accident, non tacendum eft. Cùm edido gravi.
* cam. -mf. * fan&us rex petturbari ecclefiam Mediola-
ianaiffi- ^ qUæ Deum verum Chriftum Sc unius
cum Pâtre divinitatis Sc fubftantiæ confitetur
., fub unitatis fpecie Sc voluntate jufllflet j
etiam importuna interpellatione »fuggeifi , Au-
•xentium olafphemum eflb,8comnino lioftem
Chrifti habendum •: idque adjeci , eum aliter
credere-, quàm rex ipfe, ant alii omnes habe-
» rent. Quibus' a rex permotus , audiri nos à
Quæftore Sc Magiftro præcepit, confidentibus
.una nobifcum epifcopis ferè decern. Primûm-
queut in foro fblet, de perfona calumnia-
b tus eft, damnatum b quondam me à Saturni-
no, audiri ut epifcopum non oportere. Non
eft nunc temporis ,quid ad hare refponfiim fit,
enarrare : led qui turn audiebant, de fide po-
tiùs, ut régi placuerat, agitandum elle decer-
c nunt. Cumquejaminarto effet negandi cperi.
Auxcntius culum j credere fe Auxentius Chriftum Deum
T°anUabtftaB' verum 5 ^ unius cum Deo patre divinitatis 8c
confitctur. fiibftantiæ eft profeflus. Placuit igitur hoc feri-
bi, 8c ne memoriis audientium quæ di&a eft
lent elaberentur , continue» libellum regi per
Quæftorem offero, quo quid conveniflèt, con-
tineretur : Sene quid mentiri arguar, ejufdem
exempla fubjeci. Placet omnibus Auxentium
d hæc ipla profited frequenter ; qui ut d ipfum
Icriberet, eft coadus. Qui diu conlilia lua
verfàns, callidifiimè fidem régis eludit : dat
feripturam ftilo antichrifti compofitam.
Script© e- - 8. Nam primùm ea, quæ e Nicææ Thraludu
fidem cjæ omnium impietas relolviflet , landa efle BE crat” teftatur : vim fcilicet illatam epifcopis, fidem
e elle veræ confelfionis affirmans. -Negat quo-
que fe feire Arium : Cum in Alexandria in
f f Ariana ecclefia , cui Gregorius præerat,
prelbyter eflè coepiflèt. Sed de Ariminenfi
fynodo , quæ ab omnibus eft religiose dift
loluta, nihil dicamus : tantùm diaboli commenta
pandenda flint. Cum placuiflèt igitur ]
feribi Deum verum efle Chriftum,Sc unius cuip
patre divinitatis atque fubftantiæ eflè : poni-
tur talis ab eo , ut à callidiflimo diabolo, lèn-
tentia, quæ fignificaret Chriftum ante omnia
tempora natum Deum verum filium : ut fecun-
dùm Arianos veritas ad filium, non ad Deum
referretur. Et ut longé major differentia hu-
jus fignificationis exfifteret -y fubjicitur , £x
* I ta mff. At editi, quitus rebus permotus. Rex auditis iis, quæ I
ipfi ab Hilario fuggerebantur , non aliud, quàm quod àb illopo-
ftulabatur , credeudus eft prctccpiflc : adeoque dubitari nequit,
quin cpifcopi in co.congrcffu ut judices federint, Quaftor vero
& Magifter tantùm ut teftes ; maximè aim Valentinianus ipfe
tcftc Ambrofio epift. n . n. i. Sc Sozomeno lib. 6, c. 7. fuffra-
gantc , tecum ecclefiafticatum judicium ad fe minimi pertine-
rc dcclararit.
fc Sex mff. cum Bad. Er. & Mir. à quodam Saturnin». Meliùs
potior es cum Lipf. & Par. quondam a Saturnine.
« ApudMir. Lipf. Sc Par. fericulo: refragantibus aliis Iibris.
<* Editi, ipfe. Vetuftiores mff. Vat.baf. Sc Carnut. ipfud,q\iod
vocabulum fie etiam alibi exprimunt. In ceteris ipfum, hoc eft,
idem. Hinc num. 9. arguitur , quod non idem, led aliud [cripfit
quàm profejfus tfi. Proximum frequenter idem fonat, quod coram
tnultitudine*
*..In mf. Carnut. Nicia & Thracia. Fortipro Nicia in Thra-
cia. tacito verbo gefta. T um in vulgatis omnium impietas ex fe
folvijfet. .Scqtiimur-lnff. Quamquam maUemas, omnium jam pittas
refolvijfet. Quid enim hoc fibi vult àliud , quàm quod mox
enuntiatur his verbis, Sed dt Arimintnfi fynodo, qua ab omnibus J
1 v e ro D e o p a tr e : ut in Pâtre veritas Dei eflet,in
Chrifto veritas tantùm filii feriberetur. De-
hinc procedente fermone , una ab Auxentio
divinitas prædicatur,Sc in ea npn confitetur
Sc 6 Filium : ut in folo Patre , non etiam in g j
Filio, effet lola una. divinitas.
