« g Orientales, gefta omnia edocent,» dam- A .pâtre* Deo verum uriigenitumDeum nattim «
natam quoque hxrefim demonftrant : nonne
• oportuiilet vos faltem vel nunc abfiftereb, 8c
> cun&arum difceptationum tenorem arbitrio
» refervari-? Sed nefcio cujus voluntatis veftra:
> confcientia re<fti judicium non recepiftis. Ve-
> ftrisenim ftatim aggregamini , &blafphemia-
> rum veftrarum communionem c initis; necid
j faltem confilii fumitis , fin pudor aliquos fefel-
> lifiet, Ariminenfem fynodum extimari. Dolum
, enimveftrumin non anathematizandis veftris B
» ftatim prodidiftis.
» 3. Nam in conventumultorumvos arguen-
3 tium, cur etiam A non creaturam Dei filium di-
, ceretisj refpondiftis, fandis Ariminenfibus non
, Chriftum creaturam negatum fuifle,fed dif.
, fimilem ceteris creaturis: quia in eo quod di-
„ dum fit, non effe ere at urn velut ceteras fafiuras3
„ non e quia creatio non fit, fed excipiatur &
iy ceteris : ut licet non diflimilis ceteris fit , ta.
„ men ut ipfe aliud non fit. Quafi vero ulla creaprædicaflètis
j ut xternitas ei cum Pâtre an- «
gelorum animarumque humanarum -,h non «
jam anteriorum fit , fëd futurorum. Similem « '
quoqüe fecundùm Scripturas effè dixiftis : qua- « c
fi non fecundùm Scripturas fimilis Deo & ho- « s
mo fit,& regno cælorum granum finapi 8C «r
fermentum 8c lagena. Sed percurrere veftræ «
hypocrifis mendacia otiofum efhclamant enim «
adversùm vos impietatis veftræ opéra. «
4. Servus , ne dicam bonus ,fed cercè tôle- 1
rabilis, contumeliam domini invitus audit, 8c 1
fi licet , ulcifcitur * miles regis fui periculum, ■
etiam objedu corporis fui 8c contemtu animæ, 1
depellit j canes ipfi ad euftodiam domûs ha- ■
biti , quodam fenfu natviræ intelligentes obla-
trant^ 8c ubi quædam eos adventantium aura
contigerit,totis ad fufpicionem ipfam faltibus
effèruntur. Vosaudiftis Chriftum verum Dei
filium 8c unigenitum Deum ; ' negare ïeputa-
minij&quiefcitis. Quid quievifle dico } Ob-
. QjhIc
’ ctinicn,
tura aliis fit fimilis| ut angelus homini, homo C nitimini reclamantibus, & aggregamini obftre-
„ avi,avis pecudi. Hæc fi mentior, teftes funt
„ qui audierUnt. Quod fi & ipfi tacebunt, Io-
„ quitur mecum delenius à vobis impiiflimè li-
„ ber vefter, in quo ut vitrum iacyntho,ita Filius
„ Patri, 8c Deo Chriftus alienus eft. Deinde, in
„ quo audientes fefelliftis, ut non de nullis ex-
„ ftantibus fit, fed ex Deo 5 numquid & quia hoc
à vobis didum fit, fimulatio non patuit ? cùm
ideo non de nullis exftantibus , fed ex Deo,
pentibus» Parum iftud eft. Ex bibliotheca etiam c
veftra ad prædicationem impietatis arma fù- *
muntur ; 8c bellum adversùs Deum præfidiis *
veftris initur. Ubi igitur veftra profemo apud t
Nicæam Thraciæ,qua dixiftis k omnes hà:re- <
fes damnatas efle ? * &in lumen falfitas veftra c
protrada eft : profëffionis veftræ nodem Sol <
juftitiæ prædicatoribus fuis prodidit. Probatis c
eninihæc, &damnatis, 8c ad hæreticos tranf-
* ƒ. SoJ,
fecundùm veftram profeffionem fit , quia ei- D itis. lta , quôd antea ad fraudem hominum <
dem voluntas ad id, quôd fubfiftat, exordium 1 fefelliftis , nunc ipfam ad profeffionem pro- <
fuerit. Mentior fane 5 fi non in conventibus feffi in Deum Chriftum odii prodidiftis. 1
per conventionem libelli fui Orientalibus
f damnaftis eos, qui non de fubftaiitia habere
id quod natus eft, fed de voluntate dixifi.
fent. Æternum quoque cum Patre efle profitemini.
