rum dictorum of do, qui pfalmi eft*
chriftum 14. Nam id primum eft, Ego autem confii-
icgcm cflc. fUtu$ fam rex a\, eo faper Sion montem fdncium
ejtu. Et nefcio; cui Chriftum regem efle am-
a bigere lit tutum, latrone hoc a ipfo in crucis
Luc.i) 42. paflione confitente, Memento mei Domine,
cvtm veneris in regnum nium. Sed non fuffi-
cit confellio Iatronis, regem efle profiteniis.
Teftantur etiam adoraruri Magi, ctim interro-
Aiatch. z.i. gant, Ubi^eft qui natus eft rex Judieqrum i Te-
Matth. 17. ftatur 8c Pilatus interrogans , Tu es rexjudaro-
Ybidem. rum ? Profitetur Dominus refpondens, Tu
dixifti. Non negat interrogatus, nec gloria-
tur humiliandiis ad mortem. Cum non fit
nifi ex refponfione confeffioy ita neque fe
k> protulit profelfionis auctorem , neque b inter-
roganti cognitionis veritatem invidit.
Filium Dei 25. Sed non fufficit refpondifle quod rex
cffc’ fit : audiamus etiam illud, 8c qui fit ifte qui
rex eft, Prineeps namque facerdotum etiam
Matth. 16. cum facramento interrogat, dicens, Adjuro
63' >3 te per Deum ^vum, ut dicas nobis fi tu: es
>3 Chriftus filius Dei. Et dicit illis Jefus, Tu
dixifti. Intelfogatio nunc quoque non impro-
batur, fed 8c ja&antia & gloriatio fjpontanex
profelfionis effiigitur * quaffita tarnen veritas
non negatur. Ac fie. verecundia humilitatis 8c
. veritatis confellio temperantur, ut fit 8c in
relponfione officium, 8c in interrogatione co-
gnitio. Sed exfpe&andum eft, qui tandem fit
refponfionis hujus profectus, quod Chriftus
filius Dei eft, nempe quod fequitur ad id quod
ibid. 64. dictum eft , Tu dixifti: Verum dico vobis, a
33 modo videbitis filium hominis fedentem a dex-
33 tris virtutis Dei, 8c venientem in nubibus cas-
Deum & E. Qui filius hominis eft, idem 8c filius Dei
hominem. eft: natura generofitatis in filii hominis aflum-
tione nondeperit. Nam non idcirco non.Dei
c filius , quia 6c. hominis eft filius. :c Non enim
A cum divinitatis deceflkme fit humilitatis ac‘
ceffio : nec per confortium infirmitatis con-
tumeliam virtus exeepit 5 qüippe cùm in fir- --
mitas* honore fit donàta virtutis{>iNam homi-
nis filius d dext-ris: Dei affidet , venieris cum «
çæli nubibus contuendus. Quo dicto prophe-
tia confummatur illà quæ dixit , Dixit Do- ow
minus Domino meo, fede à dextris meis, do- «
nec ponam inimicös tuos fcabellitm pedum «
tuorumU •'■ ■ ■ "■p: r r; i'J;. ■ .. v r ji j: .wed «
B 26. Hie ergo rex fuper Sion montem fan- R'gcmJ
ctum D e i conftitutus. eft præceptum Domini c«circ'
annuntians : non fiiper ilium utique * perditæ * */. tB
civitatis montem y comploratæ fcilicet 8c hó-i rena:-
micidæ 6c parricidæ Jerulàlem : fed Jerufalem
ejus quæ in cælis e f t, qnæ mater èft noftfa,
quæ civitas regis magni e f t , cujus ^ d ut exi-* d
ftimo;hodieque incolæ funt in paflione D ö - Matth. ^
mini refurgentes. D ei itaque præceptum hic 51,
rex conftitutus annitntiat : ut venturum eunrï
C cum cæli nubibus meminillènt, adversùs quem
fremerent 6c con v en ien t, ut per cognitionem
divini1 adventus conturbati fuper contumelia
illulæ humilitatis corporeæ pæniterent.
