Imago De
animaiK’.
Homo eric faétus, pulveretn fumtum, forma- A voluerimus s habeamus non improbabilis intel-
tumque corpus j dehincrurfum in animam vi- 1 a-~- r~ '
venrem per iiifpirationem Dei fa&um, natu-
ram hanc fcilicet terrenam atque caleftem
quodam infbirationis fcedere copulatam,
6. Scit ie beatus apoftohts Paulus per in-
teriorem Sc exceriorem hominem diffidere. Per
interiorem quidem hominem deleétatur * lege
, per exteriorem veró hoc quod non vult
agit : ciim interior homo fpiritüs opera defiderat,
ligentia autoritärem : maxime cùm feriptum
fit, Sunt enim efficientes fpiritus, in minifte. ,
rium miffi propter eos qui hereditabunt falu.
tern. Interceffione itaque horum non natura 1
Dei eget, fed infirmitas noftra. Miffi enim r
hint propter eos qui hereditabunt falutem : f
Deo nihil ex his quæ agimus ignorante fed
infirmitate noftra ad rogandum Sc promeren.
dum ipiritalis interceffionis minifterio indipifeit.
exterior voluptates corporis concu- B gente.
Ergo ad imaginem Dei homo interior
effe ctu s eft rationabilis, mobilis , movenS;
citus, incorporeus, fubtilis , aternus. Quantum
in fe eft , fpeciem naturae * principalis
imitatur, dum tranfeurrit, dum circumvolat,
Sc diclo citiüs nunc ultra Oeeanutn eft, nunc
in calos evolat , nunc in abyffis eft , nunc
Orienten! Occidentemque perluftrat , dum
numquam ut non I fit aboletur, ( natura qui
8. Dehinc feqüitur : S i iniquitates obfervabis )
Domine 3 Domine quis fuftinebit ? Non negligen. 1
ter dich hujus ratio tratanda eft. Non enim ‘
ait, Si peccata obfervabis : c fed, S i iniquitates
obfervabis. DifFert enim iniquitas à peccato.
Numquid Deus peccata non obfervabit, & criminum
memoria non erit ? Erit certc : d quin
etiam de otiofo verbo rationem unufquilque ‘
praftabit, Sc omnis in carcerem miflus reddêt \
dem Dei in his omnibus eft, ) neque ut alibi C noviffimum quadrantem. Differre autem inimaims
. . . .
fa&us eft.
* ftbaidi
Coloff. } .9
adfit, decedit aliunde. Sed * anima humana
in hac fenfus fui mobilitate ad imaginem Opi-
ficis fui fata eft, dum naturam Dei mobilitas
anima perennis imitatur , * nihil in fe habet
corporale, nihil terrenum, nihil grave , nihil
caducum. Et audiamus adhuc Paulum hoc ita
docentem : Exfpoliarites veterem hominem
cum geftis ejus , Sc induentes novum, qui re-
novatur in cognitionem fecundum imaeinem
quitatem Sc peccatum docemur, cùm dicitur, ?
Beati quorum remifla funt iniquitates, & quorum
teta funt peccata •. Sc rurfiim, Iniquitatem 1 *
meam ego e agnovi, Sc peccatum meum non
abfeondi. Iniquitas enim omnis, tranfgreffio Ie.
gis Dei eft, quæ eft gravior peccato. Quod idip-
lum Apoftolus abfolutiffimè diftinxit, dicens,
Qui enim f inique peccaverunt, iniquè peri- 1
bunt : qui autem per legem peccaverunt, per
Creatoris. Numquid aliquid corporate indui- D legem judicabuntur. Ergo peccatum iniquita.
mus, cum in agnitionem renovamur? Nihil, tis jam periit, ceterum peccatum Iegis judica.
