<livioee infirmitatem tteiitian'tur : 5c quia, uiiws A fuæ geffit , dum fibi ipfe ongo naiccmh eft,
acqueidem .ei tlôqnbhsomniaq«æ loqu,tmr,de dum pâti rait q«pd OTnvpan
moritur1 qui vivit. Et tarnen cüm ha;c Deus
per hominem agit > ex fe k natus-, per iè pafliis,
ex fe mortuus j non Sc hominem ie non egic,
dum & natus, Sc pailus^ Sc mortuuseft. Hac Cs
.autem jam .ante conditionem mundi facra.,(l'
meiita hint cadeftium myfteriorum conftituta,
ut unigenïtus Deus homo tiafci vellet > man.
furo in aster num in Deo .1 homine : ut Deus
* iè iplo omnia eum locucumelle contendant.
6. Nee fanè negamüs , tomm.illum -, qui
■ ejus b manet, natura luai efle fermonem. Sed
hijefus Ghriftus Sc homo Sc Deus fit j Sc neque
cüm homo , turn primüm Deus i neque
c tum cüm Sc homo , turn non etiam Sc
Deus t neque poll hominem in Deo non to-
'tus homo totus 1 leus: unum atque idem d nenis
cëffeeft diaoruni ejus facramenrum effeIquod B pari vellet, ne paflioiiibus hümanie W W „
W Et cümirieofecundrim tempus ditcer- tis diabolus defeviens, legem - in uobispee.
hominem e à Deo, Dei tum atque hominis
difcerne iermonem. Et cüm Deum arque
hominem in tempore confiteberis, Dei atque
hominis in tempore di&a dijudica. Cüm vero
ex homine Sc Deo rurhim totius hominisƒ to-
tius jam Dei tempus intelligis, fi quid illud
ad demonftrationem ejus temporis diclum èft,
tempori coaptato quæ clièta hint : ut cüm aliud
cati Deo infirmitatem noftram aflumente re-
tineretcut Deus mori vellet ,ne qua inlblens«
poteftas adversüs Deum effet* neque creatie
in fe virtutis pollet uhirpare naturam, cüm fe
immortalis Deus intra legem mortis h habnih
fet. Nafcitur itaque Deus alïumtioni' noftne,
patitur veró innocentice , poftremo moritur
ultioni: dum Sc homo nójler in Deo permafit
ante hominem Deus, aliud fit homo Sc Deus, C net, Sc infirmitatum noftrarum paffiones L-eo
aliud fit poll hominem Sc Deum totus homo
totus Deus * non confimdas temporibus Sc ge-
neribus dilpenlationis lacramentum , cum,
pro qualitate generum ac naturarum , alium
ei in lacramento hominis necefle eft fermo-
nem fuifle non nato, alium adhuc morituro^
alium jam æterno.
7. Noftriigitur caufâ hæfc omniajelus Chri-
ftus manens, Sc corporis noftri homo natus.
fociæ hunt, 0 Sc fpiritales nequitiæ ac malitiæ
poteftates triumpho carnis* Deo per carnem
moriente , lubduntur.
8. Hujus igitur lacramènti Apoftolus con-f
fcius, Sc per Dominum ipfilm fidei fcientiam.
adeptus, cüm non igrioraret incapacem ejus
eflfe Sc mundum, Sc homines, Sc philofophiam,
ait, yidete ne qtiis vos fiducat per pbilofophiam i
ltus <x curpuiu» uum» ««ihu uoiuj, .^& inanem — ..... deceptioriem -— 1----- jfe—c undùm p tra, diïionm. 1
fecundüm confuetudinem natura noftræ lo- D hominum 3fecundümelementa rnundt ^ & non je-
cutus eft : non tarnen omittens s naturæ fuæ
curtdum lefum Cbrifium : qttia in ipfi> inbabitat
êfle quód Deus elh Nam tametfi in partu
omnis ‘plenitudo divinitatis corporaliter, & efiis in
Sc paflione Sc morte naturæ noftræ h res per-
illo repieti 3 quod eft caput omnis principatus é1
egerit \ res tarnen ipfas omnes virtute naturæ
poteftatis. Expofîtâ itaque habitantis corpora.
