207 Sanóh Hilà’ni Epifcopi 208
Gentium , populo tenipöjdfyus legis expleca fant , uni- $
t'emS or^)S ver/%rum fcfè.ggntiurn ad fpecicm futuræ mi-
ludfoauUS ièricQrdiæ laïus eft ipcfioata 3 ut per id quod
turn geftum eft , icjl quoque quod poftea ge-
‘ rehdum effet çioçeretur : cum ipfos illos , in
quos ilia turn gerebantur, 8c inumbratio nti_
LisL & iter maris,, ;jSc mannæ fpiritalis cibus-,
fpiritalis potus ex petra in fpe evangelica
fide que conclucjeret : nunc quoque , ut 6c
'femper, in his ipfis novi ac veteris Teftamen-
ti per Prophetam fa&a connexio e f t , ciim '
f . i;. d i c i t , Vifa. fu n t itinera tu a , D eu s 3 itinera D e i
f . i t . m ei, régis qu i efi in fa n B o . * Pravcnerunt principes
conjunBi pfallentibus 3 in medio juvenum tym-
i '- x7- _ paniflriarum . * In cede Gis b enedicit c Dominum
f - l8- D eum de fon tibus Ifra el. * Ib i B enjam in ju n io r in
a fa v o r e 3 principes. Juda duces eorum3 principesa Z a -
Itinera Dei bulon 3 principes N ephthalim . Dei quidem iti-
fub lege nera funt vifà, cùm coa&is in glaciem aquis.
Vila, K M P R H R • . ® . -1 . ’ prxeunte eo in columna ignis 8c nubis, iter
populo ficcatum eft , cùm in medio tympa- '
mftriarum juvenes pfallentes gloriosè glorifi-
b catum Dominum cantaverunt.b Sed novimus
itinera 8c alia régis in fa n cio 3 cum virtiitibus
c c cæleftibus animifque fan&orum iter, ejus
poft legem, præeuntibus, in eo qui primæ fabbati pfalmus
TfaLx3. eft cantatur , Tollite portas d principis ve-
9. & 10. fl.r j ^ ele.vamini portæ æternales, 6c introibit
d »’rex gloriæ. Quis eft ifte rexgloriæ? Dominus
» virtutum ipfe eft rex gloriæ. Et hæc itaque
Dei noftri 6c régis in famfto itinera funt vifa,
cum ingreffiim ejus tantâ • cæleftium coetuum
gaudia .præeunt.
prophetia 28. Sed quia quæ antè præformata in P ha.
A^oftoio- rao ^ *n Ibrael fuerant, in diaboli fuorumque
rum, clade 6c populorum omnium falute perfeda
c ' fimt ; non ad fynagogæ confeffionem , * fed
ad Ecclefîæ benedidionem nos cohortatur
Pröpheta, quibus Dei & régis in fando iti-
f nera f effe vifa firmaret, dicens , In ecclefis
g benedicite 6 Dominum Deum de fon tibus 'I fra e l :
h ex initiis fcilicet legis atque ad umbra tione
geftorum dodrinam Ecclefîæ defluxiffe com-
memorans. Ac ne quid benedicentibus eccle-
fiis ambiguitatis exfifteret 5 quis hic maximus
evangelicæ fpei prædicator futurus eilet, often-
Pauli de dit dicens, Jbi Benjam in junior, in pavore } in
j"minjBcn’ Ecclefîæ fcilicet fontibus Benjamin junior in
pavore manfurus : poft confternationem enim
pavoris in Evangelium Chrifti de tribu Bents
«». 45. jamin Paulus eledus eft, matutino devoratas
carnes ad vefperum dividens in falutem. Ce_
teros quoque principes Juda ne ignorentur ibnh
pftendit; id eft, qui ab eo, qui de Judæ fru-
tice exfpectatio gentium futurus erat, eligen-
di effent, revelans * Prin cipes ‘ Zabulon 3 prin- \
cipes N ep htha lim . Ex his enim, ut Evangelia
declarant, Apoftolorum eft coepta deledio<, Ncpb*1
hos principes eorum qui in ecclehis congrega- llm j
rentur oftendens. Nam cum ex omnibus tri-
bubus fmgulis quibufque populis fecundùm
legem fint principes inftituti : nunc tamen ubi
evangelicæ difpenfationis principes- declara-
bantur, k earum tantum tribuum , ex quibus \
vocandi effent , commemorata funt nomina.
