Certè Apoftolus non relinquit, ut am- A re,8Cfin opéré. Neqne quia modo w rit,debigi
dicique liceat ; Chriftus naxuspaflus
mortuus, refurgens quo modo, qua vircute,
qua divifione, quibus partibus ? quis lacry-
mans eft, quis gaudens, quis conquerens,
quis defcendens, quis adfcendens ï Sed fidei
yi hoe meritum per confeffionem incun&antis
tantüm religionis oftendens , ait , Ex fide altstem
juf it ia fic dicit: Ne dixeris in corde tuo 3 quis
dudus per alterum eflecredendus eftmec tem.
poralisejusadventus poteftati deducentis fub-
ditus intelligendus eft. Sed 11e al terius quidem
ambiguitatis infidelitas finitur. Nam continuo
ex diclo prophetico fubditur, Vel quis defccndit
in abyffum l Ac mox didi ratio fubjeda eft, hoeDi»
efi Chrifium d mortuis reducere. Libertas redeundil}'
incælum,ex defcendendi in terram Hbertate
eft. Ambieendi autem fublata cundatio eft:
adfeendit in calumlhoc efi Chrifium deducere. Vel
quis dejeendit in abyjfum ? hoe efi Chrifium d mor- B f sc ie n tU in fide eft, ratio in virtute
tuis redacere. Sed quid dicit Scriptura l * Juxü efi
eft, effedus in rebus eft, caufa in poteftate eft.
Çen. IS-
Rom. 4. 3
.Scripura Juxtd verbum tuum in ore tuo & in corde tuo 3 hoc eft,
verbumfidei quod proedicamus : quiafi confeftus fue-
ris in ore tuo 3 quia Dominus Jejus eft 3& credideris
in corde tuo quia Deus ilium Jiifcitavit d mortuis 3
falvaberis. Juftum fi des confummat, fecundùm
quod didum eft, Credidit Abraham Deo 3 &
deputatum eft ei ad jufiitiam, Numquid Abraham
calumniatus eft Deo, cùm ei hereditatem
70. Sed non nutânte ad id opus eft confcieiu ce
tiâ. Apoftolus enim totum Scripturæ myfte- «»
rium exlequens, ait, Juxtd eft verbum tuum in ore ja
tuo & in corde tuo. Non tardo opus eft petito- *<
que longe verbo confeifionis , nec intervallo
aliquo inter cor atque os relido s ut quod àd
proteftationem religionis loquendum lit,per in-
hdelem ambiguitatem cogitetur. Sed 6c juxta
gentium, Scfiecundum ftellarum atque arene C noselfe oportet,5c in nobis:ne aliquä s inter
multitudinem manfure ex fe fobolis numerofi- k j .j j - ~ ” « c~—
tatem pollicebatur ? De omnipotentia enim
Dei F i d e s r e l i g i o s a non ambigens,
humane infirmitatis non eft detenta naturis $
fed id quod in fe erat caducum terrenumque
defpiciens, divine fponlionis fidem ultra mo-
dum corporee conftitutionis excepitrquia
nequaquam Dei virtutes lex polfit humana
moderari, tantum in efficiendo b liberalitatis
regionem cordis atque oris morâ , fides forte
noftra non ita in fenfu fit, ut in verbis j fed
connexa ori atque cordi, incundantem habeat
& fentiendi 6c loquendi religionem. Et hujus
quidem didi prophetici, utin ceteris, rationem
Apoftolus iubjecit : hoc efi verbum fidei quodpra- h
dicamus : quia fi confejfiis fueris in ore tuo quia ®
JDominus eft Je fus 3& credideris in corde tuo quia
Deus ilium fufeitavitd mortuis ,falvaberis. h Pie-
Deo promente, quantum infpondendo often- Dtaseftnonambigere,&juftitiaeft credere, &
deret voluntatis. N i h i l igitur j u s t 1 u s
f 1 d e eft: quia cum equitas atque moderatio
terrenorum aduum fit probabilis, nihil tamen
juftius homini fit ,.quam omnipotentiam Dei
c indefinite poteftaris intelligentia credidifle.
69. Hanc itaquein nobis, que ex fide eft,
juftiriam Apoftolus exfpedans, incerte atque
. infide ambiguitatis irreligiofitatem removit,
vetans curam follicite in: cor cogitationis ad.