ut opinor. Induimus autem agnitionem Dei, bitur. Peccatum autem iniquitatis eft, quidquid
fidem £eternitatis, innoeentia finceritatem, Sc
bonitatis mores. Hac enim anima: magis hint
indumenta, quam corporis, qua: omnia Deo
propria funt. Hac, in agnitionem b novi, induimus
: ut in omni minifterio anima noftra,
fimus fecundum imaginem Creatoris; bonitatis
Sc fan&itatis Sc caritatis agnitione perfeti.
extra legem delinquitur, ut * gentilium cri- *
mina funt, qua jam cum ipfa legis ignoratione 9
damnata funt. & Legis àutem peccata judican-
da funt : quia licet peccata fiint, tarnen in lege
peccata funt. Ergo fi Deus iniquitatum re-
cordetur b quis fuftinebit furta, cades , falfa
teftimonia, ftupra, perjuria? Hac enim cri-
Hac propter aures Dei, ne corporalis exifti- E mina funt , qua iniquè, id eft, extra legem
maretur, tra&ata brevibus funt.
7. Et quamquam hac ita fe ut di&a fiint
habeant ; tamen meminimus efle plures fpiri-
tales virtutes, quibus angelorum eft nomen,
vel ecclefiis prafidentes. Sunt enim , fecundum
Dei geruntur, quaque nova generationis Sacramento
abluuntur.
9. Sed horum plané jam Deus non recor-fi
datur : Sc cur non recordetur, in fequenti ver-
fu Propheta demonftrat, dicens, Qu ia apud te «
propitiatio efi. Eft enim unigenitus Dei filius
Deus Verbum redemtio noftra , pax noftra,t
in cujus (anguine reconciliati Deo fumus. Hie
eft, qui venit tollere peccata mundi, qui cruci a
Johannem , Afianis ecclefiis Angeli. Sunt
Sc, Moyfe teftante , fecundfim numerum angelorum
fines gentium Ada filiis conftituti.
Sunt &, Domino docente, pufillorum Angeli
quotidie Deum videntes. Sunt,fecundum Ra- F chirographum legis h affigens , edidum damphael
ad Tobiam loquentem, Angeli affiften-
tes ante claritatem Dei , Sc orationes depre-
cantium ad Deum deferentes. Hoc ideo com-
memoratum fit, ut fi forte hos efle oculos, vel
aures, vel manus, vel pedes Dei intelligere
1 Deeft apud Zenon. lege. In aliis edit, exftat, condele&atur legt.
Reponimus ex mfl. deleüatttr lege, fubauditä particulä in , qui in
Pläl- 118. lit. 10. n. 8. etiam exprimitur.
b Ita apud Zenon. ut in mil", hoc eft , in ngnitionem renovati,
fecundikn fuperiora Pauli verba, qui renevatur in cognitionem & c.
adeoque male antca lub jiciebatur vocabulum hominis poft novi.
c Hac verba, fed f i iniquitates obfervabis, apud Zenon. omit-
tuntur ut in mlT. Reg. ac T uron.
d Regius codex cum Turon. quia etiam.
* Sola editio Par. cognofco. Grase. iyt<lei<m- Poft verbum abfeondi.
mS. Reg. ac Turon. fubjiciunt , quod idiffum Afoftohtr,
nationis veteris delevit. Siveigiturad Patrem,
five ad Filium oratio Propheta efle exiftima-
bitur, ( unum enim ambo funt: Sc qui vidit Filium,
vidit Si Patrem; quia Pater in Filio,&:
Filius in Patre eft. Ex fimilitudine eloria alter
Ms.
f Hilariana: edit, qui enim fine lege peccaverunt ,fine lege f tribunt,
nihil prat fe ferunt unde peccati & iniquitatis diferimen ftatuatur.
Verior itaque eft ledlio quam ex mff. exhibemus , licèt gra:cuin,
ion >V drifte HficepZt, ebo'f&i i, ümtâtTq , utramque per?nittat.
ï Ita in niff. Reg. Turon." & apud Zenon. In aliis autem li.bris,
Peccata autem in lege non fereunt, fed judicanda funt.
h Cujus legis, declaratur lib. ÿ. de Trin n .io . ubihabemus,
Delens chirografhum legis feccati, quod per fentenrias anteriores con-
trarium nobis trat.
