* Scripta« 40110 3 60.
Exhortât i
ad cerran-
dum pro fidc.
foh. 14.
1. Tim. 4
Matth, j .
IÏ.Ó* Hejufdem
fidem, qua F ilium Patri fecundum Scripturas fimilem definiemt, diäumque Con-
flantü, No lo qua: non (cripta font d id ,ßigiUat quart a atque confitrat, Filii fty Putris
demonßmns «qualitatem. Quinta Ar 'Unorum ipfiufqae Conßantii in fide inconßantiam re-
prdfentat. Poßrema denique , ß tarnen libri huftu pars did poteß, qua licet Hilarii verbis
conßet, a peregrins tarnen manu adtexta e ß , Putris naturam (Sp atemam Filii nati-
vitatem humani ingenii vires ßeperare declarat.
SANCTI HILARI I
P I CT AVENS IS E P I S COP I
C O N T R A
CONSTA N T I U M IM P E R A TO R EM .
L I B E R * O N U S .
E mpus eft loquendi : quia jam A
præteriit tempus tacendi. Chri-
llus exfpedetur : quia * obtinuit
antichriftus. Clament paftores:
quia mercenariMugerunt. Pona-
Stemus ante judices & poteftates pro Chrifti
nomine : quia beatus eft , qui ufque in finem
perfeveraverit.Nontimeamus eum ,qui poteft
corpus occidere ,animam autem non potefttfed
timeamus eum,qui poteft corpus 6c animam occidere
mus animas pro ovibus : quia Hires introie-
runt, & leo fæviens circuit. Ad martyrium per
has voces exeamus : quia angélus fatanæ tranf-
figuravit fe in Angelum lucis. Intremus per
5- januam : quia nemo vadit ad Patrem nifi per
Filium. Manifeftentur in pace fua pfèudopro- B
phetæ : quia in hærefi & lchifmate manifefta-
buntur probati. Suftineatur tribulatio, qualis
+■ non fuit à conftitutione mundi : fed intelligan-
tur breviandi dies propter ele&os Dei. Im-
3. pleta eft prophetia, dicens, Erit tempus, quan-
do fanam doBrinam non Juftinelunt, fed ad fua
defderia coaccrvabunt fibi mayfftros fcalpentes au-
res : & à vcritate quidem auditum avertent , ad
fabulas autem convertentur : fed exfpeftetur pro-
miffio proteftantis , Beati eftis 3 cùm vos maledi- C
cent, & perfequentur, & dicent omne malum adver-
sùm vos propter juftitiam. Gaudete & ex fuit ate,
quoniam merces veftra copiofa eft in cala. Sic enim
perfecuti funt & prophetas qui erant ante vos.
in gchennam. Nec folliciti de nobis fi-
mus : quia capilli capitis noftri numerati funt. Et
per Spiritum-fan&um fequamur veritatem : ne
perfpiritum erroris credamus mendacio. Et
commoriamur Chrifto : ut Chrifto conregne-
mus. Ulteriùs enim tacere, diffidentiæ fignum
eft, non modefti* ratio : quia n o n m inus
periculi eft, Temper tacuiflè, quàm numquam.
i. Ego, Fratres, ut milii omnes, qui me vel
audiuntvel familiaritate cognitum hàbent, telles
funt I graviffimum fidei periculum longé
antea prævidens , poft fandorum virorum ex-
filia 6 Paulini , Eufebii , Luciferi ,Dionyfii,
quinto abhinc anno, à Saturnini 6c Urfacii 6c
Valentis communione me cum Gallicanis epi-
fcopis feparavi, indultâ ceteris confortibus eo.