9. Spargitur vero per populos, Auxentium Qua(iIeJ
verum Deum Chriftum , Sc unius cum Patre •«-
divinitatis ac fubftantiæ feripfifle , neque ab "aC"usr(i;,ul‘
expofitæ permefidéi dilfidere fententiâ: poft a
5 quæ ad communionem ejus rex pro fidei fin-
ceritate advenit. Sed cùm hoc myfteriumim-
pietatis diuoccultatum jam nontaceretur,di-
ceremque fingi h. omnia , fidem denegari,
Deum atque homines illudi jjubeor de Medio- Hilarius
lano proficifci, cùm conliftendi mihi in ea invi- r«c>'m
to rege nulla effet libertas. .vv^MK^betitt
10. Hæc igitur, Fratres, quibus Dei judicium CX1K*
inmetueft, itagefta effe fignifico. Auxentius
quod n égaré timuit, noluit confiteri : nam
2 expofitionis iplius exempla fubjeci. Si idem
feriplit, arguite fallentem :li veró* aliud feri-
pfit quàm profeffus eft, intelligite jam Chri- alitei*
Hum per eum alium ,id eft, antichriftum præ-
dicari. Lufit quidem ille verbis, quibus poft
fit fallere Sc eleftos j led patet impietatis tantæ
profelfio.
11. Negat fe duos deosprædicare, quia non Auxentii
duo patres funt. Quis lecundùm hæc non vi- Pcrfid|a
det, unius Dei confellionem idcirco tantùm xpomtU1,
) Patri propriam elle , quia folus eflèt ? Unde Sc
ille fatanæ * ftilus exftitit : N o v im u s unum Co- 1
lum v erum D e um p a trem . Et poft malevolas
fignificationes, S im ilem , inquit, fecu n d ùm S cri-
p tu r a s F iliu m ç c n ito r i fu o p a tr i. Si ulquam in ftm-
<ftis voluminibus hoc leriptum eft , habet in-
nocentiæ profelîîonem. Si k verô veritate di- k
vinitatis Filius Sc Pater unum funt, quid fimi-
litudinis imperfefta opinio antefertur ? Imago Vi
quidem Dei Chriftus eft : led Sc hominem Confiant.
, imaginem Dei elle non dubium eft , cùm ad 10'
imaginem Sc limilitudinem Dei Adam faStus
fit. Quid, tu heres Arii Chrifto tantùm no-
ftra concedis ? Quid Regem , quid Comités,
quid Dei Ecclefiam, patris tui, id eft , latanæ
arte circumvenis ? Chriftum Deum dicis : quid
fallis in nomine ? Nega Moyfen Pharaoni Exod. 7.1.
deumdiSlum. Chriftum filium Sc primogenjtum
Dei loqueris : nega primogenitum filium Ifrael Efai. sj ».
efi religiose diffoluta ? Earn autem variis Conciliis difiolutam efle
declarant Sulpiciuslib. i . pag. i t f i . Sc Hieronymus Dial. cone.
f In antiquioribus Iibris , Aria.
S Carn. Sc. Colb. filii. Hîc nocancur verba Auxentii n. 14,
Propter quod & unam deitatem pradicamus : quibus Filium à divi- nuatc callidc cxcludic.
*’ In duobus mH. nomina, ac deinde Carnut. codex > Deo atque
hominibus illudi : turn cum mf. ball Vat. de Mtdiolanio, non
deMediolano.
1 In quinque mff. filius exftitit. Satanas quidem, quia menda-
cii auctor Sc fallacium parens eft, Auxentii pacer mox prædica-
tur : fed hîc vox filius. cum fubfequentibus non (àtis cohæret. Tum
in vulgatis , Novi unum. Reditls in vetuitioribus mff. Novi-
mut unum.; hæc enim verba, ficuc & fubfequencia , fimilem ft-
cunditm Scripturas & c. funt formulz Arimini feu Nicææ in
Thracia editæ , cujus fe defenforem Auxentius profitetur.
k Ex mff.,rcYocatur particulawri , qua perfpicuior fit Hilarii
fententia : puta, fi contrà in ^çrjpturis Pater & Filius unum di«
cuntur naturæ veritate,, non qualicumquc fimilicudiuc.
r. /. it. de Deo efle. Chriftum ante tempora natum alle- .
