Juftifica-
Exod. i l .
Exod.i3.1
dives eft, be in Kis dele&atur Prophets Ce-
terum non eft exiftimandus fasculariïim opum
comparationedeledacusefle, qui n i « i c u m
c o n t e m t u atque inopia lieculi dives in
Domino eflè non potuit.
10. Dele&atus autem in viis teftimoniorum
Dei, opus deledationis (ux agere debebatj
be non ambiguum eft quin agar. Ait enim
feptimo verfu, In mandatis tuis exercebor 3 &
conCidembo vias tuas. Exercitatione igitur &
affiduitate opus eft, ut ufus rerum neceflaria-
rum retineatur j quia periculofa eft humana-
rum mentium be molefta defidia : ac ne otii
confuetudo fubrepat, afliduitas exercitationis
adhibenda eft. Sed retentus etiam hie ordo
rationis eft. Nam prihs exercendum eft in
mandatis Dei 3 turn deinde via: ejus confide-
randa: : quia nifi fidelium operum ufus prx-
ceflèrit, döótrince cognitio non apprehende-
tur j be agendum a nobis antea fideliter eft, ut
feientiam confequamur. Vias ergo, fecundrim
fiiperiorem * expofïtionem , legem, prophe-
tas, omnia Evangelia, be Apoftolos effe exi-
ftimamus : quos in mandatis Dei fe exercens
Propheta confideravit, ut noverit.
11. Conclufit autem o&avum numerum hoc
verfti : In jufiificationihus tuis me ditabor 3 non
oblivifear fermonum tuorum. A do&xina: perfecta:
ordine Propheta non excedit. In juftifi-
cationibus Dei, quas doceri fe oravit, exer-
cetur, ficut meditatur in mandatis. Manda-
torum enim hxc eft ratio, 1 quia nos ad ob-
fèrvantiam atque opus innocentia inftituunt:
ut illud eft, Non occides, non mcechaberis,
bc cetera his fimilia. b In his ergo exercetur
( quia in his operationis eft ulus, ) per prx-
fentium fe exercitationem ad futura confir-
mans. Juftificadones autem funt, quibus he-
bneus puer fex annis fervus, liber deinceps
.. anno feptimo fiet 3 be poft fex annorum fru-
». ctus , ager otiofus relinquendus eft, be cetera
in juftificationum obfervantiam conftituta,
. qua ingentem in fe haberit futura fpei me-
- ditationem per negotii prafentis c efFeCtum.
Atque ideo in his meditatur, ut in mandatis
d exercetur : quia exercitatio ufum retinet
confuetudinis inftituta j meditatio autem fe
in id quod nondum obtinuit extendit} ut per
meditationem id quod expetic confequatur,
* ne fermonum be promiffionum fubrepat obli-
vio. {
Q l
a Editi quo nos : emendantur ex mff.
b In vulgaris, Hoc ergo exercenturnon congruunt fublèqucntia.
c Ica mff. reftiiis quàm excufi, affeftum, ut liquet cx T raäatu
fnbrcquenri n. i l .
d Vulgatihic. ut in mandatis exerciatur; quomodo & fubini-
^um hu) us nunteri, ßc nt meditetur in mandatis. Utrobique prx-
ferimus leftionem mlT.
e in altero è mff. Vatic, hîc infertutn eft, qua meditatio jufti-
ficatimis id confequitur.
f Jn mf. Keg. 8c Albin, ea eft hujus Traâatus clau&la atque
L I T T E R A I I I .
i Gimel.
7 7 E T R I B V E fervo tuo, vu
^ ^ warn : (gr cuftodium Jermones tuos.
B Revela oculos meos, (&r con/tderabo mira-
bill a de lege tua. Incola ego fum in terra :
non abfeondas à me mandata tua. Concupi-
v it anima me a * cupere juflificationes tuas *Hih
in omni tempore. încrepafli Juperbos : ma-
lediBi qui déclinant à mandatis tuis. Aufer
a me opprobrium & contemtum : quia te-
flimonia tua exquiftvi. Etenim Jedermt
C principes, (d?> adversum me loquebantur :
fervus autem tuus exercebatur in tuis ju-
fiificationibus. Nam (df teftimonia tua meditatio
mea eft, * & confblatio mea juflifi- * hü;
cationes tua funt.
