tue. ix.}. Duos denarios vidgæ inopis acceptions Do- A utiliter, 8c labores noftros in replendis mani.
minus habet copiofis divitum nummis. Tanto
praftat operibus voluntas. a Et opera quidem
manum implent: fed finus manipulis funt ca-
paces. Ergo hoc xdificii feenum neque meten*
tis manum, neque manipulos colligentis fi-
num replebit.
12. Sed neque prretereuntes diccnt, Bene-
. dietio Domini piper vos. Et qui funt prarereun-
tes, nifi qui b peregrinantes corporalis vita:
fieailum tranfeunt j non manentes in his qua: B
nulla funt, fed ad a:terna tendentes j neque
his qua: conlpedui fubjacent immorantes, fed
ad invifibilia pergentes ? Ut autem penitus qui
funt trapfeuntes intelligamus $ audiamus Moy-
fen, cum in rubo ignem confpexit fine damno
rubi in quo conflagrabat ardentem. Ait enim,
Tranfibo, 8c videbo vifionem hanc. Quid ell
iftud, tranfibo ? Nulla eum locorum intervalla
difereverant, eodem in loco 8c loquitur 8c vibus
ac finibus præparemus : ut benediâionum
Dei participes fimus in Domino noftro Jefe
Chrifto, qui eft benedi&us in fæcula fæculo.
rum. Amen.
P S A L M U S CXXI X .
Canticum graduum.
E profitndis clamoevi ad te Domine,
Domine eexxaautiddii <wvoncc.eevmn. nm.eant. Fiant
aures tuas intendentes in <vocem orationis
me*. Si iniquitates * obferves Domine *
* quis Jufiinebit te ? fihtomam apud te pro, *
pitiatio efi, (djr propter legem tuam fufiimi °
det : quid ergo tranfit ? Tranfit plané cor- C te Domine. Sufiintdt anima, mea in verbum
porales carnafcfcjue curas : & foceri fui oves mum . fperawit xnimi metl in Domm A
rf*i- s‘ is
& i 6.
donc vacac
Prophcta.
pafeens, in cæleftem cognitionem reli&is ter.
renis operibus excedit. Verùm 8c ipfe per-
traiifit, qui in fuperiore plalmo ait, Vidiim-
pium fuperexaltatum, 8c elevatum ficut cedros
Libani : 8c tranfivi, 8c ecce non erat. Quem
admiratus in fieculi rebus eft, quem * in cor-
poreis operibus manens excellum elatumque
conlpèxit j hune tranfiens, id eft, peregrinus
fæculo faftus, 8c in cæleftem ac ipiritalem cognitionem
de terrenis 8c caducis rébus exce-
dens, hune d nihilum habuit, etiam non elfe dixit
, ÔC mortuum deputavit. Negant ergo ædi-
ficiorum foeno prætereuntes Dei benediélio-
nem, fruclibus aridis 6c caducis feientes gra-
tiam divini muneris denegandam.
13. Sed Prophetæ vota dura atque alpera
elfe credentur : totus enim ejus fermo tam-
quam optantis fuit, cùm ait, Fiant fient foenum
eufiodia matutina ufque in nottem fperet
Ifiael in Domino : quia apud Dominum
mifiricordia, (gfi copiofa apud eum redm*
tio. Et ipfe redimet Ifrael ex omnibus
iniquitatibus eorum.
TRACTATUS PSALML
N T E R multa præciara > quæ ad Roma. 1
I nos Apoftolus fcribit,chm de fide gentium
6c infidelitate Juda:orum locutus eflet,,
6c multa de judiciis Dei decretifque traftaflet,
ait , O profundum divitiarum lapientia: &*
fcientia:Dei, quam lunt e infcrutabiliajudicia c
dificiorum. Sed abfit iftud ut Propheta im- E ejus > & inveftigabiles viz ejus > Quis enim11
precatus efie credatur. Prophetali autem feien- cognovit fenliim Domini, aut quis confilia-11
rius ejus fuit ) aut quis ante dedit ei, 8c re-0
tribuetur illi ? Quia ex ipfo, 6c per ipfum, &"
in iplo funt omnia : ipfi claritas in fecula fe-«
culorum. Humana: infirmitatis religiofa con.
