atquc •Pontificis feflivitatem lollemniter rccurrcntcm populo tub dedicafti-, tujus
lingua in fatculo pro s A » c i i T r i n i t a t i s tequalitate fie tonuit, ut intuxjj
hujus principem miles tuus profterneret, 0 c. Exftat eadem Oratio Kal. Novemb. ad.
fignata in Sacramentario Regia bibliotheca not. 3SS3. annos drciter goo. pra fe ferenti
in quo Symbolum Hicanum habetur fine additione Filioque.
Tictiioiimc XI. Cert 'e Hilarius ipfi quodam modo videturfeflinare ut titulum hunc impleat, clot
tit. in ajferenddvera Trinitatis fide 0 in dijjerendo fingillatim de Patre, Filio 0 Spiritu-fanBo
librum fecundum totum confumit, quem propterea lib. i. n. zz. brcvcm dcnionllrata
niratis Scrmonem cognominat:« bob immentb libri 3- imtio profits atur, fe fe fidem&
confeffionem Patris Sc Filii & Spiritus-lanfti fisperioribus libris fafficienter tradidifi,
Et deinceps quidem ad defendendam Patris 0 F ilii, confitbßantialitatem , de qua pant
omnis erat control erfia , diligentius incumbit: propafiti tarnen fa i non immemor, adfifi
pum titulo prafiriptum ante Opens finem revertit, 0 librum x 11, non omcludit. rzß
propugnata toiius Trinitatis , ac nominatim Spiritus-fanBi divinitate. Hlc non videnter
tu i.».)«. tacenda, qua dd dibti libri x 11. argumentum in primo fcribit, fe nimirum vitiojas (g
irreligiofas de Spiritu-fanBo pradicationcs ad hoc amqvijfe, ut illslum atque inconta;
minatum regenerantis T r in i t a t i s läcramentum intra definitionem lalucarent
apollolica atque evangelica audtoritas cöntineret; neque jam per lenlus humani fan
tentiam Spiritum Dei inter creatüras quifquam auderet referre * quem ad imlnor.
talitatis pignus & ad divin* naturae confortium lumeremusi Ex his enim palam ft.
eumhifce libris regenerantis Trinitatis lacramentüm defendere votuiffe, ut nihil de
totius fidei (in baptifmo fufcepta) abfolutione deeflet.
Sfititam- XII. Erafino hlc non fiiccenfere vixfitfiinemus, de doBo Profile hoflro, 0 antiquii
SLtTao« Patribus in prafatione fua perinde fcriptitanti , ac f i Spiritus-fanBi divinitatem offenst
per”«”« formidajfent. Hos quidem Spiritus-fanBi ctfltores fa cit,fed ita, ut finiul in animum k.
aorar E.tC- ducat aut cos coluijfe quem non certb cqgnofcereni Deum, aut non aufos ejfe ore vel fern
ptis confiteri quod animo crederent, Neque nova faint Erafini argutia. Longe ante Him
Gregorio Nafan-zyno tefle Or. 37■ n. JZ. objecerant Pneumdtomachi, nufquam fe in Scru
.pturis reperite Dei nomen Spiritui-fanBo adferiptum. Et Bafilium quidem laudat iiim
Praful Or. to. n. zoo. quod eorum difputationi nonnihil cedens, quos benigne ad veritt-
tem reducers peroptabat, in libris de Spiritu-fanBo ab ea Voce, a qua abhorrebant , pn
•tempore confideratijfime abfiinuerit, dum interim in aliis vocibus e Scriptura petitis, tefli-
moniilque minime dubiis eamdem vim liabentibus, necedanifque argumentis adver-
larios ita cömprimebat, ut nullo modo repugnate ac contra tiiti poflent, Alias <verl
turn privatis, cum publicis fermonibus SpiritumfanBum Deum dicere numquam cum du-
bitajfe tefiificatur.
dqtSs’ si’ b X I I I. Longius k fcopo aberrant oratio, f i quotquot ex anti quit idipjum ajferuerutt,
scrjptnm hlc recenfire uggredgremur. Vnum itaque fit omnium inflar illud Tertulliani tefiimonim
appt ami. adversus Praxeam n. 13. Duos quidem definimus Patrem & Filium , & jam tres
cum Spiritu-landlo, fecundum rationem ceconomis quie fecit numerum • ne, ut
veltra perverfitas infert, Pater ipfe credatur natus & paflus, quod non licet credi,
quoniam non ita traditum eft. Duos tarnen Deos & duos Dominos numquam ex
ore noftro proferimus : non quafi non & Pater Deus , & Filius Deus,& S p i r i T us -
sanctus D eus , & Deus unulquilque (efic. Neque etiam concedendum Spiritual-
fanBum in Scripturis minime Deum nuncupari. Ambrofius lib. }. de Spiritu-fanBo c.).
aliud probatx prafertim ex verbis Petri AB. 3. 3- (§fc. quibüs ait primd, Anania, cur
implevit fatanas cor tuum ad mentiendum Spiritui-fandlo; ac deinde fiib jicit, Non
es mentitus hominibus, led Deo.
. X IV . Sed quidquid fit de hac dijputatione , quod pradiBis hareticis litteram non
"u”ri'ab'?t fyiritum fapientibus refpondit Gregorius Or. 37. n. jV. nunc in promtu cfl in Erafinum
ojmtn. retorquere , quem tarnen Pneumatomachis ita in hac argutandi ratione comparamus , ut
nullo paBo comparatum velimus in fide, lllos porro Gregorius nugari docet, qui reliSit
rebus fyilahas confeBantur , quique audienies ea in Scripturis Spiritui-fanBo dttribui,
bob confentanea fint nifi ‘Deo, adhuc quarant ubi illud Dei nomen ei adferibatur.
