Corpus
Chrifti.tcrxnifiionis.
Seledla veterum teflimonia
cxlj
mand* fpon-fionis indicium, Jacob manum filii fop-
poni fuis femoribus petiit, nili quia ilium, qui fum-
ma veritas eft, de proprio femine propagandum efle
cognovit ? Illis igitur terra: finibus beati yiri jam
medullitus agglifcebant, quam per fpiritum, jam cer-
nebant Salvatoris veftigiis atteri, quam in interiori-
bus oculis jam videbant pretiofo Dominici corporis
fanguine purpurarimt illic eorum corpora fuam
exfpedarent relurredionem , ubi refurredurum
efle cognofcebant ipfum beat* refurredionis audo-
rem.
7. Ad hunc & n o s , d iled iflimi, perfpicuam no-
ftr* mentis aciemdirigamus. Ad hunc dum pedum
progreffione non poflumus, seftuantis defiderii fcftiv
natione tendamus : & dum fandorum quorumlibet
Reliquiis dign* devotionis reverentiam exhibemus,
ad illud unum & fingulare corpus noftr* mentis di-
rigamus obtutum,quod inpatern* majeftatisgloria
credimus ineffabiliter fublimatum. Ilia ni minim eft:
cxlij
A. terra, cui tunc beati Patriarch* atque Prophet* ftt*
fpirabant , lade fcilicet & melle mananti. Lac ft qui-
dem de carnis uberibus profluit, mel verö de fupe-
rioribus venit. Et quia fubftantia Dominici corporis
ex Virginis vifeeribus p ro d iit, divinitas autem ex
paterna majeftate defeendit ; rede corpus Salvatoris
terra dicitur repromiflionis. Qu* nimirum terra, lad
e fimul & melle fluere dicitur, quia in Redemtoris
noftri corpore & fubftantia verè & dulcedo eft inef-
fabilis deitatis. In ipfo enim , ficut Apoftolus a it,
habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. &
alibi : Deus erat in Cbrifto réconcilions rnundum fibi. Ad
B hanc viventium terram ille nos dignetur inducere,
qui terr* noftr* mortalia non dedignatus eft toléra-
re : quatenus fic ibi lade & melle vefcamur, ut Salvatoris
noftri præfentiâ , & melliflua divinitatis ejus
dulcedine fatiemur , qui cum Deo Patre & Spiritu-
fando v iv it , & régnât per omnia f*cula focillorum.
Amen.
S E L E C T A V E T E R U M T E S T I M O N I A
de fandto Hilario.
Hieronymi ex epiftola 6. ad Florentium.
I Nterpretationem quoque pfàlmorum Davidicorum
& prolixum valde librum de Synodis fandi Hila-
r i i , quem ei apud Treviros manu mea ipfe delcripfe-
ram, *què ut mihi transféras peto.
Ejufdem ex epifiola 7. ad Latam.
Àthanafii epiftolas, & Hilarii 'libros inoffenfo de-
currat pede : illorum tradatibus , illorum deledetur
îngeniis, in quorum libris pietas fidei non vacillet.
Ceterosfie légat,ut magis judiçet, quàm fequatur.
Ejnfdem ex epift. 13. ad Paulinttm.
Sandus Hilarius Gallicano cothurno attollitur : &
cùm G r* ci* floribus adornetur ,longis interdum pe-
riodis in vo lvitur ,& à ledione fratrum fimpliciorum
procul eft.
Ejufden>ex Apologia advenus Rufinum.
Si audoritatem fuo Operi pr*ftruebat, volens quos
fequeretur oftendere ; habuit in promtu Hilarium con-
feflorem,qui quadraginta ferme millia verfuumOri-
genis in Job & pfalmos tranftulit.
Ejnfdem ex epift. 8}. ad Magnum.
Hilarius meorum confeflor temporum & epifeopus
duodecim Quintiliani libros & ftilo imitatus eft, &
numéro : brev/que libello, quem fcripfit contra Diof-
corum medicum , quid in litteris poflèt oftendit.
