ptiones Afrorum, quibus* blafphemiam Ürfiicïi A cetuf. Audi verborum fàn&avft intelligentiam,
& Valentis coridemnaverant, r-eddi. Reniten- audi Ecclefiat irtipcrturbatam conftitutionem,
tibus comminaris, & poftrenrùmad dmpieiv audi patristui profeflam fidem , audi human«
tiös mit'tis. Quid ? exiftinias Chriftum non ipei confidentem fecuritatem audi hæretipæ
ïiifi per litteram judicare ,, & ad arguendaiA damnationis publicum fenfum: & intellige te
voluntatem egere charculâ Deum ? aut quod divin« religionis hoftem , & inimicnm me-
^ femel fcriptum eft , Sc per te violenter abre- moriis h fandorum , Sc patera« pietatishere- j,
•ptum,id de confcientia polTe divin« potefta- dem rebellem. | i
-tis aboleri ? Sequentur te quidem b in cineres vi ■ 1
chaftul«, fed criminolbrüm apud Deum vi- *Addita.mentuin ex hbvis de Tfinitate.
vent damnationes. Unum taritirm proficis.ut B . » I , A r„. , . r ... n - l i .r i \ 2S. Pater eft, ex quo omne quod elt commit. Iplein MVÿWi poitentas quid decernere in eos debeat, in- ^ t q r -
Jlruda fit timendo.
17. Et ô quantis ad impietatem proficis in-
n. -crementis • Et ceteri quidem mortales Temper
•cum vivis bella gcflerunt ; dum homini ad
hominem ultra mortem nihil cauf« eft : tibi
verd inimicitiarum nullus eft finis. Receptos
enim jam in «ternam quietem patres noftros
-laceffis, Sc in décréta eorum perverfus irrum
Chrifto & per Chriftum origo omnium. Ceterumk die
fejus in file eft: non aliunde quod eft lumens »led id quod
eft, ex fe atque in fe obtinenS;infinitus,quia non ipfe in ali—
quo, led inrra eum omnia • femper extra locum, quia non
continetur in loco j femper ante xvum, quia tempus ab
eo eft. Currefenfii ft quid ei putas ultimum efle, eum femper
invenies: quia cum femper intendas, femper eft quod
intendns. Semper autem locum ejus intendere ita tibi eft,
uteiefle 1 fine fine eft. Sermoin eo_deficiet,non natura
claudetur. Itcrum revolve tempora, eife fempe
. i j . pis. Apoftolus communicare nos fandorum C calculi numerus in fermone defecerit, Deo tarnen
-e memoriis docuit : tu eas damnare coegifti. ftmPer non deficit. Intelligentiam commove ,8c to-
l i .. „ „ ö tum mente complcetere •, nihil tenes,Eltne aliquis hodie aut vivus , aut mortuus % p H Totum hoc habet r . , I' -r . * rehquum, rer lsiq uum aute*m1h. o c fre mp~e r in toto eft. “Ergo
Cujus tu dida non reicidens? Epiicopatusip- ncque totum ell,cui reliquum eft;neque reliquum eft,
•ios, qui nunc videntur , fuftulifti d penitus: cui eft omne quod totum eft. Reliquum enim, portio eftj
quia nemo non jam per fe damnatus eft , Sc omne verb,quod totum eft. Deus autem & ubiqueeft,
-€um , a quo facerdotium fumfit , non jam Sc & tolus “bique eft. Ita m regionem intelligentix exce-
ipfe damnavit. Cui nunc fandorum memo- die extra quern, nihil eft ,& cujus eft femper uc femper
ri. «, commounnic.a bitur ? nAunaamthwemiiiaa utimbi utrve.wce.1n1-. nflta>t uHra* nC ovmenenta isn Patre. Deus lnvifibilis, i®nePff«afbtjilcias.b iilnisti
decern & od o convenient«* apud Nic«am finitus: ad quern &eloquendumfermo fileat, & invefti-
"'pilcopi fiint : anathema deinde omnes , qu if) gandum fenfiis hebeac, & compledendum intelligentia
coartetur.
. 29. Volens itaque Filius hujus nativitatis fu* fidem fa- :
cere, fedorum fuorum nobis poftiit excmpla, ut per ine- ’
narrabilium geftorum ftiorum efficientiam de virtute na-
tivitatis inenarrabilis doceremür : eftm aqua fit vinum
aim quinque panes, fäturatis quinque millibus virorum
exfcepto fexu & atate reliqua, replent ftagmentis cophi-
nos duodecim. Res cemitur, & nefeitur; fit, & non in-
telligitur j ratio non apprehendicur, effedus ingeritur.