Orta enim in finibus Zabulon 6c Nephthalim
luce magna poft umbram mortis, pifea-
tores ex his funt hominum conftituti. Solum
ergo id fub prophetiæ fignificatipne ex ilia
principum univerfitate memoratum eft, quod
ad Evangelii confirmationem ipfis rerum effe-
: dibus 6c Apoftolorum eledione effet explen-
dum.
29. Et quia tantæ exfpedationis fpe deti- ehriau
nerentiir • ( quia non ambiguum eft omnes vemus»
fandos 6c prophetas cælefti defiderio evan- °piarai'
gelicæ beatitudinis tempus optafle, Domino
dicente, Amen dico vobis, quia multi pro- Maui.
phetæ 6c; jufti cupierunt videre quæ vos vi- J7-
detis , -6c audire quæ vos auditis , 1 ) confum- « 1
mari id quod tantopere concupifçit precatur,
) dicens : Manda Deus virtuti tua 3 confirma Deus f. if.
quod operatus es in nobis. * A templo tuo in Ie~ fy 30.
rufalem tibi m afferent reves munera. Diftinguit a
intelligentiæ fignificationem, ne quid confu-
fum ambiguumque fubrepat in eo quod ait ,
Manda Deus virtuti tua : quod utique contra
humanum fenfum 6c ufum naturaliS, confue-
tudinis eft loquutus. Mandare enim quifquam
virtuti fuæ aliquid non videtur, quia per earn
internæ poteftatis infit efFedus 6c. cùm om-
nia virtute fiant, non exiftimatur virtuti ipfi
aliquid mandari fblere faciendum. Sed enim
Dei virtus Deique fapientia eft Dominus Je-
fus Chriftus, qui 6c ponendæ animæ ac re- fcht. n
fumendæ mandaturn accepit à Patre. Idcirco Ig'
non contra intelligentiæ communis fenfum
didum yidetur, quod tamen propheticæ feien^
tiæ proprietate memoratum eft, ut virtuti fuæ
mandaret Deus, unigenito fcilicet Deo, qui deew*
6c Dei virtus eft. Dehinc quia rerum fiibita- cral0H
‘ rum in Deum non cadit nova " repenfque tus D
* Rcg. mf. hîc & infra, Diabulcn.
Bad. feil nomimt. Alii deineeps editi ,fed non minus : emen-
dantur ex mfl’.
; c Apud Par. omittitur ctleßilus. Ex proximis verbis nihil
in mentem aliud venir , nifi animos landborum qui ante Chri-
Bum obdormicrant , unà cum Chrifto cxlum ingrefios. Atque
ita quod faiiClus Doftorin Plal. i . n. t i . quibufdam, corporibus
jam recepcis j conccflum opinatur., hocctiam nön negat fanClorum
animis, de quorum corporibus nunc filet.
d Miciacenfis codex, principes ■ vefîras.
« Verba, fed ad Ecclefis. bcncdiclionem, non exilant in mf. Reg.
Horum loco in Miciaccnfi mf. habetur, fed ad cslefiem benedt-
äionem: qux quidem , ut & ea qux prxccdunt, ad fuperius ver-
bum perfecta funt, non ad fubfcqncns cohortatur referenda eile non-
nihil fulpicati fumus.
f Editi cum mlT. Vatic. ejfmtvifa, priils apud Bad. Er. Lipf. &
m iifdcm mfl. prxfixâ particulä ut ante tpuibus Lei. Scquimur
Regiura codiccm.
8 Regius, mf. ‘Dominum de fanEtis Ifrael. At ex fubnexis liquet
Hilarium ad fontes alludentem doccre doClrinäm Ecclefise ex legis
initiis defluxilTe.
h Bad- & Er. adumbrationem. Lipf. & Par. adumbrationum:
calligant mlT.
1 Et hlc habet mf. Reg. Diabulon : iflferius autem Ziabulon.
k Mf. Reg. eorum: babens ctiam paulöamc'tribus, nontribubus:
cujufmodi tertium cafum pluralcm fic expreflum exhibent ple-
rique mff. in. Matth.
1 Editi hlc fubjiciunt, non audierunt.- qux verba expunximus
auftoritate mf. Reg. ciim antca non cxllct ö- non viderunt, ac
fine illis idem locus referatur in Pläl. 6S. n. 8. fine quibus hlc
oitidius confirmatur Hilarii lententia.
m Par.hic & in fra, offerent: a cujus verbi iutelligentia Hilarius
non rccedir.
