9 9 9
a honoris «qualitas. * Cum Filius ita honoran-
A ilium t ita diligendus ex toto corde & ex totis viri-
bus & ex tota anima : & diligere ptoximum tam-
quam ft ipfum. Hoc majus eft omnibUs holocaufio-
mdtis & facrificiis'. R.efponfio Scriba: videtur
cum didis IDomini convenire, unius Dei eari-
tatenv intiniam internamque profitentis, f fed
diledionem proximi fecundüm propria: dile.
dionis veritatem poilicentis, Sc fiipra facrifi-
ciorum holocauftomata caritatem- in Deum atque
d'us ut Pater fit, 8c cum ejus,qui folus eft Deus,
honor non qu«ritur 3 non eft extra fblius Dei
honorem, cujus honor idem atque unus 8c Def
fih. s-15' eft: quia uc non honorificans Filium, non ho-
norincat 8c Patrem 3 ita Sc folius Dei honorem
non qu«rens , non quadric Sc Chriftii
Infeparabilis itaque eft a Dei honore honor
Chriftk Et qtiam unus atque idem uth-
ufque fit , etiaffi ex eo doeet, cum ait nun-
M' P +• tiata fibi Lazah infirmitate , Infirmitas ifta
non eft ufque ad mortem , fed fro glotia Dei
■ eft , ut honorificetut filius Dei per eum. Pro
gloria Dei Lazarus moritur , ut filius Dei
glorificetur per Lazarum. Numquid ambigi-
tur ,in gloriafilii Dei eflè gloriam Dei 5 ctim
mors Lazari, qu« Deo fit gloriofa, gloriam fit
t> Dei filio b. paritura ? Atque ita Sc naturalisper
nativitatem unitas Dei paths in Chrifto docè-
tur, cum infirmitas Lazari pro Dei gloria eftj
Sc facramentum fidei retinetur, cum per Laza-
s rum gJorificandus eft Dei filius : Deo e per id
Dei filio intelligendo,neque ita Deo intelligen-
do,ut non etiam Dei filio confitendojcüm glori-
ficando per LazarumDeo,Dei fit filius gloriofus.
cKriftus i 4* Infeparabilis facramento divin« nature
ibi fe Dc5, eft viventis a vivente nativitas , nec demuta-
u^mdTe1* ^onem generis accipit filius Dei, ne non in eo
proficecur. patern« nature veritas maneat. Nam 6c his ip-
fis fignificationibus , quibusconfeflo uno tantum
Deo, abnegafle in fe Dei naturam vide-
tur jfub'lblius demonftratione, in unitate feta-
men paterna: nature, unius Dei fidem non con-
vellens,Iocavit. Interrogatiis enim ab Scriba,
quod in lege eflèt principale mandatum , re-
Martin, fpondit, Audi Ifrael, Dominus d DeusnofterDo-
i-9- &c. minus units eft i & diliges Dominum Deum tuum
Deus mms. ex toto corde tuo 3 & ex tota anima tua 3 & ex
totis vifeeribus tuis 3 & ex totavirtute tua. Hoc
eft primum mandatum. Secundum fimile illi: Diliges
proximnm tuum tamqnam te ipfum. Majus au-
tem horum mandatum non eft. Aïienafle fe a na-
tura Sc religione unius Dei exiftimatur , cum
principalis mandati h«c fit profeflio , Audi
ifrael, Dominus Deus noftet Dominus urns eft :
* [uppie, deinde* ne in confequentis fe quidem mandacüm.
ti religione conftituat, cum ad proximi nos di-
e ledionem lex, ficut ad unius e Domini fidem ,
Scriba af- vocaret. Et quidem refponfio Scribe non eft
fcncitur. negligenda , dicentis, Bene dixi/H mavitler in Marti 11. . ■ /• _. J„ . oJ jt.g.jj, ’Ventate 3 quod unus jit Deus 3 nec eft alius prater
in hominem eflè intelligentis. Sed quid fe_
B quatur, videndumeftv
15. Videns autem fcfus quod fapienterrefpon- 1
diffet, dixit iüi, Non es- longè d regno Dei. Quid |
fibi vult tam moderata: relponfionis profeMo e
* cüm hominem ad eadorum regnum fides ^
ifta confummet,unum Deum credere, Sc eum *
tota anima & totis viribus 6c toto corde dili- *
gere, proximum quoque ita ut fe ipfum ama.
re ,Scriba hie non jam in regno Dei fit, fed
non longè a regno Dei fit ? Alia iftud fignifi-
C catione nudum veftientibus , Sc efurientem
alentibus, 6c fitientem potantibus, 6c zegrotum
vifitantibus, 6c claufum carcere frequentanti.