Stultum eft autem , calumniam in eo inquifitionis imen-
dere, in quo comprehendi id unde quasritur per naturam
fuam non poteft. Ut enim inenarrabilis eft Pater in eo
variis exinde expofitionibus adfuerunt. Ip-
fe quoque pridem jam mortuus anathema
tibi e pater tuus eft , cui Nic«na iynodus
fuit cur« yquam tu falfis opinionibus infama-
tam perturbas., & contra hunianum divinum-
que judicium cum paucis fatellitibus tuisf pro-
fa nis impugnas. Sed non licet tibi nunc regno
potenti etiam in pofterum pr«judicare.
Exftant enim litter«, quibus id, quod tu cri-
minofum putas,pie tunc elfe fufeeptum8 do-
* MIT. Colb. & Martin, blafphemias. . condemnaverunt. Hanc
blalphcmiam intcrprccancur cruditi fccundam formulam Sir—
raicnlcm lib. de Synod, deferiptam. Idquc putant ab Afrisfadum;
quod ä Gallis : quos Hilarius lib. dc Synod, n. a. teftatur , miffam
'e Sir mien ft offido infidelis fidei impietatem damnajfe. Hoc ramen
diferimen ponunt, quod Galli cam ftatim atque edita e ft, ab ip-
fifmcc audloribus acccpcrinc; Afris autem , cum jam au&orcsil-
lius puderet , mifla fit opera Bafilii acerrimi eorum adrerfarii.
Hincopinancur Bafilium apud Sozomcn. lib. 4.0.24. ab Aca-
cianis infimulatum efle , quod cum Germinio & ZJrfacio & Valente
communionem fe habereferibent, eos tarnen apud epifeopos Africa
accufajfet: & poftpauca, quod lllyriis , Italis& Afris dijfidii &
tumultus caufa exftitijjet. Unde etiam cxiftimant eorum fcnceuciam
ronnrmari.qui formulam Sirmienlem.quse Imperatoris cdiftoncc-
hon minis acpccnisdc manibus habentium crept a eft , non cumi
Atlianafio lib.de Synod, p. 914. tcrtianijJed cum Socrate lib.,
a.c. ;o . & Sozomeno lib. 4. c. 6 . *tw«%Bvlntelligunc. Quam-1
quam non htcait Hilarius excorta blafphemia; Urfacii & Valentis!
excmplaria, fed taneüm fubferiptiones quibus ilia condemnata fue-
rat. Et veropotiorem videri Athanafii Icntentiatn, notis in Frag-
tnentum poftremum oftendemus.
b A be ft in amlT. Martin. & Colb.
.. c Modo ex Hat in latino textu neceffttatibas, in grsrco ime X(*l«js
Quamquam Curcellsrus legit nus futiqi. Ob reverentiam erga
patres catholici epifcopi Fragm. 8. n. i . Arimino referibuni
Conftantio, fibi nefasefle a Nicsena fide recedere, quam tot fan-
cti & Confeflbrcs & Martytum fuccefTotes confcripferunt.
d Adjicimus penitus cum omnibus mff. Epifcopatus penitus
collie Conftantius , cum novam ample&cndo fidem, damnat omnes
fuperiorum tcmporum cpifeopos; Sc perinde cos etiam ,qui
licet ipfi conlcntiant, ab anathemate tarnen cpifcopatum fumic-
ruat,boceft,ab iis quos raado anackcmatc darananc. V. hb.de
Synod, n. $i.
« Hieronymus in Chronico feribit, Conftantinum à baptifmo
in hserefim iapfum efle. T radit quoque Lucifer Calarit. lib. dc
Reg. apoft. ilium fe ad Arianos contulifle , & lib. 1. pro Athanaf
ipfi perofum fuifl'c Athanalium, quod noluerit efle Arianus. In
quern locum Tillius, Hincapparet, inquit , lmperatorem Conftantinum
Magnum infeneBute fuiffe Arianum : quod plerique etiam hi-
ftorici narrant. Aliud tarnen feriptis fuis mandarunt non modo
Hilarius, fed & Athanalius ad Solit. Epiphanius her. 69. n. n .
