fadus eft : &idcircopropter imqui rates noftras A feflio, 8t maximb ipfius Domini vocibus edita
eft vulneracus-. cum ait, Deus Deus metis 3 quote me dereliqui-
48. Ceteri'im nefcit in Chrifto Apoftolus tre- fii ? Qux maximx querelx efle intelligitur propidationem
döloris.Ham dilpenfationemapaf-
(ionts locucufus, in facramento earn diviriita-
tis prxdicavit, dicens, Donans vobis omnia-pec-
c'at 0.3 deLens quod adversum nos fa i t cbiroqraphum
in fententiis , quod crat contrarium nobis , tollens
Ulud de medio} & affigens illud cruci 3 Jpolians f e
catne 3 & pr incipals & pot eft ates traduxit cumfiteftatio
, derelidum fe efle conqueri, infirmita-
tique permifliim ? Verùm hxc impiæ intelli- <
gentix violenta prxfiimtio, quàm fibi in omni 1
di&orum dommicorum genere compugnat : ut *
qui ad mortem feftinat, ut qui per earn hono.
rificandus eft, ut qui poft earn à dextris virtu-
tis feflurus eft, in his tôt beatitudinum caufis
phans eos in femetipfo. Succumbere B mori timuerit , 8c ob id ad neceffitatem moriendi
defertum Te à Deo fuo queratur, cùm
ergo tibi videtur Virtus ifta vulneris clavo ; &
ad idüm compungentis exterrita, demutafle
' fein naturam dolendi ? Atquin Apoftolus Io-
quente in fe Chrifto locutus, 6c falutis noftrx
per Dominum opus memorans , mortem ChriL.
fti ita fignificat, ut carne fe fpoliet, 8c potefta-
tes cum fiducia dehoneftet, 8c de his in femet-
ipfb triumphet. Si in paflione fua neceffitas eft, risvolunt, ut non idem fuerit Jefus Chriftus
8c nonfalutis tux donum eft; fi in cruce dolor hominis filius; qui 8c Dei filius j & aut de fe
cönlpungendi eft, 8c non decreti,b quöd in te C 'defecerit Deus Verbum , dum corpus officio
niors eft fcripta, confixioeft; fi in morte vis animx vivificat* aut omnino f nec fuerit Chrimortis
in beatis illis effet mortem obeundo manfu-
rus ?
5 0. Quin etiarii âd irreligiofitatis hujus 1
tamquam ad prxparatam fibi viam, per id in- '
genia hæretica contendunt » quôd aut defe- !
cifïe omnino Deum Verbum in animam corpoduc
eft, 8c non per poteftatem Dei carnis ftushomonatus, quia ineoDei Verbum modo
exuvix funtjfi denique mors ipfa aliud eft, fpiritüs prophetalis habitaverit. Sed ridiculx
quam potentum dehoneftatio , quam fiducia, hüjus perverfitatis error in niajorem fe impieqiianv
triumphus : adfcribe infirmitatem, fi ibi tatis extendit audaciam, ne Jefus Chriftus, anneceffitas
eft 8c natura, fi ibi vis eft 8c diffiden- te quam ex Maria natus eft, Chriftus fit: dum
tia 8c dedecus. Sin autem hxc b contrario in non qui erat natus eft, fed ad id tum primüm
facramento paffionis prxdicantur; quis rogo quod natus eft s cceperit. Per quod etiam ilfuror
eft , repudiata do&rinx apoftolicx fide lud vitii adjungitur, ut h Deus Verbum tammutare
fenfum religionis , 8c totum hoc c ad D quam pars aliqua virtutum Dei quodam fe tra.
Contumeliam imbecillis rapere naturx , quod Äu continuationis extendens, hominem ilium
6c voluntas eft 8c facramentum,quod8c pote- qui a Maria eflecoepit habitaverit , 8c virtu-
Paflio
'Chrifti^
ftas eft 8c fiducia 8c triumphus ? Triumphus
plané eft , quxri ad crucem , 8c offeren-
tem fe non fuftineri ; ftare ad fententiam mortis,
fed inde confefliirum à dextris virtutis 5 con-
figi clavis, fed pro perfecutoribus orare ; ace-
tum potare , fed facramentum confummare :
deputariinter iniquos,fed paradifum donare;
tibus divinx operationis inftruxerit ; animx
tarnen fux motu naturäque viventem.
