rabilis eft î Sed fi ignoratur quo modo natus
eft j numquid ignorari vel hoc poteft , quôd
Filius Deus non ex alia fubftantia, fed ex
Deo natus , non diverfam habeat eflèntiam?
foh.i.xj. Numquid non legerunt, ficut P at rem, ita &
Filium honorificandum : ut Pattern honore
præferrent ? Numquid incognitum habebant
fik- J+- 9• Patrem in Filio videri : ut Filius apudeos di-
gnitate, clàritate, majeftate differret ? An 8c
hoc ex ignorantia venit,ut cum ceteris Patri
fubjetftus fit Filius:ut dum cum ceteris fubji-
.citur , non dilcernatur à ceteris ? cùm fubje-
* âio Filii naturæa pietas fit, fubje&io autem
ceterorum creationis infirmitas fit. Pafliim
quidem fciebant : fed dicant, oro , compati
* lum b quando cognoverunt ? Evitant homou-
fion 5c homoeufion , quia nufquam fcriptum
fit : quæro compafliim eflè unde præfumferint?
A nullo me expofitiones has, quas Sirmium de-
tuliftis, fidei ve.ftræ velle convellere. Sed date
veniam, fi quædam intelligere non pofliim, 5c
contolabor me : quia legi, Spiritus propheiarum i. c,r i ftrophetis JubjeHus eft. Ex quo forte non impu- J1- *’
dente.r etiam à me præfumitur , ut 5c ego in-
telligam quod alius ignoret. Non quôd quid-
quam vos fecundùm menturam feientiæ igno-
rare aufus fim dicere : fed fuper fidei catholi-
cæ unitate, patimini non minus in nobis elle
B follicitudinum , quàm in vobis.
chriftus u- Aut numquid volunt duos eflè qui paflï funt?
nus, uon enim compalfio te fiat ur. Ubi illud eft, Je fus
Chriftus filius Dei ? aut numquid alius eftje-
fus Chriftus, alius filius Dei ? Si non idem at-
•que unus intrà extraque Dei filius eft ; cre-
c -dite e in homoufio ignorationem, fi hæc ignorari
licet. Si autem in his ipfïs ipfa ilia ignoratio
impia eft, quæ tarnen non poteft , nec
d falsô, excufari $ vereor ne 8c d homoeufii igno.
Vaiemis 8e rationem profeffio mentiatur. Nonquerorad-
Uriàcii fu- jnodum de venia quam dediftis : religiofum eft
fcriptioU Deo fua refervare, 5c ignorationis error hu-
manus eft. Sed ignofcant mihi jam duo epi-
c fcopi Valens 5c Urfacius, quôd eos e pro ætate
atque exercitatione tua ignoraflè non credo.
Et difficillimum eft ne mentiri exiftimentur,
f qui fe in alio f negotio non poflunt nifi men-
dacio purgare. Sed Dominus hoc magis tri-
g buatjUt nos malè opinemur , quàm illi é non
ignoraverint. Malo enim ego malè exiftimans
judicari, quàm fidem veftram hæreticæ con-
fcientiæ communione violari.
80. Oro autem vos, fan&iffimi viri, ut cum
k bona venia follicitudines meas æftimetis. h Te-
ftis enim Dominus eft confcientiæ meæ, in
* Hic locus apud Bad. Er. & Mir. eft omnino depravatus. In
edicionibus aliis , natura proprietas , non pietas : quod malumus
çum mff. Sic luprà n. j i . Pietatis fubjeclio non eft eftcntia diminutio.
b Ediri , quomodo cognoverunt. Eadem Sirmienfis blafphemiz
vctba paritcr agnofcit Phoebadius fraude ac veneno referra, caque
propè fimili ratione convêllir,, trimUm, inquit, non video cur
meiner in t ci,mpajfibilem diçtre , quàm libéré pafftbilem confiteri.
ffuaftvero aliud fitcompati, quàm pati. Porto autem fi impajft bills
Deus .utique incompajpbilis. T am ergo compajfus non eft, quàm nec
paffus eft, ex ta tarnen condition e qua Deus. Ex quo , ut & ex noftro
Hilario manifeftiun eft , hzrcticos dicentcs filium Deiho-
tnintm de Maria jufcepijfe, per qutm compajfus eft, duos in Chrifto
afferuiffe , quo;um unus effet fufçipicns , alter fulceptus, uter-
que veto pafllbilis. Nam fi dixiffent per quem paß us eft , fequerc-
tur tantum Chtiftum paffum effe fecundùm naturam hominis:
at cùm fc ri bunt per quem compafius eft , paflione hominis natu-
ram Vcrbi fimiliter affici fignincant.
