licæ doéfcrinæ hidemutabilem conftitutiônem
partim fraudulenter confefla eft , partim au*
dabter egrefla : dum in confeflione Patris St
Filii St Spiritus-landi veritatqm naturalis fi-
* gnificationis eludit, a ne id maneret in fenfu,
i quod in- regenerationis facramento «fL.eonfi*
tehdum. Ob hoc penes quoruijid am cohfcieri-
tiam née Pater pater, nec Filius.filius , nec
Spiritus-fan&us fpiritus-fanctus eft. Sub cujus
t b neceflÎEatis tainquam improbabili occafione,
feribendæ atque innovandæ fidei exinde iffiis
Fidcsfiib- inolevit. Qui poft quàm nova potiùs ccepit
& Idee” * condere, quam accepta retinere , nec vetera.
nulla. ta défendit, nec innovata firrnavit : ôcfadtàeft
fides temporum potiùs quàm Evangeliorum,
dum St feciindùfil aniiôs deferibitur , St fe-
cundùm cbnfeflîonem baptifmi non tenetur.
Periculofiim nobis admodum atque etiam mi-
ferabile eft,tot nunc fides exfiftere , quotvo-
luntatesj St tot nobis do&rinas eflfe,quot mores}
S t tot caufas blafphemiarum pullulare, quot vi-
tia hint : dum aut ita fides feribuntur ut vol.11-
c mus , aut ita ut * nolumus intelliguntur. Et
cùm, fêcundùm unum Deum St unum Domi-
num d 6c unum baptiima, etiam fides una fit,
e ? excedimus ab ea fide quæ fola eft : St dum
plures fiunt , ad id coeperunt eflTe , né ulla
fit.
Undetotfi- j. Confcii enim nobis invicem fumus, poft
d« fenban- jvjiCæni conventus fÿnodum, nihil aliud quàm
fidem feribi. Dum in verbis pugna eft, dum de
novitatibus quæftio eft , dum ae ambiguis oc-
f g cafio f eft,dum ß de auâoribus querela eft,
k dum de ftudiis certamen eft, dum h in confènfu
difficultas eft, dum alter alteri anathema
elle coepit : propè jam nemo Chriftieft. In-
certo enim doétrinarum vento vagamur : 6c
A äut dum docemüs, perturbamus j aut dum do-
cemur, erramus. Jam verb proximianni fides, Fides q»a-
quidjam de immutatione in fe habet ? Primum,tcr ">«««;
qux homoufion deeexnit taceri : fequens rur-
fum , qua: * homoufion decernit 6c prxdicat:
tertium dcmcepsyqux ufiam fimpliciter a.par '
tri bits prxfumtam , per indulgentiafn excufat:
poftreiTium quartum , qua non .gXcufat, fed
condemnat. Et qu6 tandem procefilim eft:
ut neque penes, nos* neque penes quernqnam
B ante nös, fandum exinde aliquid atque invio-
labile perfeveret. De fimilitudine autem Dei
filij aq Deum patrem quöd k fi\ miferabilis k
noftri‘temporis fides eft, ne nonräut ex troto,'
aut tantüm ex portione fit fimilis jegregiifei-
licet arbitri cxleftium facramentorum , con-
qiiifitores invifibilium myfteriorum, profeflio-
nibus de fide Dei calumniamur. Annuas atque
menftruas de Deo fides decernimus, de-
cretis pxnitemus, pxnitentes defendimus, de-
C fenfos anathematizamus $ aut in noftris aliena,
aut in alienis noftra damnamus j 6c 1 morden- j
tes invicem, jam ablumti fumus ab invicem. c*i.s i;,
6. Fides deinde quaritur: quafi fides nulla Fides cvjn. I
fit. Fides * feribenda eft:quafi in corde non gcl|«cor-
iit. Regenerati perfidem, nunc ad fidem doce-
mur: quafi regeneratio ilia fine fide fit. Chri- symin.i|
ftum poft baptifma difeimus : quafi baptifma
aliquod efle poflit fine Chrifti fide. Emen-
damus : quafi m in Spiritum fan&um peccafle m
D fi£ venia., Sed impietatis ipfius hinc vel prx-
cipub caufa perpetua eft , quod n fidem apo- a j
ftolicam feptuplo proferentes , ipfi tarnen fidem
evangelicam nolumusconfiteri.-dumim-
pietates noftras nobis in populis multiloquiis
defendimus , St magniloquentia vanitateau-
res fimplicium verbis fallentibus illudimusj
* Vat. baf. mf. neque ut maueret. A lii, ne quid maneret.