Bunin om
ncmKicm ■ « D>
Thé. J
altero gloriofus eft. Gloriofiis Filius; quia
dignus cohfortio Patris fit : gloriofus Pater
1 digno confi>rtio fuo Filio ) b rede ad quern
voles , Propheta dixifle credetur, Q u ia apud
te propitiatio eft i quia in Patre fecundum fimi-
litudinem gloria Filius eft ; Sc Filius ipfe pro
peccatis noftris Sc propitiatio Sc redemtio Sc
deprecatio eft , iniquftatum noftrarum , quia
ipfe earum propitiatio fit, non recordans.
10. Scit autem Propheta ingentis periculi
rem efle, inique , id eft , fine lege peccare ;
quia peccato fine lege perditio eft, peccato
autem in lege judicium eft. Et idcirco ait,
Propter legem tuam fuftinui te 3 Domine. Lex autem
fanda & fpiritalis eft , Sc in ea verba vita
funt, Sc legis finis Chriftus eft: Sc hoc fequenti
verfu oftenditur. Ait enim, Suftinuit anima mea
in verbum tuum. Corporalia quidem legis offi-
cia Propheta exfequitur, fcilicet facrificiorum
Sc holocauftomatum Sc neomeniarum Sc fab-
batorum , qua omnia umbra fiint futurorum :
fed anima cjus fuftinuit in verbum Dei. Propter
legem ipfe fuftinet, id eft, ut dixi, corpora-
liter officia legis gerit. In verbum autem Dei
anima fua' fuftinet: fcilicet filii Dei adventum,
qui & Verbum Dei, Sc Deus Verbum eft, fpL
i ritali fide exfpedat. Qualiter autem exfpedet,
demonftrat dicens, Speravit anima mea in Do-
minum, * d cuftodia matutina ufque in nobiem.
Recordemur evangelica comparationis teno-
rem , Sc meminerimus quofdam operarios vi-
iiea omnem diem in labore tranfigere. A cuftodia
matutina ufque in nobiem Propheta fperat:
nullum tempiis habet vacuum, totitis diei in-
defefliis operarius eft.
11. Sed quid tandem erit fpei ? Non c omnis
ita diem fuum in fpe Domini exigit; funt
! enim operarii hora tertia, funt fexta , funt
nona, lunt Sc undecima: Sc videtur Propheta 4
qui a cuftodia matutina ufque in noctem fpe-
ravit, fpem nobis evangelica mercedis-abfcin-
dere. Non abfeindit plane. Ait enim , Spent
Ifrael in Domino. Sine prafinitione temporis
fpei adhortatio eft. Ille quidem , ut perfe&us
operarius, a cuftodia matutina ufque in noctem
fperavit, Sed ad fpem omne tempus eft liberum
: Sc mercedem non operis, fed mifericor-.
dia , undecima hora operarii confequentur.
Ita enim ait: Speret Ifrael in Domino : * quia
apud Dominum mifericordia, & copiofa apud eum
redemtio. * E t ipfe redimet Ifrael ex omnibus ini-
quitatibus corum. Bonus eft in quern fperatur:
4 In prius vulgatis, dignus confortio filii fui : quod non fapit
plualim Hilarii, qui Filii aiqualitaccm iis verbisciicri (oler,qu*
paternara non dcdeceant dignitatem : qui modus maxime feryatur
in hac mff. Reg. ac Turon. leftione , digno See. hoc eft, gloriofus.