27. Tenet autem ordinem prophetiæ evan- Tempou.
gelica doétrina. Nam in eo ipfo diéti utriul- pear^
que ratio continetur, hujus fcilicet didi, E go glomm»
c o n ß itu m fu n t rex. a b eo fu p e r S io n montem fa n - civitas'
B um e ju s } a n n un tian s præ ceptum e ju s . D om in u s
d ix it a d m e , F iliu s m eus es tu , ego h o d ie g en tii
D te . Cùm enim ait, A modo videbitis filium Matth- “
hominis fedentem à dextris virtutis Deij tem- 6+'
pus quo films hominis, qui 6c Chriftus 6c
Deie filiiis eft, confelîu Dei dignandus elïèt «
oftendit : ut f quia antea Dei filius , tum quo- f
que 6c hominis filius elTet 5 s 6c id quod tum S
filius hominis eft, ad perfectum Dei filium ,
id eft., ad relumendam ihdulgendamquè cor-
pori æternitatis fuæ glöriam, per refiurre&io-
3 Aue lege ipfum, aut cetera fic intclligc j latrone ipfo in crucis
psßione hoc confitente.
b Bad. Er. Lipf. tnterrogat/t. Tum unus mf. cognitionem veritatis.
c In anciijuioribus edit, non enim divinitatis fit decejfio cum humilitatis
accejfionc. Vides hie virtutis vocabulum ad divinitacem
d Hicc fpeftant refurreftionem corporum quac proximc poft-
Chrifti pafliouem Jeiofolymis vifa liint: qua de re non una eft vc-
tcrum lententia. Athanaüus Orat. j. cont. Arianos p. J86. con-
fentit Chriftum non [olum refitrrcxiße. fed & veteres mortuos e
monumentis excitaffe .- an vero relurreftionc cccerna, an tempora- |
r ia , tacet. Epiphanius aurem ctfi Harr. 64. n. 6f. eos Tolos
rcfpicicns, qui vita: redditi funt rurfum inter homines verlätu-
r i, fatetur Chriftum ideo primitias dormientium dici, quia qui j
ante cum furrexerint, denuo mortui funt .- tarnen Har. j'f., n. 7.
verba ipfius attendentibus prasdicat eos qui in Chrifti paflione
a mortuis cxcitati fuerint, in?thalamum cum eo ingreflos, &
nullas in terris habere corporis reliquias j fed terrenam Jeru-
falcm primum ingreflos , poftmodum cum Salvatore irt carlum
adfccudcntc fuifle eyeflos : in quam opinionem hlc propendet
Hilarius, eique favent ciim RufHnus in expofltione Symbolik
tum qui apud Tertullianum , ipfis minime aflentientem , Pa-
triarchas & Prophctas in paradifum migrafle volunt, velut appendices
Dominica refurreffionis. Eidern (ententia: fufFragari vi-
detur Hieronymus epift. 3. diceus , Pofi Chrifium latro in pararexerunt,
vifaque funt in ulefii ferufalem. Quamvis cpiftola^iy.
Paula: & Euftochii nomine inlcripta alitcr lentiatur : Nec fia-
tim, ut ibi habetur , ferofolyma edeftis, ficut plerique ridicule ar-
bitrantur , in hoc loco intelligitur; cum fignum nullum ejfe potuerit
apud homines Domini refurgtnt/s-', fi corpora Sanctorum in ctlefii
ferufalem vifa funt. Hujus opinionis aflcrtorcs notans Augufti-
nus epift. 164. n. 9. Scio , inq.uit, quibufdam videri, morte Domini
Chrifti jam talemrefurrectionem praftttam juftis , quäl is nobis ■
in fine promittitur. At ille ab eis difeedens addit : §fut utique fi
non iterum repofitis corporibtts dormierunt, videndum eft qnemadtnodum
intelligatur Chriftus primogenitus a mortuis, fi earn in ilia
refurrcctione prccefferunt. Prarterea , durum videtur ut David non
fuerit in tlla refurreeiione juftorum , fi eis jam ttema donata eft,
&c. cum tamen nondum'refurrexiffe eum teftetur Petrus Ad . 2.