felfio eft, ex Deo hoc fblum nolle quod Deus
eft. Ceteritm fecreta ilia 6c profunda imper-
Ipicabilis judicii decreta mens terrena non
penetrat. Inveftigare quidem ea perferutari-
hæc locutus eft j 6c cognitionis fuit fermo
ifte, non voti : fimul ut peccatoribus terror
ingrueret, inanitatem fru&uum fuorum arefi-
centium cognituris.
14. Porro autem votorum fuorum oftendit
affedum, dicens , e Benedicamus vos in nomine
Domini. Promta benedidio eft, fi hi qui fere-
bant ædificiorum feenum , f ferere incipiant
los finum repleat. Aridis ergo operibus emor-
tuos frudus luos in foeno jedificiorum Propheta
monftravit, benedidiones negando : vota
autem fua erga pa;nitentium lalutem pro reditu
quod meilbris manum 6c colligentis manipu- F 9ue phwn eft, fed inferutabilia ea efie & intia
bonje operationis oftendit, benedidiones
rurfum quas negavit optando. Seramus ergo
veftigabilia confitenda funt : quorum eft alte-
rum religiofæ voluntatis, alterum imperfpica-
bilis naturæ. Quis enim caufas naturafque cæliH
ôchujus 6cfuperioris 6c ceterorum feiet ? Quis |
Angelorum 6c Poteftatum 6c Dominatuum &10
Thronorum 6c Principatuum officia rationef-cl
a In mC Rcg. & apud Zcnon. & operu quidtm manu implmtur.
In Turon. £$» opera quidtm manus implentur.
b In prius vulgatis , tamquam peregrinantes. Tum in mf. Turon.
corporalis vit.
e Ita Rcgius codex cum Turon. Editi vero, in corporeis rebus,
qua: verba ad eum qui confpieit, non ad eum qui coni'picitur, referenda.
Paulo ante in m f Turon. fuperalratum, pro fuperexald
Apud Zcnon. pro n'thilo & c. In vulgatis noftris , in nihilum
habuit & jam. Prxfcrimus cum mfl. nihilum habuit, cilm refpi- |
ciatur illud ,&• ecce non crat. Prefliils eadem pfaltni verba admen-
tem Hilarii fic incerprctatur vulgatus Hieronymus : Non eos bi-
nedixertmtfantti Dei, qui pro nihilo habenles rnundurn pertranfit-
runt ad ctleftia & tterna.
* Antique editiones cum mfT. Rcg. & Turon. benedicamvos.
1 Rcg. mf. cum Turon. ferre incipiant. Vulgat® Icftioni favet
'illud apud Hicrouymum, Benediximus vobis : ut reliftisinfruthiefn
aridifque operibus, ea feratisqut & mejforum manum Ö* tolligut"
tium manipulos repleant finum.
g Turonenfis codex bic Sc infrà , inexfcrutabilia.
