opifici imponimus ? Quid noftrisa Deum cog- A formam deccderet. Decedere auteni ex Deo p
nominamus ? Creator noiter eft , creator om- ^ r ‘p,,c ’
nis militia carieftis eft.
in hominem,nifi fe ex Dei forma Deus eva-
cuans , non potuit. Evacuans autem le non B
abolituseft, f ne eflèt j cùm eflet aliud quàm v
fuiflèt. Neque enim defecit ex fefe , quife '
evacuavit in fefe : cùm virtutis * poteftas etiam
in evacuandi fe poteftate permaneat$ & in
formam fervi tranfifle , non fit naturam Dei
perdidifle , cùm formam Dei evacuafle nihil
aliud quàm virtus divinæ fit poteftatis.
5. H#c cum ad Filium , per quern fa&a
funt omnia, apoflolica atque evangelica fide
intelligenda referantur ^ quompdo his ipfis qua
geflit aquabitur, 8c in ea erit natura nuncu-
patione,qua cunda b funt 1 Primtim quidem
human« intelligentia fenfus hac refpuit,ut
creator creatura fit 5 quia creatio per creato-
rem eft. Qui ft creatura fit j & corruptioni B
fubditus eft , 8c exfpe&ationi obnoxiiis eft,
& fervituti fubje&us eft. Ait enim idem bea-
. tus apoftolus Paulus : Etenim longinqua ex-
(peHatio creatura revclationem filiorum Dei ex-
fpettat. Vamtati enim creatura JubjeSla eft non
fponte, fed propter eum qui c fubdidit earn in Jpe.
Quia & ipfa creatura liberabitur k fervitute cor-
ruptionis in libertatem claritatis filiorum Dei. Si
igitur Chriftus creatura eft y necefle eft fub fpe
7. Adeo autem in forma Dei efle , nihil 1
aliud eft quàm æqualem Deo efte : ut æquali. ‘
tas honoris Domino Jefti Chrifto, qui in forma t
Dei eft, debeatur, ipfo dicente, Z)t omnesho. ^
noriftcent Filium , fieu t honorificant Patrem. Qui
non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui
mißt ilium. Numquam diverfitas rerum , nifî
& h in honore diverfo eft» Res enim eædem
venerationis ejuftlem funt : * quia aut fummus
honor indigne inferioribus deferetur, aut cum
longinquæ exfpectationis incertus fit,&longa C contumelia fuperiorum inferiora his æquabun.
_ H_WSH fi t fur linnnrp ejus exfpedatio d noftra potius exfpe&et, 8c Filin« OufPm ^ fî llf frPafic
exfpedans eavanitati fubjedus fit, & per ne-
ceffitatis fubjedionem non fponte fubjebtus fit.
Subjedus autem non fponte aim fit, necefle
eft 8c iervus fit j fervus autem chm fit, maneat
etiam in corruptione naturae. H«c enim omnia
creatura: propria efle Apoftolus docet: a
quibus per longinquam exfpedationem libe-
randa , fecundum humanam gloriam claretur
in honore. Filius autem k fi ut creatio
potiùs quàm nativitas fit, per venerationem
* exæquabitur Patri j nulla nobis religio honoris
ad Patrem eft, cùm tanta nobis ejus vene.
ratio impofita fit , quanta eft creaturæ. Sed
quia Deo patri ineo,quod ex eo Deus eft na-
tus, æqualis eft j eft etiam æqualis in honore.
Filius enim eft, non creatura.
Et hæc de illo præclara vox Patris eft:
feet. Et ô imprudentem dç Deo atque im- D Ex utero ante luciferum çenui te. Nonpræjudi- )!
ppiiaamm Iprofeffionem, his eum per creaturæ con- catur autem Deo,ut iæpe jam diximus, per c
tumeliam ludibriis deputare , ut fperet, ut
e fèrviat , ut coadus fit, e ut cognitus fit, ut
liberandus fit in noftra, non in fua, cùm de
fuis nos ad aliquid provehamur.