rum refipifcendi facultare : ut nec pacisabeflet
voluntas, 6c principalium morborum fcetida,
6c in corruptionem totius corporis membra
c proficientia defecarentur} fi tamen hoc ipfum
* In tribus m(T. obticuit. Redtiùs in aliis , obtinuit, fupple,
Imperium, aue quid fimile. Conftantium antichrifti pratcurlorem
coràm vocare non crepidarunc Romans' Ecclcfix legati. Cum
re,ait ad ipfummct Lucifer lib. r. pro Achanafio , urgeremus nos
legati beau lcclefia, fed am damnandam Arii , & illam dixifli
magis ejfe catholicam ; pr&nuntiavimus te antichrifti faiffe prtcurfob
Paulinum ab Arolatenfi fynodoanno 3f).dcfincnte è fua (ede
pulfum die confiât turn ex libello i . ad Conftantium n. 8. turn
maxime .ex F ragmen to i. n. 6. Lucifcrum autem , Eufcbium ac
Dionyfium à Mediolanenfi an. } f f . Neque ignora vit Athana-
fius quid utraque ilia fynodo geflum lit , de quibus feribit ad
Solicarios pag. 819. Cum autem effet ( Imperator ) Arelate &
Mediolani.omnia frohareticorum adhortatu fttggeftionequefaciebat:
■ vel pot lies ill’t if ft age bant infultab unique in omnes Ce far is poteft ate
fteccincli. Quia tameu illc Apolog. pag. 691. quemadmodum htc
noftcr Hilarius, Paulini exfilium uni cum exliliis Eufebii, Luciferi
ac Dionylii tnemorat; faCtum eft ut Socrates lib. i . cap.
j 6. & Rufinus lib. 1. hift.eccl. c. 19. Paulinum cum ceteris ab
una fynodo Mediolan. in exfilium trufum cfle exiftimarint.
Immo his addit Rufinus Hilarium atque Rodanium : qui a Sul-
picio Sevcro pariter fuperioribus adjunguntur. Unde filondellut
Hilarium anno JJ4- relegacum feribit. At hos omnes exfilio
conjunxit, non tempus , fed caufa una, Achanafii fcil. ac fidei
Nicsente defenfio.
c Apud Par. proficienda. In codice Vat. baf. proficifcentia. In
Colb. Sc Martin, profitentia. Malumus cum aliis , proficientia.
Namque ut in bonam , ita Sc in malam partem Hilario familia-
rc eft verbum proficere. Quim feierit inter lepram Sc lepram,
inter fcdu&os ac leduAores Arianos dijudicaio, hoc loco probats
quamvis Erafino aiitsx feribere placueiit.
Mettb.lt,
Ibid. it.
ibid. )o-
UtHilariaj
in tuendifi
de fenper
paci ftu-
ducrit.
k
1239 Contra ConftantiumImperatorem. 1240
beatiffimis confedbribus Chrifti editum de- A mihi non alia ad dicendum caufa, quàm Chritum
d nobis manere placuifTet.b Qui
poftea per faftionem eorum pfèudoapoftolo-
rum ad Biterrenfem fynodum compulfus, cog-
nitionem e demonftranda: hujus hxrefeos
d obtuli. Sed hi timentes public* confcien-
ti*, audire ingefta a me noluerunt: pittantes
fe innocentiam fuam Chrifto pofte mentiri, fi
volentes nefcirent, quod gefturi poftmodum
effent fcientes. Atque exinde toto hoe tem.
fti eft : cui 6c hoe debui, quód ufque nunc ta-
cuij 6c * ex reliquo me intelligo debere, ne
taceam.
4. Atque utinam illud potiùs, omnipotens
Deus & univerfbrum creator, fed 6c unius Domini
noftri Jefu Chrifti pater, ætati meæ 6c
tempori præftitiffes, ut hoc confeffionis me*
in te atque in unigenitum tuum minifterium
Neronianis,Decianifve temporibusexpleffem.
*W ‘ .
Perfccuto-
rum optac
tempora,
pore in exfilio detentus , neque decedendum B Nec ego, per mifericordiam Domini 6c Dei
jUtmodeftumeum
[adverfàriis
lib. de Und. ». 4.
iiixfcd liibertatis
Chriftians.
