f l a r o £ «i'-m » et-,U T Ç L C L J <3 l T ? A 4. Sirçt cr.te tact-in fanâ.i Trinioe inreparabuis eft
■0 ÿ 701$ tpyniB 05. « :(gu w et '
A 4' .. ..... 4, . . . .
in fubftantia, ita infeparabilis' eft in operibüs : quamvis
qu®dam opera Dei ijüibufclam perfonis fpecialiter con-
veniant, ficut Patri vox illa , qu® de c®Jo fbnuit fuper
Chriftum baptizatum , & ad Filii p'erfbnatn humanftatis
tantummodo pertinec fufèeptiö, & Spiritufc-feiufti perfo-
n® propriè congruit illa columba , in cujus fpecie idem
Spiritus-fimétus defeendit iuper eumdera Filium Dei fe-
cundftm hominem- baptizatum: tarnen- äbfqne omni du-
bietateillamvocem&. illatri columbam-‘& Chrifti humanitärem
to.ta fenftaTrinitas operata eft,cujus :opera in-
feparabilia funt. ‘
ovo<not.,o
5fO(T tpyiov hm r Ts^ß<jri7tti)i ctpfJÜ(pv<nv yäazrip >1
Cu t oo^unSr n^rctovt <pa>y>r,-ö te
TzSmTfi' ^ i j ° S T a g ß t t b ' W n v p .r -
$fa7rdTM7T>$ j'JiS* x) jd Tsrgßou'itCj) toS ctytou
'mdjpxarm IMas > «s-ov to dutd TmofM,
ä!yiov Aufa ’Qn t qoV toS ^eoj, «5 dvSf&Trw
(bz'nllfojMVOV. TfrXlU «VÄ^tCipijoOAaS T (pavltu OltwUOy
xj ¥ 7&(?e&iy, % t ctvSfcoTnTtiitt ss > oAu u
tr «ƒ>« cLd>lg.ifi!tgl ’fötv. B
4. Credimus eumdem Filium Dei, Verbum Dei, sternaliter natum de Patre, & confubftantialem Patri per omnia,
temporaliter natum de Spiritu-fen<äo& Maria femper virgine , duas habentem nativitates., unam ex Patre secernam,
alteram ex matire temporalem. Qui etiam Filius Dei fax carnis conceptione conceptus eft, & fu® carnis nativitate natus eil.
» Deum b verum ( confitemur) conceptum,Deum verum natüm,eümdemqüe verum Deum & verum Hominem unum
dum Chriftum, unum filium Dei ünigehitum, proprium , perfebtum in duabus natüris, in unius perfön® fingularitate,
ifibilem & paffibiliter mortaiem atque immortalem, crucifixum ex-infirmitate noftra eumdemque iemper viven-
in virtute fua. d
Jéi
rerfa, cdenda tarnen ccnfui- 1 « Reétiùs apud Alcuin. imp*Jßbilem& paßtilem.
<* Hîo definit ftpfte^rnf., Apud Alcuinuin autéra prxterea
habentüf 15. circiter‘ veirfus.
1 Quamvis pjur;
mus qute. in noftro
1 Apud Alcuin.
NICOLAI FABRI IN FRAGMENTA
SANCTI HILARII
P R i P A T I O .
Jrluic Open tantiim a<Ljecimus notulas ad marginem adferipas. Cum autem auclomm verba excerpere
fatis babuijfet Faber, nec curajfct notare quo ex libro ea excerpfijpct, commodius vifum eft hiftorir
corum facrorum locos fecundum editiones Vdlefii 3 quamvis Fabro pofteriores indicare.
Clariftimo viro Ja C-. AugusTo T huako Sacri coniiftorii Confiliario, Senatufque
Parifienfis Prxfidi cioctiffimo atque prudentiilimo ,N i c o l a u s F aber S.