Verè fané dixeritis,fi nonreclamatum
mihi effet, cur ante tempora æterna de vero
* Inmf Pith, dominantem : cui favet illud ncm. I. ne perfilus
dominant jam imra Eccleßam htrtfis mvalefcat. Non maid tarnen
videtur Faber repoluifle damnatam : cum proximo habcatur,
Quid tft quod ftatim damnatis htretitis vos jungitis t
b Edici, relicto unins aut duarum vocum (patio, prseferunt
cum mf. adfiftere. Mutato d in Slocum hunc relarcimus. Ancea
etiam magis placcrct tunc, quam nunc, hoc cnim fibi vult; Hx-
rcticis damnatis inconfiderate vos jüngere non debuifti£ : at cum
eorum hzrefim vobis demonßrarunt Orientales, faltem tunc vos
ab illorum focictace abfiftere oportuit.
e In Pithaano cod:ce, minuitis, nec id faltem confiliis fumtis tec.
Retinenda Nicolai Fabri corretftio. Sed quamvis hie aliquid decile
cxiftimarit, integra nobis videtur le£üo eo icnfu : Ncque
etiam, fi qui primum falfi cflenc, Sc in errore nonnihil prz pudo-
re detinerentur , faltem immutatis confilium , ubi advertere de-
buiftis veftrum errorem totius Ariminenfis fynodi exiftimari.
Frequens enim eft in antiquis libris extimari , pro exiftimari aut
d Forte , cur etiam non creaturam effe Dei filium non diceretis, uti
poftulare videtur fubnexum relponfum.
* fupple, hoc dictum t f t ac poftca particulam negantem tolle
ante dijfmilis. Ita plcnior & perfpicuior erit hzc (ententia: non
hoc dictum eft, quia creatio non fit ,fed quia excipiatur d ceteris:
ut licit dilftmilis ceteris fit , ita tamen fit dillimiiis , ut ipfe aliud
non fit.
f puta , cum Sirmii ab Ancyranz fynodi legatis conventi, de-
finitionibus illorum fubferibere compulfi funt , quibus damuan-
tur, qui Filium vere & (ecundum fubftantiam filium elTe. negant;
auc qui cum tantum (ecundum cfficaciam filium, & Patrcm dif-
fimilis fibi eflentix patrcm efle affirmant. V. lib. de Synod, n. 14.
& 19. Pratterea Epiphaniushser. 7J. eorumdem Orientalium li-
bellum deferibit, ad cujus ealeem num. aa. legitur , s i quit nonin
omnibus fimilem effe Patri Filium , quemadmodum patri fimilis eft
filius; fed voluntate fimilem, fubftantia diffimiltm effe dixerit,!
thema f i t .- eique definitioni nominatim Valentem fubferipfilte
teftificatur. Antea, pro in conventibus, forte legendum conniven-
tibus. In hac enim corum fubferiptione Orientales conniventia
ufos eile notat aclaudat Hilarius lib. dc Synod, n. 6 j.
S Ita emendamus : cum ex inf. Pith, vulgatumeflet , de vero
patre Deum verum unigenitum Deum natum pradicajfem. Planum
ell hie cam formufam refutari , ex qua Auxcntius poftca pro-
fefluseft Chriftum ante omnia tempora natum Deum verum filium
ex vero Deo patre. Quod autem fub his verbis virus lateat, Hilarius
lib. contra eumdem Auxcnt. n. j . & 7. d e t e g i t . :.:
b Rclidlum hie crat fpatium, quo plura defiderari lcdlor ad-
moncretur. Integra tamen cenferi poteft oratio : qua cam
dumtaxat , qus angelorum animarumque noflrarum propria
eft , xternicatcm Chrifto ab Arianis attribui admonemur ;
quafi illc non anccriorum , fed futurorum refpedlu fit seternus.
