1148 In Libruffî de Synodis Prsefatio.
d&retur, duo’s illos Ariana fô&oe duces3 qui Orientent, Occidentèmque totuni conmovebànt,
facilç devnncendos, Impemtorem ipfum tandem ad <veram fidem revocandum ejfe confia
debat. Quod cùm cogitant, fides Orientalium3 quibus tum mire fawebat Con f i antius 3 dam~
nanda ei non er at3 fid , quantum licebat, laudanda (ëfi approbanda. At (verb Athanafius
fcripfit poß pradiElam fynodum , quando jam pofcebat Eccleßa militas, ut quod in tot fidei
confejfionibus vttiofùm erat, non dißlmularetur 3 g) quando ipfè etiam Hilarius nec. diffi.
libii ad 'mula.<zit 3 nec pepCYcit. Tum enim libella ad Conflantium 3 rurfumque libro altero ad<versùs
cium ni'iüi eumdem Imperatorem ,formularum multitudinem palam & apertè improba<vit. His itaque
quoi cum l&ris 3 mutato jam remm fi a tu 3 muta<vït flilum s non 3 ut quidam <volunt 3 pugnantia cum
hoc pu- Us qua libro de Synodis dixerat locutus eÜ.
Quàm X V. Neque (verb ex <verbis apologia tantum ^fid & ex ipfbmet Tractatuperfpicuum eß.
jushbruo- ^rienialium confijflones tune temporis ipß non fuifje per f i Ö* abfblute probatas. Quorfum
cis indicct enim num 6. rurfümque rmm. 6y tam emxe obteflatus efi , ne de fè ante fermonis confitm-
luim fidem mationem judcaretur, nïfi quia ex benignis interpretationibus fuis de fè pojfe male judicari
probari! pravideret ? Quam ob cauj'am num. 7. de formulas afe exponendis ait), In qui bus fi quid vitiosè
ineflè intelligitur, nemo mihï vitium poteft aflignare diélorumj internuntius enim,
ut Voluiflis , 1'um ipfe, non conditor : f i til as abomni (vitio puras exifiimajfit ? Quid fibi
(vult quod his proxïm'c fubjïcit, Egoquæ ge fia fiint fideliter tranfmifi-, vos an catholica,
an hærecicafint, fidei veflræ judicio comprobate.: nifi fe ea ne ab hareßs quidemfùfpi-
cione aliéna judicare f Verum expoßtis omnibus Orientalium formulis, nullam eavum ßbi
probari luculenter indtcat num. S3, ubi miferum Orient is ßatum deplorans 3 Tantum, inquit,
Ecclefiarum Orientalium periculum eft, ut rarum fit hujus fidei ( quæ qualis fit, vos
judicate,) aut facerdotes aut populum inveniri : maxime cum idipfum demo num. 66>
cum quadam emphaß répétât. Quid pofiremb fonat illud num. 3. quod Gallorum fidei fama
quofdam Orientalium Epifcopos fer b jam ad aliquem pudorem nutritæ exinde hærefcos
auôlæque commovit -3 niß ab iifdem Orientalibus ufque ad Ancyranam Jynodum3proindeque
ft) Antiochia (êfi Phihppis Sirmii, nutrit am fuijfe harefim atque auciam ? Jmmoquod in ipfa
Ancyrana ßnodo aufi f i i n t , impium ejfe non fine doloris fu i tefiificatione déclarât mm. p.
Faiûm fyn- X V I . Qua cum ita fint, non occurrit nobis qua ratione nitantur3 qui rvolunt fanBum Con-
m m fifirem , cùm hune librum feriberet 3 falfam fynodum Sardicenfem pro (vera habuijfe. An
pro vcraUK fidem illius non (vocaverït Philippopolitanam ? At hoc prudentioe fu it, ne quos conci-
liare peroptabat Orientales aliénant. S cd neque earn Sardicenfem dixit, ne deciperet Occidentales.