C c e tibi reftituo, P r a s es am - C
l 1 s s I M E, beati Hilarii Pitftavien-
fis epifcopi librum a viro do£lrina,pru-
dentia,mommqüe integritate maximo,
P.Pit-hceo luprema voluntate relidlum, '
mereque fidei ut iolidus ad te perve-
niret , id eft, fine ulla deduótione &
-quam optimo jure apud teftatorem, fuit commilliim. Mu-
mis eft, fi folia numeres, non valde magnum , fed ft au-
dtoris dignitatem , fi fatum libri , li rei de qua tradlat
oravit<m-m eónfideres, ejufmodi , ut non acceptiffimum
elfe nequeat. Tibi enim omnium difeiplinarum genere £)
inftruftiffimo, Gallics falucis ac laudis amantiffimo, &
c antique pietatis ac conftantire ftudiofifilmo , non poteft
non gratiffimum efte antiqui ferjpeoris Galli, Theologo-
xum qui in Occidente floruerunt celeberrimi ac difertiC .
fimi., excelfieque arboris, ut eum vocat B. Hieronymus,
qua aedificata eft Ecdefia Dei , ad hxc etiam fortiffimi
• confeflpris librum, de graviflima omnium qu$ umquam
in Ecclefia fuerunt contioveifia.feuprum , poft tot an'nos
è tehebris erutum, clariffimi tui nominis aufpiciis lucem
afpicere. Hrec etfi fatis ad commendationem muneris
valeant, apud te prjecipuè qui pro tuo ergalirteras reli- £
gionemque ftudio, ereétoque atque infradto adversiis di-
vitias ftimofque aulicos , ad qua: fola nunc concurritur,
animo femper id genus reliquias Attalicis. conditionibus
prretuliftiPaflieni tarnen fëntentia: fi bene te novi, accedes
, plurifque in eo facies judicium eruditiflimi cordatif-
fimique viri, qui te dum vixit, ob eg regia m dodtrinam,
prudentiam ,ftudiumqueac pietatem in Remp. in quibus
tecum confpirabat, uiiicc amavit &c coluit, moiienfque
fua: erga te propenfie volijntatis publice hoc teftimonium
poftericati exftare voluit.
1. De au6tore vero iflius libri nemo codici manu feri-
pto , qui B. Hilario eum adferibit, fidem detrahet, viri-
que potentis titulum aliens polleffioni adfixum contro-
verfiam movebit, qui' ftili vel ingenii tanti dodloris ali—
quern guftum habuerit : fi quidem longas & involutas
& Gallici Rhodani , ut violenti ac pra:rapidi , fic etiam
aliquantum limi ffccum trahentis , quo charadtere naris
emundtiflimie feriptor ipfe Hieronymus feripta Hilarii
fignavit, deprehendere licet. Sed quid verbis in re aper-
ta opus eft i Si cui ea in re aqua ha:reat , hunc librum,
cum iis qua: omnium calculo pro Hilarianis recepta funt
contendat j nec aquam aqure, nec lac ladti fimilius inve-
niet. Nec lane hiftoricum iftud Opus antiquis ignotum
fuit: fi quidem illud iplum efle, quod idem ipfe Hieronymus
contra Ur feci urn & Valentem, continens narratio-
nem Ariminenfis Concilii, Hilarium feripfifle tradidit,
hüic libro praefixa inferiptio fidem fecit.
j. Ipfi enim Urfecius 8c Valens, alter Singiduni fiipe-
rioris Myfia,alter Murfie Pannonia ( quamvis non uno
loco Athanafius Alexandria epifeopus utrumque Panno-
nem vocet) epifeoni cum Caio reqne Pannone, & Ger-
mihio Cyzici primum deinde Sirmii epifeopo, totius Ario-
mahorum Tragcedix choragi, atque adeo hypocrite ex-
ftiterunt; ad quos cum , ut ait nofter Hilarius , Ariani
nominis hereditas & fuccellio defluxilfet, non aufi aperto
Marte fidei Nicxnx bellum indicere ftante ipfo Athana-
fio, quem ftrenuum rpbuftumque ejus propugnatorem,
ac plane, ut eum indigitat Nazianzcnus, svMtJ ückam
verebantur, cuniculis id agere ftatuerunt , ipfumque
prs.fxt.
epift.