19. Demum , Periclitabitur etiam illud quod ad Hebrtos de dntiquis
juftis dicitur, Quia pro nobis meliora providerunt, ne fine nobis
perfeSti perficerentur. Audor Quaeftionum apud Juftinum Refp.
ad Qua:ft. 8j . mediam quanidam tenet viam: ac i°. quidem
conccdit corum de quibus hie fermo eft, veram fuifle rcliirre-
dionem. Fatetur/ etiam eos mortem denuo non oppetiifle, fed
in. immortal!tate manere. Negat vero eos conformcs corpori
cJariiaris Chrifti , aut in rcgnocxlefti efle, fed Enoch & Elix
fimiles mutabilitatem futuram exfpedare. Nulliufdum enim,
inquit, ad tmmortalem (fi incorruptibilem vitam falta. eft refurre-
Clio, pratirquam fieft Chrifti. Quocirca (fi primogenitus mortuorum,
(fi primitu dormientium eft renuntiatus.
c Ita cmendamus ; cum prius legeretur, filius (fi confcjfu .- in
mfT. enim frequens eft inutatio verbi eft in particulam d». Mox
apud Bad. ut in mf. Mic. dignut, non dignandus.
f Et hie repofuimus quia , pro qui: cum Iictera a propter
fimilem litterain (equentem facile! cxcideric feribenti.
B Er ifthic ut mens Hilarii redderetur, fubftituendum fuit
ri* (quod hlc perindc valet ac etiam ) pro ut. qua.mutatione
nihil efle in veteribus libris frequentius; norunt qui in iis cvol-
vendis funt cxcrcitati. Sic loca in quibus Hilarius de Chrifti
poft refurredionem gloria diflerit , ut plurimum funt depra-
vata : quod argumento eft , ipfius fententiam fingulari quadam
ratior.e expreflam numquam laris fuifle intellcdam. Qux caufa
nos permovic ut cam copies^ in Prxfac. §. ƒ. explicarcmus. Hie
autem ledorem admonere fufficiat, quid fit Chriftum ad perfection
Dei Filium gigni, id fcil. quod lib. 11. de Trin. n. 41. totum
Deum fieri : non quod Chriftus pergloriam homo aut filius ho-
minis efle dcfinac, fed quod definat efle infirmus , mortalis ,
&c. in Verbi ac Dei immortalitatem, incorruptionem > poten-
riamque tranfiens. Vidcfis ,Trad. Pfal. 143. m 7. vel cciam
memoratum Prxfationis locum.
nis potentiam gigneretur : quam gloriam à A tuisfùt maneret primogenitiis cfeaturæ.' Idem
, - ,c. enim eft primogenitus ex Pâtre corporéus répofeebat. Qui enim in formojrtiiis,
qui erac?
ma Dei eràt , formâm fervi àeceperât. Et ac-
c'eptæ huic formæ fervi , ’ gloriam Dei in qua
. man fit poftulat, dicens, P^.ter gtqrifica me
3 apud teipflmi eâ claritàte , quam ha'bui priùs
» quàm mundus eflet apud te. Non nova quæ-
rit, non aliéna defidérat, efle tâîis quàlisfue-
rat poftulat : fed precatur : id fè quod antea
erat eflè, gigni fcilicet âd id quod fuuni fuit.
pnmögemtüs creatura:.
1 c Non nunc aliud eft atque antea fuit,
quainvis etiam aliud ipfe fuerit ex alio : fed
id quöd ex aliö etiam aliud MR in idipfum ;
tarnen unde antea exftitit, aliud eft renatum.