b Voces, necejßtatis tamquam , in Cex mff. defidetantur. Le-
gendum videtur , fub cujus necejßtatis tamquam non improbabili,
vel cum mf Reinig- tamquam probabili.
* Ita mff Ae edici , ut volumus. Sic Hicronymo teile dial.'
contra Lucif port A riminen fern fynodum ingtmuit totus Orbis} & |
Arianttm fe ejfe mirafus eft : dum nimirum rcdlè fentiens, eo quo ;
noluit modo intellcdius eft.
d In quinque mff. hîc adjicitur. Ö* mam fidem : quod fuper-
vacaneum eft. Hoc enim iibi vuit : ficut ab Apoftolo Ephef. 4. j ,
unus Deus , unus Dominus & unum baptifma, ita cciam una fides
prxdicacur. Ex eodem Apoftoli loco Hilarius initio libri 11. de
Trinit. &c in Confiant, n- 14. inftat, apud hxreticos fidem non
eile.
* Lipf Sc Par-, excidimses. Concinniùs alii libri, excedimus, feil,
ab una fide ad plures.
f iupple , difputandi, contradicendi & male de fe invicem
fiiipicaudi.
S Ferrandus diac. his verbis in fuam ad Pelagfum Sc Ahatolium
epiftolam tranflatis, poftmodum monet ca non fua effe, fed beats
Hilarii in fecundo libro quem ad Conftantium feribit. In qua Fer-
randi epiftola Petrus Fr. Chifiletius, pro dum de aucioribus querela
eft , ex mff Jurenfi atque Arverncnfi edidit, dum deauribus
querela eft: exifiimatque apertam hac leäione fieri Hilarii men-
tem, quafi dicat, dum non défunt, qui fe fur dis querantur cecinif-
f c , ddeoque fibi tribui qua ab tllis ne reift audita quidem , nedum
intellect a fint. At cum editionibus Hilarianis conientientibus omnibus
noftris mff tutum non eft ab ipfo fonte ad rivulum dcclina-
re. Proximc ante quàm hxc feriberet Hilarius, querela fucrat de
auäore blaiphcmiarum ,quas Seleucienfis fynodi legati Eudoxio
adferibebant, Eudoxius autem in Aetium rejecit.
h Apud Ferrandum , de confenfu. In mf. Vat. baf. de confejfu.
* Mulla eft Arianorum fidei confeflio »quse homoufion décernât
ac prxdicet : hoc enim ab Hilarii fcopo videtur alienum, ut
homoufion in Ariminenfi Concilio primùm ab iis qui cum Valente
& Urfacio ftabant rcjeClum, à catholicis deinde approba-
tum & prxdicatum fuiffe dicat. Qiiocirca hîc, forte etiam antea,
pro homoufion , fubftitucndum videtur homeeufion. Neque fatis
apertum eft ,quas hîc notet Hilarius fidei confefiioncs. Sunt qui
putent, primura defignari Sirmienfem ati. 5j 8. n . Kal. Tunii
editam , turn Anriochcnam an. 341. Seleucixfubferiptam , poftea
Ariminenfem, demum Seleucicnfem ab Acacianis vulgatam. Sed
non alia videtur fidcs Sirmii ,alia Arimini edita. Deinde vix-credere
eft, Encxniorura fidem denuo (ubferiptam in novx demuta-
tiofiis cxemplum ab Hilario fuiffc afferendam. Sed neque in hac
homoufion aut homoeufion prxdicatur. Ac vero fi voces proximi
anni non ita ftridlc ut lonant, (ed paulo latius acceperis, primam
intelligefe licebit, Sirmrenfem Ofii Sc Potamii nomine editam,
quse non modohomoufion , fed Sc homoeufion decernic taceri}
alteram Ancyrauam, qua:homoeufiondefiiiitionibus3. 4 ./. Sic.