Quid enim interefi, utrum dccem , an bis quinque, utrum homo, an ratione pratdi-
tum & mortale animal dicantur? Sane quibus placebit hac pregorii ratio, ii non inani
fcmpalo tribuehdum e x i f l im a b u n t , quod Hilarius Spiritus-fanBi vocabulo Dei nomen non
adjiciat. Hoc potihs ita faBum crediderint, quia ipfammet Dei naturam vel filo Spiritus
nomine intelligere fileat. Neque verb dubium efi eum externo Mo litterarum fono ex-
pretfius aliquid firiptis fitis confignajfe, quo Spiritus-fanBi divinitatem commendaret.
‘ x y. Ac primb quidem quoties inculcat, quod faapius facit ,fiperbis baptifmi Filium
indicari & credi Patri confubfiantialem, toties SpiritumfanBum utrique pariter confub-
jhmtialem ejfe profitetur. Non enim baptifmi verba Filium magis quam Spiritum fanBum
unius cum Patre natura ac fubfiantia ejfe fignificant. Sed 0 cap. 13. in Matth, n. K\
Hilariu
naturam
conltanccr
prsedica'c.
iifertè declarat ,qubd in Patre & Filio & Spiritu-fanfto abfque ullo caufa externa fub-
fidio , qua fermenti in morem eos copulet atque conjungat, omnia unüm finti Sic lib. 2.
ie Trin. num. zS. Patrem (êfi Filium (fir Spiritum- fanBum fpcBxt velut aliquod totum,
quod mllatenus feparari queat. Qui enim, inquit nominatim de Spiritu-fanBo, confeflionl
Patris & Filii connexus eft, non poteft a confeffiorïe Patris & Filii feparari. ImperFe-
£tum enim eft nobis totum , fi aliquid defit a tótó. Hinc in eerdem lib. H n. 4. Aria-
norum doBrinas ut novas humano ingenio confiBas notat, qubd diftblvant perfcdli
hujus facramenti veritateni, dum lubftantias diverfltatum i n r e b u s t a m c o m .
münibus moliuntur. Hoc.igitura Deo traditum, & in ECclefia femper creditum
txiftimavit, Patrem 10- Filium 0 Spiritum-fanBum res communes ejfe, neque in eis har-
'' beri fubfiantiarum divetfitates. Ita verb perfuafum ei erat Patri confubfiantialem ejfe Spi-
rimmfanBum , ut unam Patris & Filii ejfe fubftantiam lib. f . n. fiz . hinc demonftret,
1 quid Spiritus-fanBus , Ut ex its qua Patris funt ita (ffi ex iis qua fant Filii , faam
\ udpiat. Non enim, inquit ib i, de creaturis lumebat Spiritus-fanftus. Sumebat igitur
■ Creatore. V i enim habet Ferrandus Diaconus epift. ad Anatolium, Omnis res aut Deus
eft, aut creatura: fi Deus eft, creatura non eft; f i creatura eft, Deus non eft. $ u i q
I porro nofier Hilarius SpiritumfanBum de Deo Creatore fabfiantiam faam fernere certb
I fieb.it; magno etiam fiudio labóravii, uti ex libro 1. num. 3S. audivimus , ne quifquam
\ earn inter creaturas auderet referre. Ei quippe videbatur abfardum, ut incorrupta ac di-
I mm natura non ejfet, quem ad immortalitatis pighus & ad divine natufs confortium
fumeremus. Jfai plura volet, adeat librum tz. n. S3- (ffac. ubi Spiritus-finBus ejufdem
cum ‘Patre natura, virtutis ac fubfiantia ejfe luculenter adfiruitur■
X V I. Vnum dumtaxat ex eo loco proferimus argumentum, petitum ex verbis Apo-
[ floli, Spiritus enim omnia ferütatur etiam profunda Dei. Ex quibus ad Patrem cons
I verjus, fic eum cum magna Spiritus-fanBi reverehtia alloquitur : Nulla te nifi res
t ü a perietrat: nee profimdum immenfe majeftatis iu x , peregrine atque alien* a
te virtutis can la m e t i t u r . T uum e s t , qiiidqüid te init: neque alienum eft,
quidquid Virtute lerutantis ineft;. quafi diceret 1 fiui Omnia etiam profunda Dei feruta-
\ utr, immenfam majefiatem metitur : non metitur autem nifi immenfas (df aqualis eidem
, majefiati. Item : Jjiui ferutatur profunda D ei, internus fit hecejfe efi ipfi Deo : internum
autem ei non efi, quidquid alienum ab eo eft , aut non ejufdem cum eo fubfiantia. Confi-
tendus efi igitur Spiritus-fanBus immenfus, (fir aqualis Deo, ejufdemque cum eo virtutis
ac fubfiantia. Brevihs, fad non minks dare id ipfam docet lib. z. n. 31- cum fcribit
Deum in Spiritu-fahBo adorari, ubi in Spiritu adoratur 2 (fi ubi in Spiritu adoratur j
jam mm nifi in femetipfo adorari.
XVII. Propter hac aliaque tarn clara adprobandam Spiritus-fanBi divinitatem argumenta
, hoi libros nonnulli confariptos volant poft exortam Macedonia barefim, proindeque
poft annum 360. quo Macedonius Conftantinopolitana Syhodo epifeopatu dejeBus errqrem
fiiim dijfeminare capit. Nihil tarnen inde necejfarib conficitur. guis enim nefeiat, ut
Filii, ita, (fi- Spiritus fanBi divinitatem ab Ario labefaButam ? Ipfe in ffa1 aPu^
tum de Spiritus
« land!
divinicare
argum'eUExdidis
de
Spiritu-fan-
do non fe