B i
iliud^e feipfs* Licet -Hilarius >n
ime la unam peri'onam conjua-
1 pedlac velut ab ipfo alienum,
hxreticos , quod qua: dc homine afluhito loqua-
tur, de fe ipfo, hoc eft , de ipla divinitate lua iocutum cum effc
velint. Quo loquendi modo Ambrofius lib. i o. in Luc. n. 61. ait,
Triftis autem eft, non ipfe, fed anima. Eodem fpedat illud antiqui
auCtoris dc fideorthodoxa c. 8. apud Ambrofium in append. Tom.
a. Homo tile pajfus eft, quern filius D i fufcepit, quern tnduit, quern
fortavit : fed quia totum ad auchtrem referebatur, quidquid homo
tile patiebatur ; idco mors & paffio Domini judteatur.
fc id eft, qui ejus eft, feu quern nomine fuo profert. Dein-
de nature, vocabulo poteft intelligi periona : q.uomodo perfone
nomine non lemel ittitur Hiiarius ad fignificandamnaturam. Veil
hoc ita intciligendum > totum ilium lermonem effc nature qux
Chrifto propria aefua eft. Illi autem propria eft, non folum quai
nafeendo acccpit, led quam in tempore affumfit.'
c vulgaris, neque citm homo. Proxime •d poft hominem i
Deo, id e ft, poft hominem glorificatum. In Chrifto diftinj
dum tempus que ndura :cpei
n jat
In pri
eft,
n alteró Deus & homo, in pofti
, quo fufeepi
) ftatu tantùm Deus
otus Deus fenfu inhk
cxplicando. , , ■
d Veibum neeeffe eft deiideraturln vetuftiorc mf. Colb. Hîcad-
monemur Chrifti dida diverfis illius naturis fub triplici ftatu
fpeClatis debere effe «onCcntanea.
* In vetere mf. Rcmig. à Deo dittum atque hominis : mendosè.
ttilariimentem fi bene capimus,hoc fibi vult: Cùm fecundùm tem-
pus .quod Chrifti corporationem précédât, Dcum filium (peftas ut
ab homine difcrctum, çique nondum conjuniftum ; ne tum fermonem
ci attribuas , qui congruat horn ini, feu, ci tum,cùm Deus fit,
fermonem tribue difcretumac differentem abeo , quern tribueres
horn ini. Vel etiam hlc notatur ftatus, quando Deus unigenitus in
fpecic affumta ad tempus homo vifus eft : & monemur ut qua fpe-
ciei affumta , qua affumenti finttribuenda difeernamus.
f Editi, totius etiam Dei, a^^einde fi quid aliud , pro ft quid
illud corrupto Hilarii fenfu^Plud, Cum vero ex homine & Deo
See. ideft, Cùm ex ftaru Chrifti mortali, in quo Dens & homo
erat, ilium tranfiiffe intelligis ad immortalcm, in quo jam etiam
fecundùm hominem totum totus eft Deus; quia videlicet, uti
declaracur infra num. i j. totus Deo vivit, nature noftre focietate
in communiontm divine immortalitatis umtà. Qui loquendi modus
expreffus ad iniitae'i
omnibus /omnino intelligendus cft falva homims vciitate, ut fepe
jam démon ftratum.
8 In ccd. Colb. & Gerhi. non nature fue : leClio non fpernenda
co fenl'u , quqd Clinftus ut hotno qua humâna infir
locutus, non omifit indicare hac non natura lua elf
mirum ex natura fua Deus eft, hotïio àutem e'x difpcr
infinüâtur lib. lo.'n. n . 64. & 6f. Unde eft illud in Pfal. 13;.
n. 1 . §,}ubd enim Deus eft, nature fue eft; quod autem homo fuit, »s*
tare noftre ajfumtio eft. Iuimo in hoc iplo lib. n. 9. Demonftntt
h I11 vulgatis , rem peregerit. Si Chriftus in paflione ac morte
rcs natura noflra peregit, neceflê eft verè timuerit, dolucritj
Sic. Quod intérim notandum.