Ejufdem ex epift. 89. ad Auguftimm.
Apud Latinos autem Hilarius Pidavenfîs & Eufe-
bius Vercellenfis epifeopus Origenem & Eufebium
tranftulerunt.
Ejnfdem ex epift. 141. ad Marcellam.
Miror te in Hilarii commentariis non legiffe, ex-
euflbrum filios, credentium populos interpretari. . .
Quid igitur faciam ? Tantum virum & temporibus fuis
difertifîimum reprehendere non audeo, qui & con-
feilionis fu* merito, & v it* induftriâ , & eloquenti*
claritate, ubicumque Romanum nomen e ft , pr*di-
catur &c.
Ejnfdem prafat: in lib. 8. Comment, in Efaiam.
Si flumen eloquenti* & concinnas declamationes
defiderant ; legant Tullium, Gallionem, Gabinianum ;
& , ut ad noftros veniam ,Tertullianum , Cyprianum
Minutium, Arnobium, Ladantium, HilariumT
Ejufdem prafat. in 1. lib. Comment. ad Galâtas.
Hilarius latin* eloquenti* Rhodanus , Gallus ipfe
& Pidavis genitus, in Hymnorum carmine , Gallos
indociles vocat.
• Rufini de adultérations librorum Origenit.
Hilarius Pidavenfîs epifeopus confeflor fidei catholic
* fuit. Hic cùm ad emendationem eorum, qui
Ariminenfi perfidi* fubfcripfèrant, librum inftrudio-
nis pleniflimæ confcripfiflet, &c.
Aliud ejufdem teftimonium vide fuprd pag. CXV. a. b.
Auguftini lib. 6, de Trinit. cap. io>
Quidam cùm vellet breviflimè fîngularum in Tri-
nitate perfonarum infînuare propria, tÆternitas, in-
quit, in Pâtre, fpecies in imagine, ufits inmunere. Et quia
non mediocris audoritatis in tradatione Scriptura-
rum & afîertione fidei v ir exftitit, Hilarius enim hoc
in libris fuis pofuit, horum verborum, id eft patris
& imaginté & muneris & *ternitatis & fpeciei &ufus
abditam ferutatus intelligentiam &c.
Ejufdem lib. 1. contra Julianum. c. 3.
Audi adhuc quod te poflit ampliùs commovere atque
turbare, & utinam in melius commiftare. Ecclefi*
catholic* adversùs h*reticos acerrimum defenfo-
rem venerandum quis ignoret Hilarium epilcopum
Gallum? Qui cùm,de Chrifti carneageret, attende
quid dixerit.
Et lib. cap. 8. n. 16. ij.& iS.
Audi & beatiflimum Hilarium ubi fperet hominis
perfedionem . . . In quadam verb homilia de libro
fandi Job attende quid dicat. . . . In expofitione autem
primi pfalmi idem dodor non dubitat dicere. . . Ca-
tholicus loquitur, infîgnis Ecclefîarum dodor loquitu
r , Hilarius loquitur.
Ejufdem ex epift. 147. ad Amandum. Cafftani lib. 7. de Incarn. cap. 24. cujus verba exferipferunt . , HH HHM i n Alcuinus lib. a., contra Felicem , & Ratramnus
Miror te hoc a me qu*rere voluifle, cum landusCi J ^ tom. I# p.
Hilarius Pidavenfîs epifeopus undecimum librum con- / ' ' \
tra Arianos hac qu*ftione & folutione complevcrit. Hilarius vir virtutum omnium atque ornamentoruny
Colof.
1. Cor
clxiij De fandlo Hilario. cîxiv
Wtd. (îtien- Sbils.
24. Ev»n-
gclii-
■
rum ;& fîcut v itâ , ita eloquentiâ infîgnis : qui &ma-
gifter Ecclefîarum & fàcerdos , non per fua tantùm
mérita ,fèd etiamperprofedus crevit aliorum : & inter
procellas perfecutionum ita immobihs perftitit,
ut per in v id * fidei fortitudinem etiam Confefloris
ccperit dignitatem, in libro fidei primo teftatur &c.
