nens,ei fûbjicitur, cujus conceditinforinam. A f in qua habitum regni fui Apoftolis in mon- f
Definit autem.nonut non fit .fed ut profi- te transformatus oftendit.
ciat : fitque ex demutatione fubditus , in fpe-
ciem füfcepti alterius generis tranfeundo.
Filii fab je- 36. Denique ut facramenti hujus effet raqio.
gio- tio abfo!uta,poft noviflîmè devi&am mortem,
conlbrtiü* tum aic > Cdm autcm dixer it, Omnia fubjecla fimt,
i.Cor. ij. abfqueeo qui feibjecit ei omnia 3 tune ipfefubjeElus
16 ■ &c- erit ill i3 qui eifitbjecit omni a , ut f it Deus omnia
in omnibus. Primus igitur facramenti gradus
e f t , fiibje&a efle ei omnia 3 & tune ipfiim
fubjectum fieri fiibjicienti fibi omnia : ut quem-
admodum nos gloriæ regnantis corporis fui
a fubdimur , eodem rurfum facramento 8 ipfe
regnans in g loria corporis fubjicienti fibi uni-
verfa fubdatur. Subdimur autem gloriæ cor-
b poris fiii, ut in ea fimusb,da r irate ,.qua regnat
in corpore î quia corpori ejus conformes eri-
mus.
corporis 37» Etquidem gloriam regnantis nunccor-
cimfti poris fui Evangelia non tacent. Ita enim feri-
%°JttL 16. Eitur, Domino dicente : Amen dico vobis, quo-
28. ni am fimt aliqui de adßantibus ifiis 3 qui non gufiabunt
mortem 3 donee videant filium hominis ve-
* Matth, nientem in regno fuo. * E t faHum cfi poft dies f i x 3
17.1.0*1. aßumfit ifefets Petrum & Jacobum ö ' Johannem
fratrem ejus , & ducit illos in montem excelfum
fiorfum , & transfiyiratus efi Jefus ante eos 3 &
refplenduit facies ejus ut f o l3 vefiimenta autem ejus
fa t ta funt ficut nix. Gloria itaque venientis in
regnum corporis Apoftolis demonftrata eft.
c N amin habitu Dominus gloriofæ ' transfor-
mationis fuæ conftitit, regnantis corporis fui
claritate patefaââ.
tiumulîus 3^* ^t hujus quidem gloriæ fuæ confbrtium
nobis* pro- Apoftolis pollicens, a i t , Sic erit in confummatio-
miflum. ne fteculi. M itte t filius hominis angelos fuos , &
*+0“&c. 3" c°lli&erit de regno ejus omnia fcandala 3& qui f a -
ciunt iniquitafem 3 & mittet eos in caminum ignis >
ibi erit fletus & ßridor dentium. Tune ju ß i fulger-
bunt ficut f i l in regpo patris eorum : qui habet au-
d res d audiendi, audit it. Numquid non omnibus
naturales cbrporalefque aures ad diétorum
audientiam patent, ut ad audiendum dömini-
e ca admonition e e fuerit neceflarium ? Sed facramenti
feientiam Dominus infinuans , audi-
tionem doctrinæ fidelis exegit. In confumma-
tione itaque fæculi de regno ejus fcandala au-
feruntur. Habemus ergo regnantem Dominum
fecundùm corporis claritatem, quô ùf-
que fcandala auferantur. Habemus rurfum
conformés nos gloriæ corporis fui in regno
P a th s, tamquam in folis claritate fulgentes :
39. Tradet ergo regnum Deo path : non Gloria^
ita,tamquam tradens poteftate concedat,fed
quod nos conformes gloria corporis fui facti
regnum Dei erimus. Non enim ait, Tradet Dcofioe
fiium regnum 3 fed, Tradet regnum, effe&os nos
per glorificationem corporis fui regnum Deo 5! c*.^
traditurus. Nos itaque tradet in regnum, fe-
cundüm hoc in Evangeliis diétum: Venite bene- MmI,.,,
dull patris mci 3 poffidete prseparatum vobis re-
gnum k confiitutione mundi. Fulgebunt ergo jufti
ut fol in regno patris eorum. Tradet enim Filius
Deo regnum eos, quos vocavit in regnum,
quibits & beatitudinem facramenti hujus fpo-
pondit dicens 3Beati mnndo corde , quomam ipfi Mm>i.,.|
Deum videbunt. Regnans itaque avertet fcandala
, & tunc jufti in regno Paths tamquam
fol fulgebunt. Tradet autem Deo patri regnum: RcSr,|>
&tunc quos regnum Deo tradiderit,Deum vi- nos.10’
■; debunt, s Et quod regnum , ipfe teftatus eft g
dicens ad Agoftolos , In vobis enim eft regnum 17,
Dei. Regnans itaque regnum tradet. Et fi quis ||gl
quadrat, quis ifte fit tradens regnum > audiet, Chiiih».’