Ambrofius Or. dc obitu Theodolti n. 40. &c. Immo Arimi-
nenfis Concilii catholici patres Fragm. 8. n. a. teflantur Conftantinum
, cùm fidem Niccnam tcncret, baptizatum ad quietem
Dei commigraflè.
f In mfl. Martin. & Golb. profanas : & mox, nunc regni po-
tenriam in pofterum See. ubi Bandinus ac Latinius malcbant regno
potienti.
8 Iidcm mfT. doceor. Hîc maximè refpicitur vocabulum ho-
moufion , cujus àmbiguitatem objcdtarc hçreticr folcbant, ut pa-
tet ex his-libride Synod, n. y i. jnterpretati Patres noftri funt poft
fynodum Nicsnam homoufii proprietatem religiose. Exftant libri, ma-
net confcientia.
fc Bad. & Er. auBorum. Lud. Miratus atque Latinius , avorsim:
fuperiorum immemorcs, ^aibasfanBorstmmemoriis communicau-
di praeccptum explicatur.
* In codicc bafilicr Vatican* hîc abfolvitur liber. Quidquij
autem fupereft ex libris de Trinitate hue tranflatum eft, ncc lacis
aptè adfutum. Quocirca parum abfuit, quin omnino fupprimek
Abeft tjfe à mff.
1 Excufi hîc adjicicbant femper: refragantibus mff.
* Sic fia i. Si Er.utlib. de Tria. Alii verb lib r i, nligiontm.
quôd ingenitus eft > ita enarrari Filius ineo quod unige- .
nitus eft non poteft ; quia ingeniti eft imago qui genituS
eft. Cum enim fenfii atque verbis imaginem apprehendi-
mus , necelfe eft * etiam eum cujus imago eft confequa-
mur. Sed invifibilia perfequimur , & incomprehenfibilia
tentamus, quibus intelligentia ad confpicabiles res & cor-
poreas coartatur. non erubefeimus ftultitiæ, non nofmet-
ipfos irreligiofitatis arguimus, Dei arcanis, Dei virtuti-
bus calumniantes. Quomodo Filius, & unde Filius, & quo
damno Patris , vel ex qua fit portione natus inquirimus.
Habueras in exemplo operationum, ut crederes Deum effi-
cere polfe, quorum intelligere efficientiam non poffis.
30. Quæris quomodo fecundùm Spiritum natus fit Fi- ■
lius : ego te de corporeis rebus interrogo. Non quæro
quomodo natus ex virgine fit ; an detrimentum fui caro
perfeftam ex fe carnem generans perpella fit. Et certè non
fufeepit quod edidit : fed caro carnem fine elementorum
noftrorum pudore provexit, & perfe&um ipfa defiiisnon
imminuta generavit. Et quidem fàs effet, non impoffibi-
le in Deo opinari, quod per virtutem ejus poffibile fuifle
in homine cognofeimus.
31. Sed te , quifquis es, inveftigabilia fedantem , &
divinorum fecretorum atque virtutum gravem arbitrum
confiilo, ut mihi imperito, &tantùm de omnibus Deo ut
fiint ab eo dida credenti, rationem fàltem fàdi iftius
afferas. Dominum audio, & quia his credo quæ feripta
funt, feio jam poft refiirredionem frequenter videndum fe
in corpore præbuiflè multis non credenribus ; b certc
Thomæ non nifi conrredatis ejus vulneribus credituro,
ficut ait, Nifi videro in manibus cjta c figuram cUvorut
& mifero digit urn meum in locum cUvorum , & mittatn
manum rneam in latus ejus , non credam. Dominus fe ad
omnem intelligentia: noftræ imbecillitatem accommodât,
& dubitationi infidelium fatisfadurus , arcanum virtu-
tis invifibilis operatur: fàdi rationem, quifquis d eriscæ-
leftium rerum ferutator, expone. Erant difcipuli indu- ]
fi,&fecretôpoft paffionem Domini conjundi confede-
rant. Dominus Thomæ fidem propofitis condirionibus
confirmaturus affiftit, palpandi corporis , & contredan-
di vulneris obtulit facultatem : & utique qui compundus
recognofeendus fit, neceffe eft ut corpus in quo eft compundus
attulerit. Quæro ergo per quas claufie domus
partes fefe corporeus intulerit. Diligenter enim Evange-
lifta expreffit, dicens : Venitjefus januU claufis y& fietit
in medio difiipulorum e fuorum. An conftruda parietum
penetrans , folidam lignorum naturam impenetrabilem
tranfeurrit > Stetit namque corporeus, non fimulatus aut
fàllax. Sequantur ergo oculi mentis tuæ penetrantis in-
grefïùm, & cum eo claufam domum intelligentiæ tuæ vifùs
a Mff. neceffe eft cum eo cujtu imago eft , confequatur : malè. Pc-
éùs autem editi, Turn enim fenfu atque verbis imaginem apprehen-
damns neceffe eft, chm eum cujus imago eft confequemur.