Gal.i
Athanafium in primis tollendum ev.ertendumque fufeepê- A Julio præcefîbre fuo inehoatam nori_ diu.protraxifle , fed
runt. Hinc illa: de Arfenio. interfeflo, &c confra&ocalice
fecris myfte'fiis deftinato calumnix: qUaruni prxtextu cilm
afa<ftious depofitus, Imperatorifi]ue decreto in.exfilium
milTus ellet , totus orbis tanti viri cafu concuilus eft.
Quin etiam cilm fynodis Alexandrin®, Roman® ; & oscu-
menic® Sardicenu Athanafius fuam innoeeritiam appro-
badet, calumniatores yero nonfoliim tot fenteritiis con-
: vi£ti atque damnati, fed etiam libellis oblatis eidem * Sar-
dicerifi fynodo , Julioque Pontifici Rom, criminis admifii
• h®refeofque veniam deprecati y Ecclefi® commuriioni foit-
fent redditi; iteriim tamen canes ad vomitum,reverfi, fee-
das illas & Ecclefiam Dei,qu® domus pacis. 6ft, parum g ab Orientalibus aliquot- epifeopis fedlam,& ad fe ponti*
decentes difeordias,epifeoporum difeurfationes Mediola- ficatus.fui initio miflaiti',:firatamearn haberet, quemadi
•ftatim ut pontifex renuntiatus dft legates illosfuosad
.Athanafium mififle Atexandtiam, d^tredtantcmqiie judi-
ciurnCdndamnafle. In quo tamen nodus Deo vindice,id
eft, ofnatiffimd i]lo- dobiiffimoque-.Anraliiim eedefiafti-
eorum feriptore dignus-fubeft. COm enim auttornm omnium
feriptis conftet , Athanafium jam olim ante Libe-
rium advetferiorum artes verfutiafque detexifle , manife-
ftoque mendacio traduxifle ; quis potuit efle tot fynodis
confixprum acqufetioni, aut tot- fententiis abfoluti con-
dafnnationi’ locus ? aut quomodo communione Ilia potuit
Athanafio Liberius interdicere , :cujus j condamnatjonem
belli, quos
Sardicenfi
fynodo non
obtuienTnc
jedta dilue-
Icnces, for-
Conftanticpillolas
fiias ad Co-
flantium
pcrferrcnc,
pnùs ad
idc munus
obeundû à
Concilioad
Libcrii c-
piftola prima
dubia.
•num jSirmium , Seleuciam; afperam , Ariminum , Con-
ftantinopolim, Nic®am Thraci®-, (& quo non terrarum?)
prxterea proferiptiones, exfilia & csdes excitarunt , qu®
quamdilr in vivis £xftitit Conftantius ,,catholicos epifeo-
pos exercuerunt. Tandemque detraftä perfona Niesnam
regulatn oppugnanres, Imperatorem ipfum, cujus potefta-
te nitebantur, impulerunt, ut epifeopos Arimini congre-
gatosad fubferiptionem nov® formal® fidei fubdolis verbis
concept® adigeret, qu® contra trecentorum & o<fto-
decim patrum decretum, vriae *, e/umtnv vocabulis' indiclo
filencio, Filium Patri fimilem fecundum Scripturas pro- C
fitebatut, dicentibufque ilium' creaturam ficut ali® funt
creatur® anathema infligebat. Nec tamen ibi confiften-
dum elfe duxerunt, ( Nam quis peccandi finem pofuit fib:-.)
veriim felicitate fucceflus audaciores fabri , non jam de
vocibus vna« £ i/ioitav tamqUam difeordi® pomo qus-
ftionem haberi fignificarunt , fed inoperco capite purum
putumque feu potius impurum putidumque Arii dogma
Goncilio Antiochi® profeffi, Filium Patri diflimilem peni-
tus i,i%auKG*Tur creaturam 4 ftatuerunt. Cujus impiera-
tis ipfum Imperatorem aubtorem ac vindicem exftitifle,
Athanafius aflerit.