Si creatura Sed impietas noftra cum ingenti perfi-
èa ’acr'cartu* diæ incremento per hanc illicitæ vocis auda-
cft Pater : ciam procedit : ut quia Filius creatura fit, Pater
quoque non différât à creatura. Chriftus
infirmitatem noftræ intelligentiæ 5 ut per id,
quód ex utero genuifle fè dixit, ex partibus in*- p
ternis externifque per membra coeuntibus,
tamquam corporalium caufarum originibus
confiftat : cùm extra naturalium ncceflitatum
caufam liber atque abiblutus, naturæ totius do-
minus manens, proprietatem nativitatis Uni-
geniti fui ex indemutabil is naturæ fuæ virtute
enim in forma Dei manens, formam fervi ac- E fignificet. Ex fjpiritù enim fpiritus nafeens
cepit: & qui in forma Dei eft, fi creatura eft j
Deus non aberit a creatura, quia in forma Dei
fit creatura. Efle autem in forma Dei, non alia
intelligentia eft, quam in Dei manere natura:
perquod & Deus creatura eft, quia in natura
ejus fit creatura. Qui autem in forma Dei
erat, Deo fe «qualem eflè non rapuit j quia ex.
Dei «qualitate, id eft, ex forma ejus in fèrvi
licèt de proprietate fpiritus, per quam 8c ipfe
fpiritus eft,nafcâtur: non tarnen alia ei præter
quàm m perfedarum atque indemutabilium
ïfar
ad id quod nafcitur cauia eft. Et ex
caufa licèt perfeda atque indemutabili naprietate
“ pc
fcens , necefle eft ex eau ia in caufæipfius procaufarum
nafcatur: Proprietas autem humana.
rum n neceflitatum intra caufas uteri contine-
3 Erafmus contra fidem veterum libroram hic addidit cogno-
minibus : quam voccm retinuerc fequentes editiones.
k Rurfum hic Erafmus de fuo inferuit, qut facta : nec poftca
caftigatus fuit.
* In mlT. Vat. baf. & Martin, fub'didit omnia. In Carnut./«i-
didit ea.
* Codex Vat. baf cum Martin, noflram fotitts exjpeltet rtvcla-
tionem. Ab Hilarii (ententia minds recederet , qui fubftitucret
noflram potiits exjpeilet claritatem: quod repugnare innuit , quia
Chriftus jam propria gaudet gloria, quam nobis communicaturus
eft, neque claritatem exfpeäat nobis communem.
* Verba , ut cognitus f i t , qua; magno confcnfu habent mff.
Sola Mirzi editio retinuit. Quamquam attendences illud Pauli,
Ipfa creatura liberabitur d fervitute corruptionis, neenon hoc Hilarii,
Servus autem citm fit, maneat etiam in corruptione natura,
pro cognitus rcllituendam efle corruptus, dubio procul ducimus.
1 Editi, ut non effet. Aliquot mlT. ne non effet■ At vetuftiorcs
ne effet. Particula ne, pro ut non, Hilario valde familiaris eft.
t In edit. Mir. ut in mfT. Vat. baf. & Martin, hic adjicitut
fua. Poteftatem illam ita in Chrifto petmanfifle , ut ea etiam in*
terdum utcretur, fuperiori libro probatum eft num. 48.
h Iidem mff. in honoris diverfitate eft. V. lib. 9. n. i j.
* Ita mfl. nifi quod in uno Vat. baf. Omriino autem fitmmts
See. Editi veto, quia ut fummus honor indigne inferioribus defer-
'ur, ita cum cohfufnelta See.
k Er. & Mir. cum aliquot recentioribus mff. f i concreatio. Lipf.
Sc Par. cum antiquo ml. Colb. f i creatio. Vindocinenfis codex,
ft cut creatio. Non dilpliceree , f i fie ut creatio. Namque ex Bad.
Sc mff. Vat. baf. Corb. Remig. Martin. Sfc. reftituentes fi ut creatio,
particulam ita ante ut tacitam intelligimus , puta , f i ita pit
venerationem exaquabitur Patri, ut creatio fit See.
1 In vulgatis, qua exaquabitur. Non exftat qua nifi in unomf.
Colb. valde fufpcAo.
“ His Lipfius fubfti tui t , perfeda atque indemutabilis fubflantia :
quod Erafmus in margine adferipferat, Hilarii, ut puto, feufuin
indicans, non verba.
B Lipf. Sc Par. ex Erafmi margine humanarumnativitatum: ob-
nitentibus omnibus mff Neeeflitates hic vocantur, quae ad ali-
quem eflèâum neceflàrio (ècunddm naturz leges rcqiiiruntur.
Itaquepoft verba , Proprietas autem humanarum necejptatum, »OB
male animo fuppleveris, rations habita ad generationem.