“ Editi, recenfque. At mff. repenfque , hoc c d , & repentina.
Deindc in uno Vatic, motto, non molitio.
molitio
209 Tra&atus in L X V 11. Pfalmum. 210
molitio i cujus (cientiam non fubterfugiant A eam. Quo in loco ipfms principis munai id
qua: gerenda lunt, quia natura ejus univerfa eit iatana: , & immanitas fignificatur Sc virqux
erunt, virtutis fux poteftate complexa
eft j id nunc confirmari Propheta poftulat,
quod jam fit idem Deus operatus in nobis,
3. lecundilim illud Apoftoli, Benedi&us Deus 6c
» pater Domini noftri Jefu Chrifti, qui bene-
» dixit nos in omni benedi&ione fpiritali in car-
» leftibus : in quo 6c elegit nos ante mundi
» conftitutionem, ut eflemus fandti 6c immacu.
tus. Id ergo nunc pofeit Propheta, c ut vel c
in has feras filvarum , vel in hoc concilium
taurorum inter populorum increpet vaccas:
ne hi qui probati argento funt, excludantur.
Probati autem argento hi funt, qui fecun- Probati ar-
dùm argentum d defæcati, 6c paffionum om- Scut°-
nium igne decotfti, immaculati 6c fine terre-
nx fordid admixtione jam fplendent.
lari in ipfo. Deus itaque, qui fecundùm Pro- B 32. Cùm enim propheticus fermo fidem een- Eicais Dei
phetam fecit quæ ventura funt, ea quæ jam tium prædicet, populique hujus exacerbantis fcicmia &
ante conftitutionem mundia per definitionem improbam voluntatem læpiffime increpet jam- cPuT °pan“
gerendorum operatus in nobis eft, confirma- que falus à Deo in omnes per omnefque fit
cognita , idque ex fdentia difpofitionis Dei
notum fit v. cum impietate populi * exprobra- «
ta, jfàn&i quique in fpem regni cæleftis VO- R°nt- j. 19.
cantur : ( Non enim Judæorum Deus tantùm
eft , 6c non gentium : f immo 6c gentium. f
Unus enim Deus eft, qui juftificat circumcifkv
vit in Domino.
S4pdcemJ 3°* dlud fit, mox continuât ordo
? , qui diftorum, A templo tuo in Ierufalem tibi afferent
C re$es rnunera. Templum in Jerufalem eft, in
Æo feren- quo hoftiarum légitima offerebantur : nunc
“*• autem à templo in Jerufalem à regibus finit
munera afFerenda. Quod utique contra loco- C nem ex fide, 6cpræputium perfidem ) poftea
rum fignificationem rationemque geftorum
eft : ut illinc quo inferri magis oporteret, id
eft de templo , ofFerenda fint munera. Sed
quia eft cæleftis ilia nobis mater Jerufalem,
6c primitive rum confcriptorum , 6c frequen-
tantium coetus j omnifque in Chrifto rena-
tus Dei templum eft , maximè in quo non
mors magis fit regnatura, fed vita 3 6c qui
ipfe rex fit ejus, cujus fervus fuerat antè
ergo quam increpitis his qui principes Sodo-
morum , 6c e principes Gomorrhxorum effè
meruerunt, turn ad genres cognitio Dei feien-
tiaque defluxit, 6c jam h non intra errorem
neque contradidionem infeientix detinentur.
Increpitis autem filvarum feris, taurorumque
conciliis vaccifque populorum, eos qui adhuc
perpetuis adversum gentium fpem ac falutem
infidelitatis odiis perfiftunt decertare, conpeccati,
hoftiam fe ipfum vivam & rationabi- D demnät dicens , I Pm ÄT nl-irPnrjam D Viffipa ventes bellum qua va- lem 6c placentem Deooa offFfpe erieanns r :• tt-unmm ear—go / TV _ 7.
ab hoc templo, id eft, ab bac fan&a corporis
fui habitatione , in illo conventu Angelorum
frequentantium , id eft , in ilia cælefti Jerufalem
, fi qui reges fint, id eft , qui peccato
ultrà non ieryiant, ofFerent fe ipfos Deo mu-
nus.