Vincentii Lirinenfis in Commonitorio.
Tertullianus catholici dogmatis, id e ft, univerfà-
lis ac vetuft* fidei parum tenax, ac difertior multo
quàm fe licio r, mutatâ deinceps fententiâ fecit ad ex-
■u c tremum, quod de eo beatus Confeflor Hilarius quo-
dam loco feribit : Sequenti : inquit, errore detraxit Jcriptis
probabilibus auSloritatem.
Facundi Hermiantnfts lib. 1. cap. 4.
Si igitur, Hilario quoque , dodiflïmo antiftite &
fortifhmo confeflore &c.
Ejufdem libro 10. cap. 7.
Beatus Hilarius , Arianorum potentiflimus atque
acerrimus expugnator, & conftantifîimus fidei Chri-
ftian* confeflor in epiftola, quam de exfilio fcripfit
epifeopis Germani*prim* & Germani* fccundæ &
prim* Belgic* &c.
Ejufdem lib. contra Mocianum.
Reprehendere audeat Hilarium prudentem ac mo-
deratum gubernatorem Ecclefi*.
Caftiodori lib. de inftit. divin, litt. cap. 17. & ig.
Tune in illo choro fàndiflimo Patrum tibi eum cli-
gere poteris, cumquofùaviflimècolloquaris. Difficile
didu eft quàm frequenti occafîone repertâ Scri-
pturas làndas locis aptifltmis potentes aperiant ; ut
fubitb tranfîens difeas, quod te negligenter præteriif-
fè cognofcis. Telles funt dodifïïmi Viri diverfa laude
pr*cipui, quibus , velut ftellis micantibus c*lum,
folget Ecclèfîa: inter quos fandus Hilarius Pidavenfîs
urbis epifeopus nimia profunditate fubtilis & cau-
tiflimus difputator incedit, altafquc divinarum Scri-
pturarum abyflbs in medium reverenter adducens
facit.
Ptnantii Fortunati lib. 1. de vita S. Martini. ~
Et quia fummus apex fidei, v irtutis, honoris,
Hilarius fam* radios jaculabat in orbem,
*- Rite * facerdotii penetralia jura gubernans
Buccina terribilis, tuba legis , pr*co tonantis,
PUlcrior e ledro , ter codo ardentior aùro,
Largior Eridano, Rhodano torrentior amplo,
Uberior N ilo , generofo fparfîor Hiftro,
Cordis inundantis docilis rudare fluenta,
Fonti bus ingenii * fitientia pedora rorans,
Mens * evangelici bis bini plena libelli,
Quatuor ore foo manans nova flumina mundo,
Ornatum Ecclefi*, pollens diadema corufcum
In membris Chrifti capitis velut infolafolgens,
Pedqre belligerans, adamantinus arte topazos,
Ad virtutis opus mens inconcufla p a k ftr is ,
Gemmifer eloquiis, radiantior ore lapilKs,
Dodor apoftolicus vacuans ratione fophiftas,
Dogmate,luce,fide, in formansvirtute féquaces.
Hollibus hic quoniam gravis infuperabilis effet;
Ducitur exfilip, * qua longa Seleucia tendit.
Regis & auxilïo petit * hinc fua pr*mia miles,
Cujus in abfeeflu errori vaga Gallia c ed it,
Et regio titubât tanta fe turre movente.
Hoc ubi præpropere Martinus comperit, inde
Confhtuit cellam 'fub vertice Mediolani &c.
Ex veteri inferiptione.
Hilarius cubât hac Pidavus epifeopus urna,
Defenfor noftr* terrifiais fidei.
adfpedum ferpentes ferre nequibant:
Nefcio quæ in vultu fpicula Sandüs habet.
Altuini Poem. 6}.
Hoc altare pater pr*ful Hilarius ornât,
Nötus in orbe procul, dodor ubique pius.
Hac magis vidor meritismemoraturinara," '
Indita pr*clarus miles in arma potens.
Hincmari de pradeft. c. 3.