Sed Deo fion ex partibiis * perfeéto^fedA nem : ficuti flee per caufas Corporutn aut
1 ‘ j
filjuni dt
■ J0 v0
i ‘»|
®PratloncS
lic aut videac aut agat, fed utatiir his partium
indemutabili per fpiritum , quia Deus Ipiri-
tUs eft non eft internarum caufarum naturalis
neceffitas. Sed quia nobis fpiritûs de fpiritu
óativitatem prædicàbat , fenfum noftrum
b caufarum noftrarum inftituit exemplo y non
in exemplum nativitatis, fed ad intelligentiam
generationis j ut exemplum illud non ad ne-
ceffitatem proficiat, fed ad fenfum. Si igitur
creatio eft Unigenitus Deus : 8c quid fibi vult
fighificàtio inteWigentiæ,quæper confuetudi- B feienti j & per conditioner« infirmum fit, ut
rietti nativitatis hümaiiæ intelligentiam divinæ. dominatui férvitus. Quæ cùm ita efle commu-
eéherationis c oftendit ? ne judicium fit j cujus nunc nos temeritatis
6. Plerumque enim per hæc noftrorum cor- exemplo Deum creaturam, 8c Filium fa&uram
pórum mehibra, operationum fuarum nobis 8c dicemus & exiftimabimus : cùm nufquam
Déus momenta fignificans , fenfum noftrum nobis hoe 1 de fe & Magifter 8c Dominus fer-
lifu intelligentiæ communis edocuit, cùm ait, vis ac difeipulis fuis locutus fir, neque nativi-
Cujus munus çreaverunt omnem militiam coeli} tatem fiiam aut creationem aut facturai« dove!
nuncupatiombus, ut per corporalium mi-
nifteria virtus efficientiarum incorporalium
lentiatur.
ir. Natura igitilr humana: confuetudinis Prophet*
non finit,fed nec dominicx do&rina: fenten- naonjr,c™t
tiapatitur, magiftro difcipulum prsefle , vel qucmDeu«
feirvum imperare domino: qu6d alterum alte-
ri 8c per ignorantiam lubjaceat, ut ignarus
ifcerum, Oculi Domini fuperjuftos j vel riir- cuerit ? fed 8c Pater nihil umquam aliud quàm
furii , Invent David filium JefJe d virum fecun- fifinm teftatus fit, 8c Filius nihil aliud quàm
dàm \or meum. Cùm enim 8c voluntas flgnifi- G proprium fibi Deum patrem profefliis fit ? na-
fcétür in corde, per quam David morum pro- turn ut:que , non faâum m aut creatum fe
aflerens , ficuti ait : Omnis qui diligit Patrem3 fa- s-
diligit & Filium, qui natus eft ex eo'.
12. Faèlura autem opera creaturarum funt, o peri non
non venerationis nativitas. Non enim cælum $jS3j8m nlius0, aut terra nr l1 i■ us , aut mund, us nativi. ta. s, hin nomen
eft, de quibus diftum eft, Omnia per cum fail a îoh- *• i‘
rum corporalium intefligehdus fine minifterio funt > & per Prophetam , Opera manuum tua- Io1-
corporali, quomodo jam in eo, quod ex utero rum funt coeli i 8c per eumdem , Opera manuum IJ7.g
genuit, e non per caufam corporalem huma- D tuarum non omittas. Numquid pidtori pidtura
hæ orivinis, intelligendæ etiam fpiritalis nati- filius, aut gladius fabro filius, aut architedto
~ ■ c ■ domus filius ? Hæc enim opera efficiehtium
funt : at veró patri folds , qui ex eo nafeitur,
filius eft.
bitate complacuit i 8c cognitio univerfitatis
qua extra feientiam Dei nihil fit, fiib oculo:
rum vocabulo enuntietur j 8c operum efficien-
tia, quia nihil non ex Deo fit, per nomen ma-
iutum intelligatur : Völens 8c providens 8c
agéns Deus cuncta , fub fignificatione caufavitatis
fenfus affertur -,cum per ceteras f mem-
brorum fignificationes , ceterarum quoquë in
Deo efficientiarum demonftretur effedlus ?