« Omnes mff. in homoufion.
j; *• Nonnulli, mff cum exeufis , homoufii. Redliùs Colb. Corb.
Pratel. Faur, &c. homoeufii. HÎc redit Hilarius ad id quod jam
délibérât diçpns , Er ipfa ilia nunc prtfens fubfcriptio non caret
falfitate: homoeufiii autem > non homoufii profefltoni fubfcxibere
çoadli funt. S.çcj quàm verè de UrCaeio & Valente fubodoratus
fit,, cos non ex animo homoeufion fufeepiffe, teftis eft Germinius
Fra^mcnto.xv. n. J. Miror autem, inquit nominatim de Valcn--
te > prediclum Vqhntem aul oblitum t(fe, auteerte fubdoli dijfimula- ^
re quod in.ptMeritum geftum fit &ç quand» Filium fimilem Patri
per omnia ‘e/je manu nofira fubfcripfimus, Quippe ifti duo, ut notât
Socrates lib. %, c. jj.femper ad eorùm partes trarifibant, qui plus
Si. Epiftolam *, quam à vobis de homoufii Epidola
5c de homoeufii expofitione apud Sirmium Sirm<um
Valens 5c Urtacius 6c Germinius popofeerunt homoufii 1
legi , intelligo in quibufdam non minùs cir_ & humoeii
cumtpeétam elle, quàm liberam. Et ipfa ho.
moulii 6c homoeufii demonftratio nihil reliquit *hum !
difficultatis. Et quidem de homoeufio , quod ,x^t%
eft fimilis eflèntiæ, commune judicium eft. De
homoufio verô , quod eft unius eflèntiæ , tra-
C «ftantes, primùm idcirco refpuendum pronun-
tiaftis, quia per verbi hujus enuntiationem fubftantia
prior intelligeretur, quam duo inter fè
partiti eflènt. Intelligo vitium in intelligentia.
Et profanus hic fenfus eft, 5c communi judicio
ab Ecclefia relpuendus. Secundo quoque id
addidiftis , quod patres noftri , cùm Paulus
1 Samofateus hæreticus pronuntiatus eft, etiam .
homoufion repudiaverint : quia per hanc unius
eflèntiæ nuncupationem folitarium atque uni-
Dcum fibi eflè Patrem 5c Filium prædicabat.Et
hoc fané nunc quoque profaniffimum Ecclefia
recognofcit , Patrem 6c Filium in his no-
mi num profeffionibus ad unionis ac fingularis
folitudinem negatâ perlonarum proprietate
revocare. Tertio etiam hæc caufa improban-
di homoufii commemorata à vobis eft : quia in
fynodo, quæ apud Nicæam fuit, coaéfci patres
noftri propter eos qui creaturam Filium dice-
bant, nomen homoufii indidiflènt : quod non
E recipiendum idcirco fit, quia nufquam fcriptum
reperiretur. Quod à vobis dictum fàtis miror.
Si enim homoufion propter novitatem verbi
pofie viderentur.
e ut pote qui anno 53J. Tyrio conciliabulo interfuerant , 8c
abhinc per 15. annos innumeris propè convenribus , in quibus
follemnes eranr de prædiâis vocibus controverfiæ. -
f Saris advertunt prudentes , hîc indicari litteras à Valente
& Urfacio ad Julium poll Sardicenfe Concilium confcriptas,
quibus exprefsè confefll funt falfa effeomniaquæ advetsùs Atha-
nalium divulgarant.
s Abcft »0» à quibufdam mff malè.
! h Erafmus monet fe in reccntiore quodam codice repe-
! rifle hîc addituin ; Pro prudetitiaveftraexpendite, quid fit à fanâif-
Ifimis viris pofeere, ut cum bona venia audiant dicentem ; & an ejufi
dem fit adulari, & objurgate. Hocideo ita dut um eft , quia ea, que.
; ad prsfcns tacit a ab nis fuißent , er am proditurus , non tarnen in
I his qua poftent tamquam exeufabilia defends , viderer calumniari.
lErauni notant ac yerba recinuit Mirxus , quæ in fcquentibus
edit, prorfus fuppreifa funt. Qui autem Rcmigianum codicem ante
annos 400. pinxit, eadem ad marginem exferiplit, przmo-
nens ea in quibufdam exemplaribus haben. Exftant in recen-
tiorc, Carn. & Tell- adoramlibci ; at inalteroCarn. ante annos
y o o. feripto & Mich, etiam in ipfo textu. His quarto fe purgat
I Hilarius , oftcnditquc fc non adulationis vicio , fed caritatedi-
dance Orientales fanSlijfimos viros appellafle : quo feil, prodeffec
I corredio , quam eis adhibiturlls crat.