51. Per hanc * ergo fubtilem peftiferamque
doftrinam deducuntur in vitium, ut aut Deus i
Verbum anima corporis per demutationem 1
k naturx fe infirmantis exftiterit, 8c Verbum
1 Deus eile defecerit: aut rurfum per exterioelevari
in ligno, fed terram tremere j pendere E rem nudamque naturam hominem ilium fol&
vita animx moventis animatum,m in quo Ver-
bum Dei , id eft, quxdam quafi poteftas ex-
tenfx vocis habitaverit. atque ita omni mo-
do impiiflimx intelligentix aditus pandatur,
ut aut Deus Verbum in animam defecerit,
nec permanferit Deus Verbum j aut omnino
Chriftus ante partum Marix non fuerit j quia
Jefus Chriftus , animx folum communis 8c
propugnatur. Et de Apollinariftis quidem obfervat Gregorius
Naziaii2. Or. ji. fecum cos pugnarc , nec audere nifi apud fidos
difcipulos de divinitate dilpucarc.
8 In vulgaris, efle cceperit. Abeft elfe a mff. Hoc Hcbionis, ac
poftmoduin Photini commentum fuifl'c docet liber 7. 11. 7. & nemo
dubitat.
b Phocinum ita fcnfifle liquet ex lib. de Synod, n. 4j. ficutcx
lib. 1. de Trin. n. 16. planum eft , cum a Sabellio banc doCtrinam
elle mucuarum. Cui quidem Damafus Papa apud Theodorecum
lib. ƒ. c. 11. anathema dicic his verbis: Anathematizamuseos, qui
Verbum Dei exienfione & contraftionc a Caere feparatum & infub-
(iantivum & finem habiturum effe contendunt.
1 A be ft ergo a Bad. Er. ac mlT. Colb. & Germ. Habentnon-
nulli alii, htc ergo per banc.
k Bad. in naturam fiu infirmitatis. Er. & Lipf. per demutationem
nature f iu in naturam infirmitatis.
1 In folis vulgaris, D«. Jam num. 49. legimus , aut de f i defecerit
Deus (non Dei) Verbum: idemque intra habetur.
m fupplc, habitaverit. Verbum habitavit hominem per nudam
naturam , hoc ell, fibi non cohxrentem nec fubflantialiter unicam
, adeoque mere exteriorem, fi tantum in Chrifto ut in pro-
phetis fuerit. :
in cruce , fed folem ac diem d fugere 5 exire è
corpore, fed revocare animas in corporajfe-
peliri mortuum, fed refurgere Deum j fecun-
dùm hominem pro nobis infirma omnia pati,
fed fècundùm Deum in his omnibus trium-
phare.
49. Reftat nobis adhuc, ut hxreticis videtur
, magna 8c gravis confeffx infirmitatis proa
Apud Er. Lipf. & Par. difpenfationem hanc. Melius abeft hanc
à Bad. & potioribus mil. Clariùs hie Hilarius fcopum fuum often-
dit, fe fcilicct palfionem Chrifti prardicare pcractani in facramento
divinitatis : d e qua poftca fubjicit, Succumbere ergo tibi videtur
Virtus ifta vulneris clavo. Ab humana autem natura tantùm arcet
neceffitatis contumeliam : Si in paffionefiua neceffitas eft See. Quam
necelfitatem natura: nomine interdum donat : Si ibi neccjptas eft
& natura, fi ibi vis eft See.
b In codicc Var. baf. quo in te.
e Edici,exccpcoPar.fld imbeciüitatem ^contumeliam rapere nature.
** Er. & Lipf. fugare : Sc mox, pro refurgere Deum, fubftitue-
rant refurgere. Demum, quod & poftremâ editione Par. pralatum
eft : renitencibus aliis libris. Air Hilarius refurgere Deum ad eum
m o d urn , quo fuperiiis docet Chriftum totum, etiam lecundùm
hominem , poft refurreftionem efle Deum.
c Pravx hujus opinionis audorem, non Eutychen , non Apol-
linarium.fed Arium efi'c jam diximus, ac teftis eft Theodorct. lib.
j . liar. fab. c u . Explofa eft à Coucilio Rom. procurante Dama-
fo Papa ad versus Apoliinarium coado apud Theodorct. lib. j.
hift. eccl. c. 10. & 11- & antea à Concilio Alexandrino an. 361
apud Athanaf. epift. ad Antioch.
f Hæc fententia licet cum fuperiore pugnet, ab iifdera tarnen
corporis homo , hoc habeat fui , a quo^ effe A quibufdam ne aliter docerent 3neque attendcrent 'fahomo
ccepit, exordium; quern extrinfecùs pro.