Ita apud Arianos non una crat xternitatis Cnrifti intclligendz
ratio ad fuam ipforum hzrefim accommodata. Hanc nondum
plane prodidcrat Hilarius : fed alteram , qua Chriftum ante
tempora confitentur , lib. ii .d e Trin. n. 54. jam expofuit: ut
cum nimirum tempora de folis ac lunt creatione numerate (oleant,
non alitcr ante ficcula & tempora intelligatur ,quitm angeli Sc
ipfemet diabolus. Porro dupliciilla interpretatione Domino Chri-
(lo , *ut loquitur Hilarius contra Auxcnt. n. 6,folailla tribuun-
tur, qua ftmt vel angelorum propria , vel noflra.
1 Sic m(T. Pith. Sc Sirm. Ediderat tamen Faber negari. Non
difpliceret Deum negari: negare reputamini: vel etiam, audiflis. . .
Deum negari.- non reluctamini ,fed quiefeitis See.
k Verba illorum apud Theodoretum lib. 1. hid. eccl. c. 11. ca
funt: Omnes harefes, feu qua jam prists damnata,feu qua nuper exor-
ta, funt huic fidei expofitioni contraria , anathema fint.
1 turn in Concilio Mediolaacnfi an. 545.ac paulo pbft Rome,
turn Sirmii proximb pod Ancyranam fynodum anni }S7 - Ad
ealeem Fragment! hujus in mff. annotatut, ’Explicit fantti Hila-
rii liber ex Opt re hiftorito.
FRAG.
1354
A &Iegitimam ex Deo patre unigeniti Dei nati-
vitatem fumus amplexi , deteftantes fecundùm
Sabellii blafphemias ipfatn unionem ,-ne-
que aliquam partem Patris effe Filium incclli^-
gentes -, fed ex toto atque perfecto innafcibili
Deo , totum atque perfe&um unigenitum
Deum natum, unius à nobis idcirco vel ufiævël
fubftantiæ cum Deo patre confdfum, ne crea-
tura potiùs, aut adoptio, aut appellatio vide-
retur. Et quia exipfo effet ,ut ex patre filius,
B ut ex Deo Deus, ut ex virtute virtus , ut ex fpi-
ritu fpiritus,utlumen ex lumine 5 fimilitudinem
quoque ejus ad Deum patrem non inviti audientes
,( quippe cùm imago invifibilis Dei
fit, ) fed earn lolam fimilitudinem dignam ad
patrem intelligentes, quæveriDei fit ad Deum
verum: ita ut non unio divinitatis, fed imitas
intelligaturj quia unio fitfingularis , unitas vero
fecundùm nativitatis veritatem plenitudo
nafeentis fit : maxim b cùm Domirius ipfeje-
Quq fenfu
1'ynodus
F R A G M E N T U M * X î.
' I n C I H T F I D E S jÇ.A T H . Q L 1. Ç A
» expofita * apud | Farifeam civitatem ab
» epifeopis Gallicanis ad Orientales epifeopos.
Diledtiffimis & beatidimis colifaçerdotibüs epï-
feopis Orientalibus omnibusb per diverfas
provincias in Chrifto manentibus , : Galli-
cani epifcopi falutem.