Sanâus Leo ad Chalcedonenfé Concilium confir.
mandum ejufdem B. Hilarii teftimonia inter cathofi-
corum Doârorum exempla etiam prima connumerat:
B Ce B. Gelauus eum ficut & S. Auguftinum & Cypria-
num atque Leonem five Hieronymum, receptiflimum
in catalogo Scriptorum ecdefîafticorum. atque illu-
ftnum computat. Sed & de e o , ut notum e f t , à no-
tillimo. diettur , Hilarius epifeopus Romanorum lu-
cite r, Eccleuartim lucerna & pretiofa lampas, pulcro
aureoque ore loquitur univerfas
Et cap. ij.
Beatus Hilarius dodor catholicus,qui propter ex-
cellentem doftrinam Romanorum luçifer appellatur.
q LmfrMti tcftimmiHm vidt fis /àp-à pag. xxxj.
' Tdbmi Carnot, opifi. a,, ad Abbotum.
Tn quoque deteliquifti nos fandfe' pater Hilari qui
■ ohm uuitatemEcclefia: Spiritiis-fandl gladio.tuebaris.
£ x Sacramentario biblioth. reg. j8ôj-. in quo Nicanum Sym-
Mum fine additione iîlioque exfiat , Kal. Noveinb
Natale fandi Hilarii.
r Adorabilem *•, populi, beatifîimi Helarii anteftitis adora-
reitivxtatem follemniter recurrentem, cujus linguain b‘lc- • • f«-
f*culq pro fandæ Trinitatis æqualitate fie tonuit', vicatc-*
])u t hujus mundi principem miles Chrifti profternerer, ” currc.ncc*
& in c*leftis Regis aula vidor intraret, Dominum riuZ Hfdem
votis uberioribus deprecemur ; ut qui eum inter diver- c d . in mf.
las acies ita fecit efle follicitum , ut redderet inter G*tl*ni
bclla fecurum, nobis concedere dignetur , ut quod exJlf in
in ejus honore depofeimus, eo fuftragante confequi TioniToeo'
mereamur. ^
E x eodem codice regio, neetton ex mf. Mijfali Ratoldi &
Colb. 1927. in Prafat io ne Miffa.
Verè dignum & juftum eft gratiasagere, vota fol-
vere, munera confecrare , Domine fände Pater om-
£ nipötens *terne Deus , qui beatum Hilarium confef-
forem tuum præelegifti tibi facrat* confeffionis tu*
antiftitem , ingenti lumine corufcantem , m o r u m
1,EN”TrATE P°flentem > fidei fervore flagrantem,
eloqun fonte torrentem : cui qu* fit gloriatio ( Reg.
mf- glorificatio , ) oftendit concurfiis ad tumulum,
purificatio incurforum, medela languentium, miran-
darum figna virtutum. Qui etfi htc natura fecit fi-
. nem per tranfitum, illic vivunt Pontificis mérita poll
fepulcrum, ubi pr*fentia Salvatoris eft J. C. Domini
noftri : per quem &c.
p E x mf. Mijfali S. Gatiani Turon.
Verè dignum & juftum eft, *terne Deus , qui B
Hilarium confeflorem tuum & feienti* documenté
replefti, & virtutum ornamentis ditafti : quem ita
multimodo pietatis imbuifti, ut ipfe tibi & ara &
facrificium & fàcerdos effet & templum per Chri-
ftum &c.. .. r
E x Bepigniano Mijfali mf. neenon Noviom. Corb. Colb.
Reg. &c.
Deus,cujusmiferatione delinquentes mutantur ad
veniam , jufti transferuntur ad palmam, qui infufus
G in corde B. Hilarii antiftitis , quafi de tuo templo
fidei refponia dedifti, concede propitius, ut qui tunc
inelytum Confeflorem tuum fecifti C*farem non ti-
mere ; ejüs intercellione ab fpiritali hofte plebem
protegas obfecrantem , ut cujus follemnitate tripu-
diat, ejus fit fida prece defenfa.
f f
■
l ü l