ue perceperit ? Quis Cherubim 6c Seraphim A omnibus eft, totus audit, totus videt, totuseffi-
perpétuasrvoces; æternafque inCelliget ? quis cit, totus incedit. Et hoc ex Scripturis doce-
faudantes Deum fuper cælum aquas cognpf- mur, cùmdicitur, Ego fumDeus appropians,
cet ? quis fôlis, lunæ 6c aftrorum lumina corn- & non de longé} 6c rurfum, Quoniam in iplo
nerca iibi efle gloriabitur ? quis hanc inanis vivimus, 6c movemur, 6c fumus. Virtus ergo
nobis ut * putamus, aëris plenitudinem me- Dei, quæ æqualis 6c indifereta eft, ofliciorum
tietur*? Tam vero quis aut difpofitionem or- ac membrorum habet nomina : ut virtus qua
bis terrarum, aut elementorum virtutes, aut videt, oculi fint j virtus qua audit, aures fint j
remporum mutationes, aut fluminum curfus, virtus qua efficit, manus fint j virtus qua adeft,
aut maris fines, aut Oceani viciflitudines, aut pedes fint : officiorum diverfitates virtutishu-
ventorum flatus, aut naturas animalium, aut B jus poteftate peragente. Deus ergo ubique eft,
rabies beftiarum , aut genera arborum, aut 6c ubique adeft, audit, videt, efficit: fed oran-
virtutes radicum, 6c origines animarum, 6c dus à nobis eft, ut fecundùm precem noftram
incrementa corporum, 6cinfantium mortes, 6c adlit, audiat, videat, efficiat. Naturæ fuæ eft
fenum vitam, 6c labores Ixculi, 6c fen&orum ut audiat j fed fidei noftræ eft ut precemur
vloriofas calamitates, 6c irreligioforum infeli- audiri. Audit conviciantes, audit maledicen-
ces beatitudines, 8c Legis 6c Prophetarum 8c tes, audit etiam intra fecreta cordis loquentes :
Evano-eliorum 6c Apoftolorum b arçano cæle- fed fides officium fuum exfequitur, ut Dei au-
fti libros confecratos, plenæ cognitionis feien- ditionem roget 5 ut qui per naturam fuam au-
tiâ- confequetur ? dit, per orantis precem dignetur audire.
z. In bis igitur omnibus hærens ac deten- C 4. Quôd fi qui forté corporeum Deum 6c
tus Propheta, ex interno cordis fui fecreto, conformabilem 6c membris diverfum, quia non
fecundùm Apoftoli vocem 8c ipfe clamat, di- idem oculus quod 6c manus eft , ob id elfe
fer. 1}. :
Aa.ij.i
eens, De profundis damavi ad te Domine. Por
ne illum, fecunddm Apoftolum, in profundo
divitiarum Dei imperferatabilium 6c inveftiga-
bilium demorantem 5 ftatue illum de profundo
humanarum calamitatum jeftu precantem, fe-
cundüm eam Domini qua: in anteriore pfalmo
eft vocem, Veni in profundum maris, 6c temexiftimabit
quod diftum eft, Faciamus hominem
ad imaginem 6c fimilitudinem noftram :
primhm meminifte debet hominum inftitutio-
nem naturis duabus contineri, anima: feilicet
6c corporis, quarum alia Ipiritalis, alia terrena
eil 5 5c inferiorem hanc materiam * in efficien-
tiam atque operationem natura: illius fuilfe po-
Conrra An-
chropomor-
fhias.
ftatcorpore
Kp ef, ta~s demerßt me : exiftni ma illuI-m non.la.b.ii.s, D StBioBrOies. %*_ a_pe_a_taml:„. Er-g-o- quifq_uis^ ijr a: _v_ole—t cr:_ed_e- fed fecreto, ut juflum eft, cordis orare:apta
aut ignorationi, aut palfioni, aut orationi vox
ilia dicentiseft, De profundis damavi ad te Domine
j dum aut nefeit, aut patitur, aut preca-
tur. Et quia de profundis clamat j confiden-
ter ait, Domine exaudi vocem meam : fiant aures
tua intendentes in vocem orationis me*.
3. Sed quærendum eft an idipfem fit, exau-
' di vocem me am j 8c,fiant aures tu* intendentes h
re, ut corporalis Deus fit, quia ad imaginem
ejus homo fa&us eft5 compofitum efie Deum
ftatuet, ex potiore feilicetinferiorique natura,
quia de talibus homo conftat. Quidquid autem
compofitum eft, necefle eft non fuerit æternum}
quia compofitio habet initium c quo corpora-
tur ut maneat. Sed hæc infidelitatis deliramen-
ta funt, dum per d cæleftis naturæ ignoratio-
nem, intra has opinionis anguftias vitio in-
■ vocem orationis me*. De profundis enim orat, 6c E genii degeneris coartatur.
