1219
re clericörurfi .
afflicfcationibus , minis , violentiâ , rerroribus
frangere atcjue vexare.
i i. Intelligitfingularis& admirabilis fapiert-
fia cua ^ non decere , non oportere cogi 8c
compelli invitosôc répugnantes, ut fe his fub-
jiciant & addicant vi oppreffi, qui non ceflant
adûlterinæ doctrinæ corrupta l'emina adfper-
gere. Idcirco laboratis , 8c fàlutaribus conhliis
rempublicam regitis j excubatis etiam , 8c
Ncinvitiv
fubj icianb
Càtholico
lumopprelloium
♦ ox.
NeReûo
hxreticis
favorem
prxftcnt.
*MJf. vo-
luot.
1 2 2 0
& a innocentes homines variis A quos putaverint, quos delegerint , audiant docentes
> 8c divina myfteriorum follemnia con-
celebrent, d 8c pro incolumitate 8c beatitu- E
dine tua ofrerant preces»
3. Non quifquam perverfus aut invidus.<
maligna loquatur t nulla quidem iufpicioe eft f
non modo feditionis, fed nec alpera: obmur-
murationis. Quieta funt omnia , 8c verecun-
da. Et nunc, qui Ariana 8c peftifera conta-
gione inquinaci Hint , non ceftant ore impio :
laris1: ut omnes ,°quibus imperatis , dulciffima B & faCrilego animo Evangeliorum finceritatem
libertate potiancur. Non alia ratione b qua:
turbata Hint componi, qua: divulfa funt coer-
ceri poflimt 5 nifi unufquifque nulla fervicutis
necefiitate adftri&us, integrum habeat vivendi
arbicrium. Certe c vox exclamantiumatua
manfuetudine exaudiri debet, Catholicusfum,
nolo efte ha:reticus j Chriftianus fum , non
Arianus: 8c melius mihi in hoc fteculo mori,
quam alicujus . privati potentiä dominante
caftam veritatis virginitatem corrumpere. C faciant.
corrumpere , 8c reéfcam Apoftolorum f regu-
lam depravare. Divinos prophetas nonintel-
ligunt. Callidi 8c aftuti artificio quodam utun-
tur ,6 ut inclulam perniciolam corruptelam
inquifitorum verborum velamine contegant,
8c non priùs venenatum virus effundaht, quàm
fimplices 8c innocentes jfub prætextu nominis
Chriftiani raptos atque irretitos , h ne foli pereant
, participes horrendi criminis fui reos
j/Equumque debet videri fanclitati tua:, glo-
riofiffime Augufte , ut qui timent Dominum
Deum 8c divinum judicium , non polluantur
aut contaminentur exfecrandis blafphemiisj
fed habeant poteftatem 3 ut eos lequantur epi-
fcopos 8c prapofitos, qui 8c inviolata confer-
vantfoedera caritatis , Sc cupiunt perpetuam
8c finceram habere pacem. Nec fieri poteft,nec
ratio patitur ,utrepugnantia congruant,difli-
4. Et hoc obfecramus pietatem tuam , ut
eos,qui adhuc ( egregii videlicet iacerdotes, qui
tanti nominis præpollent dignitate, ) aut in ex-
filio, aut in defertis locis tenentur, jubeas ad
fedes fuas remeare : ut ubique grata libertas
fit, 8c jucunda Iætitia.