mihi efle de Chrifti confeffione decrevi, neque
honeftam aliquam ac probabilem ineund*
unitatis rationem ftatui refpuendam. Denique
exinde nihil e in tempora malediftum , nihil
in earn,qu* turn fe Chrifti ecclefiam mentie-
batur , nunc autem antichrifti eft fynagoga,
famofiim ac dignum ipforum impietate feripfi,
aut locutus fum ; neqi,ie interim criminis loco
duxi, quemquam aut cum his colloqui, aut
fîlii tui Jefu Çhrifti calens 1 Spiritu-fan&o,
equuleum metuiflem, quidefeftum Efaiamfcifl
fem : nec ignés timuiflèm, inter quos Hebræos
pueros cantaflè meminiflem : nec crucem 6c
fragmenta crurum meorum k vitaflèm , poft
quàm in paradifum tranflatum latronem re-
cordarer : nec profundum maris 6c Ponti-
ci æftus abfbrbentem rheumam trepidaflèm,
cùm per Jonam 6c Paulum docuifles fidelr.
fufpenfa licèt communionis focietate, oratio- C bus efie in mari vitam. Adversùs enim ab-
nis domum adiré , aut paci optanda fperare i folutos hoftes tuos felix mihi illud certamen
dum erroris indulgentiam , ab antichrifto ad flnflèt y quia nec dubium relinqueretur, quin
Chriftum f recurfum,per pænitentiampræpa- perfecutores efïènt,quiad negandum te poe-
raremus. v nis . ferro , igni compellerent : neque ad te-
3. Si quis igitur prudens rationem filen-
ftifïcandum plus tibi nos , quàm mortes 110-
tii mei percipit 3 profe&o me ufque nunc
ftras liceret impendere. Pugnaremus enim
recentis injuriæ acerbitatem moderatum, nunc
palam ôc cum fiducia contra negantes, contra
demum fideli in Chrifto libertate 6 teftante,
non aliqiio vitio human* perturbations , ad
torquentes, contra jugulantes : 6c nos po-
puli tui, tamquam duces fuos , ad confefliohæc
feribenda arguet incitatum. Neque enim Dnis religionem intelligentiâ perfècutionis pu.
immaturè loquar, qui diu tacui : nec fine mo- blicæ comitarentur.
deftia tacui, qui aliquandojam loquor : neque
injuriam queror,qui diffimulavi recentem 3 6c
qui, ne quid ex caufa mea loqui exiftimarer,
5 tantum adhibui ad filentium temporis. N une
y. At nunc pugnamus contra perfècuto-
rem fallentem ,. contra hoftem 1 blandien-
tem , contra Conftantium antichriftum : qui
non dorfà «edit, fed ventrem palpat 3 non
Conftantii
perfccutio
* Septem njff- édita décréta turn. Alii duo editum decret um , fine
pa.'cicula tum. Decrcci hujus condendi Hilarium aultorem
prxcipuum cxllitifle valde probabile eft. In hune locum haud
dubic refpicir Facundus Hermian. epift. ad Mocianum , ubi cum
iis , qui Calchcdonenfc Concilium impugnabant, communionem
non iiteundam cfle contendcns , aie, Hoc cum fuis collegis Hilarius
fecit, qui nsillo adhuc in prejudicium Kiceni Conciliiproceden-
te decreto, cum prima contrariorum molimina prtfumfijfent , prope-
raverunt ab eorum fe communione -dividere. . Pluïculum tarnen
ci anribuic- Non enim omnia morbida membra delècat, lcd
in corruptionem totius corporis proficientia , très leil. epifeopos
dumtaxac : neque hoc ftatim poft prima corum molimina -, fed
poft quàm Mediolanenfi lÿnodo prolccuti funt , quod Arela-
tenfi primûm tentaranc. Et fi latec an hoc decretum confinna-
rint fanûi Confefibrcs, cerrè non aliam rcgulam fecuti funt, qui
an.}6i.Alexandrise congregati, uti narrai Rufinus lib. i. cap. 28.