, bus datur: Venitebenedicbi paths mei, poffi. a
dete pra:paratum vobis regnum a conftitutione 5
mundi. vel illis quibus ha:c s pauperis fpiri-
tüs merces eft : Beati pauperes fpiritu , quo- a
niam ipforum eft regnum cadorum. Perfedus
hie fruchis eft, Sc abfolutapofleflio eft, 6c p rx -
parati regni non incerta traditio. Aut numquid a
D adolefcens minus aliquid horum confitebatur? 1
Nam exa:quata ad amorem fuum diledióne
proximi, quid de boni operis confummatione
non egerat ? Interdum enim indulgentem offi.
ciofumque efle , non perfeda: eft caritatis:
perfe cta autem c a r i t a s omne b cu-
jufque modi indulgentie implevit officium,
cum non reliquerit quod alteri debeat, qui
tantum alteri quantum fibi reddat. Sed igno_
ratione confummati facramenti detentum Seri.
£ bam , ‘ profeffionem fidei Dominus collaudans,
Sc non longè eum a Dei regno efle refpondens,
non tarnen eum in ipfa jam beate fpei poflef
fione conftituit. Tendebat enim k felicicurfu,
etfi ignoranti,- 6c prelata omnibus diledione
Dei, 8c caritate proximi fue ipfius diledioni
exequata. Citm tarnen ei ipfi proximi caritati
amorem Dei pretuliflèt, jam non holöcaufto-
matum 6c facrificiorum preferiptis contineba-
tur. Non erat longè iftud ab evangelico fa.
F cramento.
* Hsc fententia , cum Filius See. videri poteft fuperioris pro
bätio : & perindc ab ilia feparari non debere. Intcrpundlioncm
tarnen vulgacam, qua copulabatur cum precedence, & a fubfe
quentc disjungebatur, mutandam duximus, quomagis perfpeöum
lit Hiiarii argumentum ex duobus Scripturelocisacut^ colleClum.
Et ex uno quidem conficit Pattis & Filii honorem efle ipfeparabi-
lem 5 ex altero autem honorem utrique delatum vel negatum,
foli Deo delatum eile aut negatum Unde fequitur Patrem & Filium
unum efle ac folum Deum, licit non folitarium.
b \a hb. de unit. Patris & Filii, operator*. In Colb. Germ.
Martin. Corb. &c. paratura.
c 111 vulgaris , perinde. At iii mff. per id: quod ipagis Hilaria-
num. Dcindc nonnulli codices, in Deifilio. At verobalf Vat. Deum
per id in Dei filio intelligendo, neque ita Deum inteUigendo, ut non
etiam Dei filium confitendo. Etfi dura, vera tarnen eft leftio quam
retinemus , qust ita planier e/ficietiir : Ex quo f it , ut Dei filius
intelligendus fit Deus , neque ita incelligendus Deus , ut non
etiam confitendus fit Dei £liusf
“ Editi hlc & infra cum plerifquc mff. Deus turn: corriguntur
auAoritate mfl. Germ. & Colb. confentience grscco Marei textu :
ex quo deinde reponimus Dominus unus, quoipodo infra Jegitur
in pluribus mff cum utrobiquein vulgatis obtineat Deus unus.- &
in mf, Martin, tantum unus.
c Editi, ad unius Dei fidem; reluCtantibus mff.
f Editi, & diltclionem. Preferimus cum mff. Colb. & Germ.
fed, qua particula aptius fignificatur amoris utriulque difcrcpantia.
■’f i t i Aliquot mff. pauperis fpiritu. Nonnulli alii .pauperibus fpiritu.
b Excufi , hiijufccmodi indulgentia implebit: caftigantur ex mfl'.
1 In vulgatis, per profiffionem expunximus per ex fide mff.
k Sola editio Par. fideli curftt.Tum mfl*. Vat.baf. & Martin.tr/?
ignordta. Magis placcret cum Colb. etfi ignorati. fi hate duo voca-
bula ppft pralata dilettione Dctexftarcnt. Verum ideo ignorans ille
curfus,quia hominis ignoiantis-.Deum,fecundum illua lib. J.n.17.