Eo autem temperamento ill am inferipfit 3 Fides fecundüm Orientis fynodum ; ut illoefis
Orient alibus 3fatis figmficaret illam eorum efj‘e3 qui ab Occidentalibus Sardien congre gat is feceffe-
rant :quodperinde eß ac f i ‘Philippopolitanam vocaffet. Sardicenfem quidem earn dixit libro in
Conflantium j fednon tarn exfud, quam Conßantii ipfius quem alloquebaturfententiâ. Et fane
de rebus Orientis tune erat infiruBior , quàm ut <vera acfalfn fynodi Sardicenfis diferimen
ignorant.
XVII. Etiamfi autem nonnihil fufpeftam haberet Orientalium fidem, quam tarnen eis
hoc libro patefecit benevolentiam 3 etiam poflea Seleuciæ & Conflantinopoli confervavit. Nec
aliter erga eos fefe gejfit Athanafius, qui etiam poß annum 360. in lib. de Synod, pag. pi6.
Jcribit, cum Bafilio Ancyrano ejnfque fimilibus ficagendum ejfe, (leluti cum iis qui non longe
abfiint à recipienda voce confiibltantialis. Neque enim, inquit paulo ante, ad versus
eos veluti adversiis Ariomanitas aut adversus Patrum holies contradicimus -y fed
veluti fratres cum fratribus difeeptamus, ut cum quibus nobis eadem fit fèntentia,
controverfia autem de verbis. In quo meliùs de Orientalibus fenfiffe widetur, quàm nofler
Hilarius : qui cum fimilia quadam dicat fùb finem num. 8. ea fe non tarn certb ajpevera/fi,
quam pia quadam animi propenfione 3 qua necdum fine formidine erat, locutum ejje pluri-
bus ahis fententiis demonfirat. Jta duo illi clariffimi (viri nos exemplo docuerunt praclaram
illam Gregoni Na%. Or zi. n. ip. fententiam:S\c enim exiflimo in dubiis &incertis rebus
faciendum efïè, ut ad benigniratem & humanitatem propenfiores fimus, eofque, qui in
culpa funt, abfolvamus potius quam condemnemus. SedadHilarium nofirum quod attinet,
de (veto illius erga Orientales fenfu 3 nullum ut diximus dubium relinquent ipfius reff onft apologetica
, qua & feorfim in notis 3 qJ poß hunc librum fimul inunum collegia exhibebimus.
1 1 4 9
SANCTI HILARI I
P I C T A VENS I S E P I S COP I
* LIBER DE SYNODIS
S E V ,
D E F ID E O R I E N T A L I U M .
Dilediffimis I & beatiffimis Fratribus & b coepifcopis , provinciæ Germaniæ primæ,
& Germaniæ fecundæ , & primæ Belgicæ , & Belgicæ fecundæ, & g Lugdunenfi
primæ & Lugdunenfi fecundæ , & provinciæ d Aquitanicæ , & provinciæ No-
vempopulanæ ,& e ex Narbonenfi plebibus & clericis Tolofanis , & provmciarum
f Britanniarum epifeopis, Hilarius fervus Chrifti, in Deo & Domino noftro æter-
nam falutem.
O N s T IT u T u M tnecum ha. A Orientis^ epifcopjs fidei ftudiique effet, quan.