31. Quod quia carnalis Ifrael, dum fibi tantùm
peculiarem Dei mifericordiam ufurpat,
lunt. Pacificavit enim omnia Dominus in cx- Colof J
lo 6c in terra : 6c fecund urn Apoftolum, Deus i.cor.j. 1*.
in Chrifto erat, mundum reconcilians fibi.
Earum ergo gentium diflipationem , qux cx-
leltis pacis foedus abnuant, magifque difTen-
fionum volent bella, fub diverfarum tamen
gentium congregatione denuntiat.
33. Nam ad confervationem conjun&io-
nemque totius fenfus, increpitis taurorum convidetur
tamquam fob ei fit proprium defen- E ciliis ferifque filvarum . eentibufque belluni
fp dere 3 mmAoVx DPrrAopnUheaMta ffiukbiojAeciti-t , I7n,c r ep a- feras ffU __I : 1 1 i-zr* ° ■ i /-i . a .
"va , concilium taurorum inter vaccas populorum }
ut non excludantur hi 3 qui probati funt argento :
ft dijjipa Rentes b helium qua volunt. Vaccas in Sa-
Hcihuu? mar*a adoratas effè , cognitio ex libris eft.
Principes verô populi iftius , jam non populi
fed gregum duces efle propheticus fermo eft,
cùm dicitur ex Domini perfona , Tauri pin-
gues obfederunt me. Feras autem filvx, nel
volentibus diflipatis, ne quid fibi ultra arro-
gans Ifrael impiufque præfumeret 3 fubjecit,
Venient legati ex Ægypto 3 Aithiopia praveniet t- J*-
manus ejus. Deo * régna terra : cantate Deo 3pfaU h- n-
lite Domino. Expleta enim hæc eadem funt, vel MaSik
Magis ex Oriente venientibus, vel tunc cùm
in Apoftolos Spiritus-fandus divifi ignis modo
venit. Nam illic ad prædicationis evangelicæ
. . cognitionemetiam ex Ægypto conveniffe feriquitiarum
fpintalium fupra verticem capilli in F buntur, quibus magnitudinem divini muneris
V 79 Peccatls fuis deambuiantium fignificatio intel- tamquam legatis, renuntiantibus Ægyptus pro! Ægypt«*
■ | ’ agenda eft, fecundùm illud, Devaftavk eam pè univerfa eft jam fidelis. Æthiopia ver6' in
aper de filva, 8c fingularis férus depaftus eft Candacis eunucho fideik confèflîone prævenit • °
m.u
foRc ii:
* In Rcg. mf. omittitur per definitionem gerendorum.
Pat.hie & infra, qua bella volunt. In cnarrationcautem ha-
bemusbclU ad ealeem num. 31. & bellum fub initium num. 33.
. e mil. At editi, ut videlicet has See. Mox in uno mf. Vat.
tncrepatio fit, pro increpet.
In vulgatis, de peccati. Re&ius in mff. deftcati. Sic in Pfhl.
61 -” • 1 Examinantur credentes__ ut igne purgati, & ab adv,
t,trum carnaliutn defscati, fplendtant examinatt innoctnf
^d- cum Reg. mf. exprobata.
^niitttcur immo & gentium in Rcg. mf.
6 k«1 CXCrC?C? ^ar> P°PU^US Gomorrhsorum; Efaiä, cujus verba
h°4 Ef'P'cluntur, conlentiente, fed diffentientibus mff.
Apud Par. defidcratur parcicula uegans : 8c mox loco in- !
(cientU, habetur infeitia , in aliis autem edit, in feientta. Proba-
bilius mf Reg. feientis , cui feil, fiat contradiClio. Veriiis tamen
unus è Vaticanis, infcientU : ut ex mentis cxcitate fignificccur
otta effe contradidio. Quo fenfu fubfequens Traftatus num. 10.
eotumdem Judxorum cxcitatem vocat obcscati cordis infeien-
‘ Reg. mf in Candacis, omiffa voce eunucho. Favct Vatic, in
quo, in Candace eft fidei confejpone praventa.
k Bad. & Er. confeffionem: tum cum mff. Vat. Rcg. & Mic.
prsvenit.- manu autem fua .- pro quibus L ipfi us dc fuo fubftituc-
rat, prsvenit manus fuas. Potiùs forfican effet rcllituendum fupra,
Æthiopia praveniet manu fua, quodam modo fa vente grzco , A’i&otj* '/fit* miir.
o