Canonem hebraic*. <veritatis hoc yocet y quod nos diceremus complexionem omnium libro■-
rum 3 quos in merits Scriptures Hebron recipiunt ; cumque librorum Auguflini Canon id
f i t 3 quod nobis Index (§r elenchus eorum qua its libris continentwr: patet titulum initio
Indicts vulgatum 3fcilicet Elenchus Canonum non probandum ejfe, multo minus Canonis
nomcn ad fingu las Comment aril feBiones repeti deb ere. Quocirca Canonts loco vocabulum
Capitis ut ufitatius atque receptius Jubflituemus , & unicuique Capiti Jitos titulos 3. uti
jam antea fiBum eft3 commoditatis ergo adfiribemus, quamvis in mjf. tantum in Indice
, qui Operi proiponitur, locum babe ant. In bis enim Commentarius totus una fine conti-
nuatur3 null a Capitum autTitulorum adjeBtone interruptus. In quibufdam dumtaxat 3eif
que non potioribus 3 numeri anmtantur its fere in locis 3 in quibus antea Canones 3 nunc
Capitaprotfcribuntur.
XV, De tempore bujus Operis non <videtur tacendum. At nulla fubcft nota 3 unde
certb ajferatur. Quantum tamen ex illius cum aliis Hilarii fcriptis comparatione licet
ajfequi, ante alia Opera (efi ante exfilium ipfius 3 proindeque ante ann. 3fS. compofitum
opinamur. Non enim <virum fiapit multis adversus Arianos commijfis jam proeliis exerci-
tatum. Certe in Pfalmorum expofitionibus nullam ajferendce Cbrifti divinitatis elabi finit
occafionem. At in hoc Commentario 3 ut alia mittamus, cap. z. n. 6. Patris de Filio Juo
teftimonium 3 immo praclaram Petri confejfionem cap. 16. n. 6. fic attingit3 quafi Arianos
non cognovijfet. Saltern de eorum argutiis nondum probe infiruBum eum fuijfe manifefte
apparet ex cap. 31. num. 3. ubi catholice quidem quantum adfenfum , quantum autem ad
verba minus circumfpeBe firibit, Filium natum efle ex eo c^ui erat, & hoc in eo efle
qui natus eft , quod is ipfe eft penes quem erat ante quam nafceretur •, eamdem
fcilicet seternitatem efle & gignentis & geniti. Hoc certe inficiabitur nemo fcriptum ejfe
ante libros de Trinitate, in quibusJed maxime in duodecimo 3 magno ftudio multifque arguments
difputatur 3 illud ante quam nafceretur , in aterna Filii generatione nullum
omnino locum habere. Quanto magis concedendum eft TraBatus in Pjalmos 3 in quibus
libri de Trinitate memorantur3 hoc eodern Commentario ejfe pofteriores ? Ignotos tamen ei
turn non fuijfe pradiBos bareticos liquet non tantum ex poftremis capitibus3fed etiam ex
cap. i f . n. 1 z. Cum autem Arianorum harefis in Gallorum notitiam tar dins pervenerit 3 adeo
ut Hilarius 3 quemadmodum ipfe teftatur lib. de Synodis n. pi. fidem Nicamam num-
quam nifi exfulaturus audiijfetshine colligi quodam modopoteft non longe ante exfilium
ipfius fuijfe compofitum. Si autem feripfit etiam ante quam fidem Nicanam audiret, aim
in eo Opere Filium unius fubftanthe cum Patre non femel affirmet s nec frufira loco laudato
de Synodis teftificatur, Je Je illam fidem ex Evangeliis (dp Apoftolis didicjjfe. Re-
generatus pridem, inquit 3 & in epifeopatu aliquantifper manens, fidem Nicamam
numquam nifi exfulaturus audivi : fed mihi homouui & homceufii intelligentiam
Evangelia & Apoftoli intimaverunt.
XVI. Si quidem ea Je fe offert occafio, ut in fanStjjfima Trinitatis confejfione b<ec
noftra lucubratiuncula finiatur 3 banc praclaro illo cap. 13. n. 6. teftimonio abfolvimus,
quad in Patre & Filio & Spiritu-faridio, fine admixti extrinfecus fermenti neceflitate
in Chrifto, omnia unum fint. In quo etiam habet LeBor Jpecimen eorum 3 qua in hoc
Commentario feriptorum codicum fubfidio & auBoritate reddita Junt priftim puritati. Sic
enim illud omne antea perturbate mendose obtinebat: In Patre & Filio & Spiritu-
fan&o, in ea admixti extrinfecus fermenti neceflitate , in Chrifto omnia unum fiint.
Qui autem apud Hilarium quaritant difertam de Spiritus-fanBi divinitate fententiam,
banc interim teneant 3 donee ad libros de Trinitate plenius eis Jdtisfiat.
C A P I T U L A
COMMENTARI I SANCTI HILARI I
IN E V A N G E L I U M M A t T H A I .
I De natwitate Cbrifti, & de «5Magis cum
muneribuS j ac de infantibus occifi's.