Deum nemo noftit , nifi confiteatur & Patrem patrem unigeniti filii, &
Filium Sec. Illa cnim' Patris & Filii cogmtio confummatum fa-
; cramentum eft,cujus iguoratione detencus Scriba modo dicebatur.
a 6. Et cur non longè à Dei regno fit, * quàm A
futurus magis in Dei regno fir, ex ip fis didis
Domini intelligendum eft. Sequitur enim : Et
nemo jam audebat eum intcrrogare.Et refpondens Ie-
fus dixit docens in templo 3 Quomodo diernt Scriba
Chridtm filium ejfe David < Ipfe enim David di-
cit in Spiritu fanclo , Dixit Dominus Domino
meo fede h dextris meis 3 donee ponam inimicos tuos
frabcllum pedum tuorum. Ipfe David dicit eum
JDominum y&unde eft flius ejusl Non longè igi-
turàDei regno eft JSehba unum Deum confi- B
tens, qui ultra omnia eflèt diligendus. Sed ad-
moneturfua ipfius profeffione, cur facramentum
le?is ignoret,6c Chriftum Dominum filium
Dei nefeiat per nati vitatis naturam in fide unius
Domini confitendum. Et quia per unius Domini
fecundùm legem profeffionem , Dei filio,
utin b unius Dorfiini facramento maneret,non
relinqui videbatur 3 Scribam admonet, quomodo
Chriftum David filium efle diceret, cùm
David eum Dominum fuum effet profefliisjnec C
natura fineret , ut qui tanto patriarch« eflèt
filius, eflèt Sc Dominus. Hoc ideo , ut fe Scriba
, fecundùm carnem 6c partum Mariæ quæ ex
David effet folùm eum intelligens, Dominum
potiùs, fecundùm Spiritum , David meminif-
fet effe, quàm filium j 8c id quod didum eft,
Audi Ifrael Dominus Deus nofter Dominus unus
eft3 à Domini unius facramento Chriftum non
fepararet j cùm tantus patriarcha 6c prophètes
eum, qui ex utero Domini ante luciferum I
genitus fuiffet , Dominum fibi profiteretur :
non utique immemor legis , neque ignorans
Dominum alium non confitendum , fèd eum,
qui naturalis facramento nativitatis ex incor-
poralis Dei utero fubftitiflèt , abfque violatæ
legis fide Dominum effe intelligendum 3 cùni
unus ex uno, per unius Domini naturam, ha-
beret in fe-naturale quôd Dominus eft.
iq. Quis ergo eft jam nunc relidus ambi-
gendi locus ? Dominus ipfe præcipuum manda-
tum legis in unius Domini confeffione ac diledione
docens eflè, non fuo ad Scribam, fed
Prophet« teftimonioufus eft,efle fe Dominum:
Dominum fe tarnen, femper per id , quod Dei
filius eft, efle fignificans. Per id enim in facramento
Dei unius per nativitatem manet,
quia Dei in fe naturam Dei nativitas tenens,
in Deum alterum non excedat diverfitate nature
3 6c veritas generations nec Path adimat
ne non d Dominusifit, nec Filio nonperficiat
ne non fit 8c Dominus. Atque ita neque audo-
ritatem Pater amittit, nec naturam Filius non
tenet:per quod nec Deus pater non Dominus
unus eft, neque unigenitus e Deus Dominus
fepavatur ab uno 3 cùm ex uno Domino unus
ipfe fubfiftat in Dominum : Dominum unum
ita ex lege doccns, ut fe quoque Dominum
,d Prophetâ * tefte confirmed
2.8. Tendat per ceterasimpii furoris propo- Exipfis
fitiones fidei evangelic« refponfio, 6c his ipfis ^„mobje”
quibus impugnatur repugnet : 6c armis excidii Ciisconfir-
fui vincensunius Spiritus dida, unius quoque
fidei demonftret efle dodrinam. Neque enim nature,
alius Chriftus, quàm qui eft predicatus, Deus
fcilicet. verus, 6c in Dei unius veri gloria ma-
nens: Sc ficut fe Dominum ex lege ,,dum ne-
gare videretur, profeflus 3 ita 6c in Evangeliis
verumfe Deum, dum non confiteri exiftimatur,
* In excufis, qui futurus : pravè. Scnfus eft, cur magis, feu cur .
potiùs »o» longed regno, quam futurus in regno dicacur.
b Codex Vat. baf. cum Martin, unius D e iminus concinnè.