decernic Sc pratdicac; terciatn Arimini ac deinde Nicarx in Thra-
cia Jcdam, in qua ufix a Patribus fimpliciter prxfumtx excufa-
tur prxdicatio apud Athanaf dc Synod, p. 87;. poftremam de-
nique Seleucix ab Acacio vulgatam apud cumdem Athanaf. p.
904. qux fubftaneix nomen non jam cxcufat, fed fimpliciter Sc
absolute condemnat.
k Particular? ex codice Vaticanx bafilicx hue revocatur,qua
cfHcitur hie fenfus: fi de fimilicudine Filiiad Patrem id nunc fen-
ciamus ac credamus , ut Filius non ex toto , fed ex portione fit
fimilis Parti; profeffionibus de fide ( veldcfc) Dei calumniamur:
egregii fcilicét arbitri &c.
1 Bad. Er. &Mir. morientes morumvice. Mff morientes mori invicem.
Forte , mordentes nos invicem.
m Exemplar Vat. baf. in Spirits* fancto: hxc cafuum mutatio
frequenseftin yeteribus libris. Ad incelligentiam hujus loci juver
rit ex cap. 12.in Match, n. 17. in memonam revocare, hoc Hilario
peccatum effe in Spiritum fan&um , fcilicec Chrifto negate
quod Deus fit, & confiftentem in eo Paterni Spiritus fubftantiam
adimere. Similia habet cap. s . n. iy. Quibus confcntanea funi
hxc apud Athanafium Tom. 1. p. 137. Deitatem ergo Verbs ipfk
Chriftus Spiritumfanüum appellat: Sc paucis interje&is , Shut alii,
aui in Spiritum fanBum impingunt: atque ita in ChriRidivinitatem
blafphemias dicunt Sec.
“ Fidem apoftolicam vocat Hilarius Apoftolorum Symbolum
quo longe fufioresediderunt Ariani fidei confeffioncs j n«c tarnen
recinuere fidem evangelicam, id eft, qux baptifmi verbis enuncia-
tur. Hoc ita imclligcndum efle magic liquet ex poftremis hujus
libri vcibii.
dum evitamusde Domino Chrifto ea credere
, quæ de fe docuit credenda , St per fpecio-
ftfrii pacis nomen in unitatem perfidiæ Libre-
pimus, St fub rejiciendis novitatibus rurfiim ip^
fi no vis ad Deum vocibus rebellamus, St fub
Scripturarum vocabulo non feriptamentimur:
vagi, prodigi,impii, dum St manentia demuta-
mus, St accepta perdimus, St irreligiofa præ=*
fumiinus.