Trin.n. j/. ris : Sc creatum nega diabolum ante tempora Sc
Ikcula fubftitifle. Chriftum fimilem Patri me-
moras: nega ad imaginem & limilitudinem Dei
hominem efle ccepifle. Solum Chrifto quod eft
denegas, ne Deus verus & unius cum Patre divinitatis
atque fubftantia; lit. Et Iblitus es una
cum magiftris tuis me hxreticum arguere: ex-
pone , quibus potes litteris , impietatis mex
caufam , Sc blafphemiarum mearum titulum
propone. Mihi autem antichriftus eft ille, qui !
unius divinitatis efle Filium cum Patre non
confitetur: quique non itaunum verum Deum
Patrem prasdicac, ut veritas quoque divinitatis
non intelligatur in Filio. Si unius divinitatis
Chriftus Sc Deus funt, cur hoc non limpliciter
feripfifti ? Si tibi non funt, cur hoc non limpliciter
denegafti ? *
iz. Arcanum igitur tarn peftiferi myfterii
optaffem, Fratres i ipfe potius quam per litte-
ras revelare , Sc omiies blafphemias Auxentii <
verbis lingulis explicare. Veriun quia id non
licet jlaltem unufquifque quod fibi liceatintel-
ligat. Multa alia prorerre Eccleliieme pudor
inhibet, Sc committere epiftolie Arianorum
*Htceitat blafphemiarum dedecora pertimefco. * Unum
ySfWj. moneö > cavete antichriftum •. male enim vos
p.ns. parietum amor cepit,male Ecclefiam Dei in
Ecciefix tedis jcdificiifque veneramini, male fub his
nenimius' pacis nomen ingeritis. Anne ambiguum eft,
fic amor. jn his antichriftum efle feffurum ? Montes mihi,
* & lilvze,8c 1 lacus , Sc carceres', Sc voragines
funt tutiores: in his enim prophets, aut ma-
nentes,aut demerfi, Deifpiritu prophetabant.
Abfiftite itaque ab Auxentio fatanx angelo ,
hofte Chrifti, vaftatore perdito, fidei negato-
re : quam fie eft regi profeffus, ut Edieret j lie
fefeliit,utblafphemaret. Congreget nunc ille
quas volet in me lynodos , Sc hiereticum me,
ut la:pe jam fecit, publico titulo profcribac,
Sc quantam volet iram in me potentium mo-
liatur : mihi certe ille numquam aliud quam
diabolus erit , quia Arianus eft. Neque pax
aliquorum umquam optabitur, nil! eorum, qui
fecundüm patrum noftrorum apud Nicxam
tradatum, anathematizatis Arianis, Chriftum
b Deum verum pr«edicabunt.b
c EXEMPLUM BLASPHÉMIÆ AUXENTII.
Beatilfimis Sc gloriolilfimis Imperatoribus Valentiniano
Sc Valenti Auguftis, Auxentius
epifeopus ecclefiæ d catholicæ Mediolanenfium.
13. Ego quidem, piilftmi Imperatores, æfti-
mo non oportere lexcentorum epifeoporum
unitatein poll tantos labores ex contentione
paucorum hominum refricarie ab abjedis ante
annos decern,licut Sc feripta manifeftant.
Sed II aliqui ex plebe, qui numquam commu-
nicaverant, nec his qui ante me fuerunt epifcopis
, nunc ampliùs excitati ab Hilario Sc
Eulèbio, perturbantes quofdam , hæreticum
me vocaverunt : julfit verô pietas veftra cog-
nofeere de his viros Iaudabiles, Quæftorem &
Magiftrum : & ficut prædixi, non eosperlo-
nam habere acculàtorum aut judicare qui le-
mel depofiti funt j ,( dico autem- Hilarium &
qui ei confentiunt : ) tarnen obediens ferenita-
ti veftræ, prôcelîi manifeftare falla f dicenti-
bus , Sc blafphemantibus, Sc vocantibus me
Arianum, Sc quafi non confitentem Chriftum
filium Dei Deum eflè.