» H îc refpiciuutur verba Pauli num. 13. fcnarrànda » Ètfi cru-
afixus ift ex mfirmitate, fed vivit ex virtute Dei. Hinç. quoque
avertifur liifpicio eorum, qui Hilarium fciififfe opinantur, Chri-
ftum hominem , priùs qùam morerctur, à Verbo fuiffe dcrcli-
£Ium atque defettum. Nam. fi morruus eft qui vivit, mortuus eft
Deus : adcoque non feceflit à Chrifto priùs quàm morerctur.
H iiic fe immortalis Deus mtr a Ugtm mortis habuiffe mox pradica*
tur,Deo per carnem moriente: quod multis in hocce numéro inculcak
Filius *ex fe natus, quia id , quod alienum à fe erat, vi fut
ac poteftate prefumfit, uti enarratur lib. a. n .iâ . ubi nom i ne Spin-
ritus*- fa n 611 in Virginem l’upcrvenientis Filium ipfum , qui id-
circo hîc fibi ipfe origo nafeendi effe memoratur ,ab Hilàrio
telledlum efle ollcndimus. ... ..
1 id eft, quo Iuimo mancrct in aternum in Deo. Quibus fin'1*
lia funt hac lib. n . n. 41. ipfo vero in Dei gloriam .ideft, in Dénomma
in omnibus ex Jubjeltionis difpsnfatione tnanfuro : Si pau
ante , toto jam in Deum ex ea qua homo eft difpenfatione manfurt-
® Alluditur hîc ad verba Pauli, Delens quodadversiim nos et,
chirographum, de quibus infrà u. 1,0. & lib. 1.11. 13. traftacur.
» Vat. baf. mf. habitajfet, omiflo antca fe.
° Lipf- 8c Par. fpiritalis nequitie : renitentibus aliis libn
Mox Carnutenfis codex, in carne, non per carnem.
p Omnes propè mff. traditiones : quamvis fuprà n. i. libro fupe'
riore n. J). & lib. i. n. 13. exhibeant traditionem.
î Sic pleriqueac mêlions nota mff. faventibus fubnexis,
repieti in eo fumas, hoc eft caput ac principium omnit poteftatis.. Edi«
vero, qui eft caput, quomoilo legicur lib. 1. n. 13.
liter divinitatis in eo plënitudine , facramen- k éxcitavit cum k mortuis. Circumcidimur itaque>
tum afiamtionis noftra; continuo fiibjecit, di-
ceiis 'Eftis M eo wpkti. Ot enim in eö divinitatis
cft plenitudo 3 ita nós in eo furnus repieti.
Neque fanè ait , eftis repieti, fed i in
co eftis repieti : quia per fidei fpem in vitam
^ternam regenerati ac regenerandi omnes
nunc in Chrifti corpore manent a j replendis
poftea ipfis non jam in eo, fed in ipfis, fecun-
düm tempus illud de quo Apoftolus ait s Qui
non circumcifioue carnali, fed circumcifione
Chrifti, id eft ,'in novum hominem renati. Cüm
enim conlèpelimür f baptifmate ejus , mori
nos necefle eft ex vetere homine; quia rege-
neratio baptifini refurreclionis eft virtus. Et
hax circumcifio Chrifti eft, non exlpoliari car-
ne praqmtii , fed totos commori ei, & per id
totos poftea ei vivere. In eo enim 8 refurgi-
mus per ejus Dei fideni, qui eum fiiicitavit a
b transfigurabitcorpus humiiitatis noftræ, con- B-mortuis. Credendus ergo Deus eft,cujus opeforme
corpori gloria: fua:. Nunc igitur ineo
repieti furnus, id eft , per afliimtionem carnis
ejus,in quo divinitatis plenitudo corporaliter
inhabitat. Et hujus fpei noftrje non exigua in
eo poteftas eft. Namque quod repieti in eo
furnus, hoc eft caput ac principium omnis poteftatis
, fecunddm illud: Ut in nomine luo om.
ne genu c fledat, cadeft'ium , Sc terreftrium ,
& infernorüm 5 & öninis lingua confiteatur,
ratione Chriftus excitatus a mortuis eft: quia
fides ifta conrefurgit in Chrifto.