y. Quis non videt, quis non intelligit ? Poft
quadringentos ferè annos, poft quàm Dei uni-
genitus Filius humano generi pereunti fiibve-
Sacerdoics
pi> ad fmi
fedes re- j
milia conglutinentur, vera 8c falfa mifceantur, D nire dignatus eft, quafi antè non Apoftoli,non
lux 8c tenebræ confundantur 3 dies quoque Sc
nox habeant aliquam conjun&ionem. Si igi-
tur,quod fine dubitatione 8c fperamus 8c cre-
dimus, hæc permovent non infitam,fed inge-
nitam tuam bonitatem j præcipe ut non ftu-
dium , non gratiam, non favorem , locorum
Restores graviflimis hæreticis præftent. Per-
mittat lenitas tua populis, ut quos * voluerint,
poft eorum martyria Scexcelfus fuerint Chriftiani
, novella nunc 8c teterrima lues , non
corrupti aëris, ièd exfecrandorum * blafphe-
morum,Ariana effufa eft. Ira illi, qui antè
crediderunt, inanem Ipern immortalitatis ha-
buerunt ? Nuper didicimus commenta hæc
fuifle inventa 8c à duobus k Eufebiis 8c à Nar-
cilfo 8c 1 à Theodor o 8c ab Stephano 8c Acacio
a Exemplar Vat. baf. innocenter : quod intelligcrc fic liceret,
nec futent fe innocenter vexare homines Sec, Magis camen placet
alia leftio.
b In eodem codice , non alia ratione , quam ut qua turbata funt
componi, qua divulfa funt coharere pojfint, & ut unufquifque nulla
See.quod primumarriferat. Sed cum excubiarum regiarum ratio
jam ha:c prsemifla fit, ut omnes dulciffima libertate potiantur; incon-
cinn^ venit illud non alia ratione cum fuperioribus copulandum.
e In vulgatis , voces; Sc mox , decet, pro debet. Tum id mil.
Tell. Sc Mich- clamantium. Hunc fidclium clamorem memorat
pariter ac laudat Lucifer lib. moriendum pro Deifilio. CernimusA
inquit, una hac voce religiofa , C h r i s t i a Nus s u m , nolo\
efic ut tu es Conftanti apoftata, omne crimen excludi, hac una vocei
tribui prafidium falutit , vinculum libertatis, See. De Africanis,
cum fub Hunericoad Arianam pellicerentur hserefim , idiplum a
Viftorc Vic. lib. a. de pcrfcc. narratur, iUis ingenti vociferatione
clamantibut & dicentibut , C h r i s t IANX Su m u s , catho-
lici fumus Quern exclamandi morem a Martyribus didicerunc
fideles. Ut enim in'a&is Martyrum Lugdunenfium apud Eufebium
lib. j . hift. c. x.legitur , Blandinx erat refeffio & quies.fenfumque
omnem prafentis doloris adimebat prolatio horum verborum, C h r i s t
i a n a s u m. lea in iifdem’aftis Sanclus ad omnes interro-
gationes refpondiffc feribitur , C hri s t i an us s u m ; hoc
fibi nomen ,patriam, genus , omnia denique efie. Refponfi hujus
fapientiam probat Cnryfoftomus fub finem homil. 46.ubiS.Lu-
cianum laudat, quod pariter ad incerrogata quzlibet nihil aliud
refpondiflet , hoc uno acfimplici verbo diaboli caput percutiens. In-
numera alia ejufdem rei exempla luppeditant acta Martyrum.
d Dcfideracur & in rnff.
e In vulgatis, erit: Sc moX, Quieta lint omnia & verecunda.
At nunc. Reponimus eft au&oritare inf. Vac. baf. cujusac cctc-
rorum conlenfu fubtequentia cmendantur. His verbis, uti prz-
monuimus , ledat Hilarius Conliantii animum,nc Galli res novas
moliremur , extimelcentis.
1 Quod hie Hilarius Apoftolorum regulam, lib, x. ad Conftant. I
n. 6 . ut Sc lib.de Synodis n. 63.- yocacfidem apoftelicam, Sc diets !
lib. x. num. 4. quod in regenerationis facramento eil confitendum.
Quo Ipectac illud lib. ix. de Trim n. y6. Regenerationismeafidem
obtmens nefeio. Quibus loquendi modis Apoftolorum fymbolumfi-
gnincari perlpicuum eft.
S Editi, hie omiflo ut, mox fubjiciunt, exquifitorum verborum
velamine contegunt, non priiis venenatum virus effundunt.
b In vulgatis, irretitos involvant, ne foli pereant, fed participes.