b Editi, Credo Thome See. Mff. Certe Thomas non nifi conta-
Bisejus vulneribus credit strum fe ait.
c In mff. fixuram.
introeat. Integra funt omnia & obferata : fed -ëcce affiftit
médius, cui per virtutem fuam uni’verfà finit pervia. In-
vifibilibus calumniaris : ego à te Vifibilium expofeo .rationem.
Nihil cedit ex folidoneque per naturam fiiam
aliquid. tamquam laplii infenfibili ligna & lapides admits
tunr. Corpus Domini à fefe non deficit, ut fefe refumat
ex nihilo : Sc unde qui affiftit in medio eft ? Cedit ad hæc
& fenfiis & fermo, & extra rationem humanam eft Veritas
fadi. Idcirco ergo ut de nativitate f fàllimus, ita St É-
de ingreflu Domini mentiamur. Dicamus fadum non
fuilfe, quia intelligentiam fadi non apprehendiinus : St
cellànte fenfu noftro, fadi ipfius cellct eftbdus. Sed men-
dacium noftrum fiidi fidcs vincit. Adftitit Dominus clau-
fà dome in medio difeipul'orum : Sc Filius eft natus ex
Patre. Noli negare quod fteterit, quia per intelligentia:
infirmitatem confiftentis non e confeqùaris introitum: g
noli nefeiie quod ab ingenito Sc perfedo Deo patre uni-
genitus Sc perfedus filius Deus natus fit, quia fenfum 8c
fermonem humanæ naturæ , virtus generationis excédât
. 32. Et omnia quidem inluper mundi opéra adeffe no- Exnum.
bis in teftimonium poflènt, ne ambigere de Dèi rebus atque
virtudbus fas crederemus. Sed in ipfem veritatem in-
; fidelicas noftra procurrit, Sc violenti in excidium Dei po-
' teftatis irrumpimus. Si liceret, Sc corpora Sc manus ad
cælum levaremus, folem aftraque cetera annui curfus luis
limitibusproturbaremus, permifeeremus decelltis Oceani
Sc acccflùs, fluenta etiam fontium inhiberemus, & natu-
ras fluminum referremus, concuteremus fiindanienta ter-
ræ,& toto in hæc opera Dei parricidio defæviremus. Sed
bene eft, quôd nos intra hanc modeftiæ neccffitatem natura
corporum detinet. Certc non fellimus , quid, fi liceret
, elfemus aduri : namque quia h poflîiroUs, profana h
voluntatis audaciâ naturam veritatis convellimus, & helium
didis Dei comparamus»
3 j. Celfet dolor querelarum. Nam te , qui/qü» es ^ t
qui hæc requires, non revoco in excelfum, non in am- Trin. ». 9.
plitudinem tendo , non deduco in profiindum. Nonne
æquanimiter ignorabis Creatoris nativitatem , ignorans
originem creaturæî Hoc laltem requiro, fentifne te ge-
nitum , Sc quæ ex te generentur intelligis ? Non quæro,
fenfum unde hauferis, vitam unde fôrtitus fis, intelligentiam
unde adeptus fis, quale fit quod in te eft , odor,
fenfiis , vifùs, auditus ; certc nemo quod fecit nefeit :
quæro unde ifta his 1 quos généras indulgeas, qualiter fen- i
fum inféras, oculos accendas, cor aftïgas. Hæc, fi potes,
enarra. Habes ergo quod nefcis , & tribüis quæ non
' intelligis : æquanimiter imperitus in tuis , infolenter in
Dei rebus ignaius.
e Hîc à mff. abeft dumtaxat fuorum.
{ Rurfum hîc editi, fallimur : denuo cmendancur cx feriptis.
S In mlL f*quarts.
b Et hîc editi particulam negantem prxfigunt ; renitentibus
‘ Aliquot mff. quibus reÿnerit : mox Mich, cor affigas , non