profundum eft quidquid orat. Ac primùm in-
telligendum eft, Deum incorporalem efie, n.e-
que ex partibus quibufdam atque officiis membrorum
, ex quibus unum corpus efficitur,
confiftere. Legimus enim in Evangelio, Quoniam
Deus fpiritus eft, invifibilis feilicet 6c
immenfa atque intra fe manens 6c æterna na-
• tura. Scriptum quoque eft, Quoniam fpiritus
- carnem 6c ofla non habet. Exhis enim corpo-
5. Deus aqtem femper 6c in omnibus ma- \
nens ubicumque idem, 6c ipfe nufquam non 1
totus, ciim pulcherrimum opus perfeclo jam
mundo inchoaret, hominem feilicet ad imaginem
fui faciens, eum ex humili natura ca:le-
llique compofuit, anima videlicet 8c corpore.
e Et prihs quidem animam divino illo 6c in-
comprehenfibili nobis virtutis fax opere con-
ftituir. Non enimeüm ad imaginem Dei horis
membra confiftunt, quibus fubftantia Dei F niinem fecit, tunc 6c corpus effecit. Genefis
non eget. Deus autem, qui 8c ubique 8c in docet ldnge poftea, quam ad imaginem Dei
* Rcmovimus hinc faUb, juxta mfl’. & Zcnonis cditioncm. Mox
vocabulum quis cx ml. T uron. fupplcvimus, cùm antca dee flee.
b Apud Zenon, arcana ctlefii iibro confecrata : nobis non pro-
bacur.
c Ira Vaticanus codex. At apud Zenonem , quo comparatur. In
cdicionibus aliis, quo componatur. In mf. Turon. comparatorum
quo maneat. In Reg. quo comparatorum maneat. Ex hac le&ione
poflet confici, quo comparut, leu adipifeitur, ut totum maneat, aut
potiùs, quo corporatum maneat. Compofitioncm autem à Deo fic
abigit Gregorius Nazianz. Or. 34. n. 13. Compofitio quibpe pugnt
initium eft, pUgna autem dijfidii, dijfidium folutionis. Solutio porro
nullo modo in Deum ac prima,>, iliam naturam cadit.
d Id eft, ut aliàs ortendimus, divin* , vel etiam fpiritalis natu-
i*. Hac poftcriore intelligentia mox prxdicatur homo compofitus
tx humili natura ctlefiiqùe, anima videlicet & corpore. Neque ne-
«fle eft moneamus , animx cæleftem naturam prxdicari, non
quod ex quadam cxlefti materiâ condiu fit, ( quam Hilarius in
fe affumu aliunde alterius natura originem non habere dilcrcè docet
in Plkl. n s . lit. 10. n. 7. ac proinde neque ex terrena neque ex
cxlefti materia conftare, ) led quod foil Dei in cxlis habitant^
vircuti originem fuam debeat.
* Qux iaperlunr cxhoc numero, omittunturapud Zenonem :
haud dubiè quia qui illis Hilarii Tradtaribus in ceteris fubferipfit,
in lingularcm illius de primi hominis inftitutionc fententiam. ab ire
nolucric. An re ipfa animx & corporis condicioncm & ucriulcjue
conjnndlionem diftiudlis temporum intervallis fadbrm (enferic,
an verb tantum ex Moyli verbis quemdam Dei in homine con-
dendo operationum aut quafi operationum ordinem indicare vo-
luerit , q u x r i poceft. G erte ftare nequit animadverfio Scul-
teci, qui inter fingulares Hilarii fenrencias refert, quod fenferic
animam Ada prius fuift formatam quam corpus , & Deum omnia
fimul & femel creafe. Si enim vel Adam fimul ac femel creatum
fenfit, non fen fir omnia fining & femel a Deo creata. Vidcfis
0. Pfal. iig .n . 6.
Ee ij