Removimus verbum involvant cum omnibus mlT. Sa particulam
fed cumCamurenfi.
‘ Vat. baf. codex cum Carn. blafphemiorum.
k Nicomedienfi nimirum Sc Cæfarienfi, de quibus Athanaf.
lib. de Synod, p. 886. Euftbius Nicomedienfis magnifias verbis
Arium in epiftola laudavit. Cu.m recta , inqmcns .fentias , opta cun-
ftos ita fentire Scc.Rufebius quoque ex Cafarea Palaftina in litter is
ad Euphrationem epifeopum non veritus eft palkm dicere , ChriSlum
non efte verum Deum. Ita Sc ab Hieronymo cpift. 6y. adPam^
mach. Sc Ocean. Eufcbius Cxfarienfis appellatur impietatis Arii
apertiffimuspropugnator. Duos illos Eufebios hîc notât Hilarius jux-
ca epiftolam fynodi Sardicenfis.
1 In mff. magno conlenfu , Theodoto. Athanafius quidem de
Synod.pag. 886. interprimarios Arii feäatoresmemorat Theo-
dotum. Arius ipfe cpift. ad Eufebium Nicomed. apud Theodo-
retum lib. 1. c. 4. inter fuos reccnfec Theodotum Laodiccx.
Nihil tarnen immutamus ; cùm hxc Hilariusexpreftille videatur
ex epiftola Sardicenli, in qua Theodoruslegicur, non Theodotus :
ficenim habec Fragm. x. a. 7. Sunt autem iftorum , poft Eufebios
duos, auStores etiam T h e o d o r «s ab Heraclia, Narciffus d
Neroniade Cilicia, Stephanus ex Antiochia, Georgius ex Laodicia..
Acacius ex Cafarea Palaftina, Menophantus ab Ephefo A ft a , Vrfa-
cius a Singidtmo Mafia, Valens à Murfa. Ncque aliter exilât apud
Sulpicium Severum , qui Hilarii quantum ad voces veftigia premens
lib. x.p. 144. fie feribit : Principes mali iflius habebantur, a
Singiduno Vrfacius, Valens à Murfa, ab Heraclia Theodoras, Stephanus
Antiochenus, Acacius- à Cafarea, Menophanes ab Ephefo ,Qeor-
gius a Laodicea, Narciffus à Nerophi. Eamdem ob caufam poftea
retmenaus Acacio , uen cum Bad. Er. Sc omnibus mlT. Archaico.
1221 ad Conftantium Auguftum Liberi. 1222
8ç Menophanto, 8c a imperitis atque irrtpro- A li 8c quæftionis aptantur. Cogunt nempe , hori
bis duobus adolefcentibus Ürfacio 8c Valente.
b quorum epiftolæ proferuntur, 8c idoneis te-
ftibus etiam convincuntur, qui eos magis obla-
trantesquàm difputantesaudierunt. fc Quibus
qui communionem fuam imprudenter 8c irt-^
cautè commifcent, quia funt foCii fcelerum i
participes criminum necefiè eft d etiam eos i
qui jam in hoc fæculo abjecli funt 8c abdicati,
cùm advenerit diesjudicii, pati fuppliciafem.