io. Quia ergo proponitur cor ad volunta-
tem, oeuli ad vifum ,manus ad effedtum, cum
tarnen ß.ultra partium infedtam comparatio-
nem Deus' & velit 8c provideat & peragat, 8c
hxc eadem per cor 8c oculos &: manum emin-
13. Et nos quidem filii Deo, fed per fadtu- *
ram filii. Fuimus enim aliquando filii iracun- nonnati.*
diæ j fed filii Deo per fpiritum adoptionis ef- Ethef - *•
fecti, 8c dici id meremur potiùs , quàm nafei-
mur. Et quia omne quod fit, ante quàm fiat,
tieiitnr : Könne fignificatiö , qua * ex utero E non fuit ; nos cùm filii non fuiffemus.ad id
genüit, ver*e nativitatisoftenfioeft ? non quod
ex utero gehuerit, ficuti nee per manum agat,
nec per oculös videat,1 nec per cor velit: fed
quia per fignificationem horum verb omnia’8c
agät8cvideat 8c velit,.ita per fignifitdtioriem
uteri, verb ex fe’ genuerit quern genuit , nbh
per caufam uteri,fed adveritatis k profeffio-
1 In mf. Martin, profetlo. •
b Eraftno magis arrilcrat, generatiomm noftrarum: quod fruftra
Lipfius cx illius margine arripuit, nec apud Par corre&us eft
At ccttc hie non tam fermo eft de generationis a&u , quäm dd
fnätäriali illius caul’a. . ,
* Poft vcrbilm oftendit, Lud. Mirzus adjicic ex utiro : quod in
plihribusmff exftat, höh in caftigatiöribus. ... ‘
i Adjccimus virum ex mff Vat-baf. Martin. SC aliquot aliis,
textu grzcö (uffiagantc. , ..
c‘ Sic Lipf. & Par., cum mff Corb. & paucis aliis : quam 1c-
ftionem ctfi non dubitathus ihterpolatiim, ciftigare tarnen noli
audemus, edm nulla iri aliis libris exftet nifi meridoßi. Apud Bad.
Er. Sc in mf Martih'. riotsptr caufam cotporalem intelligenda nativi-
tatis fenfus affertur : cist» per ceteras Sc c. A'pud Mirzum, non per
caufam corporalem hurhani origthii intelligentia fpiritalis intelligenda
nativitatis fenfus affertur. In uno c mfl. Vatic- St altero Patrum
Minimörum probe Turöncs, non per Caufamcorporation intelligenda
eft nativitas fini effectu , cum per ceteras See. In vetdftioribus
Colb. Rem. Vat. baf CaThUt. Germ. Vind. non per caufain torpor
diem ( Vind. corporalium ) nativitatis intelligenda fine affeltu
* •( Vat. biC. fine effeltu ) citm per ceteras See. Ex^hiS corrigendum
putamus, non per caufam corporalem nativitatis intelligendsts fit effe
ftus , cum per ceteras.
quod fumüs efficimur. Antb enim filii non era
mus : fed poft quàm meruimus hoc fimius. Su-
mus autem non nati, fed fadij neque genera-
ti, fed acquifiti. Acquifîvit enim fibi Deüs po- | Pet t i
pulum : 8c per hoc genuit. Genuifle autem .Jco uc
Deum filios , numquam cum proprictatis fi- hod lui*
gnificatione cognofcimus. Non enim aüé,
erra: cum apud Lipf Sc Par.
quod cum non exftet nifi à
X Bad. Er. Sc ceterorum mff
n ambigimus ,.quin przfercn-
In aliquoc mff mtmbrorum a
fpiritalium : gloffem
Apud Er. dumeaxae & Mir. .
partium imperfeftam coniparationem
lecunda mahu in mf Corbeienfi ;
fide reftituimus infeltam. Vix tain
quid cotptpofitum eft, ntceffe efi non fiterit aternum ; quia compofitio
habet imhum, quo edrporatur (vel comparatur, forte etiam redtius,
comparat) ut tnaneat.
■ ii- sic Bad. cum plerifque & potioribus mff Alii verb libri, ex
utero Deus Deum genuit.
j 1 Niliil h'idienus aut dcinceps de auribus, ut cuhi mf Vat. baf.
& Mirzo hie fubjidiatur, nec per anres audiat.
k Apud Er. Lipf Sc Par. adjüiigitur hic genuina: quod abeft k
Bad. Sc vetuftioribus mfl. neque ptzfcrendum. c
rOfie/ffflmSKS . RsB ...j.-,-s. huihe SpHersiode fit ;
1 In duobus mff Colb de lege, non de fe : quod abeft ab anti-
quiori ht & à Remig. In Martin, hoc fe , fine de.
I “ Addimùs hîc ft afforens aiiiftoricace mff Vat. baf Colb. Sor-
|bon. Faur. &c. Pio his habet unus Remig. cum Thcod. Natut
itaqut, nori fadds, aut creatus, ficuti ait. ’ ...
BBbb nj