tenfi fermonis poteftas ad virtutem operatio-
num confirmaverit ; qui nunc à Dei Verbo
contrafta rurfum protenfione defertus , cla-
met, Deus Deus mem 3 quare me dereliquijli ? vel
certè tum , cùm in animam corporis à Dei
Verbi natura demuratus eft , paterno in omnibus
ufus auxilio , nunc inops ejus morti-
que permiflus, folitudinem fuam conqueratur,
bulis & genealopis interminatis 3 qua quafiiones
maqis praflant , qukm adificationem Dei qua efl
in fide. Vetat genealogix eloquia traftari, 8c
fabulas interminatx quxftionis attingi. ^di-
ficationem ver6 Dei in fide effe *: ut humanx "
verecundix modum fideli omnipotentix Dei |
religione concludat, neque fe infirmitas noftra
ad perfpicienda ea, qux perfpiciendi * naturam
hebetent, extendat. Qu6d fi conruentielinquentemque
fe arguat : omnique modo B bus folis claritatem virtus intend Iuminis obexitiabile
deceptx fidei periculum compare.
tur,fi aut in Deo Verbofignificariexiftimetur
naturx infirmitas per querelam aut omnino
nec fuerit Deus Verbum , dum Chrifto Jefu
Marix folüm partus exordium eft.
- 52. Sed inter has impias infirmafque fenten-
tias, Ecclefix fidesapoltolicis imbuta doétrinis
novit in Chrifto nativitatem, fed ignorat exordium.
Scir difpenfationem, fed nefcit divifioftupefeit,
ut ft quando caufam radiantis lucis
folletrius acies curiofx contemplationis inqui-
rat, ufque ademortuum videndi fenfum oculo-
rum natura revocetur, accidatque nitendo ma-
gis videre, ne videas;quid nobis in Dei rebus
8c in foie juftitix exfpedtandum eft 7 Nonne in-
ciimbet volentibus k fiiperfapere ftultitia? Non-,
ne ipfum illud acre intelligentix lumen ftupor
hebetis defipientix occupabit > Non enim na-
Obtundipius_
hem. Non b patitur ChriftumJefum,ut Jefus C rura inferior caufam naturx 1 potioris intelli- 1
non ipfe fit Chriftus: nec filium hominis0 dif
cernit a Deifilio , ne filius d Dei fortb non 8c
filius hominis intelligatur. Non abfumic filium
Dei in filium hominis. Neque tripertita Chriftum
fide feindit, cujus de fuper texta veftis inget
: nec fubjacet humanx conceptioni ratio
*cxleftis^Nam intra condidonem infirmitatis
erir, quidquid * infirmi confcientix fubditur.
Excedit icaque humanam mentem Dei pote- j
ftas : ad quam fi fe infirmitas protendet, mafeiffa
eft : ut Jefum Chriftum 8c in Verbum 8c gis infirma reddetur, dum hoc ipfum quod ob-
in animam 8c in corpus incÜdat, neque rurfum tinet amirtit, potioread obtundendam eam re-
Deum Verbum 8c in animam 8c in corpus ab- rum cxleftium naturâ ; quia omnem ejus confirmât,
Totum' ei Deus Verbum eft , totum fe<ftantisfe pervicaciam ipfa complexu ejus ma-
ei homo Chriftus eft : rednens hoc in facra- Djor infirmât. Utigitur fol ita videndus eft, ut
mento confeflîonis fux unum , nec Chriftum poffit videri, tantufque excipiendus lumine eft,
aliud credere quam Jefum, nec Jefum aliud prx-
dicare quäm Chriitum. f
53» Non ignoro autem in quantum humanx
intelligentix infirmitatem magnificentia my-
fterii cxleftis impediat, ut hxc non facile aut
verbis enuntiare,aut dijudicare fenfii, aut etiam
compledi mente poffimus. Sciens autem Apoftolus
arduum hoc terrenx naturx difficilliquantus
m admittitur ; ne fi plus velimus exfpe-
(ftare, minus quoque quàm pofliimus confequa-
mur : ita 8c ratio cxleftis in tantum intelli—
genda eft, in quantum fe permittit intelligi 5
in tantum exfpedanda eft, in quantum appre-
hendendam fe dedit} ne fi contend indulgentix
moderatione non fimus, amittamus indul-
ta. Eft ergo in Deo quod " percipi poteft : eft
mumque efle, rerum divinarum efficientiam E plané, fi modo quod poteft velis. Sicut enim
judicio « nos noftro, tamquam ad intelligen-
dum acriore, quàm ad emciendum Deo po-
tiore , concipere, illi legitimo fibi fècundùm
fidem filio, facrafque litteras ab infantia fu-
menti, ita feribit : Sicut hortatus fum te fiiftinere
Ephefi, cùm h irem in Macedoniam 3 ut praeiferes
eft in foie quod videas , fi hoc velis videre
quod poffis * amictas autem quod potes videre,
dum quod non potes niteris : ita 8c in rebus Dei
habes quod intelligas, fî intelligere quod potes
velis. Ceterùm fi ultrà quàm potes fperes}
id quoque, quod potuifti, pofle non poteris.