bebam , Fratres cariffimi, m
tanto filentii veftri tempore
nullas ad vos ecciefiaftici fermonis
litteras mittere. Nam
cum frequenter vobis ex plu-
rimis Romanarum provinciarum urbibus fi-
gnificaffem, quid cum religiofis fratribus noftris
taque, fub'occifione temporaliqm motuum,
diabolus venenato ore atque linguâ mortife-
rx doebrinæ fibila protuliffet ; verens ne in
tanto ac tam plurium epifeoporum càlamitoiæ
impietatis vei erroris periculo , taciturnitas
veftra de pollutæ atque impiatæ confcientiæ
effet defperatione * fufeepta, ( nam ignorare
a Sic omnes mlT- «no cxcepto Vancan* bafUic* & reqennorc
Cam. qoi cum valgitis prafcmiu Dimmu, no» B H H
cpiiloia advcr.us Auxcntium magno coilcum conlentu ddr.Ztij-
ft mis fratribus inferibitur. . , HHHHR
b plures mff. non tamen potiores , & epifeopis, omiflo deinde
province vocabulo. At in recentiorc Cam. tocus titulus lie mter-
polatur : coepifcopis Germans*, prim*, in qua eft prima Maguntta,
6- Germania fecund* , in qua prima eft Agrippina . id eft Colonta ;
Cr prime. Belgic*. in qua prima eft Treveris; & Belgtc* fecund* ,tn
qua prima eft Remis; & Lugdunenfis prim* , in qua prima eft Lug-
dunum ; & Lugdunenfis fecund*, in qua prima eft Rotomagum ;
& N arbonenfi plebi , in qua prima eft Hafbona .(y Clericis lo -
lofanis See. quod defumtum videtur ex his , qux in mil. mo-
nafterii S ilvs- maioris & S. Remigii Remenfis, in Hontc to-
tius Tiadatus fic prxnotantur : In Germania prima eft Magun-
tia , in fecund» Agrippina, id eftColonia, inBelgica pima Treveris,
in Belgica fecunda Remis , in Lugdunenfs prima Lugdumm,
in Lugdunenfi fecunda Rotomagus. in Novempopulana eft Toloja :
mendosS | quantum ad poftremam hanc mctropolim. Nam o-
vcmpopulanx ptimaria civitas Elufatium in Corbeienfi codice lx-
culo fexto exarato confignatur : Tolofatium autem m i a. Narbo-
nenfi poft Narbonam ordinatur. ; _
. ' Editi hie & infra , Lugdunenfis: refragantibuspocionbusmll.
•> Innovem mil', defidcracur (3- provinct* Aquitanica. ln vetufto
Colb. & Germ, habetur, & provinci* Aquitan* : m duobus alns ,
& provinci* Aquitani* s in Carn. & provinci* Aqmtaruc* prim*.
Sane in provinciarum Gallicanarum partitione , quam exhibet
jam diftus codex Corbcicnfis medio feculo fexto exaratus , dux
recenfentur Aquitanicæ, & primx quidem metropolis civitas Bituri-
gum, fecundæ autem Burdigalenfium. Ita etiam memorantur
quatuor Lugduncnlès ac Narbonenfcs dux. An data opera H ilarius
provincias illas non diftinâè nuncuparit ï
e Corb. aliique complures mff. & H arbonenfi plebi. Retinenda
cum vetuftioribus Colb. Carn. See. vulgata le£tio : quafi diceret
Hilarius , & ex omni Narboncnfi provincia, ( cujus metropolis
Nârbona, Sc. fub ea Tolofa recenfetur,) prxfcrcim Tolofanis
plebibus & clericis : dc quibus prxeipua ipfi cura fuit, quàd
Rhodanium illorum epifeopum, qui, Sulpicio Scvero telle , natura
lenior non tarn fuis viribus, quàm Hilarii focietate Arianis non
cejferat, eadem cxfilii conditio implicuerac.
f Britannias jam fua xcacc Chriftianas fume tefiatur Tercul-
lianus adversùs Judxos n. 4. ubi Britannorum inacceffa Romanis
loca Chnfto vero fubdita memorat. Hos medio faculo fecund®,
Lucii regis & Eleutherii Papx temporibus fidem fufcepific fca-
bit Beda lib. 1. hift. gentis Anglorum cap. 4- Neque alios fpc-
ftare videtur Hilarius in Pfiri. 14. n. J. ubi narrac ettam m Oceans
M i s plurimas Deo habitationes ab Apoftolis pararas. Nunc veto
indicat ipfos Britanniarum epifcopos cum Gallicanis confpirafle,
ut deccrtarent adversus Arianam peftem, qux lplo Beda telle-
libro laudato cap. 1. perfidi* fua virus non folum erbis Jottus, fed
& infularum ecclefiis adjperfit. ‘
* Editi, fujpeita : emeudantur ex mclionbus mil.