Chriftus rejurrexit a mortuis 3 primitive dormien- i- 0. if,
tium 3 quoniam per hominem mors 3 & per hominem lI‘
refurreHio mortuorum. Omnis enim hie nunc & hoeqa-
praffentis quxftionis fermo de facramento cor-
poris eft , quia Chriftus primitia: ex mortuis
eft. Quo autem Chriftus myfterio ex mortuis
) refurrexit, A poft olo dicente nofeamus : Me- 1-T>w
mento Chriftum k mortuis refiinexiffe 3 de fiemine 8
David‘t mortem itaque & refurfeétionem exea
tantum docens difpenfatione efle , qua caro
eft.
40. ’Regnat autem in hoc eodem gloriofo Subjcflib.
jam fuo corpore, donee evacuatis magiftrati-
bus, &: morte devida fubjiciat fibi inimicos. Demon.
Et quidem ab Apoftolo fervatus hie modus ^uln w'
eft, ut magiftratibus & poteftatibus evacuatio,
^ inimicis verb fubjedio deputaretur. Quibus
fubjedis , fubjicietur fubjicienti fibi omnia,
h Dominus fcilicet , ut f i t Deus omnia in om- 1
nibus 3 * natura: aflumti corporis noftri natura
paterna: divinitatis inveda. 4 Per id enim erit »
omnia in omnibus Deus, quia fècundüm difi
penfationem ex Deo &hominehominum Dei-
que Mediator, habens in fe ex difpenfatione
quod carnis eft, adepturus in omnibus ex fub-
jedione k quod Dei eft, ne ex parte*Deus fit, fc
fed Deus totus. Non alia itaque fubjedionis
caufa eft , quam ut omnia in omnibus Deus
fit,nulla ex^parte terreni in eo corporis refiden-
* Vat. baf. mf. unus Colb a’tcr Sorbon. & Martin, ipfe fibi
regnans.
b In vulgaris, corporis claritate. Vox corporis abeft à in IT. Quid
de toto fubjeftionis myfterio fentiat, paucis hie aperit Hilarius:
ut quemadmodum fubjicimur Chrifto,quatenusejus gloriæ conformes
; ita Chriftus Deo fubdatur , quatenus fecundSm hominem
divins claritatis confors efficitur. Hsc confer, fi lubet, cum
Traft. Pläl. Ä7.n. J7.
c Martin. & Vat. baf. mff. transfigurationis. At ad ealeem nu-
mcri fubfeq. cum ceteris conientiunc.
d Verbum audiendi defideratur in omnibus propà mlT. Quam-
quam exftat in vetuftiore Colb.
« Apud Er. &'Lipf. fuerit opus : renitentibus aliis libris, in quibus
cum eadem vi legere eft, fuerit neceffarium.
t Vat baf. mf. ac Martin, in quo habitu fe regni. Voccm regni
omittit Colb. nil immutes. Hue facie illud cap. 17. in Matth, n.
Vo ft dies fex, gloria dominie* habitus oftenditur. . . regni cel eft is ho-
< nor prefiguratur.
B Ex mil. addimus particulam (j>. Deinde port quod regnum,
taciturn eft verbum tradet.
b Aliquot mff. cum vulgatis, Deo fcilicet. Veriiis finccriores
duo Colo. Germ. Remig. Sorbon. &c Dominus fcilicet.
I ‘ Remigianus codex , natura affumti corporis noftri natura See.
E regione hujus loci in Corbeienfi codice rurfum adferipfitanti-
qua manus, Caut'e lege. Hoc tantum cavcndum , ne natura vo-
cabulum aliter intelligacur, quäm intellexit nofter Doctor, qui
naturam Patris vocavit naturales quafdam paternx divinitatis
dotes, incorruptionem, immortalitatem &c.
k Vat. baf. codex cum Martin, quod Dens eft; minds difplice-
ret, nifi ante haberemus quod carnis eft. Eadem Mediatoris ratio
verbis aliis explicaturin Pial. 67. n. 57.
!
te naturâ , a ut antè in fe duos continens, j
nunc Deus tantùm fit * non abje&o corpore,
fed ex fubjeclione tranflato 5 neque per de-
fedionem abolito, fed ex clarificatione mu-
tato • acquirens fibi Deo potiùs hominem,,
quam Defum per hominem amittens. r Subje-
dus verb ob id, non ut fioh fit, fed ut omnia
in omnibus Deus fit 5 habens in facramento
fubjedionis elfe ac manèré 'quod non eft,
non habens in defedione ita fe cârere , ne
non fit.