1. M n i quidem vitæ noftræ fideique fen-
\^ J fu gratias Deo patri per Dominum no.
ftrumjefum Chriftum confitemur , quôd nos
in lumine feientiæ confelfionis fuæ, dodrinis
8c propheticis c 8c apoftolicis collocavit 5 ne
fæcularis imperitiæ tenebris detenti , judicio
fæculi tenêremur : cùm fola ipes fit pleniffima
ad falutem , Deum patrem omnipotentem per C fus Chriftus ad difcipulos fuos fît pröfeffus, di-
unigenitum ejus Dominum Jefum Chriftum in cens,* Ego 8c Pater unum fumus 5 quo non fofando
Spiritu confiteri. Sed plané non minor
quotidie gratulationis noftræ caufa cumulatur,
quôd liberans nos ab errore mundi, nunc etiam
inexpiabili hæreticorum admifeeri non patitur
focietati. Exlitteris enim veftris , quas diledo
fratri 8c conlaçerdoti noftro Hilario d direxi-
ftis,fraudem diaboli 6c confpirantia adversùs
Ecclefiam Domini hæreticorum ingénia cog.
Itim caritatem qus ad Patrem eft, fed 8c di-
vinitatem qus Dei ex Deo eft, fignificatj fe-
cundiimillud, Qui mevidit, vidit 8c Patrem j
6c, Si mihi non vulcis credere, vel operibus meis
credite quia Pater in me eft, 6c egb in Patre.
3. Hanc igitur fidem femper tenentes , 6c
tenebimus, deteftantes quoque eos quidicunt,
2 /on erat a n te quclm n a fe er etu r: non quod unifoh.
I o . JO.
/oh. 14. 9.
/oh. 10. 3 8.
novimus,e utdivifiin partibus Orientis atque D genitum Deum innafeibilem prædicemus, fed
Occidentis , diverfis invicem opinionibus fal-
leremur. Nam plures numero,quiaut Arimi-
ni aut Nicss 4 adfuerunt , fub audioritate ,
veftri nominis ad ufis filentium funt coadi:
quod verbum a vobis quondam f contra Ario-
manitarum hsrefim inventum, a nobis temper
fande fideliterque fufeeptum eft.
1. Nam homoufion fermonem ad veram
quôd impium fit maximè , Deo temporum
tempus aliquod anteferre j cùm ipfum illud,
ante quhn nafeeretur non fuit, fit temporis. Sed
6c obedientem quoque Patri Filium etiam uf.
que ad mortem crucis , fecundùm infirmita-
tem adfumti hominis, non negamus : cùm ipfe
tie adfcenfh fiio ad cælos loquutus fit, Si di-
ligeretis me, gauderetis quia vado ad Patremj
/oh. 14.18.
a Ecgendam efle tarifiamcivitatem N icoläus Faber,nullo hae-
tenus reluClante , ad'monuic. Concilium hoc Blondellus lib. de
Priniacu p. 1*7. anno j 6tf . alii anno Jtfi. habitum efle, eique H i-
larium interfuifle vulgo cxiftimanr. Longe tarnen probabilius eft,
illud anno 360. conngnandum efle. In hac enim epiftola Gal-
licani epifcopi, qui Arimini lapfi crane, nunc primum agnofeunt
fc fub falfo pacis & unitatis obtentu eile del ufos: fadfque indicant
fc haftenus fynodorum Seleucicnfis atque Conftantinopolitan*
gefta ignorafle. Hec porro eos tardiusanno 3S0. refeire ccc-
piffe quis fibi fcrfuadcac ? Deinde ea 1c non ex ore Hila-
r ii, fed exlitceris ab ipfo ad fe miflis cognoyiflè ita declarant, ut
ilium & äfuo coetu abfentem & ab Oriente nondum reverfum
fignificent. Atqui Hilarius anno 360. Conftantinopoli dimiflus in
Gallias, tanta eas celeritate repeciic, ut cum Martiuus audito hoc
nuncio inoccurfum illius propSrarec, nufquam euiii nifi Piftavis
aflequi valuctir. Verum ut Concilii hujus tempus propiüs attin-
gacur,ac perfuadcatur efficacius; expendendus eft ordo rcrum gefta-
rum,que in hoc ac fuperiori Fragmcntoexplicantur.Nimirum ubi