4. Igitur Urfecius & Valens illi ipfi funt , quibus in, -q
ßantibus fab Imperarore Conftantio factum eft Ariminenft
Concilium contra formellam Nic&ni traElatus , cjiia univerfa
harefes comprehenftt emnt: in quos hoc Opus feriptum eft.
Quamquam, ut quod fentio dicam, h®c libri inferiptio
multo plus in fronte fpondeat, quam pr®ftet in recelfii}
nifi quod' operis longioris pluribus fortafle comprehenfi
libris, & narrationis exabt® eorum qu® Ariminenft Con-
cilio gefta funt , vel qu® ipfiim pr®ceflerunt, aut poftea
fecuta feint, initium-tan turn ac divulfe qu®dam fragmen-
ta , non .-autem integrum Opus vel librum hie exhiberi
cenfeo. Etfene auiftor hujus libri ftatim in ipfius initio
Icribic, narrationem dubturum fe ab Arelatenfi Concilio, „
quo Paulinus Trevirorum epifeopus,Galliarumque,ut eum ^
Graci vocant, Metropolitanus anno Chrifti cec. liij. Sa-
turnilii ceterorumque Arianorum fobtione depofitus , 8c
in exfilium a bins eft : de quo tamen deinceps altum eft
filentium. Quicumque enim h®c excerpfit, Ko^a« t Wiese;
' sVi'esn; noycd-äileovfivQoir, huic propofitioni continue fyno-
dales epiftolas Sardicenfis Concilii fex ante anhis habiti,
alteram adomnes Ecdefias ,alteram adjulium P. R. in-
riocentiam Arhanafii compertam ac conteftatam indican-
tes fiibjecit : de quibus plura dicere ,. ( quando quidem
hanc dobtis, Jupiter, & laboriofis fuis annalibus vir illti-
ftriflimi nominis ac dignitatis Cardinalis Baronius infemodum
ideiii ipfe Liberius in epiftola ad Conftantium,
qu® * bicédita habetur,’ teftis eft, accepta eodem tempore
feptuaginta qufnque epifeoporünvÆgyptiorum Atha-
nafii rinnocentiam teftante fententiâ eomprobare noluic?
Omitto quod hujufee condamnationis nec Athanafius ipfe,
qui res.fiias diligentiflîmè non lino-libro complexus eft,
nec quifquam alius quod feiam veterum; ufquam memir
nie. Falfeïïi autem aut fubdititiam efle ftilus negat. 8c
prætcrea cui bonoL Adeo verum eft illud Tragici,
Avrcu%’ o fu u y ii è XCft®*
t , 4' çaofVTtt xpvalertt).