41. Et quamquam ad intelligentiæ hujus
feligiofam fecuritatem fufficiat nobis apoftoli-
ca audoritas, fubjiciendum effeb in tempore
& per difpenfationem Dominum Jefum Chriftum
primitias dormientium, ut fit Deus omnia
in omnibus : per quod non divinitatis in-
firmitas eft , fed aflumtionis profedus , dum
homo &; Deus, jam Deusctotum eft: tarnen
ne fortè, quia & clarificatum in corpore dum
in eo regnat, & poftea fubjiciendum ut Deus <
omnia in omnibus fit credimus, non etiam ex
Evangeliis præfumfiflè exiftimemur j fidei no-
ftræteftimonium non fol dm apoftolicorum, fed
etiam dominicorum didorum profeffione eft
adftruendum j ut quod loquente Paulo Chriftus
locutus eft, id ante Paulum Chriftus ipfe
fit jam locutus.
41. Difpenfationem itaque gloriæ hujus
Apoftolis fuis abfoluta verborum fignificatione
demonftrans ait, Nunc glorificatiis eft filius ho- \
minis 3 & Deus glorificatus eft in eo. Si Deus glo-
rificatus eft in eo 3 & Deus glorificavit eum in fe 3
& Deus protinus d glorificavit eum. Habemus
primùm gloriam filii hominis, deinde in filio
hominis Dei gloriam, e in eo quod didum eft,
* Editi, ut intra fe duos: contra fidem mff. & fententiam Hi-
larii, vocabulum duos non ad perfonas , lcd ad naturas, aut potiùs
ad naturarum qualitates referentis. Hoc enim fibi vult, quod
Chriftus «»fe refurreftionis gloriam , in fe duos, hominem videl.
& Deum, mortalem & immortalem , coque duos, quia contraria
conditions dilfidentes, in una perfona continens ( Vat. baf
& Martin, mil', conftituens; ) nunc, cùm fruatur refurre&ionis
gloria , Deus tantum fit ; quia per indultas divinæ naturx dotes,
immortalitatem , æternitatem &c. humana quodam modo abfor-
pta eft : adeoque nullâ ex parte terreni, quatenus terreni & cor-
rupti bills, in eo corporis reft dente naturâ. Ne vero hoc pravum in
fenfum detorqueatur ; cautè fubjicit, non abjetto corpore 8cc.
b Codex Vat. baf. in tempore difpenfationis Dominum See. ex quo
efficitur fenfus à mente Hilarii alienus. Non enim Chrifti fub-
jeiftionem interpretatur de tempore quo degit incarne mortali,
quodpropriè eft tempus difpenfationis : fed docct ilium fubjiciendum
in tempore, ac proinde quatenus tempori obnoxius eft, non
quatenus aternus ; adeoque per difpenfationem, Sc non ex naturali ’
neceffitate. Ex quo fumit.divinitatis infirmitatem ex ca fubje<ftione1
perperam concludi. Ita fere Ambrofius lib. 7. de fide c. 13. n. 1Ä4.
Videmus quia nondumfubjeftum, fed fubjiciendum effe Scriptura commémorât
. . . Nulla igitur fer-vilis in Chrifti divinitate fubjeclio.
c Idem mf Deus totus eft. De diferimine vocabulorum totus
ac totum nonnihil diximus pag. 41. not. a. Quod vero ibi ob-
fervatum eft, Hilarium iis indifferenter uti, confirmatur ex hoc
ipfo libro, in quo nunc legimus Deus totum eft, 8c fuperiorc numéro
Deus totus.
d Bad. Er. Lipf. & rccentior mf. Colb. hîc & infrà , glorifica-
bit, faventc grxço verbo : at proximè antè, quamvis etiam
grxcè exftet foÇàmi, habent tarnen glorificavit ; quomodo hîc habetur
apud Par. & in ceteris mff. immo lib. 9. n. 40. in feriptis &
excufis.
c in vulgatis, «» eo enim quoddiBum eft: leûioperturbataac
fenfu deftituta.
f Mallemus quod, ut ad corpus referretur : ncc omnino placée
quod deinde in mff. Vat. baf. & Martin, ex natura divina confo-
ctationis. Subtilis hîc habetuDullatorum Johannis verborum expo-
fitio : ut iis fignificetur i°. minus plena filii hominis gloria ex
conlociatione divinx naturx, qux divinis operibus 1c prodidit,
i°. gloria Dei patris, quam ci conciliant eadem Filii opera ,1
. Nunc honorificatus efi filius hominis 3 & Deus ho-
norificatus eft in eo. Hoc enim primum fpedtat
ad corporis gloriam, f quæ ex natiiræ aivinæ f
cohfbciatione gloriam mutuaretur. Succedit
deinde gloriæ plenioris profeétus, ex increments
indultæ jam corpori gloriæ capefîèn-
dus : Si Deus honorificatus eft in eo 3 & Deus ibid. ji.