ut Chriftiani omnes fint, fed ut Ariani : 8c con^
feflàmin Deo fidem ad confortium piaculi fui
h fceiere compellunt» Audoritate etiani nominis
fui in errorem ImperatOrem traiifducunt :
redum affirmantes,ut fub fpecie timoris Deij
in hac perverfitate fubditos hbi tradant. Quæ-
ftiones pofcunt,judicioruni fubfidiâ defiderant*
audoritatem regiam implorant: & nec fic per-
vetfitatem feeleris fui erubefeunt, extorquere
B * conniventiam plebium nec cogendi jure pö-
cujufeemodi tuerunt,
7. Ha:c fi de veteribus chartulis prolara
statis noftr« tempus inftruerent j amhiaen-
dum, ut opinor, tantisde rebus fuiifet. Et cüm
ab aliis quibuique pronuntiari pofeeretur reusj
qu^reretur in ndem litterarum, in judicum vi-
tam, in accuiatorum fidem , in ipfius quoque
hominis mores atque adus. Moveretetiim ab-
iolutionem ejus Arianorum junda damnatio •
piterna,
6. Jam nemini dubium. eft ,
t curam in abfolutionem Athanafii, fandi illi viri
receperint : ut poft fynodi fententias, quas i
pro iacerdotaiis judicii reverentia, fas fuerat
iacerdotali vel ecclefiaftica f confcientia con-
tineri, feribiad regem,legationemque inftrui
oportuerit. Sed quid aliud his litteris , quàm
libertatem fidei 8c contagionem Ariani nominis
deprecantur, orantque vincula ^ carce. ________ ________ I
res, tribunalia , 8c omnem ilium feralem hâ- C niagnique periculi eilet, judicium fimul cum
bitum , novas etiam in reos quæftiones inhi.
beri? Deus cognitionem fui doeuit potiùs3quàm
exegit : 8c operationum cæleftium admiradone
præceptis fuis concilians audoritatem , coa-
dam confitendi fe adfpernatus eft voluntatem.
Si ad fidem veram iftiuimodi vis adhiberetun
epifcopalis dodrina obviàm pergeret , dice-
retque: Deus univerfitatiseft Dominus, ob-
fequio non eget necefiario, non requirit coareatus
8c inttocentia: non k fufeepta rurfum in-
quifitione diilblvere : totaque in patrocinium
iuum, cum fidei dodrina , audoritas fibi an-
tiquitatis aififteret. At cum ipfi, qui tunc Ariani
hieretici damnati funt,rem exagitent,tur-
bent omnia ,omnefque ex poteftate 8c ambitio-
ne corrumpant»8c Athanafius fifuit., efie adhuc
reus poteft j teftes loquantur, videantju-
dices i fidei dodrina pra:ceptis evangelicis atdam
confeffionem. Non fallendus eft, fed D que apoftolicis eluceat * quæ obtufio intelli.
promerendus. NoM potihs , non iua caii-
sd venerandus eft. Non poilum nifi volen.
tem recipere , nifi orantem audire , nifi pro-
fitentem iignare. Simplicitate qu<erendus eft,
confeilione difeendus eft , caritate aman-
dus eft , timore venerandus eft , voluntatis
probitate retinendus eft. At vero quid iftud
eft 3 quod facerdotes timere Deum vinculis
coguntur, pcenis jubentur > Sacerdotes carcegentia:
eft ? qua: cordis hebetudo ? qua: oblivio
ipei ? 1 qui amor fcelerum ? quod odium veri-
tatis ? in damnatórurti favorem, Dei amorem
traniducunt.
8. Venio nunc ad id,quod recensgefturii
eft, in quo ie etiam profeflio fceleris m in fe-
creto artis fux dedignata eft continere, Eu ie-
biüs Vercelleniis epifeopus eft vir omni vita
Deo ferviens. Hie poft Arelateniem fyno^
ribus continentur, plebs in cuftodia catenati E dum , ciim Paulinus epifeopus tantis iftorum
ordinis conftrida difponitur, virgines nudan- fceleribus * contraiflec j venire Mediolanum
tur ad pcenam , & facrata Deo corpora, £ pu- * pra:cipitur. Collects jam illic malignantium
blico expofitaconipedui, ad fru&um fpedtacu* fynagoga , decern diebus ad ecclefiam eft
Eufebii
Vcrccllcn-»-
fis injafia
damnatio.
* A relate m. a-}.
* Eofdcm illos fie notât Concilium Alexandrinum apud Atha- \
nafium p. 755. ubilegatisin Mareotem an. 33 j . roemoratis ait ;
His addunt duos atate ac moribus juniores Vrfaciuin & Valentem.