Nam qui natus ex virgine hömö eft, erat 6c:
tuni f filius Dei : fed qui filius hominis eft,
idem erat 6c Dei filius^ Natus'autem. rur-y
Quî in a-
lnid fimul
Sc in idipfuni
renaf-
Non erat autem idipfum tune totus>y q'uod ß fund ex baptifmd, 8c tufa Dei filius: - ut :6C i:
ut fieret preeabatuf:i:! fieri aütem totüs non
aliud quam quöd fuerat poftülabat. Sed cum
fitb quod fuit, 6c quod nohérat eft futürus:
ad id qüod fuerat , id quöd totum non erat,
*= quodam riovi ortus nafeebatur exordio. Ergo
fiie reftirredionis (ux ad afliimendam gloriam
dies eft, per quam ad id nafeiturquod
ante tempora erat. Sed nafeeris ad id quod
ante tempora fuit, id tarnen in tempore' nafl
dipfum, 6c in aliud nafeetetur. Scriptum eft
aütem cum ädfcendifTet ex aqua, Filius meus
es tu j ego hödie genui te. Sed fecundüm gene-
rationem hominis renafcentis , tum quoque
ipfè Deo renaféebatur in filiüm h p'erfedum,
ut hominis filiö, ita 8c Dei fiüo in baptifmd
te cömparato. •
30. Sed id quod nunc in pfalmo éft , Filius j
meus es tu, ego hodie genui te: nön ad Vircrinis>r
citur eile quod non erat. Atque ideo filius ho- 0 partum, neque ad lavacri generationem, fed
minis à modo affidens virtutis dextris eft
dendus, quia natura carnis poft refufredio-
nem glorificata, adprofedum ejus, quam an-
tea habuerat, claritatis provehebatuf : cùm
hominis filius confeflurus Patri, 6c ihimfaor-
talitatem cörruptione carnis abforptä, 8c in
viventem tune 6c nori mörittirum ampliùs Dei
filium nafeeretur.
28. Tenuit autem beatus Apoftohis ttovam
ad primogenitum ex mortuis pertînere apofto- j
lica audoritas eft. Namque in libro Aduum
Apoftolorum ita didum eft .- Nofque vobis s
ëvangélizamus eam quæ ad pâtres fada'eft '
repromiffio. Hanc Dëus explévit jfîïiis noftris, «
fùicitans Dominum noftrum Jefum, ficut 6c <
in pfalmo primo feriptum eft , Filius meus es *
tu y ego hodie genui te, cùm fufcitavi.t eum à <
1 , . - . mort--u--i-s 3, a---m--1p--l-i-ù--s-- --n--o-—n reg{Jr eftiir■u m11 in interi- <
hanc 111 eotemporanæ hujus nativitatis difcre-Dtiim. Vox ergo hæc Dei patris fecundüm
tam, ab ea qnæ ante tempora eft d generatione,
8c fubdivifam fignificationem. Nam cùm de
beata ilia 6c nullis circumfcripta temporibus
nativitate dixiflet, Primogenitus omnis creatù-
ræ, quia in ipfo creata funt omnia in cælis 6c
in terra, vifibilia 6c invifibilia: primogenitum
quoque etiam ex mortuis in refurredionë commémorât
, dicens poftea , Primogenitus ex
Apoftolum in die. refurredionis exftitit : 6c
videamus an idipfum 8c Evangeliftx doceant.
Namque Dominus refurgens tali ad Apofto-
ftolös ufus eft voce : Data eft mihi poteftas
omnis in carlo 6c in terra. Euntes nunc do-
cete omnes gentes, baptizantes eos in nomi- -
ne Patris , 6c Filii, 6c Spiritus-fandi. Refur- *
gens enim , in carlo 6c in terra jus omne for-
titus eft. In eo autem quod ait, data eft, pocüm
mortuis-, ut fieret ipfe in omnibus primatum
tabens. Nafcitur enim ad'id qüod non/erat. E pofeifle id quod accepit oftendit.
tamen id fieret quod fuiflet. Eft enim
primogenitus ex mortuis, qui erat primogenitus
creaturar : idcirco primogenitus exmor-
3 Quia fcciindum carncm infirmus. crac-, humilis , & expers
gloria!: atque ita verbum tottu hit ad naturas refertur, ut fit
. tBltts F,k<ts t)ei Verbum (fi homo, atque ut expreffius dicam, Ver-
bm , anima (fi caro. Verba ca funt Auguftini Serm. 214. ’n. 7.