U1 b u s non eft conftans emundati
cordis confcientia, precari ifta Pro-
.pheta voce non poflunt : Rétribué ^
'Dfervo tuo. 8 Si enim digna fècundùm opera Infoni
noftra retributio aderit, in peccatorum ac S
delidorum noftrorum h poenis manebimus. 1
Satis eft autem, fi cui vel hac faltem fiducia 1
gratulandi ad Dominum fuerit j Non fecun- p/.io:
dùm peccata noftra fecit pobis., neque fecun- “
dùm injuftitias noftras reddidit nobis : quia «
fècundùm altitudinem cæli à terra ' longavit « 1
iniquitates noftras à nobis 5 quia ipfe cogno- «
vit figurationem noftram. Magnum eft tan- «
E tarn in fe Dei mifericordiam recognofcere,
& feire confuetudinem criminum procul à fe
abefle, k & dignum Dei mifèricordiâ fè efïb i
coepiflè. Propheta autem hic, in cujus fcili-
cet corpore habitatio Dei digna eft:, quia
fanClo Spiritu plenus non communia nec ter-
rena cogitât & efïàtur, libertatis ejus eft, ut
oret, Rétribué feruo tuo.
2. Sed forte infolentis iftud audacia eft, Non j
fine aliqua confeffionis modeftia meritum re-
F tributionis optaflè, nec fe in corpore fitum, tur.
id eft, in vili atque in humili forte efle me-
miniflè. Exclufit autem Propheta omnem de
fè vanitatis ac jaClantiæ opinionem. Nam cùm
dixifïèt Rétribué ex fiducia innocentiæ j feruo
tuo ex fervitutis officio bc ex conditionis fua
confeffione fubjecit. Conftanter igitur hac
exordium fequencis , "Finit Beth littera 1 1. Intipit Gimel l'ntera
1 11. Rétribué fervo tuo, vivam ( fine & j uxta grsccum, ) & cafte-
diam fer m one s tstos. Sjuibus non eft contant de c.
C Editi hîc addunt, & vivam: quod rciftiùs abc ft à m(T.
■ h Excufi, panas merebimur, fuperiùs omiftb in : di flidencibus mff.
* In duobus mlT. prolongavit , 8c mox , figmentum noftram,
non figurationem.
k Defideratur iu mlT. Reg. 8c Albio. dignum Dei mifèricordiâ
feejfe.
poftulat,
poftulat, qui fe Dei fervum, non peccati efle A ipfe lator legis abftulit, Élifensmortuouteum +• R«. 4-
meminit : quia omnis qui peccat, fervus eft vivificarec incubuit , Dominus ipfe mortuos
peccati. . . , 1 .manu äpprehenfos in vitam retraxit : con- x?!*'9'
3. Vivam 3 inquit, & obfervabo fermones tuos. treefcatio mortui fi immundum effe<ftura fuif.
pivam atque 0bferyabo non prafentis temporis fet, nequaquam i tantis viris , neque a Domino
violata lex efïèt, ipfo dicente ,Non ve- Matth, g.
ni legem folvere, fèd adimplere. Sed d quia l7' j
lex umbra eft futurorum bonorum j idcirco
per hanc praformatam fignificantiam docuic
... , , .. .... _ nos hoc terreni bc morticini corporis habi-
Apoftolusorat, dicens,Mifer ego homo, quis B taculo mundos effe non pofte, nifi per ablu-
........Tu-1-- tionem caleftis mifèricordia emundationem
confequamur , e poft demutationem refurre- e
(ftionis, terreni corporis noftri effefta glorio-
fiore naturä.