io. Conlummatur deinde ita omneaflumti
hominis lacramentum : JEt vos h mortui cüm eft
ftetis in deliBis (ftpraputio camis veftra, vivifica- 1
■ vit cum iUo, donatis vobis omnibus deliUis 3 delens *
quod adversum nos erat chiroyrapbum in ftententiis3
quod erat contrarium nobis .• & ipjiim tulit e ■ ntedio3
iffifens illud cruci : exutus carncm 3 & poteftates
quia Dominus Jefusin gloria Dei patris. Coû- C oftentui effe fecit 3 triumphatts his 1 in ftemetipfto,
feffió itaque hxc erit: lefts in qioria Dei patri
& natum in homine d jam non in infirmitate
Corporis noftri manere , fed in Dei gloria. Et
hoc lingua omnis confitebitur, Et cum ca:le-
ftia Sc terreftria * genu fleclent : hoc caput
omnis principatus Sc poteftatis eft,ut ei unL
veria genü fledendo fubjeda fint,in quo fu-
mus repieti, Sc qui, per habitantem in fe 0or=-
poraliter divinitacis plenitudinem, in-Dei patris
fit gloria confitendus.
9. Denionftrato autëm Sc naturje fua: , 8c
aflumtionis noftrje facramertto, cüm in copies
nitudine divinitatis manente, nos in eoper id
quod homo natus eft repleamur: reliquamdif-
penfationem humanie falutis exiequitur,dicens,
In quo & circumcift eftis circumcifione non niam fa cta
in exfpoliatione corporis camis 3 fed in tircum-
ciftone Chrifti , cönftepulti ei in baptifmate 3 in quo
& conrcftirrexiftis per fidxm operations Dei 3 qui
Apoftolicam fidem feculi homo non capit ,’Sc
k ienfus iui dida alius prater quam ipfiusier„ [
mo non explicat. Deus Chriftum a mortuis ex- i
citat, Sc Chriftum in quo corporaliter divini- f
tatis plenitudo inhabitat. Sed convivificavit
nos cum illo, donans nobis peccata, 8c delens
chirographum1 legis peccati, quod per fenten-
tias anteriores contrarium nobis erat, hoc tol-
lens de medio, Sc cruci affigens , mortis lege
D came fefe fpolians j poteftates oftentui reddens
,triumphatis his in femetipfo. Et de trium-
phatis poteftatibusin (emetipfb, atque oftentui
redditis, deletoque chirographo, vivificatilque
nobis, jam fuperius * tradavimus. Hoc veTo ,
facramentum quis vel apprehendet, vel elo- >
quetur? Sufcitat operatio Dei Chriftum a mortuis,
Sc ha:c eadeiii Dei operatio nosvivificat
cum Chrifto, Sc hcec eadem m operatio donat
peccata, chirographum deiet,8c affigit cruci:
a In 'codice Vat; baf. Martin, diiobus Colb. & uno Sorbon. per-
peram hîc adjiciciir repieti. Ratio quippè hîc fubjicitur cur fideies
in Chrifto fine repieti Deo, quia nimirum manent in ipfius corpore,
quod gloria jam particeps factum, Deo proindê plénum fit.
Manent pocro in ejus corpore, quia utdicitur ip Pfal. si. n. 16.
Chriftus naturarn in fe univtrfa carnis affumftt. Unde cap. 4. in
Matth, n. 11. caro Chrifti civitas nuncupatur, in qua qutdamumverft
generis humani congrcçatio continetur : adeoque it ait Ambrofius
epift. nunc 76. ad Irenceum 11. 8. in ill* ca se Chrifti per
confortium ejufdcn nature caro omis humani generis honorataeft. Replcbùncur
autem T CUm gloriæ ejufdem it proprus corb
Plures mff. transfiguravii Martin, transform.'.vtt ; quod 8c
habet Vac. baf. codex, qui c 11m non nullis aliis poftea fubjicit ,
conforme faciens orporis.
‘ Ita Bad ac pleriquc mff. Ac apud Er. Lipf. & Pa.1. fleftatur.
In inf. Vac. baf. & alcero Va rmes genufleétant
: ex quo fequi deberec ctltftes, uon caleftiun . Græcc, W
ot vb ctn/jctat I»»? star yoro xsift-^y. •
A Editi hie addunt Dcum; qua vox äbefl a potioribus mff.