i , f In vetufto-,codice Colb. & Germ. Noateus. An Paulum
I fie vocat Hilarius à Noeto , cujus hzrefim quodam modo in-
ftauravir l Epiphanius enim tradit hzr. 6 ƒ. n. 1. Paulum opina-
. tum effe, filium Dei fubfifientiam habere per fefe nullam , fed in
I Deo fubfiftere : id quod Sabellio quoque placùit, Novato, & N oc to.
il97 de Synodis, feu de fide Orientalium. nç8
?pudiandum fit 5 vereor ne 5chomoeufion pe- A tentent * örtinium vifibilium Scinvifibilium faricliterur,
quia nufquam 1 fcriptum reperia=
tur. 8z. Sed hinc non calumnior. Malo enim
aliquid novum commemoraflè , quàm impie
r-efpuiflè. Prætermifla itaque quæftione novi-
tatis , ne in his quidem refidet quæftio , quæ
communi omnium noftrûm judicio damnan-
tur. Quis enim fanæ mentis tertiam fubftan
«ftorem; Et in unum Ddminum noftrurnjefiim ti
Chriftum filiiinl Dei, natum ex Patre unige- t{
nitum, hoc eft, de fubftantia Patris 4 Deum «
ex Deo , lumen ex lumine, Deum verum de «
Deo vero, natum non fa&um*unius fubftali- M
tia: cum Patre , e quod vrxcb dicunt horilou- «
fion,per quem omnia funt qu£ Inc^lo «
6c in terra, qui propter noftram falutem de- «
tiam, quæ 5c Patri 5c Filio communis fit, præ- feenditf , incarnatus eft, 5c homo fa&us eft &
dicabit? Vel quis fecundùm Samofateum ,in Bpafliiseft, 5c refurrexittertia die, ôcadfcendit
Chriftô renatus , 5c Filium confeflus ac Pa.
trem , quôd Chriftus in fè fibi 5c pater 5c filius
fit confitebitur > Par itaque in condemnandis
impietatibus hæreticorum noftra fententia eft:
5c hanc homoufiiintelligentiam non modô re-
fpuit, lèd 5c odit. Atque ita non relinquitur vi-
tiolæ intelligentiæ quæftio , ubi in vitii dam.
natione communis aflènfuseft.
in cjelos t venturus judicare vivos 5c mortuos. (,
Et in Spiritum-fandum. Eos autem , qui di- ({
cunt, Erat quando non erat, & ante quam ,
nafeeretur non erat, 8c quod denon exftanti- c
bus fa&useft, vel ex alia fubftantiaaut eflen- c
ti^ , dicentes convertibilem 5c demutabilem c
Deum:hos anathematizat catholica Ecclefia. c
Non hie fan&iflima religioforum virorum
83. Di&uro autem me tandem de tertia fynodus nefcio quam priorem, quæ in duos di-
quæftione,orovos,neubi pax confcientiæeft, C vifa fit, lubftantiam introducit fed Filium
ibi fit pugna fufpicionum : neque quidquam
me nifi ad unitatis profeètum proferre exifti-
metis. I nane enim eft , calumniam verbi
pertimefeere, ubi res ipfa., cujus verbum eft,
non habeat difficultatem. Difplicet cuiquam
fil fynodo Nicæna homoufion eflè fufeeptum?
Hoc fi cui difplicet, placeat neceflè eft quod
ab b Ariis fit negatum. Negatum enim idcirco
eft homoufion, ne ex fubftantia Dei patris
natum de fubftantia Patris. Numquid 8c nos
negamus ? aut quid aliud confitemur ? Et poft
ceteras communis fidei expofitiones ait, Na- c
tum non fa&um, unius fubftantia: cum Patre, t
quod graefc dicunt homoufion. Qiia: hic vitiofie c
intelligenti* occafio dt ? N atus efle de fubftan-.
tia Patris Filius, non fa&us pnedicatur : ne
nativitas divinitatis, fa&ura fit creationis. Idcirco
autem unius fubftantite: non ut unus fub-
Deus filius natus, fed fecundùm creaturas D Aflat aut folus, fed ut ex fubftantia Dei natus
ex nihilo conditus prædicaretur. Nihil novum
loquimur, pluribus édita Iitteris ipfa Ariorum
perfidia fibi teftis eft. Si propter negantium
impietatem pia tum fuit intelligentia confi-
tentum j quæro cur hodie convellatur, quod
tum piè fufeeptum eft, quia impiè negabatur?