Pater , quod dignum confortio fuo filium habeat. Qua
loquendi ratione in Pfal. m . n. r. docet Patrem effe in Filio,
digno & fufficiente Filio , in quo Pater per eamdem nature, habitet
virtutem. Nec difplicet’quod in mf. Vatic. & apud Zenon. Glo-
r'ef*s Pater digni confortio fuo Filii.
b Reg. mf. cum Turon. ad quem Pater retie volens per Prophe-
tam dixijfe ertditur. quam ledtionem Bad. Er. & Lipf; fecuci fiint
demta prima voce, ad quern. Par. ex mf. Mic. Pater retie ad quern
volens Propheta dixijfe creditur. H is nitidior eft ledtio, quam ex Ze-
nonis exemplaribus hue revocavimus.
ut apud Zenoncm , non omnium vita , Reg. non
Reg. mf. cum Turon. ne opera pratcreant. Totus hie numc-
A Sc fperandum in eo eft, quia mifericors eft ,
quia copiofa apud eum redemtio eft ; quia redemit
ab omnibus iniquitatibus fiiis nniverfos-.
Hora undecima eft, conclufa funt diei tem-
pora : curramus omnes , feftinemus ne nox
adfit,d ne hora pratereat. Senes fumus, nox
mortis infiftit, nec ad undecimam faltern vita
noftra horam c procedimus. Beatus quidem
qui à manè ufque ad noctem laborans , pa-
dum denarium tamquam debitum poftulat :
B fed quia bonus eftDomiriiis, quia mifèricors
eft ; fperemus in eum ; ut undecima licèt hora
operarii, diurni laboris denarium c’onfequa-
mur per Dominum noftrum JCfum Chriftûm,
qui eft benedictus in facula faculorum. Ameri-
P S A L M U S C X X X.
C Canticum graduum.
TV O M IN E , non efi exaltatum cor
-t-s meum, neque elati Junt oculi mci. Ne-
que ambulatvi in magnis , neque in mira-
bilibus fkper me. Si non humiliterfentie-
bam, fèd exaltam animdm meam. Sicut ab-
labiatum fuper matrem fuam, fie rétribués
^ in animam meam. Speret Jfrael in Domino,
ex hoc nunc (dfi ufque in ftculum.
T R A C T A T U S PSALMI .
1. T T \ R e v i s pfàlmus eft , Sc diftinétione
magis quàmTraâratu explicandus : ad
E Mj>m humilitatem nos Sc manfiietudinem
f docens. Et quia plurimis aliis locis non-
nulla de humilitate traétavimus, otiofum eft
eadem repetere. Certè meminifle debemus
M A X I M U M F ID -E I N O - S ÏR Æ O R U S
£ ss e h u m i u t a t e m : cum hanc pro
optimi operis confcientia Propheta comme-
moret, dicens, Domine , non eft exaltatum cor
meum. Optimum enim facrificium Deo, cor
contribulatum. Non ergo cor fecundis rebus
F efferendum eft i fed Dei metu intra manfue-
tudinis fines humilitate cohibendum.
rus eft in commendatione operum. Eraftnus tamen paulo ftipe-
rius ad marginem adferipfit, 'Ubi bona opera N. Ecsttondanil Non
curamus quid dixerit Ecmondanus : fed ne male incelligatur H ilari
us. Quamvis enim dicat, mercedem non operis, fed mifericordia
undecima hora operarii confequentur; non negar tamen corum opera
efl'e bona, fed cantum jus mercedis exigendte. Quia enim denarium
opera eorum neque per fe mercncur, neque ex j>a£Eo patris-fami-
lias; hunc ex ipfiiisdumtaxat mifericordia iis exfpedandum dicit.
Aliis vero opeuariis, quibus merces condi&a eft, cjus cxigendte ex
pado jus effe innuit: ac proinde earn non ex mera mifericordia
exfpedandam. Quamquam quia ex mifericordia Dei nobis pro-
mifla eft vita setema: mcrces, eo refpedu non femel tradit Hila-
rius iliam omnibus ex mifericordia Dei indulgeri.
* Apud Zenoncm ,pmedamus.
I f Ita apud Zenon. Sc in mff. quomodo & infra Pfalmo fubfeq.
| n. 1. nos ad cognitionem filii Dei edoeet, Sc alias fxpiffime. In aliis
I verb libris , inducens.
Ee iij
Pfalmi hufidei
noftra;
opus.