j fidem 7. Quod hieme undofo mari obfervari à
1 navigai^ )US maxime tutum eft , ut naufrd-
îicdcun- gi° defæviente, in portum ex quo fblverant
dum. revertantur -, vel incautis adolefcentibus con*
a venit,ut cùm in tuenda ^ domo fua , mores
paternæ obfervantiæ tranfgreflî, profula liber-
tate fua ufi finit, jam fub ipfo amittendi patrimonii
metu fblus illis ad paternam conftietu-
dinem neceflarius St tutus recurfus fit : ita inter
hæc fidei naufragia, cæleftis patrimonii jam
pæne profligata hereditate, tutiffimum nobis
eft,primam 6c folam evangelicam fidem confef-
fam in baptifmo intellectamque retinere, nec
demutare quod folum acceptum atque audi-
tum habeo bene credere : non ut ea, quæ fyn-
odo patrum noftrorum continentur , tamquam
irreligiosè 6c impie feripta damnanda
fint, fed quia per temeritatem numanam ufur-
pantur ad contradiéiionem,quôd obhoc fub
b nomine novitatis EvangeUum negaretur, h ut
periculosè tamquam fub emendatione innove-
tur. Quod emendatum eft , femper proficit,
ut dum omnis emendatio difplicet, emendatio-
nem omnem emendatio conlbcuta condemnet :
ac fi jam, quidquid illud eft, non emendatio
aliqua fit emendationis, fed coeperit efîe damnation
8. In quantum ego nunc beatæ religiofæ-
togatHi-^ que voluntatis c verè te , domine Conftanti
ScTipturis Imperator, admiror, fidem tantùm fêcundùm
ftenfutus. ea quæ feripta funt defiderantem : St rnerito
c plané ad ilia ip fa unigeniti Dei eloquiafefti-
nans, ut imperatoriæ fbllicitudinis capax peélus
etiam divinorum di£fcorum confcientiâ plenum
fit. Hoc qui répudiât, antichriftus eft : St qui
fimulat, anathema eft. Sed unum hoc ego per
hanc dignationis tuæ finceram audientiam ro-
Conftan- go, ut præfènte fynodo * , quæ nunc de fide
jtiuopohc. litigat , pauca me de Scripturis evangelicis
dignerisaudire, 6cloquar tecum verbis Domini
mei Jefu Chrifti, cujus vel exful fum , vel
A facerdoSi Habenc enim vafa teftea noii igno-
biles thefauros * 6c infirmioira corporum magis
reverenda funt: 6c apud nos modo Deunun-
dojfti pilcatores locuti Hint. Super humilem 6c
trementem verba fua, fecundilm prophetam, Efai. ee..
Deus refpicit. Fidem imperator qu£eris :audi
earn, non de novis cbartuiis, fed de Doi libris»
Scito 6c pofle earn in Occidente donari, un- Matth. s
de venientes in regno Dei cum Abrahalm 6c 1I-
Ifaac 6c Jacob reciimbent. Memento earn d non 4
B qiia:ftionem philofophize efle , fed Evangelii
do<ftrinam. Non tani mihiautem rogo audien*
tiam, quam tibi atque ecclefiis Dej* Ego enim
penes me habeo fidem , exteriore non egeo:
quod accepi teneo, nec demuto quod Dei eft.
9. Sed memento tamen, neminem luereti-
corum efle,quifc nunc non fecundum Scri-
pturas prjedicare ea,quibusblafphemat, men-
tiatur. Hinc enim Marcellus Verbum Dei cum
legit nefeit. Hinc Photinus .hominem jefiim
C Chriftum chm loquitur ignorat. Hinc 6c Sa*
bellius, dum quod ego & Pater unum fumus non Joh. 10.36:
intelligit, fine Deo patre 6c fine Deo filio eft.
Hinc St Montanus per infanas feminas fuas e e
paracletum alium defendit. Hinc 6c Mani-
chxus6c Marcion legem odit: quia littera oc- z.Cor.j.6,
cidit, 6c mundi princeps diaboluseft. Omnes
Scripturas fine f Scripturje fenfu loquuntur, f
6c fidem fine fidepra:tendunt. Scriptura: enim
non in legendo funt , fed in intelligendo j
D neque in pra:varicatione funt , fed in ca-
ritate.
hxretici
fnas ad par«
tes trahunt*
10. Audi , rogo , ea qua: de Chrifto funt
feripta : ne fub eis ea qux non feripta funt pra:-
dicentur. Submittead ea, qux de libris locu-
turus fum, aures tuas : fidem tuam ad Deum
erigas. Audi quod proficit ad fidem, ad unitatem,
ad xrernitatem. Locuturus tecum fum
cum honore regni St fidei tux , omnia ad
Orientis 6c Occidentis pacem 8 proficientia,
E fub publica confcientia , fub fynodo difliden-
t i, lub lite famofa.