vidcrunt Orientales , le apud legatos Arimino Conftantinopolim
reverfos littcris fuperius rclatis nihil profcciflè, inrnio etiam cum
ipforum,turn adverfariorum fuor.um fa.ftionc de fedibus fuis (eeffe
ejedtos ; ftatim Hilarium in eadem civitate adhuc commoran-
tem per litteras convenerunt: cui quid apud legatos Ariminenfis
fynodi preftitiflent , & quomodo ab illis Iprcci eflent, nuntiantes,
adjungentefque litteras cum blafphcmiis hercticorum ,*i quorum
focietate deterrcrc eos conati crant, ilium rogarunt, ut horum
omnium Occidentals quam primum certiorcs faceret. Continuo
Hilarius quidquid ab Orientalibus acceperac , mifit in Gallias,
quidveipfe de Conftantinopolitane fynodi geftis fentircc , nun-
tiavit. Tunc Gallicani epifcopi Parilios cbnvenientes, leftis Hi-
larii littcris, & cognita Orientalium in retineiido ufie vocabulo
conftantia, hanc eis epiftolam miferunt, qua fe in ufie filentio
fub eorum nomine delufos efle , fcquc Ariminenfinm legatorum
aliorumque perfidiam abhorrere tefttficati funt. Que cum ita
fint, Parifienfem inter & Conftantinopolicanam fynodum non
plus temporis intcrccflcric necefle eft , quam opus crat, ut Gal-
; licani epifcopi per Hilarium commonerentur de rebus in Oriente
geftis : quod ultra annum o. quis différend um ccnle.-n ? Huic
autem Concilio licet non interfueric Hilarius , quadam tamen ra-
tione prefuic , utpotc in quo nihil non çx ipfius (éntentia con-
fcâum eft.
b iis precipuè, qui Seleucie ac deindc Conftantinopoli fiibffan-
tie vocabulum defenderant, quorum legati Fragmen to filpcriori
n. 1. tocius Seleucicnfis fynodi nomine loquuntur ,& pro quibus
Hilarius ad Gallos fcripferac.
c Hie addendum ry evangelicis. Nifi forcé propheticis doctri-
nis tota lex antiqua , & nova apoftolicis fignificetur.
d haud dubiè cùm ad hue Conftantinopoli verfaretur. Prokabi-
1c enim eft Orientales, ubi fe ab Eudoxii partibus vidtos, & Ano*
moeorum herefim dominantem vidcrunt, abjefta omni cunâa-
tione Occideutalium patrocinium quxfiifle. Sed cùm hoc officium'
fibi rainimè fperarent per -Ariminenfis fynodi legatos,
quos cum adverfariis fuis focietate & hxretica ptavitatcconjun-
6los cernebanc ; illud ab Hilario per litceras expetiere. lis autem
litteris ,ut ex fequentibus perfpicuum eft , ipfi in pritnis fignifica-
bant, (e ab inimicis filii Dei clfe depofitos, qtiod eorum adver-
farentur blafphemiis , ac fubftantise vocabulum conftantiflimé
propugnarent.
t Notât Sozoménus lib, 4 c. 19. Occidentales non fua (ponte
, fed Oriencalium causa à fubftantiæ voce recefliile , quafi il-
lam omnes averfarentur ; ( cùm contrà omnes , demtis paucis,
Filium Patri fubftantiâ fimilem aflererent j ) eofque proptcrca Ni-
cee in Thraciadiu decentos efle , né forcé fraudem deprehen-
derenc.
f nimirum Niceno Concilio an. jx f . quod cùm Orientalibus
potilfimum conftaret, ip fis etiam Gallicani epifcopi vocis homoufion
inventioncm tanto.tribuunt libenciùs, quo eos magis ad illud
recipiendum excitent. T urn, illud nomcn pio & catholic©
fenfu fe temper futcepifle infinuànt verbis ad Hilarii fentenciam
accommodacis -, cuj us etiam ad inftar fimilitudinem probe in telle—
£lam non rcfpuunt. V* lib. de Synod, n. 68. & 88. 8e lib. in
Conft. n. as. s s f f