Quamquam Fcrrandus epift. ad Sever, n. 8. verbum totus ad
perfonam , & totum refert ad naturas. Unde a i t , Totus Chriftus
apud inferos fuit fee und um animam rationalem , fed non to-
Tu§ ’ Ac ab Uilario tStus ac totum ad idipfum promifcuè
ieterri luadent qux prx mambus funt. Rurfum totus naturas
rcfpicit 'lib. 9. de Trin. n. '38. ubi ait, totus nunc Filius. homo
fcjhcit (fi Deus : fpcdtac vero perfonam lib.
hum Dei ac filium hominis ideo ur
quia totus hominis filius totus Dei filius fit.
„ . puta, gloriofus fccundum carnem , quod fuit ante fxcula qua
eh- Propter unitatem perionx Chriftus prxdicarur glo-
r habuilfe , & gloria tempore difpenfationis caruiuc,
cipiendo & id fuifle quod non erat , & id quod
c Editi, quodam novo c
tur ex feriptis. \
In vulgaris, generatie
nafeebatur. Exordio ergo.- caftigan-
: redundat littera m. Totum illud
lie tlarius conftruerc eft : 1 enuit 'autem
eo B. Apoftolus
novam hanc fignificationem tempo rar ix huji
nativitatis difere-
tarn & fubdiviläm ab ea gencracione qux a
: tempora eft.
e Non nunc aliud eft, qudm antea fuit ;
idem Verbum
in ea gloria , quam femper habuit nec umquäm dimifit, pcrle-
* tamen WÊ I nemPc cx forma hervi qux pnus
abjerfta & m lgnomima , nunc demum exaltaca eft & in^elo-
gl°na autem, quam Verbum antea femper habuitf &
31. Sequitur enim : P o fe e k m e , & dabo tibi
gentes hereditatem tuam , & fioffef/tonem tuam 1
terminos terree. Accepit ergo hereditatem gen- ■
difpenfationis tempore fub carnis involucris quodam modo oc-
cultavit-; adeoque in idipfum eft renatum , hoc eft , in eamdem
gloriam, in qua jam perfona Verbi exfiftebat. '
f Scilicet ante quàm nafeeretur j qui iubinde nova nativitate
filio hominis, dédit, ut ob unitacem perfona: eflet Filius Dei.
6 Hoc eft ■ , natus autem rurfum eft cx baptifmo etiam qui
tum Dei Filius exfiftebat : ut (fi in idipfum nafeeretur ; quia natura
erat filius : (fi in aliud ; quia in baptifmo id dcclaratus eft
efle, quod nondum erat dcclaratus. Poft hæc oritur quxftio non
facile folvenda, hum in aliquo Matthxi cxemplari lejcrit Hilarius
Chrifto poft baptifinum diftum efle, Filius meus es tu , ego
hodie genui te. Non enim hîc tantum , led & lib. 8. de Trinit.
n. i j . immo in ipfomet Matthxi Commentario c. 1. n. 6.
idipfum legit : cùm tamen lib. 6. de Trin. n. 13. & ;n pfaj.'
138. n. 6. noftris jam exemplaribus confenriens legatjHie eft Filius
meus diledus ; in quo complacui. Neque vero prior ledtio memoria:
lapfui attribui poteft : cum eamdem exhibeat Juftinus martyr
dial, cum Tryph. p. 331. Poftquam namque, inquit, Chriftus■
ex atme fordane adfeendit, voce de eo édita, Filius meus es tu,
ego hodie genui te, 6c c.
h Editi, in filium , profedo. Redtiùs mff. in filisun perfedum;
eo loquendi modo, quo n. 27: filius hominis diéluseft per gloriam
ad perfedum Dei Filium gigni : ut quemadmodum ante
læeula exfiftens per nativitatem ex Virgine de novo fibi com-
paravit ut effet filius hominis, ita faftus homo per generationem
baptilmi fibi- compararit ut effet (eu potuîs declararetur Filius
Dei. Si cg^ inde fufpicio oboriatur, ne fortè lenfcrit Hilarius
Chriftum regcneratione 'eguifle, légat quod habet in Matth. c. }.
n. ƒ. & lib. xo.de Trin. n. ig .'
C iij