* In mf. Martin, hicadjicitur &inferna.
f Antiqui libri Martin. Vac. baf. Colb. &c. baptifmaii ejtis.' Re-
migianus .baptifmate e i; quodfacis arridebat. Sed quomodo fupra
ciicitur circumcifione Chrifti, ita & nunc baptifmate ejus, id eft >
fulceptione baptifmatis ab iplo inftituti.
8 Martinianus , codex , refurreximus: & poftea , confurtexit in
Chrifto, non conrefurgit.
h Ita niff. Editi verb particulam citm prafigunt verbo mortui,
quod lib. I. n. 13. a mil. abeile annotavimus. Mox ml. Martini
donans vobis omnia delicta, quomodo legitur lib. io . n. 47. (ecus
autem lib,.'X,n. 13. ‘ . . .
• In mf. Carnut. hie addicur cum fiducia ■ quod etiam exftat lib.
I. tv. 13. & lib. 10. n. 47. ubi idem ille locus non eodem. prorfus
niodo exhibecur. In mff. Vat. baf. & Martin, exutus carnem, c£*
principatus & poteftates dehoneftans , & cum fiducia triumphktis, I Hîc autem diligenter obfervandum , quod exutus carnem, non
paflivè, fed adivè fumarur. ,, quafi fpolians fe carne , quomodo
legicur infra lib. I'd. n. 47. immo etiam hie ubi eadem ilia verba
explicap'tur. Et in liac quidem fignificatione aftiva flat tota vis ar-
gumenti fubfequentis. Q uamquam pro exutus carnem Q- poteftates ,
hiodo in lac in is codicibus legere eft , cxfpolians principatus : çônfcn-
tiunrque graca exempIaria,ecîà’mGermancn(è,quod Pauli epiftolaS
grace 8c iacinc compleâicpr ,ab annis faltem mille exaratum , in
quo ut in aliis exftat in*.A>tm.utw ids Verùm ex vocabulo
ids dgpfls facile confici potuit r crop)». Et certè Auguftinus dé pec-
cat.mer. & remilll ç. 17. & lib. 16. contra Fauftumc. 15. necnon
Ide Agone Chrift.c.x.cum noftro Hilario legitexuensfe carnem. Sic
& Ambrofius lib. 5. in Lucam n. 107. Exuens fe carnem principatus I poteftates omnes traduxit: & lib. 3. de fidec. z. §)ui affix:t illud
I ( chirographum ) cruci, carnem fe exuit : fed Pater non fe 'eknit
carnem 8c c. Dcmuin apud eumdem Ambrofium auétor Traft: in
Symbolum Apoftolorum , Non ergo cujufquam jure dc poteftate eicu-
I tus eft carne, fed ipfe fe exuit. Nam qui poteft non mori ft nollet,
! procul dubio quia voluit mortuus eft. Quod ita ejfe comprcbans Àpo-
{ftoltts an, Spoliant fe carne .principatus & poteftates exerriplavit.
I Hoc tarnen illi ab Hilario differunt * quod poft exuens fe carnem,
I adjiciunc, principatus , quod Verbum Hilarius omittere folet :
: quamvis tarnen eadem leftio non ignoca ei fuerit.uc liquet ex n. ir’.
i k In mf. Vat. baf. fen fus ejus. Non eft aiidiendus Era(mus,qui
! exceffus loco fenfus legendum efle conjeftat. Hoc fibi vult : Pauli
I fidem homo folâ fxculi fapienciâ inftruftus non aflequitur , neque
diftorum illius interpretatio aliunde repecenda eft, quam ex
jaliis ipfius diftis. . ‘
j 1 Quod hîc Hilarius chirographum legis peccati, & fuprà num. 7,
fimplicicer legempeccati -, vocac lib. i.n.ii jehtentiam mortis,fivcntt
Tcrcullianotib.de pudi'citia n.i^.ubi legit,donatochirogfaphomortts.
■ »' Rurliim hie apud Er. Lipf. 8c Par. Dei operatio : Ba.d. & mil;
I diflidcncibus.
R r r iij