Scrmonis *
it . h ' Prxmitto interim pignus futuriapud
te fermonis mei. Non aliqua adTcandalum,
neque qux extra Evangeliumfunt,defendam:
fed intelliges d me in facramento folius Dei
veri, 6c quern mifit Jefiim Chriftum , prxdi.
cari unum Deum patrem ex quo omnia , 6c
unum Dominum Jefiim Chriftum per quern
omnia, natum ex Deo, qui eft ante tempora
ftoh.17. j.
I iCor. S. 6 .
* Quatuor mff humo fua. Vat. baf in tuenda domw amoris.
paterni obfervantia tranfgrejfores fua,profufa See. mendosà.
b j n vulgatis, impericulos'e-, ubiex mf. Vac. baf. reponimüs ut l
periculosè. i
c In mff. verum te.
d Editi, non in quaftione philofophia effe, fed in "Evangelii doit
r in a : emcndancur ex mf. Vat. baf. Verbis fequentibus non minus!
apparcc Hilarii fides,quàm caritas:qu,alem nimirum in Martyribusj
exftitiffcanimadvertit Auguftinus in Pfal 6'f. n. 14 .Qui
jnquit, turn Chriftum pradicabant, non fibs quibus tum erat opg- -I
nit us, fed nobis qui futuri adhuc eramus , vel quibus turn erat incognitas
, pradicabant See.
« Prifcam. feil. Sc Maximillam , quas Hieronymus epift. ƒ 4.
ad Marcellam, ad imitationcm Hilarii , infanas feminas vocat.
V . Tertullian. lib. de Monogam n. ?.. & contra Praxeam n-1.
f Nometi Scriptura in vulgatis omiflum , reftituinius opè mff
Subfequentem Hilarii fententiam imitatur & illuflrac Hieronymus.
ad ealeem Dial, contra Lucifer, dicens, quod Scriptura non
in legendo confiftant., fed in intelligendo : alioqus fi litteram fequir
mur, poßumus & nos qtsoqut novum nobis dogma compontre, Omnes
enim harctici , inquit Auguftinus epift. 120. ad Confenr. n. 13.
qui eas in auiloritate recipiunt, ipfo* fibi videntut feit art, cum fuos
potis*s fectenmr errores ; ac per hoc non quod eas contemnXnt , fed
qubdeas non intelligant, hxretici funt. Et ut obfervac Athanaf. Or,
2. cont. Arianos p. 313. excogitator inventorque harefeim diabolus,
metu fua gravcolentia, Scripturarum voces ufutpatfiut illis obteBue,
adfperfo veneno fuo, fimplicct decipiat.
8 Sjc mff Editi Vero profstura. Deinde fub publica confcientia,
id eft , coram Sc public«!. Hoc Ambroiius in more Ecclefix fuiffe
innuit, ut epilcopus in ecclefia Sc coram populodefide dilpu-
taret. Quippe juffus ut ad lmperatoris confiftorium yenircc,
fcribic epift. 21. n. 17. Venifiem, Imperator , ad confiftorium dementia
tit it. ut hac coram fuggererem ,fi me vel epifcopi vel populus
permififftnt, dicentes de fide in ecclefia coram populo debert trxRari:
Sc Scrm. de bafilicis tradendis n. j. Tom 2. p. 864. Adpala-
tium lmperatoris irem libenter ,fi hoc congrueret facerdetis officio, ut
in palatio magis certarem, quam in ecclefia . . . Caufam fidei in ec
clefia agendum quis abnuat V.
** Antiqux editiones cum mff pratirmifto .- quod a Lipfio non
male correCtum eft.