Qü'd de
gg Pf*!-
!8. tit. j.
LXXX P R Æ F A T I 0.
158. HinC per fe exoritur quæftio ceteris jam abfolutis non inferior,:’quid nimh-
’ riim Hilarius de gratia fenferit. Merafophifinata funt,necrefutationenLmerentUB,
quæ Scultetus pag. 410. reponit j, ut. ipuus-de libero arbitrio 4 de juftificarione. &
bonorum operum meriris à Bellarmino allata teftimonia elüdat» Ût enim probet
bonorum operum mérita interdum ab Hilario excludi ; opponit prima ipfius verba
cap. 7. in Matth, n. 1. Salus gentium omnis ex fide efi, ac reticet iubnexa |(pp in
praceptis Domini vita eft univerfiorum. Rurlum ovare fibi videtur ,quôd cap, 8, n. 6.
légat, remijfum elfe à Chriftô quod lex la x are non poterat sfides enim s o l a jufttficat.
Quafi verb hoc Hilarius alio'lènfii dixerit, quàm quo diftum eft- Rom. jl tX. jußs.
ficari hominem perfidem fine operibus legis Ubi fane Paulus , uti Au gui lin us c. 14. de
fide & operibus n. ti, notât , non hot agit , utpercepta ac profeffa fide opera jufliii«
contemnantur ,.fed utfiiatfie qui/que pojfe per fidem jùflificari , etiamfi legis opera non
pracefiennt. Quid autem de fide operibus deftituta fentiendum fit, Hilarius in Pial,
ji. n. ij. luculenter aperit his verbis : Si quis incredulus nati in corporeDei fuerit ,vel
(Sp credcns miment, fruBibus tarnen fidei fine careat s eradicabitur aut ob infidetitatem ,
aut ob fierilitatem firuBuum negatorum. quæ quidem, aliaque hujulmodi plurima qui
audierit; Scifiteto eum, inconftanti fententia, opera modo commendaflè, modo re-
ipuiflè affirmanti nùmqua-m aflèntietur. t
■ aj9. Non défunt alii, qui ilium gratiæ neceflitatem ac naturam non làtis nolle
affirment. Neque his negandum, eum aliquot in locis videri nonnihil tribuere vo-
.luntaci, quod gratiæ munus elfe Ecclefia deinde docuit. Sed & ipfi fateantur ne-
celfe eft, i°. generalem humani gêheris morbum ei minime latuiflè, z°. neque in-
compertam ipfi fuilfe medici neceflitatem, 3°. perfuafum ei fuilfe & quod * gratui-
. ta fit juftificationis gratia, & quod in juftificatis concupifcentia * remaneat,adeo
ut in nullo hîc fit* perfebta bonitas, in nullo * perfebta mandatorum cuftodia,in
'■ nullo redus indeflexufque homo jecunduni primi hominis naturam : 4°. eum ad vil.
tam æternam conlèquendam , ad repellendas tentationes, ad tolerantiam ma-
lorum, ad præçepta Dei non Iblùm exfequenda opéré , lèd & intelledu aflè-
quenda, ad intelligendas Scripturas , ad laudandum Deum, ad credendum*&
orandum * gradam homim fenfiflè neceffariam. Deinde fi dubitant utrum probata
perfpedaque ei fuerit voluntatis noftræ perverfitas & infirmitas , audiant
in Pial. 118. lit. 10. n. 18. dicentem , V t fidem , ita 6? humilitatem ac modeftiam di-
fieere à Propheta nos convenit, orante ut fibi immaculatum cor fiat. .. Hoc igitur im-
macuLitum fieri deprecatur ,unde tot tantorumque vitiorum , quafi ex quodam fomite,
initia fiuggeruntur : & lit. 17. n. 8. Si nihil impedimenti ufiquam oceurreret, f i adverfian-
tes fibi non undique adejfent. fins ipfi viribus in caque agere vellet confirmaretur. Sed
ubi infidia fitnt, ubi bellum eft opus c[i potioris auxtlio, ne in f i dominetur omnis inju•
ftitia: legant & his fimilia lit. 3.30, 6. aliifque locis. Ex quibus planum eft , Hila-
rium non eam tantum gratiam nobis necelfariam exiftimalïè quæ intelledum illu-
ftret, fed & quæ adjuvet voluntatem. Unde in Plàl. iz6. n. 13. voluntatis fibi relidæ
infirmitati dolorem feientiâ addi fie explicat : Cum enim veritatis cognitio -volunta-
tem noftram ad profieBum cimfiquenda utilitatis infliget, (ëft natura confiuetudo :volunta-
tem ficientem fie proficere oportere detineat ; profieBus fiientia, profieBus doloris eft.
160. Ii ipfi poftea audiant c. iz. in Matth, n. 8. docentem , Chriftum invenijfe eft
gratuitum ; & in Pfal. 118. lit. 6. n. 4. adversùs humanam infolentiam proponen-
tem ac laudantem Prophetæ exemplum, qui omnia -vult à bonitate Dei in fie inchoa-
ris de quo &num. z. lcribit, Mifiericordiam itaque primum deprecatus eft, dehinc filu-
tare. Salus enim noftra ex mifiericordia Dei e ll, & bonitatis fiua hoc munus in nobis eft:
inde tapit oratio, unde & fiaius I N C H o A T deprecantis. Tum redeant ad illud
Traft. Pfalx ji. n. zo. Stultitia at que impie tatis extrema eft \ non intelligere fie fiub Deo
ex Deo vivere ,fid in his qua gerit exfipeciat, fùa magisvelle confident poteftate;
cum f i quid illud in fie fit , ex Deo fit. Ad Deum itaque fipes omnis noßra f it , confefi-
fio [ an confifioj ) omnis in Deo fit. Dehinc occurret in Plàl. IZ3. n. 4. ÿuis enim
reliïïus
P R Æ F A T I Ö. LXXXj
teliSus eft nobis gloriandi locus j recordantibus ô m n i a ex D eo ? s s e :& mbXi i 1
Si non in o m n i b u s opus eft Dei mifiericordia ; ettam omnia nobis t..mquam ex no- i,à.