honorïfica'üit eum in f Vf & Deus protinus honori-
ficavit eum. Per hoc enim glorificavit eum Deus
in fe, quia jam in eo glorificatus fit Deus. Nam
quôd Deus in eo glorificatus eft, ad corporis
gloriam fpe&at, per quam Dei gloria intelle-
<fta per corpus eft, gloria Dei per gloriam filii
8 hominis intelligendâ. Quód verb quia g
glorificatus in eo Deus eft,h Ôc ideo glorifi- J»
cavit eum Deus in fe 3 per increrrtentum glo-
rificati in eo Dei, glorificavit eum in fe Deus :
ut quia jam regnat in gloria, quæ ex Dei gloria
eft, ipfe exinde in Dei gloriam tranfeat.
In fi enim eum Deus glorificavit, id eft , 1 in i
) ea natura qua Deus eft quod eft : ut fit Deus
omnid in omnibus 3 k toto jam in Deum ex ea k
qua homo eft difpenfatione manfuro. Nec fane
de tempore tacuit dicens, Et Deus glorificavit ibidem,
eum infe 3 & Deus protinus glorificavit eum : ut
quia 1 prodeunte ad proditionem Juda glo- 1
riam, quæ fibi poft paffionem m confecuturâ m
refurredione futura effet, fignificaflet in præ-
fens 3 earn, qua in fe eum Deus glorificaturus
effet, in pofierum refervaret 3 Dei in eo glo-
) riâ per virtutem refurre&ionis oftensâ , ipfo
verô in Dei gloriam, id eft, in Deum omnia . .
in omnibus ex fubjedionis difpenfatione man- pfavi
fliro. iutelligca-
43. Etineo quidem quanta furoris hæretici ^sn^u°rer'
ftultitia eft, " defperare id Deo, quod humanis n
30. plenior filii hominis gloria ei per refurre&ionem ob partum
Deo honorem induira , per quam humana natura eo quo jam cx~
plicuimus modo tranfeat indivinam 5 cuidemum cùm‘conformes
erimus,- Deus erit omnia in omnibus.
6 Apud Bad. Er. Sc Lipf. defideratur vox hominis. Turn in
tribus, mff. perperam additur verbum eft poft intelligendâ. Hoc
enim fibi vult : cùm per gloriofa filii hominis gefta intelligi de-
beat gloria Dei, cujus virtute ilia fadta funt.
b Particulam reftituimus ex mil'. Colb. Sc Germ.
1 Prxpofitio in, qux ab omnibus propè mff abeft, expreffa tollit
ambiguitatem.
k Bad. & Er. tota. Turn Lipf. jam in Deo: non malè, (ccun-
dùm illud lib. 9. n. 7. ut unigenitus Deus nafei vellet, manfuro in
aternum, in Deo, homine. Vulgata tarnen leâio confirmatur ex fub-
nexis. Unde illud in Deum manfuro id eft, ubi in 'Deum t ransformatus
fuit, fie femper manfurö , feu numquam amiffuro divinas
illas dotes , quas ex glorix plenioris profedu capeffivit.
1 Remig. mf. prodeundo ad proditionem fuda : renitentibus aliis
libris, (aero textu, ac verbis fuperioribus libri 9. n 40. ubi locus
idem traftatur.
“ Editi cxcepto Par. confecutd refurreftione futura eftet, in pofte-
rum refervaret : reftaurantur ex aliis libris. Hie locus favere vi-
decur leâioni fuperiùs annotatx, Deus protinus glorificabit eum.
Arbitramur tarnen hîc rcfpici 8c in proximum Johannis, Sc in
fuperiorem Apoftoli locum, cujus illuftrandi causa johannis verba
allata funt : ut ex utroque alia doceatur gloria qua Chriftus dona-
tur in corpore proprio, alia qua in membris ; ac prima quidem
fecundùm johannem protinus poft rcfurreâionem data fit, altera
vero fecundùm Paulum in pofterum reletvata. Cùm enim Chriftus
, ut diiftum eft lib. a. n. 27. Sc alibi, totius humani generis naturam
affumferit, fequitur eUm nondum effe plenè perfeâéque
gloriofum , quamdiu pendet alicujus ex genere liumano gloria :
qua omnibus Chrifto mediante data 5 Deus erit omnia in omnibus,
ut erunt omnia Chrifto fubjeâa.
“ Tres mff Vaticani,Martin. Remig. See. defperare id deDeo.
Colb. Germ, cum Er. Lipf. Sc Pm. defperare in Deo. Solus codex
Vat. baf. fperare id de Deo. Prxfcrimus cum Bad. & mff. Corb.
Carnut. aliifque, defperare id Deo, hoc eft, denegarc id in Chriftum
Deum convenue, quod fibi Iperant.