Defcensùs
& adicen-
sus Chrifti
fiilus.eft confiteri. Non in incertadiffluere, ne-8:1
que ad ftultiloquia effervere , neque ratione w
aliqua virtutes Dei ventilare , neque modo *u
circumfcribere poteftatem, neque caufas ‘ in.
inveftigabilium facramentorum retra&are, Do.
milium-Jefiim confiteri, 6c à Deo fufeitatum
à mortuis credere falus eft. Que verb infania
eft ,qualis 6c cujufmodi fit k Jefiiscalumniari:
çùm falus fola fit, hoc lolum feire, quodDo-
.4 mitti , difti etiam prophetici d au&oritate E minus fit?Turn porroqui humane inanitatis
monftrata. Ait enim , Ne dixeris in corde tuo3
quis adfeendit in calum I Hæc à Propheta ita
difta , fubjecle fententie abfblutione profe-
quitur, dicens, hoced Chrifium deducere. Non
enim fe in * celeftem feientiam humane mentis
fenlus extendit : fed neque de divinisope-
ribus religiofa fides ambigit. Non eguit Chri-
ftushumane virtutis auxiiio ,utex ilia beatitu-
dinis file *: fede adfeendentis cujufquam in
error;eft,de refurre^lione ejus Iites movere:
cum fiifficiat ad vitam ,quod a Deo fiifcitatus
fit credidifle? In fimplicitate itaque fides eft,
in fide juftitia eft , in confeflione pietas eft.
N o n p e r d i f f i c i l e s . nos Deus ad
ad beatam vitam queftiones vocat, necmulti-
plici eloquentis facundie genere follicitat. In
abfoluto nobis ac facili eft eternitas , Jefiim
& fufeitatum a mortuis per Deum credere, 8c
celum ope-deduceretur in corpus : non exte- p ipfium efie Dominum confiteri. Nemo itaque
rior poteftas eum egit ad terras. Credendus ea, que ob ignoratïonem noftram diéla funt,
eft venilTe qualis 6c venit : 6c vera pietas eft, ad occafionem irreligiofitatis ufurpet. Cogno-
Ghriftum non deduclum, fed defeendentem feendus enim Jefiis Chriftus mortuus erat ,ut
confiteri'. Sacramentum fuum eft, 6c in tempo- in eo vîveremus.
* In aHquoc mff. lue & infra, ju.
te eft verbum tuum. E
mus c mff. in quorum nonnullis duccrctur, non deduceretur.
n, vertere licet juxta h
f Sic mff. Editi veto fapientia. Seientiam noftram docet cflo
û modo .omittacur tuum póft verbum.
fitam in fide, cujus ratio ac fundamentum fit Dcivirtus, rebus
: b Sic pxadlantior codex Colb. cutn aliquot aliis. Cetcri vero,
leprodens 6c efiedlis,quorum caulä fola eile poffit omnipotentia.
libertatis. T um in omnibus fere mil. Deo promu, vel promte, non
Sin priüs excufis & aliquot mff. inter religionem. Praferimu?
promeme. HH
cum Colb. Corb- Remig. Martin. Pratell. ac pluribus aliis inter
c Anciquior mf. Colb. cum Remig. à ia. manu , infinite.. Martin.
regionem ; prarfertim cum de verbi fi tu lermo fit, ac de Deo jam
indefinite. Le&ioncm noßram.confirmant poßrema num. 48.
Jegcrimus lib. 1. num. 6. Ita regionem intelligentia excedit.
lib. 8. v.erba.,.,.: .
h Lipf. & Par.poA Erafmum hlc fubjiciunt, Corde enimeredi*
A Nonnulli mff. cum vulgatis , ratione monjh
: corriguntur
fur ad juftiriam, ore autem confejpo fit ad falutem : nulla audtori-
ex veterrimis Vac.-baf. Colb. Martin. & c.
tacc veterum librorum
e In vulgatis, fede defcendens eujufquam i cale opt deduceretur.
» Sic cum Er. mf. Colb.*A( ceteri cum Bad. inveftigabilium-
Cum allatis Apoßoli yerbismagis con venit ledUo, quam exhibet
k Editi, lefum: corrigunt|ir ex mff.
%
71. Si itaque ad »ntelligentiam mortis fue 1
fcli- ait Dens Deus meus , quare me dereliquifii l 6c,
patcr commendo in manus tuas fpiritum meum:
B1"' numquid confeflioni noftre confulens, infir-
I"' mum le efle potiùs confeflus eft, quàm nos
•"f' ambiguos non reliquit ? Excitaturus namque
1 ) 4« Lazarum orat ad Patrem : numquid prece
B,. ,1. ecruit dicens, Pater^cpratiasago tibi quiaexau-
(V diftime : & ey) feiebam quia femper me exaudis,
: a fed propter turbam a dixi 3 ut credant quia tu me
mififii l Nobis itaque oravit, nefilius ignora- ] I recur : 6c cum fibi non proficeret deprecatio-
nis fermo, ad profedum tamen noftræ fidei lo-
quebatur. Non inops ergo turn auxilii eft:
fed nosfumus inopes do&rinæ. Clarificari fe
quoque deprecatur, ac mox de cælo vox Dei
patris clarificantis auditur.. Sed ad auditæ vo-
tii. 30. cis admirationem ait, Non propter me venit vox
ifia 3 fed propter vos. Nobis Pater rogatur, nobis
Pater loquitur : totum ad effe&um fit noftræ
confeifionis. Et cùm clarificationis re-
* Martin, mf. proptér turbam circum fiant cm dtxi, ut credant me,
quia t b- In vuelgatis,„ *m£"o.•r amur. Rcfti.u. s i. n mrilr. mor•t amur : qua Cli aJ"i-
ceret, Si laïus eft Dei fi ium ex mortuis excitatum confiteri,
mors eft non confiteri : cur ergo moriamur &c. Cùm totus hic
liber in eos lit, qui Chriftùm infirmum probarevoluut, ut eum,
S fponfio non obfecrationi claritatis fitimpenfa,
fed ignorationi audientium j quomodo querela
paflionis, in fumma exfultatione patiendi,
non confeffionis noftra eruditioni prarftita in-
telligetur ? Chriftus pro perfequentibus rogat, Luca ij.