* Vocabulum fe in vulgatis ojniffum reftituitur ex mff. '
4 Editi, ne non Deus fit : reluflantibus mfl. Tum Vat. baf.
codex *nec.Filio non proficiat. ■ .
* Mff. Colb. Sc Germ, unigenitus Dominus , bmiffa voce Deus.
oftendens. Hoc enim fedido ejus, ne eum
verum Deum efle h«retici confiteantur, excu- H*retico-
fant : Hac eft autem vita aterna 3 ut feiant te fo-
lum verum Deum 3 & quern mififti fiefum Chriftum. fib. 17.5.
Ineo namque quod ait, te folum verum Deum,
feparare fè à veritate Dei per exceptionem
fblitahi exiftimatur 3 cùm folus verus Deus nifi
fe tantùm folitarium Deum non patiatur in-
telligi. Et verè iftud fides apoftolica non pati-
tur , duos veros deos credi3quia natur« unius
; Dei nihil alienum nature ejufdem exæquan-
dum fitveritati. Non erit enim in Dei unius
veritate Deus unus , fi extra naturam unius
Dei veri , alterius generis 6c non fecundùm
. nativitatem naturalis fibi Deus verus exfiftat.
29. Sed ut hoc ipfo eodem dido non ambi- ^Sv«biT
guè ipfe fein unius Dei veri natura Deum ve- diJuUur.
rum profeflus effe intelligatur, à fuperioribus,
huic tarnen dido continuatis atque jundis,pro-
feffionibus refponfionis noftræ fèrmo defeen-
) dat : ut per gradus demonftrat« fidei, jam in ip-
fo apiceveri DeiChrifti libertatis noftr« fidu-
cia conquiefcat. Poft ^cramentum itaque fer-
monisejus vquo dixerat, Quj me vidit vidit & M-l4, ’ •
Patrem 5 8 c, Non creditis mthi3 quod ego in Patrc 3 10 •
& Pater in me / Verba, qua ego loquor vobis, non &c‘ .
à me loquor i fed Pater\ qui in me manet, ipfe facit
opera fua. Crédité mihi, quoniam ego in Patre
PaL-.rinme èft:fin autem , vel propter opera ipfa
crédité : Poft multiplicem ergo hunc ingentium ,
myfteriorum fermonem , fequitur refponden-
tium difcipulorum fermo ifte: Nunc ergo feimus Job j«.
quia nofti omnianon habes necejjeut aliquis te 5>3u*ncx
interroget 3 in hoc credimus quoniam à Deo exifti. Dconacurl
Virtutibus ineo Dei, naturam quoque Dei in- Chriftum
tellexerunt : ne.que enim noflè omi^fa, Sc cor- Xpoitoli.
diumcogitationes.fcire,miffi potiùs à Deo pofl
fet effe, quàm nati. In hoc ergo fe credere pro-
fitenturquôdà Deo exierit, quia natur« ineo
Dei eflèt poteftas.
30. Iiitelligentiam f autem eorum collau- t
dans Dominus refpondit , non utique quod
mifliis effet , fed quôd à Deo exiffet, profe-
dum nativitatis ex incorporali Deo fub exi- v-l,b-6-n:
tionis fignificatione teftantium. Nam 5c ipfe Exitionis
nativitatem fuam fub exitionis demonftratione nomine id
fuerat elocutus,dicens,Vosmeamatis, 6c ere- g^nt‘sni
ditis quoniam à Deo exivi ,6c à Patre veni iii ibid. x7-&
hunc mundum. A Patre enim in hunc mun-
I Vat. baf. unigenitus Deus Domino.
( in ea fell, fitam fide , qua eum à Deo exiffe fe credere profi-
tentur, Dominus collaudat Sc confirmât, cùm ftanm rclpondec,
\Modb creditis. Quocirca verba, non utique quod mifjus effet fed
Iqtibdd Deoexilfct, non ad refpondit, led id intelligenttam eoUaudam
1 referenda, fun t.