Rurfum duodecim poll annis Sardicenfis fynodus Fragm. x. n. ij .
ad Julium de ipfis feribit : §}uid autem de impiis & imperitis ado-
leftentibus Vrfacio & Valente ftatutumfit accipequar verba imita- !
tur Hilarius, habita ratione temporis quo commenta Ariana inventa
confirmataque funt, non quo ip(e hunc libcllum compo-
fuit , ut confiât ex lib. de Synodis n. 79. ubi cos jam fpedrat
veluti fenes & in rebus valde exercitaros.
b Illud quorum Scultetus ad unos Valentem & Urlacium, alii
ad ceteros etiam prxnominatos probabiliùs référant. Quod Hilarius
hic prxnominatorum , hoe Fragm. x. n. i j . omnium hxrc-
ticorum proprium elle fignificat, feil, adversùs catholicam fidem
oblatrare.
c Excufi , quibufque communionem ; & mox , quia fient focii :
cafiigantur ex mC
d Abell etiam à mff. ex quibus pofiea rcvocamus jam. Ma-
ximè arridercc neceffe eft cum els , qui jam 8cc. Ptxdifti autem
epilcopi Narciffus, Theodorus&c. abjecli funt fententiâ fynodi
Sardicenfis Fragm. x. n. 7. & 15.
* Exemplar Vat., baf hujufeemodi curd abfolutionem. Exfiat
etiam hujufeemodi in aliis tribus : in Mich- quin hujufeemodi.
Turn Silv. in abfolutionemfantti Athanafii illi viri. Hanc curam
in lereccperunt epifcopi Sardicx congrcgati,qui rerum à fc gefta-
rum fiatim per litteras ccrtiores fecerunt Imperatorcs : ac pofiea
tefie Tbeodoreto lib. i . c. 8. Con frans ad fratrem Confiantium
duos ex illis dclcclos cum litteris mille. An in hxc gefia hîc tefpicitur
? Quamquam etiam nonnulla nobis incidit fulpicio , hxc
de Arianis adlis ac litccris ab ecclefiallica indole & epilcopali dementia
alien is ironicc dicta die.
f Editi , Continentia: corrigunturex mff.
t Mifcrandum hujufmodi fpcdaculum , Georgio Alexandri-
nam fedem invadentc, Sebaftianus cxhibuit; cum accenib rogo,
uti narrat Theodoretus lib. x. c-14. virgines illi admovit, ac nu-
datas turpiter concidit. Sed antca fimilcflagitium ab Arianis per-
petratum effe notat Sardicenfis fynodi epifiola Fragm. t . a. j.
h Sic mff. At editi ,fui feeler it.
‘ In aliquot mff. convenientiam plebium. Tum in editis, nec cogi
de jure: ubi in omnibus tnff. nec cogendi jure, p rxmillo vocabuld
quod in (olo Carnutenfi. Hanc lententiam perinde intelligimus ,
ac fi legeretut i nec f i c . .. erubefeunt , quod extorquere conniventiam
plebium nec cogendi jure potuerunt. Jus cogendi hie vis illata
appellatur ea fere ratione , qua lib. 9. dc Trin. n. y 8. dicitur, Ad
hujus nos intelligentii impietatem hareticorum furor jure quodam ne-
ceffaria confeffionis compcllit. Laudat autem Hilarius Fragm. x. a.
£4. Sardicenfis lynodi gefia , ubi infeSatione Arianorum omnia
in Athanafium crimina conficla efte monftrantur, vis adhibita
plebi Dei, ut in peftiferam let alts doRrina conniventiam tranfirent.
k Mff.excepto Cam. non fufpefta. Proximo antea mallemus
cum reatus, turn mnoccr.ua- Athanafius ante Concilium Sardiccnle
reus judicatus, in co innocens declaratus eft , abfolutioni ipfius
junda Arianorum damnatione.
1 Ita codex Vat. baf Alii verb, qua mors fcelerum. Antea in mff.
obtunfio, non obtufio.
® Mff. ftcreto.
I l i i ij