5. Et forte fi quis exiftimet fibi in Sacra- Baprifmata
rpento baptifmi perfectam illam f innocen- ^unc divci-
tia, be calefti vita dignam redditam purita- f
tem jjohannem Baptiftam dixiftè recolat, Ego Matth, j.u.
res eft 3 fed fignificatio fermonis hujus in a futurum
fe tempus extendit. Seit enim Propheta
quando beata illa & vera viventium vita
fit. Nunc enim bc in pulvere mortis manemus,
bc in mortis corpore fumus, a quo fe liberari
me liberabit a corpore mortis hujus ? Habemus
autem etiam nunc admixtam nobis ma-
teriam , qua mortis legi bc peccati obnoxia
eft 3 bc in hujus caduca carnis infirmifque do-
micilio corruptionis labern ex ejus confortio
mutuämur : ac nifi b glorificato in naturam
fpiritiis corpore, vita vera in nobis non po-
teft efte natura. Audiamus eum , qui fe me.
minit in corpore mortis habitare, dicentem, quidem baptizo vos in aqua panitentia 3 qui
Quia vitanoftra abfeonfa eft e cum Chrifto C autem s poft me venit, fortior me eft,’ ipfe
in Deo. Cum autem Chriftus apparuerit vita
noftra, tunc be vos apparebitis cum ipfo in
gloria. Hanc ergo retributionem fibi Propheta
orat, ut vivat: futura hujus vita tempus in
loco altero docens, quo ait, Et placebo Domino
in regione viventium. Scit hanc mundi
iftius fedem regionem non efle viventium. Scit
nos adhuc fecundum prafigurationem Iegis
emundandos efle. Nunc enim admifeemur
• morticina: be
vos baptizabit in Spiritu fando , & igni: ip_ «
fum autem Dominum baptizatum a Johanne Luc-
cum adhuc effet in corpore meminerit Iocu- La:'1
turn , Adhuc habeo alio baptifmo baptizari.
Eft ergo, quantum lice.t exiftimare, perfecta
illius emundatio puritatis etiam poft baptifmi
aquas repofita: h qua nos fandi Spiritu? fan- I
dificet adventu, 1 qua judicii igni nos deco- *
quat, qua per mortis injuriam a labe morti-
lege quifquis mortuum con- Dcina & focietate purgabit, qua martyrii paftredat,
immundus eft. fione devota ac fideli fanguine abluet!
4. Sed abfit iftud, ut quidquam horum in 6. Et idcirco fandus Propheta vidurum fe Mandato-
I lege corporaliter intelligatur , tamquam per dicit eflè cüm vivat , per hanc fcilicet urn- {“jmnollcfl
contredationem mortui quifquam fiat immun- bram vita ad veram illam regionem viven- 'M euftodus.
Jofeph ofla egrediens ^Egyptum Moyfes tium transferendum. Secundum quod exem- diaa
MIT. Reg. Mic. & Albin, futurs.
Hoc eft, poft gloriolâm refurreftioncm, qiiæ ira ’cotporibus
obveniet, ut corruptibilium corporjtm in incorrupticnis gloriam re-
furreltio non intentu naturam périmât, fed qualitatif conditione de-
mutet, at Icgimus in pf. i. n. 41. Ex quo liquet Hilarium minimè
aflercfe aliatn efle per rclurreâioheni corporum naturam , led
tantum conditionem. Neque vero hîc ait, mut*to, led glorificato
tn naturamJpiritùs corpore, hoc eft , ut ad calcem numeri lubfe-
quentis habemus , poft demutationem refurreSlionis terreni corporis
noftri ejfectd gloriojîore naturà. Auguftinus epift. 148. num. ié.
cenfct corpus tum ica futurum (piritale , ut propter ineffabilcm
quamdam facilitatem Jpiritus dicatnr. Et lib. cont. A'dim. C. 12.
n. corpus fpiritale incerpretatur corpus omni modo fpiritui fitbdi-
tum fine aliqua corruptions vel morte. At nofter Hilarius Ipiritale
corpus vocat potius ex comparatione cum fpiritali ac divina na-
tura ; quia nimirum incorruptione, aeternitate aliilquc dotibus 6r-
nandum fit, qua- foli naturæ fpiritali ac divin* per fe conveniant.
c Miciacenlîs codex,c«« Chrifto Deo. Mox Regius & Albin.'
neenon anriquæ edit. é> nos apparebimtis cum ipfo.
