P
«1
Undc occafio
hæie-
feos.