14. Expofui « amicis pietatis veftræ meam
confelîîonem, primùm lâtisfaciens, quia numquam
hlcivi Arium, non vidi oculis, non cog-
novi ejus dodrinam : fed ex infantia, quem-
) admodum dodus lùtn, ficut accepi de landis
Scripturis ,credidi, Sc credo, in unum folum
verum Deum patrem omnipotentem, invifibi.
lem, impaffibilem , immortalern : 8c in filium
ejus unigenitum Dominum noftrum Jefum
Chriftum, ante pmnia fæcula.8c ante omne
principium natum ex Patre D eum ‘ v e r u m
f i l i u m ex vero Deo patre, fectindùm quod
feriptum eft in Evangelio : Mac cfl autem vita
aterna , ut cognofcant te Jblum verum Deum, &
quem mifiß i Jeßim Chrifium .P e ri p fum enim omnia
Fada funt ,vifibilia Sc invifibilia. Qui defeendit
de cælis voluntate Patris propter noftramlàlu-
tem, natus de Spiritu-lando Sc Maria virgine
fecundùm carnem, ficut feriptum eft, Sc cruci-
fixum fub Pontio Pilato, fèpultum , tertia die
refurréxiflè , adfcendiffe in cælis y federe ad
* Mff. fummo confenfu , lucus : quam voeem , nifi luci non
lucut obtinercc réélus cafus pluralis , prxferre lic'uiflcc : quafi
afièélaffec Hilarius ecclefiis hæreticorum ingreffu pollutis geuti-
lium lucos conferre , immo anteferre. Quamquam fi cum his
çomparemus illud capitis ƒ. in Match, n. i. In omni loco precem
fundere edocemur ; (fi- fantlorum oratio inter ferat, carceres, fiam-
mas, & de profundo maris ac beftia ventre fufeepta eft ; patet re-
tinendum elle lacut vocabulum , coque alludi vel ad profun-
dum maris , in quod Jonas demeefus eft ; vel ad lacum lconum , in
qnem dejeélus Daniel ,ac pofitus inter feras, à Deo refpici meruit.
Hue conferre liccc, quod fcribic Dionyfius Alçxanar. ap.ud
Eufeb edit. Valef. lib. I. hill. eccl. c. a i . Cum foli ab omnibus,
fugaremur atque opprimeremur, nihilo minks tunc quoque feftos cgi-
mus dies. Sjuivis deniqne locus, in quo varias arumnas fingillatim j
pertulimus, ager, inquam , f ilitudo, navis, ftabulum, career, tnftar ;
t empli ad facros conventus peragendos fuit.
*> In mf. Carn. adjicitur claufula Amen.
c Ica mff. nec aliter Iblet Hilarius hxrctica Opufcula inlcri-
bere. Ac editi . Auxentii Mediolanenfis epiftola.
<• Abell catholics, à mf. Mich.
* Editi, refricari abjecHs dtcrttis. N c in uno quidem mf. exilât |
vocabulum decretis : quod à primis editoribus baud dubiè adjeélum
~cft , ùt oratio: fois numeris abfolvcrctur. Sed præpofitio ayante!
abjeftts, propter çonfequentem ejufdcm foni fyllabamfaêiliùs ex-1
cidcre potuit , quàm decretis : eâque reftitutâ tam efiîcitur fenfus
verirati conféntaneus, quàm efficiebatur falfus adjeélione verbi
decretis. Hilarii enim atque Eqfebif exfilia hîc indicarijam præ-
monuimus, Sc ex calce'lvùjùs blaiphemiæ manifcftum cil , ubi
idipfum apettiùs declaratur.
* Sic mff. Editi verô ,falfà (iocentibus.
B Hune verfum , expofui ami fis pietatis veftrà meam confejfio-
nem , non habenc m/T.
h Irafele Palladiùs in gèllis Concilii Aquilcicnfis n. 14. apud
Ambrofium T . a. p. 790. novæ editionis, roganubus uc Ariido-
élrinam damnée , refpondet: Àrittm nec v idi, nec fcio qui pi.
‘ Ex vecultifiimo Vaticana: bafiliex codicç mine primùm rp-
(licuuntur verba, verton filium, quorum in àmbiguo Auxentius
ludebat Sc illudcbac canto faciliùs,quod interpunélibnum dillinéïio
turn nefeiebatur. Quamquam n verus eft Deus qui verus eft Dei
filius, uti demon ft rat Hilarius Iib. 7. de Trin. n. 14. parvi intereffe
videbatur ,-utrùm verum ad Deum, an ad filium,referret. Ea
tarnen arte ac dicendi ration'd non ille folüs fed alii etiam ülL
liint Ariani, de quibus Auguftinus lib. 1. contra Maximin. c. 6.
Ejufdem nature, cujus eft Pater, negat is effe Deum filium, quam-
vis verum efle filium non negetis. Ve'rùm. hoc locoi fie reftau-
ratp, pmnis jam tollitur cruditis de hujus cpiftolæ,veritate du-
bitandi ratio.
M M m m iij