Qwc lequuntur, ita cum luperioribüs connexa funt, ut nullum
prorfus locum peimitcanc, quo hîc deefle quidpiam fufpicc-1
mur. Ea tamen adversùs Julianum lib. 2. c. 8. n. 26. referais I
uguftinus innuere videtur diiSta ex occafione verborum Domi-
ni, Pactmmeam do yobis. Audi, inquit, & beatijfîmumHilarium,\
a 1 Jperet hominis perfeftionem. Cùm enim loqutretur de pace j
evange ica, ttbs Dominas ait, Pacemmeam do vobis. Quia lex Sec. |
Ke autem vera hæc Domini verba ipfe adjecit Auguftinus, ut|
® oc“ os ponerec tempus , quo Hilarius hominis pcrfeftionem
H;uV-aj-a™ Quod ut magis inculcaret , deferiptis
di fput f l^'S IU^ CC‘C > v,dos quemadmodum venerabilis tatholicus
JP u or nec m hac vita mmdationem noftram neget , & tamen
tim‘'ny n Pe/fe^'onem fperet, id eft, perfellioris mundationis in ul-
é* rp Hf re^‘ one naturam.
... . n duobus mlT. per demutationem. Retinemus poft cum aliis
lions, ac pervetuftis Auguftini exemplaribus.
>™” cc(ntiam. Prscferimus cum mlT. innocentis. feil.
tiam m W?n lle ne8ac Hilarius baptizatis çam efle innocen-
& inr«X Ca Um con^e^l|acur, fed earn puritatem quæ caleftem
irupcam vitam dcceat, quseque baptifjnatîs aliis pcrfici
!non egeac,utpote tnancute nobis etiam poft baptifinum conctt
pifcenciâ, qux peccati lex & origo pratdicatur in Pfal. j8 . 11. 4
S Abeft poft me à duobus mlT.
b Hîc fubaudiendum, ea fcilicet emundatio. Turn in his verbis
que, nos fancti spiritüs fancliftcet adventss,nil vetat quo minus Gon-
nrmarionis facramcntum intelligamus , quod rurfum in Match,
c. . n. 3. fie indigitari videtur : In typicam confummationem, bap-
tifino initiatis hoc Sacramento confcrcndam, prohibe»dbrttm infan-
tium fubrepit inftinftus. Qups Dominas ait non oportere prohibera
quia talium fit regnum celorum : munus enim & donum Spiritüs-
fancli per impofttionem mantis & precationem, cejfante Legis opéré
erat gentibus largiendum. Quibus fimilia funt ilia Tertulliani de
baptifmo c. 8. ubi de baptilmi effedtu fermone habito , ftatim
fubjicit ; Dehinc manus imponitur , per benediciionem advocans &
invitans Spsritum-fan&um.
î Ulud que, quod apud Bad. Er. & Lipf. decrat, & cujus loco
apud Par. prdatum crac qui diflidencibus mff. noftris , rurfum
refertur ad emundationem : de qua Ambrofius in hünc Pfalmum
Ser. 3. n. 14. habet, Eft etiam baptifinum inparadifi vefttbulo.. , .
romphea ignea quam pofuit Deus, docetquc eâ purificari, qui for-
dium nonnihil habentes in paradifum redire cuperent. Eàmdcm
illam baptifmi fpeciem attendit Origenes in Luc. hom. 14. cÙki
ait , Ego puto quod & poft refurreBionem ex mortuis indigeamus
facramento eluente nos atque purgante : nemo enim abfqtte fordibus
refitrgere poterit. Hic Hilarii fermo de quatuor bapriûnatîs prater
baptifmum aqua:, fundatur in duobus Scripturæ locis fupràme-
moratis , in quibus occurrit baptifmi vocabulum. Primus eft
Ipfe vos baptizabit in Spiritu fanfto, & igni : alter , Adhuc habeo
alio baptifmo baptizari. Priorem ilium &r de Spiritüs-fanifti per
impâficionem manuum & preeem fuper baptizatos ad vent 11, 8c
de igné judicii lôrdium reliquias decoquence incerpretatur 5 alte-
rum autem vel de morte lïmpliciter , vel de martyrii palfione.
Hinc perlpicitur ratio, cur baptilmum ignis judicii ante memo-
rarit ,.quàm baptifmum mortis aut paluonis. Aliudquidem po-
ftulabat ordo temporum ; ac pravertendum non crat quod allaris
Scripturæ locis conrincbatur. Facilis quoque fubeft ratio cur non
plura afferat cxemplarerum quibus peccata abluuntur : quia nimirum
in Scripturis non invenit plura quibus baptifmi nomen at-
tributum fit.
R