fanxerunt ,ut tantum perfidie auBoribus amputatis, reliquis facer dot
bus daretur optio, f i forte velint, abjuraro errore perfidie, ad fidem
patrum ftatutaque converti. Deinde , uti loquitur Hieronymus
Dial, contra Lucif. ajfenfus efthuic fententie Occident, & pert um
neceffarium confilium fatane faucibus ,nun dm ereptus eft. Ita In-
nocentius Papa patres Concilii Milevitani régula: eidem adhérentes
confirmas his verbis .- ZJt durum arbitror conniventiam
preftare peccantibus : ita impium judieo manum negate converfis. Ea
quoque Leone telle epift. nunc xiy . adLconem c. 1. in Calche-
donenfi Concilio (ervata eft moderatio , ut rebellibus tantum ac
pertinacibsts ab Ecclefie unitate rejtBis, nulli correBo venia ntga-
rettsr. Quod Leo ipfe approbac epift. aliàs 39. nunc f9. quia devotion's*
utrumque eft Chriftiane , ut frftrtinaccs veritas jufta coer-
ceat, & converfos tarifas non repellat.
b Editi, quibus poftea; mox Bad. Er. Mir. Sc Lipf. ad Bituren-
fem fynodum compulfts , Par. ad Betherenfem fynodum compulfis :
emendanrur ex mlT. è quibus foli Martin. Sc Colb. habent, à
Byterenfi fynodo compulfus : minus verè.Hilarius hîc paucis perftrin-r
git qui ad Biterrenfem fynodum an. 336. venerit , tum quid inea
gcftcrit, ac tandem ob quid ex ca in exfilium pulfus fit.
c Verbum demonftrande, ab Eraiîno primûm expunftum , re-
ftituimus ex Bad. & mlf.
* Mactinianum exemplar cum Colb. audientibus ebtuli. Sed ht
timentes proprie confcientte pondus , audire See. Magis placer cum
aliis , timentes publice confcientie, fupple , manifefti fieri. Hunc
fuum timorera jam ab anno fupcriorc prodiderant 3 verentes enim
populi judicium e Dominico ad falatium tranfierunt, uti legimus lib.
1.ad Conftantium n. 8. cum contra Hilarius nihil magis in votis
haberet. Hoc Bicerris nondum exful, hoc exful Conftantinopoli
enixe rogavit, ut de fide fub publica confcientia difierendi facul-
tas fibi daretur. Quod Arianiconftanter reformidantes, eum poft
primam petitioned! in exfilium , poft alteram in patriam mifee
Bad. Er. Sc Mir. cum mlT. in tempore. Tum ex his duo, ma-
ledicum. His verbis ie prseftitifTe fignificat, quod lib. 10. dc Trinit.
n. 4. propofuerat, ubi ait, De temporibue non queremur, 8c c.
f Editi, recurrentium: obnitentibus omnibus mlT quibus favec
illud cap 1. in Matth. n. 1. ubi per pxnitentiam reditus ab errort
Or reourfusa crimine cfTc dicitur. Turn quatuor mfV.preparemus:
alii duo ,preparamtu.
t In mlT. Colb. Sc Martin, libertate ftantem ; quod Bandinus
ac Latinius legendum efie conjedlarunt.
h Apud Lipf. Sc Par. tamen adhibui ad filentium tempus. Re-
£lius aliis in libris, tantum.. . temporis, fcil. quadriennium, quod
jam in exfilio exegerat.
| Au&oritatc ml. Martin, adjecimus Spiritu-fanBo. Hie Hi-
lariilocus cum fimili Chryfoftomiepift. ny.Cyriaco confcrcn-
dus.
k Martin. Sc Colb. mlT. crurium meorum formidaftem: Sc infra
undam , pro rheumam. Non obfcur£ hie fignificat Hilarius , id
Martyribus proximo poft mortem donari, quod latroni conccfliim
eft. A tqui paradifum ei datum vocatinPfal. 141. n. 6. for tem
regnum her editatis fua, id e ft, Chrifti ; Sc lib. io . de Trin. n.
34. confummata beatitudinis delictus. Nec proinde dubitafie vi-
detur , cceleftem beatitudinem Martyribus non difierri.
1 Fallas illas Conftantii blanditias Lucifer lib. moriendum pro
Dei filio pariter arguit his verbis : In hoc verb fcelcftijfimus judi-
Cans, quod fub fpecie dtliBionis confulere cupiens, ad nos blan-
diaris dejiciendos. Sic Athanafius ad Solit. pi 838. narratOfium
a Conftantio deviftum nunc quidem blandiente, patremqut eum
apptBunte, nunc interminantt & rtlegatos enumerante See.
KKkk iij