quia quod agunt nefeiunt. Chriftus de cruce ^
paradifum promittit, quia Deus regnet. Chriftus
in cruce confummafle omnia aceti po- fih. 1 j. jo.
culo gratulatur , quia moriturus impleverit
prophetiam. Nobis natus eft , nobis paf-
\ fus eft , nobis mortuus eft , nobis refurre-
xit. Et cum nobis hiec fola fit proprietas ad
falutem , ut Dei filium confiteamur ex mortuis
j cur rogoin hac irreligiofitate 6 moria- b
mur, ut cum Chriftus intra fiduciam divini-
tatis fua: manens , mori fe per lignificatio-
nem aflumti hominis cum fecuritate morien-
tis oftenderit, hoc maxime ad abnegandum
eum Deum proficiat , quod fe nobis Dei fi-
lius 6c hominis filium eft profeflus 6c mor-
H tuum ?
verum Dei filium negent; perfpicuum eft quod jam prsmonuimus,
non in illo conftigi cum Apollinariftis ,fcd cum Arianis:
quorum principia mutuatus fit Apollinarius ad cxplicaiidum In-
carnationis myftcrium , non ad debcllandam Chrifti divinita-
L I B E R U N D E C I M U S .
I ln cujus exordio Hilarius exponit, fidem apud Avianos umm non ejfe 3 & chm Chri-
flus werus Deus ac Dei filius ignorari jam non poffit, eum tamen creatum, (dfi nomine te-
ms Deum ah Ulis defendi, dum difpenfationem aflumti corporis rapiunt ad contume-
liam divinitatis. ObjeEta deinde diluit ex iispetita werbis, qua in Chriftum poß refurreBio-
nis gloriam conweniunt. Quod enim tum a it, Adfccndo ad patrem meum & ad patrem
veltrum ,ad Deum meum &c. ipfum oßendit dixijfe de ea natura , qua fratres
I habet3 ficut de ea, quaparticipes illi funt, dixit Propheta,Unxit te,Deus, Deustuus
pra; participibus tuis. Deinceps Apoßoli werba explicat, ex quibus probare Je putant,
(jhrifium ut fervum Patri Jubjiciendum 3 eumque regni fu i ceßurum ejje poteßate, ac natura
abolitionem paßurum: cum apud Apoßolumfinis perfeBiotiem & indevnutabilem ßatum
fonet 3 non abolitionem 3 nec regni traditio Filio magis adimat regnandipoteßatem, quam
Patri eripitur proprietas eorum qua Filio tradidit 3 ac demum ßibjeBio difpenfationis
ß t , non ferwitutis. Tum fubjeBionis illius modum ac caufas exponit, eamque non Deo,
cui nihil de efi, nihil accedit, non Filio unigenito, qui aque indemutabilis efi, fed nobis
unis proficere declarat. Non eßßlendum quod Hieronymus , ab Amando presbytero roga-
tus quid apud Paulum fibi wellt illud , Oportet enim eum regnare donec ponat om-
nes inimicos luos &c. refiribit epifi. 147• Miror tehoc.a me querere voluifle ,cum fan-
(ftus Hilarius Pidtavenfis epifcopus undecimum librum contra Arianos hac cjuailfione
6c folutione compleverit.
I. | 1 OTUM atque abfolutum fidei evan-1
'I gelicæ facramentum multifariè Apo-
ftolus tradans ,-haec quoque inter cetera
divinæ cognitionis præcepta ad Ephefios
eft locutus : Sicut ér vos vocati eftis in una ffte
vocationis veftroe. Ums Dominus 3 una fides 3 umm
baptißna 3 urns Deus & filter omnium, e & fier
c Removimus hinc , quomodo & lib. 8. n. }4- qui eft fufer i
»»mes ; cùm ea verba non exilent niû in uno rcccnciore ml. Colb. |
)omnes & in omnibus nobis. Non enim ambi*
guis nos 6c erraticis indefinite dodrine ftudiis
dereliquit , vel incertis opinionibus ingeriia
humana d permifit, ftatutisper fe 6coppofitis
obicibus libertatem intèlligentie voluntatif-
que concludens: ut fapere nos, nifi ad id tan-
tüm quod predicatum a fe fuerat, non fi-
I 4 In mljyVat. baf commifit. Mox apud Lipf. & Par. in liber-
1 tatem , perperam addito in. Z ZZ ij
d