* Bad . quod effe homo. Editiones alia:, quod ut effet homo. Caftib
Mallemus pnrtitur. Hune locum attendant velim , qui Hila-
rium opinantur fenfiffe, à Chrifto feccffiffe Verbi divinitacem,
cùm clamavit, Deus Deus meus Sec. Cùm enim hæc ex eorum-
dem verborum occafione dicat adversùs eos, qui duas Chriftioia-
turas aut confundunc ,aut fcparant: iuiquus omnino eflèc, fi cas
ipfe feparatas ex iifdem verbis intellexiftec.
c Verbum difeerno hîc feparationem fonac : at lib. 9. n. 6. natu-
rarumdumtaxac diftinâionem.
d In vetere mf. Colb. Deus.
e id eft, Ecclefia in Chrifto Dei Verbi hotninifque nacuras ita
unitas crédit, ut ei totus Verbum f i t , totus homo. Quod fie
déclarât Leo Papa epift. mine $>7. ad Monachos Palæftinæ ilCec
manente unitate perfins., idem fit & totus hominis filius propter car-
nem, & totus Dei filius propter unam turn Pâtre deitatem. Quam-
vis enim Theologis , ut obfervatum cftpag. 41. poftmodum pla-
cuerit, ut vox 'totum in naturas cadcret , & totus ad perfonam
referretur, quomodo ab ipfo Hilario refcrtur in his num. 11.
qitia totus hominis filius totus Dei filius fit : hanc tamen rcgulam
ipfius ævo nondum pofitam fuiffe liquet vel ex hoc loco. Qui fané
non pugnat cum altero libri 9. n. 6. ubi non jam perfonæ imitate
ni , lèd naturatum diftinâionem fpedans, reâc docet hominem
à Deo difeernendum : fi eut cùm humilem il lias ftatum , glo-
riofumque difeernit ; non malè prædicat id eum tantùm per po-
ftremum obrinere, ut fie totus homo totus Deus.
f Editi poft Erafmumhlc fubjiciunt, ér Dei Verbum: gloffcma
quod abeft à Bad. & mff. Porro Chriftum Verbum , fefum autem
Hominem à Verbo afTumcum Hilarius intelligic : qui uc fuprà
totum, ita nunc aliud ad perfonam refetr.
8 Vocabulum nos rcvocamus ex Bad. & m(T. Deinde pro tamquam,
malè habent mlT. Rcmig. ac Théod. tam; hoc enim fibi
vult : tamquam ad intelligendum tanto effet acrius judicium no-
ftruni, quanto potior Deus ad efiîciendum. Hîc & dcinceps rc-
primi videcur Eunomii ja£latio,qua Theodoreco teftelib. 4. hær.
rab. c. 3. f i nihil ex rebus divinis ignorare gloriabatur.
b Antiquus codex Colb. ires Macedoniam.
‘ Carnut. aliique nonnuili mfl.cumBad StUt.naturamnon habent.
k Martin, mf fupercapere. Græcè xzfitpçj/itîi.
I Id uno mf. Colb. altero Sorboii. & Martin, fiperioris. In alio
Colb. & Germ, pofterioris.
m Exemplar Martin, quantum admittit: qui f i plus velimus. Turn
Par. cum mf. Vatic, bal. expetere. In edit, aliis, fpeStare. In aliquot
mff. afpe&are. Non alio fènfu in plerifque, exfpeciare : Sc
(nox in omnibus exfpeStanda, ubi in vulgatis expetenda.
“ Vat.'baf. mf. cum Colb. & Sorbon. perfpici Martin, refpid-
ac fubinde cum diéto Vat.baf. & Remig. ft modo quod potes,
Y H ‘U