II. De fefu regrejfo ex Aigypto , (§r de
pudicatione Johannis & baptifmo ipfius,
& de Domino baptvzato.
III. De tentatore diabolo, & de jejünio
Jefu qiiadraginta diebus 3 de Petro (efi
. Andrea pifeatoribus.
IV. De beatitudine & praccptis 3 de recon-
ciliatione Jratrum 3 de adulierio 3 de oeulo
manu eruenda 3 de juramentis (dfi
- eleemofyna.
V. De oratiofie (fifi jtjUnio 3 de thefauro in
cMo 3 de lucerna corporis | de duobus do-
minis 3 de öibo $$ <vefiituy de i)olatilibus
(jfi liliis agri & fiend 3 de fitticitudine
diei, de fiftuca trabe in oculo.
VI. De margaritis ante pohös 3 de pfeu-
do-propheta 3 de domo adificaia Juprape-
tram.
VII. De leprofo quem curavit -3 de puero
tribuni paralytico, de focru Petri 3 de
pkrimis £«f diverfis curis.
VIII. De difiipulis in navi excitantibus
Jejum 3 de duobus datnoniacis in terra
Gerafenorum 3 b de paralytico curato
leBum auferente.
I X. De Matthäo publicano 3 de pbarifio-
rum & difiipulorum Johannis jejunio,
c de ajfuto panno rudi 3 de proflwvio mu-
lieris3 de filia principis excitata a mortals
j de duobus cacis , de Jurdo & muto.
X. A Z)bi duodecim difcipulos pr&mittit
cam doBrina.
X I. Johannes de carcere ad Jejum mittit,
& JeJus de Johanne ad turbas loquitur.
Item confejfio Jeju ad Patrem.
* In prius vulgatis, Elenchus Canonum Divi Hilarii in Evangelium
Matthsi, online quo ab eo editi funt. Cur non probanda fit lisec
i jofcrijJtio, diximus in Admonitione : ubi oftendimus etiam capita-
m idem ellc atque titulos. Prxtcrea obfcrvarc quiiquc potuitapud
Hictonymum, Auguftinum & alios Patres, fententiam quam-
nbet c Scripturis expreflam capitulum appellari: qua intelligentia
cadein vox eciamnum in offieiis ecclefiafticis ufitata eft.
Articulus hie ad cap. i x. pertinet feeundmn mfl ex quibus
Ponimus auferente. pro ferente. '
c I“ mil. de ajfumto See- In vulgatis, de adfutu panni rudis.
X 11. Difcipuli Jpicds veUunt. e Manum «
aridam hominemque Jabbato cur ay it Je-
jus. Cxcum (§jr dainoniacum curavit. De
blafphemia fpiritüs , de fruBu arboris
bon& (jjr mala, de omni tierbo dtiojo 3 .
F de Ninivitis & regina Äuftri 3 de fep- f
tern fpiritibus & oBavo 3 de matre Jefu
eS fratrtbus.
X I I I . Sedens in navicula Jejus turbis parabolas
loquitur de feminante bonum
fernen, de yfiariia (gf tritico 3 de grano
finapis 3 de firmento abfionfo in farina 3
€9* expofitio zjganite 3 de thefauro in agro,
de bona margarita3 de reti mijfo in mare.
X IV . De jeriba in regno c<elorum3 de fra-
tribus firoribus Domini 3 de Johannis
capite in difco3 de quinque panibus (gfi
duobus pijcibus 3 ubi Jupra mare ambu-
lat 3 & Petrum merfurn erexit.
XV . De lavandis manibus, & non ea qua
in os intrant 3 fed ea qua ex ore exeunt
inquinare 3 de filia Chananea mulieris,
de fiptem panibus & paucis pifeibus.
XVI. § De Jom prophet* figno. De fir- g
mento pharifiorum ,3 de confejfione Petri
& bencdiBione Domini 3 & h de Je abne- h
gando qui chrijlum fiqui yoluerit.
X V I I . i)bi in monte cum Moyfie & Elia
videtur, ft) vox de c*lo auditur, ubi
puerum lunaticum 1 folvit 3 de ere den- *
tium fide 3 de didrachma poßulata 3 (dj
flatere in ore pificis. -
X V I I I . De infantibus inhibit is 9 (gfi de
humihtatc eorum ajfumenda 3 de manu
(gjr pede (gfi oculo eruendo, (§r de ove
perdita3 de corripiendis fratribus fecreto
primhm 3 turn duobus tefiibus, pofiremo
d Editi, mifertus turbarum Dominus duodecim difcipulos pr&mitrit
cum potefiate & doBrina & c. reluftancibus mfl'. e quibus codex Ma-
joris-monafterii Turoncnfis, pro difc:pulos, habet Apoftolos, quod
& in Vindocinerifi manus antiqua ad margincm adfcripfic.
* Sic mfli Editi verb , manus aride hosnincm curavit. Cecum.
f Auäoritatc mff. removimus hinc verba, de figno font., quat
cap. itf. locum fuum obcincnt.
S Hie articulus in mfl'. poftremus eft capiruli fuperioris.
h Hunc articulum omittunr mfl.
i In vulgatis ,falvat>