Si pie fiifceptum eft:curvenitconftitutio pie-
tatis in crimen, quæ impietatem piè per ea ipfa
quibus c impiabatur exftinxit
non aliunde fubfiftat, neque utin aliqua diffi-
dentis fubftantia: diverfitäte fubfiftat. Aut
numquid non hxc fides noftra eft , ut non
aliunde fubfiftat, neque quod indiflimilis fubfiftat
? Aut aliud hie teftatur homoufion,quam
ut una atque indiflimilis duum fit fecundum
natura: 5 progeniem eflentia, quiaeflentiaFilii
non fit aliunde ? Qua: quia aliunde non eft,
unius re&e effe ambo credentur eflentia: j quia
84. Videamus igiturquid Nicæna fynodus £ fubftantiam nativitatis Filius non habeat nifi de
d ftuduerit , homoufion, id eft, unius fubftan- paternæ audfcoritate naturæ ?
tiæ confitendo : non utique hærefim parturi- 85. Sed fortè è contrario dicetur, idcirco
re , quæ de homoufii vitiofà opinione con- improbari oportere, quia vitiosè intelli^i fo-
cipitur. Non opinor illud Ioquentur , quôd leat. Hoc fi timemus, deieamus in Apoftolo
unam anteriorem fubftantiam Pater 5c Filius quod di&um eft, Mediator Dei& bominum hoin
fubftantiam fuam partiendo diviferint. Et
Chriftus Jefiis j quia ad aucloritatem hære-
ipfam quidem religiose tum feriptam fidem,
nunc quoque huic fermoni noftro non irreli-
. giosè infèremus.
fis fuæ Photinus hoc utitur : 8c non Iegatur à
nobis, quia ab illo malè intelligatur. Pereat
quoque ad Philippenfès feripta epiftola , aut
probandû,
sc foleac
intelligi.
Credimus in unum Deum patrem omnipo- F igni aut fpongiâ : ne in ea Marcion relegat,
* Argumentum ^ vocis novitate petitum Athanafius Or. i.
pag. ;i6 . & 337. & Epiphanius hzr. 73. n. 14. & 19. in ipfos hz-
reticos paricer recorquent: quippe qui Pattern dixere ingenitum,
Filium verb ex non ente, & nmfuifte priiss quam nafeeretur , &
"alias voces exeogitamnt Scriptuns prorfus incognitas. Verum
ut docet Athanafius lib.de Synod, p. 913. Hilario noftro hie
fuffragante, nihil id refert, f i quis voces in Scfiptura non repertas
ufurpet, quam diu pias fententias compleäitur. Contra hareticustam-
etfi voces fuas e fdcris Iitteris ufurpet, nihilo minus fufpettus ani-
moque corruptus audiet a Spiritu , Sjuare tu enarras juftiutts
b Excufi hie , quod ab Arismis eft negatum; & \n(th, Arianorum:
diftentientibus mff Sic & apud Pbcebadium At it, non Ariani
nuncupantur. Quomodo hie Hilarius . ita Athanafius jib. dc Syn.
p. 91 o . idem vocabulum homoufion re£t& & ab Aiicibch'enh fynodo
contra Samofateum rejeftum , & k Niczna contra Arianos
fufeeptum probat ex fcopo utriulque Concilii.
* Sic m ff Editi verb, impitbatur. Vcrbo impiars ufus eft Plautus:
quod quidem ad inftar grzci dosfftTt ^ id eft , impietatem
agere .confidtim videtur. Porro illud impiabatur ad Samofacei
hzrefim referri commode queat: ut qua ille voce nude pofita
impietatem fuam enuntiabat, ea ipsa per alias fuperiores expo-
fita Arii impietatem Niczna fynodus exftinxerit. Nifi forth quis
mallet hie alludi ad cam rationem, qua vdccrii'homoufion adver-
stls Eulcbii argutias Niczz fufeeptam narrat Ambrofius lib. 3.
de fide c. i f . n. n y . quod mintis probabile eft.
‘‘ In vulgaris ,-ftatuerit. Verids mfl". ftuduerit : cum non tarn
quzratur an homoufion ftatutum fit, quam quo con filio.
e Aliquot mff ut Fragmento 1. num. iy- quod Grad dicunt
homoufion. Hzc autem verba non habet exemplar Corb. fieculo
fexto exaratum, quod hoc Symbolurri cum aliis antiquis mo-
numentis continet.
{ Addunt editi, de calls i qdod neque hie in mff exftat, ne-
ue Fragmento a. neque apud Lucifcrum lib. de non parccQ-
o & c.
6 Ita mff.' ubi in vulgatis, propAgintm.