Ö. Sequentis ejufdem Pontificis epiftol®, quamvis ipfe
connexionem-cum præoedentibus aptiorem non habeat,
eertior tamen eft hiftoria. Quantum enim ex ejusubiqu’e
corruptifllm® lebtione datiir aflèqui , poft Imperatoris
Conftantii obitum. , reveffiimque- ab. exfilio Eufebium
Ver cellar urn epifeopum, cum noftro Hilario & Athanafio
divina providentia , qu® iuis tempoti numejuam non
adeft , Reip. Chriftian® conftituend® reftaurandæque
Triumvirum præftitutum, confervatum atque alitum, hoc
eft , circa annum Chrifti ccc. lxiij. feripcaeft : nempe quo
tempore in Occidente pariter, ac antè fynodo Alexand ri-
na * in Oriente j concordiæ paçifque ftudio aebono à tribus
illis, ùç «ah6«; 1 ? flsf è ptyiçoiç tZr $vx.ur
ÙMïôfiKii , ex xij. Scnatibus ac fortibut firemps lex dibta
e ft, Arianorumque communione foedatos , exceptis hæi-
refeos aubloribus, perfidiæ renuntiantes , Ecclefia catho-
üca, inquit Auguftinus, materno recepit firm, tamquam Petrum
poft fleturn negationis per galli canttim admonitum,
aut tanquam eumdern poft pravarn fimulationem Pauli voce
correttum. Lucifer felus Calararum Sardinia epifeopus,
conftantiâ fidei, feriptorumque libertate, fi labem iftam
excipias, inter Ecclefi® lumina recenfeqdus, paucique alii
nimia fenbtitate dicam, an pervicaciâ , hanc matris cari-
tatern fiiperbè accipientes & impie reprehendentes, cjuia poft
-galli cantum furgenti non gratulati , cum lucifer.o qui ma-
ne oriebatur cadere merutrunt. Adeo in omnibus .rebus
ut optimum , ita & difficillimum eft modum fervatCi
-
7. Urfedo enim & Valente, ut feelera diu latere non
poflîinc-,ulcus Ariminenfis fidei ab omnibus fire epifeopis
pro orthodoxa flifcept® ac comprobatæ detegenribus,
-Filiumque fimilem Patri dibtum interpretantibus *x
verilm kutk -u , iécft 3 fecundum Scripturas, 8c quatenus
Scripturis fecris ea fimilitudo conformé eft ; ex iifque nec
æqualem Patri Filium, nec unum cum. eo ( femper enim
o fimilitudo abeft, ) conncientibus, creaturam etiam
a \uc; p.)9 -
Augttfti-
ne Chrtfi.
Auguftin
ruit, omiflis fubferibentium epifcoporum nominibus, qu® F negacum ficut funt ah® creatur® ; pr®ftantiorem enim
ab ejus codice aberant; illa vero non uno loco apud anti-
quos exftat,) fuperfluum exiftimo. Idem etiam perfpice-
re eft pag. * xxxv. in qua cum B. Hilarius lucem narra-
tioni fu® allaturam dixiflet illam orarionem, quam eadem
Sardicenfis fynodus per Vincentium Capu® & * Eupha-
tem Coloni® Agrippin® epifeopos Annochiam ufque ad
Conftantium miflbshabuit ; magno tamen hiftori® detri-
mento nulla hie exftat, fed ejus loco qu®dam Liberii P. R,
& aliorum epiftol® nullo temporis, vel return- ordine fer-
vatO' velut in fafeiculum congeft® leguntur.
y. Nam qu® prima occurrit, a Liberio circa fui pon-
tificatus initium, quod in annum felutis ccc. liij. incidit,
feripta' videtur. Par eft enim, ipfum accufationem coram
etfejfed creaturam tamen eludeiuibus, in gemuit
bis y inquit Hieronymus, & fe Ariafutrn miratus eft. Et
fenc S Q/uiiov y$ ra; ?&$<£( to?; d.nn.MSt0tc , inquit ma.
gnus ille Gregorius * , ftXeop Sv S f äfi&tat x.*z.ku
^fe/xafiertv, H to- « a /S ; ipm x tvc ■xa.&trrmc eixar , » xj?
xctfS ctVs^o». xUfxHmf. Tunc ergo concurrebant epifcopi, cjui
ejufmodi dolis irretiti} <%t>o!a. quidem,ut cum eodem N a-
zianzeno * loquat, v ocuranti , ^
to xuwauyt ei x. [/M to fie , fine confcientia
P haretici firebantur , conteftantes corpus Domini ( earn enim
''J facramenti fofrtiulam multo ante h®c tempota ufiirpatam
in Ecclefia fuiffe probat jusiurandum, quod impiè * Nova-
tianum a fuis exegiflè feribit apud Eufebium Cornelius;)
Hier cm. ad-
*Naztanz.
adv. Lucif.
* fiu , Nofib.
lib. k.
hifi. e. 4J.