ftro fint gloriemur : & num. 31 Ad hurtc habitantem in nobis gaudia n.iflra refieramus 3
huit f i quid in nobis eft debeamus, à beato ‘Paulo edoBi, n i h i l n ftrum ex fiiman-
dum dicente, Quid enim habes quod non axeepifti ? Inde ad Traftarum plàlmi izé. pro-
grelfus, unde bonprum operum initium 3 unde perfeveranria fit , fie dilces hum,
j. Bcne autem inania humani operis Propheta effe opera pruphetavit. Seit inutiles ejji
bumanarum euftodiarum yigilias , feit in caffitni effe. confiurgentium matutmxs fùllici-
tudines... A Deo ergo domus eft adificanda qua maneat ; quia n f i qua à Domino xdifi-
eata f i t , non ptanebit. A Deo ciyitas eft çuftodienda ,ne perçât s quia nifi à Deo euflodia
ta fit çivitas, diruetur.
■ zjz. Plurima idenridem recurrent hujufmodi exempla. Nunc quippe homines
çonfidfraf velut allilos & ad lapfurn pronos, quibus novus lèmper cafus , no- " H-1++*
va peççatj plaga femper imminent. Nune animam , edam ffanfii, terne compa- drftn».
rat, quæ fine aqua arida (ÿ infiecunda eft , (ëfi irrigari f i s e m p e k. imbre plus ni ex- 4'
leftis exfipcBat. Et cum çerto fçiret, hominem çontinuo Dei egereauxilio, hatic-,
que fpei noftræ dodlririam eflè creejeret, ut ‘Deus oratus & mifcreaturfiahet:ap_ J
tillimè cpnçludit in Pfal. 63. n. é, YigiUndum ergo in oratione Dei eft, & s e m p e r,
orandum ; ut cùm fiatigari anima (fir affligi fiibrepentium illcccbrarum aculeis caperit,
Di pus s e m p e r o r a t u s cxaudlat : & m Pial. 144. n. 14. Totis itaque in Deum al- '
lifi (fi çadentes aeulis ad/pcliant ; neque quifiquam ita de fie confidat, ut non fiemper ca-
sfiemper fie vereatur allidi. Peniqye ex verbis Traft. PfaJ. 118. lit, 14. n. zo. Ne
quod k muftis dici fiepe fioftt, racionis aliquant habest aucluritxtcm , cùm afferunt proprium
Dei munus effe- ut quis in Dei rebus atque operibus verfietur, excujantes infidchta-
tem juam, qubd ceffante erga f i ‘Dei voluntate maneant infidèles, &c. apparet doftrinam
tune communem fuiflè, quæ omnia bona noftra Dei dona elle crederet 5 hineque
infidèles plurimos pertinaciæ lùæ exculàndæ anfam arripuiflê, qubd à Deo ut fidèles
ellènt needum eflènt conlècuti. Et eorum quidem improbitatem dum vince-
re conatur Hilarius i nonnulla habet quæ ad limatioris & accuratioris Theologiæ
normam non làtis cxacla fint.. Verum eo foço. (îmilibuiquc fi non tam quid lo-
nent verba illius , quam quid iis fibi velit attendamus ; non latebit eUm hoc tan^
tùm cavere, ne cum Manichæis liberum arbitrium deftruere exiftimetur,
zj;. Sanè in bona voluntate quid à Deo, quid à nobis eilet, non fids diftin-
guens , hanc à Deo dari nêgavkquatenus hoc donum libertatem tollerer , &
inferret neceflitatem , uti ipih life 8v de Trin. n. iz. déclarât his-verbis 1 Non
utique ( dédit Deus voluntatem , j qua f i data effet , non haberet fides pnemium,
cùm fidem nobis neceffltas affine vo’lunfatfs inficrr~et\ Sed fi in particularibus illis lo-
cis- , in quibus ad tuendum liberum -arbitrium unicè intentus e ft, nonnihil tri-
buit voluntati , quod lola non poteft fine Dei gratia ; ex doctrina,, quæ per omnia
ipfius lcripta diflufa eft , conftat eum omnem operum gloriarn gratiæ Dei
adlcribendam cenluiflè , nihilque ei negaflè, nifi quod libertatefti noftram ever-
teret. Et verb fie ubique loquitur, quafi jam exftitiflènt gratiæ hoftes. Vix enim
ullos laudat virtutum aiftus , quin nos ftatim infirmitatis noftræ memores elfe, &
fi quid agendum f it , vires à Deo Iperare -, fi quid bene aftum , hoc ad ejuldem
auxilium referre cöminoneat.
zj4. Plura exigeret tattti moment! materia, plura etiam paraveramus : fed le-
bborem lerupuiofis in rebus diutiùs diftinuiflè metus eft. Si quid in his elucida-
tum, quod antea non fatis patebat -, gratiam habeat Hilario , cujus ope magis
quàm noftri ingenil viribus fret! hoc opus fulcepimus. Si quem autem oflendit
prolixitas; ignofeat affebtui, quo fanftifllmi Confefloris auftoritatem injebfis fufpi-
cionibus nonnihil imminutam luæ integritati reftitüere, ficque Operum ejus le-
ftiönem omnibus utiliorem præftare conati lumus. Sed fenlà explicuiflè non liif-
ficiet, nifi exponamus & gefta. Ea quidem props omnia tum in fronte uniufeu- s